ویتامین k نقش مهمی در لخته شدن خون و به دنبال آن جلوگیری از خونریزی ایفا می‌کند. این ویتامین تقریبا با دیگر ویتامین‌ها یک تفاوت عمده دارد؛ مانند سایر ویتامین‌ها، یک مکمل غذایی نیست. در واقع، ویتامین k دارای گروهی از ترکیبات است که به نظر می‌رسد، مهم‌ترین این ترکیبات ویتامین k۱ و k۲ باشد. ویتامین k۱ در سبزی‌های برگ‌دار و دیگر سبزیجات وجود دارد و ویتامین k۲ نیز گروهی از ترکیباتی است که عمدتا از گوشت، پنیر، تخم مرغ و سنتز باکتریایی به دست می‌آید.
در آمریکا، k۱ ترکیب اصلی مکمل در دسترس برای این ویتامین است. از طرفی برخی از مردم به تازگی نگاه ویژه‌ای به ویتامین k۲ برای درمان پوکی استخوان و همینطور پوکی استخوان ناشی از مصرف استروئید‌ها دارند، اما پژوهش‌ها در این زمینه متناقض است و در حال حاضر اطلاعات کافی در تأیید مصرف ویتامین k۲ برای درمان پوکی استخوان و تأثیر آن وجود ندارد.
با ما همراه باشید؛ می‌خواهیم شما را کمی با ویتامین k و تأثیرات آن در بدن آشنا کنیم.
موارد مصرف ویتامین k
ویتامین k، ماده‌ای است که کمبود آن خطر خونریزی‌های کنترل نشده را بالا می‌برد و در حالی که کمبود این ویتامین در نوزادان بسیار رایج است، در بزرگسالان مورد نادری به شمار می‌آید. البته میزان استاندارد تزریق ویتامین k برای نوزادان هم در صورت بروز مشکل، معمولا یک بار است. ویتامین k همینطور برای مقابله با رقیق‌تر شدن خون در اثر مصرف بیش از حد داروی کومادین (وارفارین) نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به طور معمول کمبود ویتامین k در افراد به‌ندرت پیش می‌آید، اما اگر شما دچار مشکلاتی باشید که در ادامه خواهیم گفت، ممکن است دچار کمبود این ویتامین شوید:
- فرد دچار بیماری باشد که این عارضه سبب تغییر در عمل جذب جهاز هاضمه شود، مثل بیماری کرون یا سلیاک فعال؛
- فرد مواد مخدر مصرف می‌کند که با جذب ویتامین k تداخل دارد؛
- فردی که دچار سوء تغذیه است؛
- افراط در مصرف الکل.
معمولا در صورتی که فرد در اثر هر کدام از این موارد دچار کمبود ویتامین k شود، مکمل ویتامین k برایش تجویز می‌شود. اما مصرف این ویتامین برای سرطان، علائم ناشی از بیماری صبحگاهی یا همان ویار بارداری و از بین بردن رگ‌های عنکبوتی یا عارضه‌های دیگر اثبات نشده است.
مقدار مجاز مصرف ویتامین k
معمولا اکثر افراد به اندازه‌ی کافی ویتامین k از طریق رژیم غذایی خود دریافت می‌کنند، اما توصیه می‌شود مقدار کافی این ویتامین از مواد غذایی و منابع دیگر طبق موارد زیر دریافت شود.
- نوزادان تا ۶ ماه؛ ۲ میکروگرم و کودکان ۷ تا ۱۲ ماه ۲/۵ میکروگرم در روز؛
- اطفال ۱ تا ۳ سال، ۳۰ میکروگرم، اطفال ۴تا ۸ سال ۵۵ میکروگرم و کودکان ۹ تا ۱۳ سال ۶۰ میکروگرم در روز؛
- دختران ۱۴ تا ۱۸ سال ۷۵ میکروگرم در روز؛
- زنان ۱۹ سال به بالا ۹۰ میکروگرم در روز؛
- زنان باردار و شیرده بین ۱۹ تا ۵۵ سال، ۹۰ میکروگرم و زیر ۱۹ سال، ۷۵ میکروگرم در روز؛
- پسران بین ۱۴ تا ۱۸ سال، ۷۵ میکروگرم در روز؛
- مردان ۱۹ سال به بالا، ۱۲۰ میکروگرم در روز مجاز به دریافت ویتامین k هستند.
معمولا دریافت ویتامین k از منابع موجود در موادغذایی یا مکمل‌ها عوارض جانبی به دنبال ندارد، اما مصرف آن به مقدار زیاد مصرف ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی شود. محققان هنوز نمی‌توانند حداکثر میزان مصرف قابل اطمینان و تأییدشده‌‌ی این ویتامین را مشخص کنند.
مواد غذایی که به طور طبیعی حاوی ویتامین k هستند
منابع غذایی دارای ویتامین k که بیشتر رایج هستند، شامل موارد زیر است:
- سبزیجات مانند اسفناج، مارچوبه و کلم بروکلی؛
- لوبیا و سویا؛
- تخم مرغ؛
- توت فرنگی؛
- گوشت.
خطرات احتمالی ناشی از مصرف ویتامین k
عوارض جانبی: معمولا اگر مصرف ویتامین k به‌صورت خوراکی و به مقدار توصیه شده باشد، به ندرت عوارض جانبی همراه خواهد داشت.
تداخل دارویی: بسیاری از دارو‌ها می‌توانند با اثرات ناشی از مصرف ویتامین k تداخل ایجاد کنند. داروهای آنتی اسید، رقیق‌کننده‌های خون، آنتی بیوتیک‌ها، آسپرین و داروهای تجویزی درمان سرطان، تشنج و کلسترل بالا و البته موارد دیگر جزو این گروه هستند.
موارد ریسک مصرف: هرگز مکمل ویتامین k را بدون تجویز پزشک یا مسئول مراقبت‌های بهداشتی مصرف نکنید! افرادی که به خاطر مشکلات قلبی داروهایی مثل داروی کومادین مصرف می‌کنند، افراد دچار اختلالات انعقادخون یا افرادی با مشکلات مشابه باید حتما رژیم غذایی کنترل شده‌ای به لحاظ مصرف این ویتامین داشته باشند. این افراد هرگز نباید بدون تجویز پزشک اقدام به مصرف مکمل ویتامین k کنند!
