دیابت شامل اختلالاتی است که از طریق بالا بودن قند خون بیمار قابل شناسایی است. افزایش قند خون بیمار، ناشی از عدم توانایی بدن در تولید میزان کافی هورمون انسولین است. این هورمون در تنظیم و کاهش قند خون نقش دارد. دکتر احمد کوشا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر اعلام کرد: دو درصد مرگ‌ومیر کشور در اثر بیماری دیابت اتفاق می‌افتد. عوامل زیادی در ابتلا به دیابت مؤثر هستند. اما رابطه چاقی و دیابت چیست؟
دو نوع اصلی دیابت وجود دارد. دیابت نوع یک که اغلب در دوران کودکی و نوجوانی رخ می‌دهد و در آن، بدن توانایی تولید انسولین نخواهد داشت. نوع دیگر دیابت، دیابت نوع دو نام دارد و در نتیجه‌ی واکنش نامناسب بدن به انسولین به وجود می‌آید. دیابت نوع دو شایع‌تر از دیابت نوع یک است و تقریبا ۹۰ درصد موارد ابتلا به دیابت، دیابت نوع دو است. دیابت نوع دو معمولا پس از ۴۰ سالگی بروز می‌کند. با این حال امروزه شاهد این بیماری در تمام سنین (حتی در کودکی و نوجوانی) هستیم.
تأثیرات دیابت فراتر از افزایش قند خون (Hyperglycemia) است. دیابت شایع‌ترین علت نابینایی (رتینوپاتی دیابتی)، بیماری کلیوی ثانویه (نفروپاتی دیابتی) و آسیب‌دیدن اعصاب به دلیل قند خون بالا (نوروپاتی دیابتی) در بزرگسالان است. مبتلایان به دیابت دو تا چهار برابر بیشتر از دیگران در معرض بیماری‌های قلبی عروقی و سکته‌های مغزی هستند.
طبق آمار جهانی تعداد افراد مبتلا به دیابت در جهان حدود ۳۴۶ میلیون نفر می باشد. از این تعداد، سهم ایران حدود ۴ میلیون نفر است. این در حالی است که نیمی از افراد مبتلا به دیابت از بیماری خود بی اطلاعند.
حدود ۸۰ درصد از تلفات ناشی از دیابت متعلق به کشورهای کم‌درآمد و یا متوسط از لحاظ اقتصادی می‌باشد و طبق پیش‌بینی سازمان بهداشت جهانی آمار مبتلایان به دیابت تا ۱۵ سال دیگر دو برابر می‌شود.
رابطه چاقی و دیابت نوع 2 چیست؟
عوامل زیادی وجود دارند که احتمال ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهند. سن، نژاد، بارداری، استرس، برخی داروها، ژنتیک و سابقه‌ی خانوادگی، کلسترول و چاقی از این عوامل هستند. در میان این عوامل، چاقی یا اضافه وزن بیش از بقیه خطر ابتلا به دیابت نوع دو را افزایش می‌دهد. بیش از ۹۰ درصد افرادی که از دیابت نوع دو رنج می‌برند، مشکل چاقی یا اضافه وزن دارند. با اضافه وزن یا چاقی به بدن فشار بیشتری برای استفاده از انسولین وارد می‌شود. نتیجه‌ی این امر افزایش خطر دیابت است. در ایالات متحده موارد ابتلای بزرگسالان به دیابت در دهه‌ی نود میلادی بیش از یک‌سوم افزایش داشته است و انتظار می‌رود این روند ادامه داشته باشد. به نظر می‌رسد این پدیده ناشی از افزایش چاقی در ایالات متحده باشد.
برای پیشگیری از دیابت چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟
دیابت نوع دو تا حد زیادی قابل پیشگیری است. مطالعات نشان می‌دهند تغییر در سبک زندگی یا کاهش وزن (حتی بین ۵ تا ۱۰ درصد) می‌تواند از بروز دیابت نوع دو جلوگیری کند یا حداقل روند ابتلا به آن را به تأخیر بیندازد. در طول مطالعات برای کاهش وزن، تغییراتی در سبک زندگی شرکت‌کنندگان اعمال شد. این تغییرات شامل رژیم غذایی مناسب و تمرینات ورزشی (۱۵۰ دقیقه پیاده‌روی در هفته) بود. این تغییرات در سبک زندگی توانست سرعت ظهور بیماری را ۴۰ تا ۶۰ درصد کاهش دهد. تمرینات ورزشی، رژیم غذایی و در نتیجه کاهش وزن می‌تواند تأثیر چشمگیری در پیشگیری از دیابت یا به تأخیر انداختن آن داشته باشد. در میان تمام عواملی که در ابتلا به دیابت دخیل‌اند، وزن مهم‌ترین عامل قابل کنترل است.
اگر مبتلا به دیابت هستید، چه کاری می‌توانید انجام دهید؟
اگر اکنون که این مقاله را می‌خوانید به دیابت مبتلا هستید، داشتن رژیم غذایی مناسب، تمرینات ورزشی منظم، کاهش استرس، تغییرات ملایم در سبک زندگی و استفاده از دارو، بهترین راه‌های کنترل قند خون‌تان است. افرادی که به دیابت نوع یک مبتلا هستند، باید برای کنترل قند خون‌شان به بدن خود انسولین برسانند. در دیابت نوع دو نیز قند خون از طریق دریافت انسولین یا دارو قابل کنترل است. انسولین و داروهایی که افراد دیابتی مصرف می‌کنند، می‌توانند خطرناک باشند. در صورت استفاده‌ی نامناسب از این داروها، قند خون فرد بیش از اندازه کاهش می‌یابد. در این مواقع امکان بروز تشنج، بیهوشی یا مرگ وجود دارد. کاهش وزن (حتی تا ۵ کیلوگرم) می‌تواند نیاز به این داروها را کاهش دهد. با تغذیه‌ی مناسب، تمرینات ورزشی و کنترل قند خون‌تان می‌توانید سرعت پیشرفت بیماری و عوارض ناشی از آن را کاهش دهید.
