ویتامین C ویتامینی محلول در آب است که نقش مهمی در حفظ سلامتی بدن برعهده دارد و مانند یک آنتی اکسیدان عمل می‌کند. شما باید به‌طور روزانه غذاهای حاوی ویتامین سی مصرف کنید تا از این طریق این ویتامین موردنیاز بدن‌تان را تأمین کنید. با ما باشید تا در این مقاله بیشتر با این ویتامین مفید برای بدن آشنا شویم.
بدن شما خودش ویتامین C تولید نمی‌کند و حتی قادر هم نیست که این ویتامین را ذخیره کند؛ درنتیجه بسیار مهم است که در رژیم غذایی روزانه‌تان مقدار زیادی میوه و سبزیجات حاوی ویتامین C مصرف کنید. مزایای ویتامین C عبارت‌اند از:
- جلوگیری از نارسایی‌های سیستم ایمنی؛
- محافظت در برابر بیماری‌های قلبی و عروقی؛
- محافظت در برابر مشکلات سلامتی ارثی؛
- محافظت در برابر بیماری‌های چشم؛
- پیشگیری از چروک شدن پوست.
در طول ۱۰ سال گذشته، بیش از ۱۰۰ مطالعه درباره‌ی ویتامین سی انجام شده است و هر کدام از آنها فهرست مزایای این ویتامین را طولانی‌تر کرده‌اند. ازآنجاکه ویتامین C در بدن تولید نمی‌شود، کمبود این ویتامین مشکل بسیار رایجی در میان افراد مختلف است.
نشانه‌های کمبود ویتامین C
کمبود ویتامین C در بدن خودش را به شیوه‌های مختلفی نشان می‌دهد. اگرچه علائم و نشانه‌های کمبود ویتامین C چندان دردسرساز نیستند، اما نتیجه‌ی کمبود طولانی‌مدت ویتامین C می‌تواند بسیار خطرناک باشد؛ به‌همین‌دلیل لازم است کاملا مراقب آن باشید. کمبود شدید ویتامین C می‌تواند منجر به بیماری اسکوروی (نتیجه‌ی شکسته شدن کلوژن‌ها) شود.
اسکوروی باعث ایجاد احساس خستگی و درماندگی در شما می‌شود، روی قدرت استخوان‌ها و ماهیچه‌های شما تأثیر می‌گذارد و سیستم ایمنی را تضعیف می‌کند. امروزه، اسکوروی به‌ندرت مشاهده می‌شود، چراکه فقط مقدار بسیار کمی ویتامین C برای جلوگیری از این بیماری کافی است.
در قرن هجدهم از مرکبات برای درمان دو میلیون ملوان مبتلا به اسکوروی استفاده شد. البته باید توجه داشت که علایم مخفی‌تر و پنهان کمبود ویتامین C همچنان بسیار مهم هستند:
- کبودی سریع پوست؛
- التهاب لثه‌ها؛
- خون‌ریزی لثه‌ها؛
- تأخیر در بهبود زخم‌ها؛
- تورم لثه‌ها؛
- خشکی و شکنندگی مو؛
- ایجاد نقطه‌های قرمز روی پوست؛
- خون دماغ شدن؛
- ضعف سیستم ایمنی؛
- بیماری‌های گوارشی مانند اسهال و بیماری خودایمنی؛
- افزایش وزن به‌علت کند شدن متابولیسم؛
- تورم در مفاصل.
مشکلات مربوط به ویتامین C می‌تواند با گذشت زمان بیشتر هم شود و ممکن است به مشکلات جدی سلامتی تبدیل شود. مشکلات طولانی‌مدت ناشی از کمبود ویتامین سی عبارت‌اند از:
- فشار خون بالا؛
- بیماری کیسه صفرا؛
- سکته مغزی؛
- سرطان؛
- گرفتگی عروق.
چگونه بیشترین مقدار ویتامین سی را از میوه‌ها و سبزیجات مختلف دریافت کنیم؟
غذاهای قرمزی بخورید که خام و نپخته هستند، سعی کنید میوه‌ها و سبزیجات را هرچه سریع‌تر پس از قاچ‌کردن بخورید و میوه‌ها و سبزیجات را به‌جای اینکه بجوشانید، بخارپز کنید. توجه داشته باشید که میوه‌های تازه و ارگانیک بهترین منبع غذایی هستند.
غذا‌ها در حالت طبیعی‌شان بهترین منبع تغذیه برای بدن شما هستند، درنتیجه اگرچه اکثر افراد برای جذب ویتامینِ بیشتر به سراغ مکمل های غذایی می‌روند، ما به شما توصیه می‌کنیم که بهترین منبع برای کسب انواع ویتامین ها و مواد معدنی یا مغذی منابع غذایی تازه و خام هستند.
غذاهایی که بیشترین ویتامین C را دارند
سعی کنید ۲ یا ۳ مورد از غذاهای زیر را در رژیم غذایی روزانه‌تان بگنجانید؛ این کار به شما کمک می‌کنید تا سطح بهینه‌ی ویتامین C بدن‌تان را حفظ کنید.
- گواوا: ۱ میوه، ۳۷۷ میلی‌گرم؛
- انگور فرنگی سیاه: ۱ فنجان، ۲۰۳ میلی‌گرم؛
- فلفل قرمز: ۱ فنجان خام، ۱۹۰ میلی‌گرم؛
- کیوی: ۱ برش، ۱۶۴ میلی‌گرم؛
- فلفل سبز: ۱ فنجان ریزشده‌ی خام، ۱۲۰ میلی‌گرم؛
- پرتقال: ۱ عدد بزرگ، ۸۲ میلی‌گرم؛
- توت‌فرنگی: ۱ فنجان، ۸۹٫۴ میلی‌گرم؛
- پاپایا: ۱ فنجان قطعه‌شده، ۸۶٫۵ میلی‌گرم؛
- بروکلی: ۱ فنجان خام، ۸۱٫۲ میلی‌گرم؛
- کلم کالی: ۱ فنجان خام، ۸۰ میلی‌گرم؛
- جعفری تازه: ۱ فنجان، ۷۹٫۸ میلی‌گرم؛
- آناناس: ۱ فنجان، ۷۸٫۹ میلی‌گرم؛
- کلم بروکسل: ۱ فنجان خام، ۷۴٫۸ میلی‌گرم؛
- گریپ‌فروت: ۱ فنجان، ۷۱٫۸ میلی‌گرم؛
- نخود سبز: ۱ فنجان خام، ۵۸ میلی‌گرم؛
- گل‌کلم: ۱ فنجان خام خردشده، ۴۶٫۴ میلی‌گرم؛
- انبه: ۱ فنجان، ۴۵٫۷ میلی‌گرم.
۹ فایده‌ی ویتامین C برای سلامتی
۱. بهبود سلامت پوست و کلاژن‌سازی
مطالعه‌ی جامعِ انجام‌شده‌ای بر روی بیش از ۴۰۰۰ زن در سن ۴۰ تا ۷۴ نشان می‌دهد، زنانی که ویتامین C بیشتری دریافت می‌کنند، احتمال بروز چین‌وچروک و خشکی پوست آنها کاهش پیدا می‌کند، زیرا این ویتامین می‌تواند به‌طور طبیعی سرعت فرایند پیری پوست را کاهش دهد. از ویتامین C برای تولید پروتئین مهمی که در ساخت پوست به‌کار می‌رود، تاندون‌ها، رباط‌ها و رگ‌های خونی استفاده می‌شود. این ویتامین به بهبود زخم نیز کمک می‌کند.
علاوه‌براین شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد استفاده از ویتامین C در کرم‌های پوستی می‌تواند باعث کاهش مدت زمان قرمزی پوست در روند‌های درمان پوست مانند برطرف کردن چروک یا زخم شود. حفظ سلامت پوست با استفاده از یک رژیم غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای جلوگیری از سرطان پوست است.
۲. بهبود جذب مواد معدنی
برای اینکه بدن‌تان مواد غذایی مورد نیازش را دریافت کند و عملکرد مناسبی داشته باشد، سیستم گوارش شما باید این مواد را از غذاهایی که می‌خورید یا مکمل‌های مصرفی‌تان دریافت کند تا آنها در جریان خون جذب شوند. سپس سلول‌های شما این ویتامینها و مواد معدنی را جذب می‌کنند و به بدن‌تان کمک می‌کنند تا تورم را کاهش دهد و باعث بهبود بیماری‌ها شود. جذب ویتامین C می‌تواند باعث افزایش میزان آهنی شود که بدن بزرگسالان و کودکان دریافت می‌کند.
۳. کاهش خطر ابتلا به نقرس
ویتامین C باعث کاهش خطر ابتلا به نقرس می‌شود که نوعی آماس مفصلی دردناک است. در این بیماری شصت پا به دلیل افزایش اسیداوریک و شکل‌گیری کریستال در مفصل، سفت، متورم و دردناک می‌شود.
مطالعهای طولانی‌مدت بر روی مردان بالای ۴۰ سال که روزانه بین ۱۰۰۰ تا ۱۴۹۹ میلی‌گرم ویتامین C دریافت کرده‌اند، نشان داده است که خطر ابتلا به نقرس در این افراد ۳۱٪ کاهش پیدا کرده است. در این مطالعه افرادی که در روز بیشتر از ۱۵۰۰ میلی‌گرم ویتامین C دریافت می‌کنند، نصف افراد دیگری که مکمل دریافت نمی‌کنند، در معرض خطر ابتلا به نقرس قرار دارند.
۴. مبارزه با رادیکال‌های آزاد
ویتامین C یکی از آنتی‌اکسیدان‌هایی است که می‌تواند جلوی آسیب‌های ناشی از مولکول‌های خطرناک که رادیکال‌های آزاد نامیده می‌شوند و نیز مواد شیمیایی خطرناک و آلودگی‌هایی مانند دود سیگار را بگیرد.
رادیکال‌های آزاد می‌توانند در بدن ساخته شوند و در بروز بیماری‌هایی مانند سرطان، بیماری‌های قلبی و ورم مفاصل نقش دارند. هنگامی‌که بدن‌تان غذا را تجزیه می‌کند یا زمانی‌که در معرض دود سیگار، تنباکو یا تشعشع قرار می‌گیرید، رادیکال‌های آزاد تولید می‌شوند.
۵. مبارزه با سرماخوردگی و آنفلوانزا
مدت‌هاست دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که ویتامین C باعث بهبود سیستم ایمنی می‌شود و نقش مهمی در توانایی بدن‌تان برای مبارزه با سرماخوردگی و ویروس‌ها دارد. شما می‌تواند روزانه با مصرف ۱۰۰۰ میلی‌گرم ویتامین C مانع از ابتلا به سرماخوردگی شوید و با مصرف ۴۰۰۰ میلی‌گرم در روز، سرماخوردگی خود را درمان کنید. همچنین شواهد بسیار خوبی وجود دارد که نشان می‌دهد مصرف ویتامین C در زمانِ سرماخوردگی و آنفلوانزا می‌تواند خطر ابتلا به عوارض بیشتر مانند ذات‌الریه و عفونت ریه را کاهش دهد.
۶. بهبود سیستم ایمنی تحت فشار
تحقیق تازه‌ای نشان داده است که مصرف ویتامین C می‌تواند به افرادی که سیستم ایمنی‌شان به‌خاطر فشارهای روحی و روانی ضعیف شده است کمک کند. با توجه به این واقعیت که فشار روحی به یکی از شرایط رایج در زندگی ما تبدیل شده است، مصرف کافی ویتامین C می‌تواند به‌عنوان ابزاری ایده‌آل برای سلامت کلی‌مان درنظر گرفته شود.
۷. کمک به درمان سرطان
مصرف زیاد ویتامین C می‌تواند اثر ضدسرطانی داروهایی را که در شیمی‌درمانی استفاده می‌شوند، افزایش دهد. همچنین مشخص شده است که ویتامین C می‌تواند تنها سلول‌هایی را هدف بگیرد که به این داروها احتیاج دارند؛ برخلاف دیگر داروها که به سلول‌های عادی نیز آسیب می‌زنند. محققان بر این باورند که ویتامین C می‌تواند درمانی ایمن و مقرون‌به‌صرفه برای انواع مختلف سرطان و نیز درمانی برای سرطان تخمدان و ریه باشد.
۸. کاهش خطر سکته‌ی مغزی
نتایج مطالعهای منتشرشده در مجله‌ی تغذیه‌ی بالینی آمریکا نشان داده است، افرادی که در خون‌شان ویتامین C کافی وجود دارد، ۴۲٪ کمتر از افراد دیگر دچار سکته‌ی مغزی می‌شوند. مصرف میوه و سبزیجات باعث افزایش سطح ویتامین C خون می‌شود، پس سعی کنید میزان میوه و سبزیجاتی را که در روز مصرف می‌کنید افزایش دهید.
۹. بهبود عملکرد فیزیکی
ممکن است مصرف بیشتر ویتامین C در رژیم غذایی‌تان باعث بهبود عملکرد فیزیکی و تقویت ماهیچه‌هایتان شود. این موضوع به‌ویژه در افراد مُسن صادق است. مصرف مکمل‌های دارای ویتامین C می‌تواند باعث افزایش جذب اکسیژن هنگام انجام تمرینات ورزشی شود. برخی از مطالعات نشان داده است این ویتامین می‌تواند باعث کاهش فشار خون نیز شود.
پیش از ورزش‌های سنگین مانند ماراتن، مصرف ویتامین C ممکن است از عفونت‌های تنفسی فوقانی که گاهی‌وقت‌ها پس از این نوع ورزش‌ها ایجاد می‌شود جلوگیری کند. این ویتامین همچنین می‌تواند عملکرد ریه‌ها و مجاری تنفسی شما را بهبود بخشد.
مشخص شده است که مصرف ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی‌گرم ویتامین C در هر روز ممکن است تولید هیستامین‌ها را که باعث تحریک افراد مبتلا به آسم می‌شود کاهش دهد؛ به‌این‌ترتیب به بهبود علائم آسم کمک می‌کند.
میزان مصرف ویتامین C در روز
همان‌طور که پیش از این گفتم بهترین منبع ویتامین C میوه‌ها و سیزیجات محلی و تازه هستند. اگر مجبور هستید که از مکمل‌ها استفاده کنید، مطمئن شوید که مکمل انتخابی‌تان کیفیت بالایی دارد، از مواد طبیعی درست شده است و فاقد مواد اعتیادآور و مواد مصنوعی دیگری است که می‌توانند در درازمدت به شما آسیب بزنند.
به‌یاد داشته باشید که برخی از غلات‌های گیاهی و نوشیدنی‌ها با ویتامین C غنی‌سازی شده‌اند؛ به این معنا که این ویتامین یا مواد معدنی دیگر به این مواد غذایی افزوده شده‌اند. با بررسی نوشته‌ی روی محصول از میزان ویتامین C موجود در محصول اطمینان حاصل کنید. پختن غذاهای حاوی ویتامین C مانند بروکلی با فلفل‌ها می‌تواند باعث کاهش میزان ویتامین C آنها شود. فریز کردن، قرار داد آنها در ماکروویو و بخارپز کردن‌شان نیز می‌تواند باعث کاهش سطح ویتامین C شود.
بهترین منابع ویتامین C میوه‌ها و سبزیجات خام و پخته‌‌نشده هستند.
رژیم غذایی پیشنهادی برای ویتامینها نشان می‌دهد که افراد مختلف در هر روز باید چه میزان از هر ویتامینی را دریافت کنند. این میزان برای ویتامین C به شرح زیر است:
برای نوزادان:
- ۰-۶ ماه: ۴۰ میلی‌گرم در روز
- ۷-۱۲ ماه: ۵۰ میلی‌گرم در روز
برای کودکان:
- ۱-۳ سال: ۱۵ میلی‌گرم در روز
- ۴-۸ سال: ۲۵ میلی‌گرم در روز
- ۹-۱۳ سال: ۴۵ میلی‌گرم در روز
برای جوانان:
- دختران ۱۴ تا ۱۸ سال: ۶۵ میلی‌گرم در روز
- جوانان باردار: ۸۰ میلی‌گرم در روز
- زنان شیرده: ۱۱۵ میلی‌گرم در روز
- پسران ۱۴-۱۸ سال: ۷۵ میلی‌گرم در روز
برای بزرگسالان:
- مردان ۱۹ سال و بالاتر: ۹۰ میلی‌گرم در روز
- زنان ۱۹ سال و بالاتر:۷۵ میلی‌گرم در روز
- زنان باردار: ۸۵ میلی‌گرم در روز
- زنان شیرده: ۱۲۰ میلی‌گرم در روز
- افرادی که سیگار می‌کشند و کسانی که در معرض دود سیگار قرار دارند، باید میزان ویتامین C دریافتی در هر روزشان را ۳۵ میلی‌گرم افزایش دهند.
عوارض جانبی ویتامین C
ویتامین C در بدن ذخیره نمی‌شود (مقادیر اضافه دفع می‌شود)، درنتیجه لازم نیست نگران افزایش میزان این ویتامین در بدن‌تان باشید. مقدار اضافه‌ی ویتامین C در بدن ازطریق ادرار دفع می‌شود، درواقع بدن شما نسبت به اینکه به چه چیزی نیاز دارد و به چه چیزی نیاز ندارد، بسیار هوشمند عمل می‌کند. البته برای جلوگیری از دل‌پیچه و اسهال باید مراقب باشید که میزان ویتامین C دریافتی روزانه‌تان از ۲۰۰۰ میلی‌گرم تجاوز نکند. در مطالعهای که به‌تازگی انجام شده است، میان سنگ‌کلیه و مکمل‌های ویتامین C ارتباطی وجود دارد. این مطالعه کشف کرده است، در مردانی که از مکمل‌های ویتامین C استفاده می‌کنند، احتمال سنگ‌سازی کلیه دو برابر افرادی است که از این مکمل‌ها استفاده نمی‌کنند. این نتایج درمورد مردانی که ویتامین C مورد نیازشان را از میوه‌ها و سبزیجات دریافت می‌کنند، صادق نیست.
برهم‌کنش‌های ویتامین C
ویتامین‌های محلول در آب را باید به‌صورت روزانه مصرف کنید تا در سطح مناسبی باقی بمانند. میوه‌های سرشار از ویتامین C و سبزیجات خام بخورید یا آنها را در مقدار بسیار کمی آب بپزید تا مقدار زیادی از ویتامین‌شان از دست نرود.
آلمینیوم با ویتامین C برهم‌کنش دارد، چراکه این ویتامین می‌تواند میزان آلمینیومی را که بدن شما جذب می‌کند افزایش دهد. درنتیجه ویتامین C را دو ساعت قبل یا چهار ساعت بعد از داروی ضدرفلاکس معده مصرف کنید. ویتامین C می‌تواند سرعت خارج شدن استروژن‌ها را از بدن کاهش دهد، درنتیجه مصرف این ویتامین همراه با استروژن ممکن است باعث افزایش اثرات و عوارض جانبی استروژن‌ها شود.
ازآنجاکه ویتامین C نوعی آنتی‌اکسیدان است، این نگرانی وجود دارد که اثربخشی بعضی از داروها را برای درمان سرطان کاهش دهد. همچنین استفاده از مقدار زیاد ویتامین C ممکن است باعث کاهش مدت‌زمان ماندگاری دارو‌های ایدز در بدن شود. این مورد شامل دارویی‌هایی مانند آجنراس، ویراسپت و فورتواس می‌شود. مصرف زیاد ویتامین C ممکن است باعث کاهش اثربخشی وارفارین شود که برای جلوگیری از لخته‌شدن خون استفاده می‌شود.
