لیست بیماری‌های استخوان،‌ بیماری‌های مرتبط و عوامل محرک آن

استخوان‌ها نیز مانند سایر بخش‌های بدن بافت‌های زنده‌ای هستند که به‌طور مرتب بازسازی می‌شوند. در فرایند بازسازی استخوان (bone remodeling)، استخوان‌های قدیمی با بافت استخوانی جدید جایگزین می‌شوند.

تراکم استخوان در جوانی و از اواسط ۲۰سالگی تا اوایل ۳۰سالگی در بالاترین حد قرار دارد. پس از این زمان و با بالارفتن سن، به‌تدریج از تراکم استخوان‌ها کاسته می‌شود. خوشبختانه با برخی اقدامات می‌توانیم روند طبیعی کاهش تراکم استخوان را کند کنیم، مانند:

• مصرف ویتامین‌ها و مواد معدنی؛
• مصرف بعضی از داروها؛
• رژیم غذایی دارای کلسیم و ویتامین D؛
• ورزش‌کردن.

برخی بیماری‌ها مستقیما در استخوان‌ها ایجاد می‌شوند ولی بعضی از بیماری‌ها هم هستند که منشأ استخوانی ندارند ولی بر روی استخوان‌ها تأثیر می‌گذارند. در ادامه، هر دو مورد را بررسی خواهیم کرد.

لیست مشکلات و بیماری‌های استخوان

بیماری‌های استخوان می‌توانند ژنتیکی باشند یا به‌دلیل افزایش سن یا عوامل خطر قابل‌کنترل ایجاد شوند. بعضی از بیماری‌های استخوان در بزرگ‌سالان و بعضی نیز در کودکان بیشتر دیده می‌شوند و بعضی از این بیماری‌ها نیز ارتباطی با سن ندارند.

۱. پوکی استخوان

پوکی استخوان موجب کاهش تراکم استخوان و تحلیل‌رفتن بافت آن می‌شود. این بیماری می‌تواند منجر به افزایش خطر شکستگی به‌ویژه در لگن، دنده‌ها، ستون‌فقرات و مچ دست‌ها شود، تا جایی که حتی ممکن است که فرد در زمان انجام کارهای روزمره مانند ایستادن یا راه‌رفتن دچار شکستگی شود.

گرچه پوکی استخوان بیشتر در افراد مسن (و بیشتر در زنان) دیده می‌شود، در هر سنی می‌تواند فرد را را درگیر کند، حتی در کودکی.

درمان پوکی استخوان

هدف از درمان پوکی استخوان، محافظت و تقویت استخوان‌هاست. برای درمان، از داروهای تقویت‌کننده استخوان استفاده می‌شود که می‌توانند روند کاهش تراکم استخوان را کند کنند و حتی موجب رشد استخوان شوند. تغییر رژیم غذایی و ورزش‌کردن نیز مفید است. همچنین می‌توانید روی تعادل و قدرت بدنی خود کار کنید تا از افتادن، که می‌تواند موجب شکستن استخوان شود، جلوگیری کنید.

۲. استئوپنی (Osteopenia)

تراکم استخوان افراد مبتلا به استئوپنی کمتر از حد طبیعی است ولی به‌اندازه پوکی استخوان نیست. ابتلا به استئوپنی خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می‌دهد. استئوپنی علامتی ندارد، زیرا کاهش توده استخوانی دردناک نیست.

عوامل خطر این بیماری عبارت‌اند از:

• جنسیت (در زنان بیشتر است)؛
• سابقه خانوادگی تراکم استخوان پایین؛
• یائسگی پیش از ۴۰ سالگی؛
• برداشتن تخمدان‌ها پیش از یائسگی؛
• ورزش‌نکردن؛
• رژیم غذایی نامناسب؛
• سیگارکشیدن؛
• مصرف زیاد الکل یا کافئین؛
• مصرف بلندمدت کورتیکواستروئیدها (داروهایی مثل بتامتازون، دگزامتازون و هیدروکورتیزون).

درمان استئوپنی

هدف از درمان، جلوگیری از تبدیل‌شدن این بیماری به پوکی استخوان است. معمولا درمان شامل رژیم غذایی، ورزش و مصرف داروهای تقویت‌کننده استخوان (در صورت نزدیک‌بودن تراکم استخوان به پوکی استخوان) است. ممکن است که پزشک مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D را نیز توصیه کند.

۳. اﺳﺘﺌﻮﭘﺘﺮوزﯾﺲ (Osteopetrosis)

شاید این بیماری نقطه مقابل پوکی استخوان به نظر برسد، زیرا استخوان‌ها بسیار متراکم می‌شوند ولی قوی‌تر نیستند و برعکس، ضعیف‌ترند و راحت‌تر می‌شکنند.

این بیماری می‌تواند روی مغزاستخوان داخل استخوان‌ها نیز اثر بگذارد و این یعنی بدن سخت‌تر می‌تواند با عفونت مبارزه کند، اکسیژن را حمل کند و خون‌ریزی را کنترل کند.

درمان اﺳﺘﺌﻮﭘﺘﺮوزﯾﺲ

روش‌های درمانی شامل مصرف دارو، مکمل‌ها، هورمون‌ها و گاهی جراحی است. فیزیوتراپی نیز می‌تواند مفید باشد.

۴. نرمی استخوان

به نرمی استخوان در کودکان، راشیتیسم می‌گویند. نرمی استخوان در بزرگ‌سالان، استئومالاسی نام دارد.

نرمی استخوان در کودکان (راشیتیسم)

راشیتیسم بر رشد استخوان‌ها در دوران کودکی اثر می‌گذارد. این بیماری موجب درد استخوان، رشد نامناسب و شکل‌گیری استخوان‌هایی نرم و ضعیف می‌شود. این بیماری می‌تواند موجب بدشکلی استخوان شود. علت راشیتیسم کمبود ویتامین D است.

درمان نرمی استخوان در کودکان

بیشتر کودکان مبتلا به راشیتیسم با دریافت کلسیم و ویتامین D کافی از رژیم غذایی یا مکمل‌های ویتامین درمان می‌شوند. کودکانی که در جذب ویتامین‌ها و مواد معدنی مشکل دارند، به مکمل‌هایی با دوز بالاتر یا تزریق ویتامین D نیاز دارند.

نرمی استخوان در بزرگ‌سالان (استئومالاسی)

استئومالاسی در بزرگ‌سالان، استخوان‌ها را ضعیف می‌کند و موجب می‌شود که استخوان‌ها بیشتر مستعد شکستگی شوند. این بیماری موجب ازدست‌رفتن مواد معدنی استخوان می‌شود، بنابراین روند تجزیه استخوان‌ها سریع‌تر از بازسازی آنهاست.

استئومالاسی نیز معمولا به‌دلیل کمبود ویتامین D ایجاد می‌شود. اختلال گوارشی یا کلیوی که موجب کاهش جذب ویتامین D شود نیز می‌تواند عامل این بیماری باشد. رایج‌ترین علائم استئومالاسی شامل درد استخوان، شکستگی و ضعف عضلانی است. استئومالاسی می‌تواند روی توانایی راه‌رفتن فرد اثر بگذارد.

۵. سرطان استخوان

سرطان استخوان می‌تواند هر استخوانی را درگیر کند، ولی بیشتر در لگن و استخوان‌های بلند بازوها و ساق پاها دیده می‌شود. سرطان استخوان سرطانی نادر است که به‌گفته انجمن سرطان آمریکا کمتر از ۰٫۲ درصد تمام سرطان‌ها را تشکیل می‌دهد.

علت بیشتر سرطان‌های استخوان ناشناخته است، ولی بعضی از انواع آن با ژنتیک، پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی‌ در گذشته، تومورهای خوش‌خیم یا سایر بیماری‌های استخوان مرتبط هستند.

سرطان استخوان، شامل سرطان‌هایی نمی‌شود که در جای دیگری از بدن شروع شده‌اند و به استخوان متاستاز داده‌اند (گسترش یافته‌اند). این سرطان‌ها بر اساس جایی که در آن شروع شده‌اند، نام‌گذاری می‌شوند، مانند سرطان پستانی که به استخوان متاستاز داده است.

کندروسارکوم‌ها (Chondrosarcomas) رایج‌ترین سرطان‌های استخوان در بزرگ‌سالان هستند. در کودکان و نوجوانان نیز استئوسارکوما (osteosarcoma) و تومورهای اوینگ (Ewing tumors) رایج‌ترین سرطان‌های استخوان هستند.

درمان سرطان استخوان

بیشتر سرطان‌های استخوان با جراحی درمان می‌شوند. از شیمی‌درمانی و پرتودرمانی نیز برای درمان سرطان استخوان استفاده می‌شود.

۶. اسکولیوز (Scoliosis)

اسکولیوز در طول جهش رشدِ پیش از بلوغ رخ می‌دهد. گاهی اسکولیوز به‌دلیل بیماری‌هایی مانند فلج مغزی و دیستروفی عضلانی (muscular dystrophy) ایجاد می‌شود، ولی بیشتر دلایل اسکولیوز، ایدیوپاتیک هستند (یعنی منشأ مشخصی ندارند).

اسکولیوز می‌تواند تا بزرگ‌سالی ادامه یابد یا در بزرگ‌سالی به‌صورت اسکولیوز دژنراتیو (degenerative scoliosis) بزرگ‌سالان ظاهر شود.

بیشتر موارد اسکولیوز کودکان خفیف هستند، ولی گاهی بدشکلی ستون‌فقرات با رشد کودک شدید‌تر می‌شود. اسکولیوز شدید، دردناک و ناتوان‌کننده است. اگر کودک انحنای شدید ستون‌فقرات داشته باشد، این انحنا می‌تواند میزان فضای موجود در حفره قفسه سینه را کاهش دهد و منجر به مشکلات تنفسی و کاهش عملکرد ریه شود.

درمان اسکولیوز

در اسکولیوز خفیف با استفاده از اشعه ایکس بررسی می‌شود که آیا انحنای ستون‌فقرات بدتر شده است یا خیر. موارد خفیف معمولا به درمان نیاز ندارند، گرچه بعضی کودکان برای جلوگیری از بدترشدن وضعیت ستون‌فقرات خود باید از کمربند طبی (back brace) استفاده کنند. گاهی برای صاف‌کردن ستون‌فقرات کودکان مبتلا به اسکولیوز شدید به جراحی نیاز داریم.

۷. آرتروز

آرتروز به دو دسته تقسیم می‌شود: اُستئوآرتریت (osteoarthritis) و آرتروز التهابی.

اُستئوآرتریت

استئوآرتریت نوع «فرسایشی» آرتروز است. این بیماری به بافت لغزنده‌ای که انتهای استخوان‌ها را می‌پوشاند، آسیب می‌رساند و موجب می‌شود که استخوان‌ها با یکدیگر سایش داشته باشند. گاهی استخوان و غضروف از بین می‌روند و این مسئله موجب درد و تورم می‌شود. این بیماری با گذشت زمان می‌تواند شکل مفصل را تغییر دهد

درمان اُستئوآرتریت

ورزش و کاهش وزن در فرونشاندن درد و سفتی مؤثر هستند. ممکن است که پزشک داروها و درمان‌های دیگری مانند تحریک الکتریکی (electrical stimulation) و جراحی را پیشنهاد دهد.

آرتروز التهابی

بیماری‌های آرتروز التهابی بر چندین مفصل اثر می‌گذارند و معمولا نتیجه فعالیت بیش از حد و عملکرد نامناسب سیستم ایمنی بدن هستند که موجب می‌شود التهاب بسیار زیاد باشد.

انواع رایج آرتروز التهابی عبارت‌اند از:

• اسپوندیلیت آنکیلوزان

اسپوندیلیت آنکیلوزان بر ستون‌فقرات، جناغ‌سینه و مفصل‌های بزرگ بدن اثر می‌گذارد.

• نقرس

به آرتروز التهابی ناشی از بالابودنِ اسیداوریک در خون، نقرس می‌گویند.

• لوپوس

از بیماری‌های سیستم ایمنی است که در آن سیستم ایمنی به بدن حمله می‌کند. درد عضلانی، تب، خستگی، بثورات و ریزش مو علائم رایج این بیماری هستند. مفاصل متورم و دردناک نیز از علائم دیگر این بیماری هستند. لوپوس موجب می‌شود که فرد، بیشتر مستعد ابتلا به پوکی استخوان و شکستگی استخوان باشد. کورتیکواستروئیدهایی که برای درمان لوپوس تجویز می‌شوند نیز می‌توانند موجب ازدست‌رفتن استخوان شوند. پزشک در زمان تعیین برنامه درمانی، این موضوع را در نظر می‌گیرد.

• آرتریت پسوریاتیک

آرتریت پسوریاتیک آرتروزی التهابی است که با پسوریازیس ایجاد می‌شود. پسوریازیس یک بیماری پوستی خودایمنی است که به‌صورت لکه‌های قرمز زبر و خارش‌دار ظاهر می‌شود.

• روماتیسم مفاصل

این بیماری نیز مانند لوپوس از بیماری‌های خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به مفاصل و استخوان‌ها (بیشتر در دست‌ها و پاها) حمله می‌کند. علائم این بیماری شامل درد و تورم در مفاصل و احساس خستگی و تب است. برای کنترل این بیماری از دارو و در برخی موارد از جراحی استفاده می‌شود. مصرف غذاهای ضدالتهابی فراوان و ورزش‌کردن برای تقویت قلب و سایر عضلات و بهبود دامنه حرکتی مفاصل نیز می‌توانند مفید باشند.

۸. بیماری پاژه استخوان (Paget’s disease)

بیماری پاژه یا استئیت دفورمانس (osteitis deformans) در فرایند بازیافت طبیعی استخوان اختلال ایجاد می‌کند. معمولا بافت جدید استخوان به‌تدریج جایگزین بافت استخوانی قدیمی می‌شود. ولی در بیماری پاژه، تجزیه و رشد مجدد زیاد موجب می‌شود که استخوان‌ها بیش از حد بزرگ، ضعیف و نرم شوند.

ممکن است که استخوان‌ها بدشکل، شکننده و مستعد شکستگی باشند. بیماری پاژه بیشتر در استخوان‌های لگن، جمجمه، ستون‌فقرات و ساق پا ایجاد می‌شود، ولی استخوان‌های دیگر نیز می‌توانند درگیر شوند.

خطر ابتلا به بیماری پاژه با بالارفتن سن افزایش می‌یابد و در نژادهای اروپایی بالاتر است.

دلیل این بیماری مشخص نیست، ولی ممکن است که ژن‌ها عامل آن باشند، زیرا بیماری پاژه در خانواده ادامه می‌یابد.

عوارض بیماری پاژه استخوان عبارت‌اند از:

• شکستن استخوان؛
• آرتروز؛
• نارسایی قلبی؛
• آسیب به شنوایی یا بینایی (اگر بیماری بر اعصاب جمجمه اثر بگذارد)؛
• مشکلات سیستم عصبی (استخوان‌ها می‌توانند به مغز، اعصاب و نخاع فشار بیاورند و جریان خون به مغز و نخاع کاهش یابد)؛
• استئوسارکوما (نوعی سرطان استخوان)؛
• سنگ کلیه (به‌دلیل وجود کلسیم اضافه در بدن درنتیجه تجزیه بیش از حد استخوان‌ها)؛
• سست‌شدن دندان‌ها (درصورتی‌که بیماری پاژه روی استخوان‌های صورت اثر بگذارد).

بیماری پاژه استخوان

معمولا برای درمان بیماری پاژه استخوان از بیس فسفونات‌ها (bisphosphonates) استفاده می‌شود. بیس فسفونات‌ها داروهایی هستند که بیشتر برای تقویت استخوان‌های ضعیف‌شده بر اثر پوکی استخوان استفاده می‌شوند. با جراحی نیز می‌توان آسیب استخوانی ناشی از این بیماری را درمان کرد.

۹. استئونکروز (osteonecrosis)

استئونکروز که به آن بافت‌مردگی بی‌خونی یا آواسکولار نکروز (avascular necrosis) نیز می‌گویند، از بیماری‌های استخوان است که منجر به مرگ سلول‌های استخوانی می‌شود. در این بیماری، استخوان (معمولا ران، بازو، زانوها یا شانه‌ها) خون کافی دریافت نمی‌کند. بدون خون‌رسانی، بافت استخوان می‌میرد و فرومی‌ریزد. فروپاشی استخوان موجب درد و دشواری حرکت می‌شود. کاهش جریان خون به این دلیل است که بیماری موجب شکستگی‌های کوچکی در استخوان می‌شود که درنهایت موجب فروپاشی استخوان درگیر می‌شوند. این شکستگی‌های کوچک منجر به جریان خون منقطع به آن بخش از استخوان می‌شوند.

استئونکروز می‌تواند موجب درد، آرتروز و عملکرد محدود مفصل شود.

علت دقیق این بیماری مشخص نیست و ممکن است که عواملی مانند جراحت، دارو یا بیماری‌هایی مانند سرطان، لوپوس یا HIV موجب این بیماری شوند. افراد مبتلا به این بیماری معمولا سابقه تروما، مصرف کورتیکواستروئید یا مصرف قابل‌توجه الکل دارند.

درمان استئونکروز

برای درمان از دارو، جراحی یا سایر درمان‌ها استفاده می‌شود. در بعضی از افراد مبتلا به این بیماری برای ترمیم و جایگزینی استخوان آسیب‌دیده از جراحی تعویض مفصل استفاده می‌شود.

۱۰. استئومیلیت (Osteomyelitis)

استئومیلیت عفونت استخوان ناشی از باکتری‌ای به نام استافیلوکوک اورئوس (Staphylococcus aureus) است. ابتلا به بیماری‌های خاصی مانند دیابت، روماتیسم مفاصل یا بیماری سلول‌های داسی‌شکل خطر ابتلا به استئومیلیت را افزایش می‌دهد.

به‌گفته کلینیک کلیولند، استئومیلیت از هر ۱۰ هزار نفر، ۲ نفر را درگیر می‌کند. علائم استئومیلیت شامل درد و تورم در استخوان آسیب‌دیده، تب، تورم مچ پا، پا و ساق پا، کاهش حرکت مفصل و تغییر در نحوه راه‌رفتن است.

درمان استئومیلیت

۱۱. عفونت

اگر درد مفاصل و استخوان به‌سرعت ایجاد شود و دچار بیماری و تب شوید، ممکن است که باکتری‌ها مفاصل و استخوان شما را آلوده کرده باشند.

گاهی نیز بیماری یا صدمه دیگری عامل این وضعیت است.

درمان عفونت

ممکن است که پزشک به شما بگوید که دچار «آرتروز سپتیک» شده‌اید و از سوزنی برای بیرون‌کشیدن مایعات استفاده کند و برای ازبین‌بردن باکتری‌ها آنتی‌بیوتیک تجویز کند. گاهی ویروس‌ها یا قارچ‌ها موجب عفونت مفاصل می‌شوند، که البته اتفاق چندان شایعی نیست. در این حالت مصرف آنتی‌بیوتیک کمکی نمی‌کند.

۱۲. استئوژنز ایمپرفکتا (Osteogenesis Imperfecta)

استئوژنز ایمپرفکتا، که به آن اختلال استخوان‌زایی یا بیماری استخوان شکننده نیز می‌گویند، به گروهی از بیماری‌های ارثی استخوان تعلق دارد که دیسپلازی اسکلتی (skeletal dysplasias) نامیده می‌شوند. مشخصه این بیماری‌ها استخوان‌های شکننده است.

در این بیماری فرد ژن‌هایی را از والدینش به ارث می‌برد که می‌توانند استخوان‌هایش را ضعیف و بدشکل کنند. گاهی مفاصل به‌راحتی جدا می‌شوند و ستون‌فقرات انحنا پیدا می‌کند. همچنین ممکن است که دچار کاهش شنوایی، مشکلات تنفسی و ایجاد رنگ تیره در سفیدی چشم‌ها شوید.

استئوژنز ایمپرفکتا می‌تواند خفیف یا شدید باشد. نوع خفیف در طول زندگی فرد فقط موجب چند شکستگی می‌شود، ولی نوع شدید موجب صدها شکستگی می‌شود که دلیل مشخصی ندارند.

درمان استئوژنز ایمپرفکتا

این بیماری با داروهای تقویت‌کننده استخوان، فیزیوتراپی و جراحی درمان می‌شود.

۱۳. سایر دیسپلازی‌های اسکلتی

بیش از ۴۵۰ اختلال استخوانیِ دیسپلازی اسکلتی وجود دارد. معمولا این اختلالات در نوزادان دیده می‌شوند و بر استخوان‌ها و مفاصل اثر می‌گذارند. این اختلالات می‌توانند رشد کودک را مختل کنند و موجب شکل‌گیری استخوان‌هایی غیرطبیعی در سر، ستون‌فقرات یا استخوان‌های بلند بازوها و پاها شوند. اندام‌های کودکان مبتلا به دیسپلازی‌های اسکلتی در مقایسه با بدنشان کوتاه است.

دیسپلازی‌های اسکلتی به‌دلیل ژن‌های معیوبی ایجاد می‌شوند که یا ارثی هستند یا بر اثر جهش‌های تصادفی در طول رشد جنین به وجود آمده‌اند. شایع‌ترین دیسپلازی‌های اسکلتی، آکندروپلازی (achondroplasia) و سایر انواع کوتولگی (dwarfism)، دیسپلازی تاناتوفوریک (thanatophoric dysplasia) و هیپوکندروپلازی (hypochondroplasia) هستند.

درمان دیسپلازی اسکلتی

درمان دیسپلازی اسکلتی به علائم مرتبط با این بیماری بستگی دارد. درمان می‌تواند شامل این موارد باشد: – درمان هیدروسفالی؛ – جراحی برای کنترل تنگی کانال نخاعی یا بی‌ثباتی ستون‌فقرات؛ – تعویض مفصل زانوها یا ران‌هایی که به‌شدت تحت‌تأثیر آرتروز قرار گرفته‌اند؛ – جراحی افزایش طول اندام؛ – جراحی‌های اندام تحتانی برای اصلاح ترازبندی استخوان.

۱۴. فیبرو دیسپلازی (Fibrous Dysplasia)

در این بیماری ژن‌ها به بدن می‌گویند که استخوان سالم را با انواع دیگری از بافت جایگزین کند. استخوان‌ها ضعیف و بدشکل می‌شوند و به‌راحتی می‌شکنند.

بسیاری از کودکان بین ۶ تا ۱۰ساله‌ای که به این بیماری مبتلا می‌شوند، دچار شکستگی استخوان هم می‌شوند. این بیماری اغلب روی یک سمت بدن اثر می‌گذارد و معمولا بازو، لگن، صورت، پا یا دنده‌ها را درگیر می‌کند.

درمان فیبرو دیسپلازی

برای کنترل علائم می‌توان از دارو، گچ‌گیری و جراحی استفاده کرد. درمورد رژیم غذایی و ورزش‌هایی که می‌توانند مفید باشند با پزشک صحبت کنید.

بیماری‌ها و اقداماتی که به استخوان‌ها آسیب می‌زنند

همان طور که در ابتدای مقاله گفتیم، منشأ برخی بیماری‌ها در استخوان نیست ولی بیماری‌ها و مشکلات دیگری هستند که باعث آسیب به استخوان‌ها می‌شوند:

۱. دیابت نوع یک

معمولا این بیماری در کودکی و زمانی شروع می‌شود که استخوان‌ها هنوز در حال‌ رشد هستند. در دیابت نوع یک، بدن انسولین کمی تولید می‌کند یا هیچ انسولینی تولید نمی‌کند.

این بیماری استخوان‌ها را ضعیف می‌کند. بدون انسولین کافی، استخوان‌ها به‌خوبی رشد نمی‌کنند یا به حداکثر توده استخوانی نمی‌رسند.

کنترل دیابت نوع یک

برای کنترل بیماری از دارو، رژیم غذایی، تست‌های قند خون و تغییر سبک زندگی استفاده می‌شود.

۲. بیماری سلیاک (Celiac Disease)

در این بیماری، بدن نمی‌تواند گلوتن را تحمل کند. گلوتن پروتئینی است که در گندم و سایر غلات وجود دارد. با خوردن گلوتن، سیستم ایمنی بدن به روده کوچک حمله می‌کند و به آن آسیب می‌رساند. این مسئله موجب سخت‌ترشدن جذب مواد مغذی، ازجمله کلسیم موردنیاز استخوان‌ها می‌شود. اگر به این بیماری مبتلا باشید و ندانید، استخوان‌های ضعیفی خواهید داشت.

درمان سلیاک

اگر پزشک به شما بگوید که به بیماری سلیاک مبتلا هستید، باید رژیم غذایی بدون گلوتن داشته باشید تا بدنتان بهبود پیدا کند.

۳. پرکاری تیروئید

در این بیماری، غده تیروئید مقدار زیادی از هورمون‌هایی را تولید می‌کند که در حالت طبیعی در مصرف انرژی به بدن کمک می‌کنند. این بیماری موجب خستگی، بی‌خوابی و لرزش می‌شود و ضعف استخوان را نیز تسریع می‌کند. گاهی بدن نمی‌تواند با سرعت کافی استخوان ازدست‌رفته را جایگزین کند. اگر پرکاری تیروئید مدتی طولانی ادامه یابد، ممکن است دچار پوکی استخوان شوید.

درمان پرکاری تیروئید

پزشک می‌تواند با دارو، جراحی یا هر دو، سطح هورمون‌ها را به حالت طبیعی برگرداند.

۴. سیگارکشیدن

تنباکو می‌تواند گردش خون به استخوان‌ها را مختل کند و موجب ضعیف‌شدن استخوان‌ها شود. سیگار می‌تواند درد مفاصل و کمرِ ناشی از بیماری‌های دیگر را نیز بدتر کند و ممکن است که اثرگذاری بعضی از درمان‌های درد را کاهش دهد. سیگار بر توانایی بدن در جذب کلسیم نیز اثر می‌گذارد و منجر به تراکم استخوان کمتر و ضعیف‌شدن استخوان‌ها می‌شود. به‌علاوه نیکوتین تولید سلول‌های تشکیل‌دهنده استخوان را کُند می‌کند. پس بهتر است این عادت را برای همیشه ترک کنید.

۵. جراحی کاهش وزن

برای کاهش وزن شدید جراحی‌های متفاوتی وجود دارد که معده را کوچک‌تر می‌کنند تا کمتر غذا بخورید. گاهی پس از جراحی احتمال شکستن استخوان‌ها بیش از دوبرابر می‌شود. پزشکان دلیل این مسئله را نمی‌دانند، ولی ممکن است که تا حدی به‌دلیل کاهش مصرف کلسیم و ویتامین D موردنیاز استخوان‌ها باشد.

عوامل خطر و محرک‌های بیماری‌های استخوان

عوامل خطر ایجاد بیماری‌های استخوان به دو دسته قابل‌کنترل و غیرقابل‌کنترل تقسیم می‌شوند.

الف. عوامل خطر قابل‌کنترل

این عوامل شامل رژیم غذایی، ورزش، وزن بدن، مصرف الکل و دخانیات و مصرف بعضی از انواع داروها هستند.

برای نمونه، رژیم غذایی دارای کلسیم و ویتامین D پایین و بی‌تحرکی خطر ابتلا به استئوپنی یا پوکی استخوان را افزایش می‌دهد.

اضافه‌وزن فشار زیادی روی استخوان‌ها وارد می‌کند و کمبود وزن نیز با افزایش سن خطر ازدست‌رفتن استخوان و شکستگی‌ها را بالا می‌برد. بنابراین باید متناسب با سن، ساختار استخوانی و قد خود وزن سالمی داشته باشید.

مصرف طولانی‌مدت داروهای کورتیکواستروئید مانند پردنیزون، کورتیزون یا دگزامتازون می‌تواند به استخوان‌ها آسیب برساند. سایر داروهایی که می‌توانند بر سلامت استخوان اثر بگذارند عبارت‌اند از:

• مهارکننده‌های آروماتاز (aromatase inhibitors) برای درمان سرطان پستان؛
• مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (selective serotonin reuptake inhibitors) که برای اختلالات خلقی تجویز می‌شوند؛
• متوترکسات (methotrexate) که اغلب برای آرتروز التهابی مصرف می‌شود؛
• بعضی از داروهای ضدتشنج؛
• داروهای ضدبارداری هورمونی؛
• مهارکنندگان پمپ پروتونی که برای کاهش تولید اسید معده مصرف می‌شوند.

ب. عوامل خطر غیرقابل‌کنترل

بعضی از عوامل خطر بیماری‌های استخوان از کنترل ما خارج هستند، ازجمله:

• جنسیت؛
• سن؛
• نژاد؛
• سابقه خانوادگی.

زنان بیشتر دچار بیماری‌هایی مانند استئوپنی و پوکی استخوان می‌شوند، زیرا استخوان‌های کوچک‌تری دارند که به‌دلیل تغییرات هورمونی در طول زندگی، سریع‌تر تراکم خود را از دست می‌دهند.

افزایش سن موجب نازک‌تر و ضعیف‌تر شدن استخوان‌ها می‌شود، زیرا با افزایش سن استخوان‌ها کلسیم و فسفات را جذب می‌کنند، به‌جای اینکه ذخیره کنند. تغییرات هورمونی ناشی از افزایش سن مانند کاهش استروژن و پروژسترون نیز در کاهش تراکم استخوان در مردان و زنان نقش دارند.

نژاد و جنسیت نیز در سلامت استخوان نقش دارند.

بعضی از بیماری‌های استخوان ژنتیکی با سابقه خانوادگی مرتبط هستند. برای نمونه، بیماری پاژه استخوان می‌تواند در طول نسل‌ها در خانواده‌ ادامه یابد. استئوژنز ایمپرفکتا و سایر انواع دیسپلازی اسکلتی نیز در خانواده‌ها ادامه می‌یابند.

سخن پایانی

برای داشتن استخوان‌های قوی در جوانی و جلوگیری از تحلیل‌رفتن استخوان‌ها در سنین بالاتر، باید کلسیم و ویتامین D کافی دریافت کنید و به‌اندازه کافی ورزش کنید. همچنین باید از سیگارکشیدن و نوشیدن الکل خودداری کنید.

اگر نگران سلامت استخوان‌هایتان هستید، با پزشک مشورت کنید. پزشک می‌تواند با استفاده از آزمایش‌های تراکم استخوان، غربالگری ژنتیکی و سایر آزمایش‌ها میزان خطر ابتلای شما به بیماری‌های استخوان را تعیین کند و روش‌ها و برنامه‌هایی را برای کاهش عوامل خطر یا کنترل مشکلات احتمالی پیشنهاد دهد.

اگر درمورد بیماری‌های استخوان و روش‌های تشخیص و درمان آن توصیه یا تجربه‌ای دارید، خوشحال می‌شویم که در بخش «ارسال دیدگاه» آن را با ما و سایر دوستان در میان بگذارید.