احتمالا ایران یکی دیگر از قطعنامه‌های انتقادی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA)، در مورد برنامه هسته‌ای خود را متوقف کرده باشد و پس از ماه‌ها توقف مذاکرات بر سر احیای برجام، در را به روی دور دیگری از دیپلماسی هسته‌ای گشوده باشد.
آمریکا در انتظار نتایج یک سفر هسته ای
به نوشته المانیتور، سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران در روزهای 3 تا 4 مارس، که شامل دیدار با رئیس‌جمهور ایران بود، در میان تشدید نگرانی‌ها پس از [ادعای] یافتن ذرات اورانیوم غنی‌شده 83.7 درصد در تاسیسات فردو انجام شد. بنا بر گزارش‌ها، در حالی که مقامات اروپایی در حال بررسی یک قطعنامه انتقادی علیه تهران در نشست جاری شورای حکام آژانس بودند، ایالات متحده در انتظار نتیجه سفر گروسی بود.
بنا به گزارش اکوایران، در بیانیه مشترک پس از دیدارهای گروسی، ایران اعلام کرد نسبت به تعهدات خود در قبال آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تحت توافق پادمان هسته‌ای -به عنوان یکی از امضاکنندگان معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای- متعهد است.
در این بیانیه هم‌چنین اشاره شده که ایران داوطلبانه «به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه می‌دهد تا فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارتی مناسب بیش‌تری را اجرا کند» و در عین حال پیرامون مسائل باقی‌مانده در مورد ترتیبات پادمانی در سه مکان مورد مناقشه -که به سدی در برابر مذاکرات برجام تبدیل شده- همکاری کند.
گروسی نیز به «پیشرفت قابل توجه» در مذاکرات خود با دولت ایران اشاره کرد. انتظار می‌رود جلسات پیگیری فنی در تهران برگزار شود.
عقب نشینی از تعهدات در بیانیه ایران و آژانس؟
ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده هم از تلاش‌های گروسی در ایران استقبال و به «گام‌های مهم» ذکر شده در بیانیه مشترک اشاره کرد. با این حال، پرایس خاطرنشان کرد که ایالات متحده از ایران انتظار دارد «اقدامات مشخص» و «بدون تاخیر» مراحل توافق شده با آژانس را پیگیری کند.
با این حال، برخی از چهره‌های ایرانی ظاهراً تعهدات در بیانیه مشترک را زیر سوال می برند یا از آن عقب‌نشینی می‌کنند. یک سال پیش در همین ماه بود که گروسی در جریان سفر به ایران، بر روی یک برنامه اقدام برای حل و فصل اختلافات پادمانی به توافق رسید. این توافق در پی اتهامات ایران نسبت به نیات آژانس از بین رفت و متعاقباً حل این موضوع را به عنوان یکی از شرویط توافق بر سر احیای برجام اعلام کرد -مذاکراتی که در سپتامبر 2022 بدون رسیدن به نتیجه متوقف شد.
اکنون سیگنال‌های مثبتی که از سفر گروسی به دست می‌آید، امید برای تجدید دیپلماسی پیرامون برنامه هسته‌ای ایران را ایجاد کرده است. گروسی روز دوشنبه در سخنرانی افتتاحیه خود در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین، دیدارهایش در ایران را «گام‌هایی در مسیر درست» دانست و افزود: «البته ما باید در قضاوت خود سنجیده باشیم، زیرا کار زیادی در پیش است».
ایران خواستار تعامل غیرسیاسی با آژانس
یک منبع دیپلماتیک ارشد ایرانی به المانیتور گفت: «تهران خواهان تعامل غیرسیاسی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است» و تأکید کرد که «ایران در بین همه کشورهای جهان متعهدترین کشور به پادمان‌های آژانس بود». این منبع افزود: «ما مشتاقیم از هیچ گامی در چارچوب تعهدات خود فروگذاری نکنیم، حتی زمانی که آمریکا توافق را نقض کرد، ما هم چنان به تعهدات خود پایبند بودیم».
این منبع به المانیتور گفت: «ایران همیشه آماده بازگشت به میز مذاکره تحت توافق هسته‌ای 2015 است، اما طرف‌های دیگر باید به منافع مردم ایران احترام بگذارند».
انریکه مورا، معاون مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا به المانیتور گفته: «اگر توافق اجرا شود، برای برجام مثبت خواهد بود، زیرا در صورت دستیابی به چنین توافقی، بازگشت به توافق هسته‌ای آسان‌تر خواهد شد. اکنون مهمتر از همه این است که برنامه هسته‌ای ایران دوباره می تواند توسط آژانس نظارت شود. این نکته کلیدی است».
گروسی در پاسخ به سوال خبرنگاری در ایران گفت که حمله نظامی به تاسیسات هسته‌ای ایران «غیرقانونی» خواهد بود و بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل را بر آن داشت که پاسخ دهد گروسی «شخصی شایسته است که اظهارات ناشایستی را بیان کرده است». اشاره این خبرنگار به تهدیدات اسرائیل مبنی بر اقدام نظامی احتمالی علیه ایران بود.
ران درمر، وزیر امور استراتژیک اسرائیل در واشنگتن به سر می‌برد تا با مقامات ارشد آمریکایی درباره سیاست ایران گفتگو کند.