آشنایی با انواع ویتامین ها

ویتامین ث:

ویتامین ث یا ال-آسکوربات ریز مغذی حیاتی برای گونه‌های پیشرفته پستانداران (انسان، میمون‌ها و مانند این‌ها)، شمار اندکی از گونه‌های دیگر پستانداران (به‌ویژه خوکچه هندی و خفاش‌ها)، تعدادی از گونه‌های پرندگان و برخی ماهی‌هاست. تقریباً بجز موارد که در بالا ذکر شد بقیه جانداران این ویتامین را در بدن خود می‌سازند.

در سده نوزدهم و در جریان مبتلا شدن بسیاری از دریانوردان به بیماری اسکروی این دریانوردان چاره کار را در مصرف مرکبات دیدند و بالاخره در سال ۱۹۲۸ این ویتامین در میوه پرتقال کشف شد و اسید اسکوربیک نام گرفت. این ویتامین که از ویتامین‌های محلول در آب است، در برابر حرارت و مواد قلیایی از بین می‌رود. این ویتامین در واکنش‌های شیمیایی بدن یک حمل کننده الکترون است و از مهمترین آنتی اکسیدان‌ها است.

ویتامین c جامدی سفید رنگ و محلول در آب و غیر سمی است که مصرف آن سامانه ایمنی بدن را افزایش می‌دهد. دارای استر حلقوی است و در محیط آبی آبکافت می‌شود و اسید می‌سازد؛ به همین دلیل به ان «اسید آسکوربیک» می‌گویند.

فواید ویتامین ث:
 

ویتامین ث آنتی اکسیدان است، یعنی در جریان خون قرار گرفته و اثر شیمایی موادی که به بافت‌های بدن آسیب می‌رسانند را خنثی می‌کند. این ویتامین موجب محافظت پوست در مقابل آثار مخرب اشعه ماورای بنفش نور خورشید می‌شود. همچنین این ویتامین به افزایش قدرت ایمنی بدن استحکام لثه‌ها و دندان‌ها کمک می‌کند. این ویتامین همچنین باعث ساخت کلاژن (قوی‌ترین بخش بافت پیوندی که تمام اعضای بدن را در کنار هم نگه می‌دارد) شده و در پیشگیری از بالارفتن کلسترول خون و ایجاد لخته‌های خونی در رگ مؤثر است.

اشاره شده ‌است که این ویتامین برخلاف تفکر همگان کمکی در پیشگیری از بروز سرماخوردگی نمی‌کند و فقط طول دوره بیماری را کوتاه و به تخفیف عوارض آن کمک می‌کند. همچنین مصرف این ویتامین باعث جذب بهتر آهن در بدن می‌شود و به افرادی که دچار کم‌خونی هستند توصیه می‌گردد.

ویتامین ث به عقیده برخی کارشناسان احتمال بروز سکته مغزی در افراد غیر سیگاری را تا ۳۰٪ و در افراد سیگاری تا ۷۰٪ کاهش می‌دهد. به اعتقاد این محققان آنتی اکسیدان‌هایی مانند ویتامین ث احتمالاً سلول‌ها را از فشار اکسیدی که در سکته مغزی مؤثر هستند، حفظ می‌کند. البته به گفته دانشمندان ویتامین ث که از طریق مصرف طبیعی کسب شود، اثرش بسیار بیشتر است. همچنین در تحقیق دیگری دانشمندان مصرف این ویتامین را در تراکم استخوانی افراد مؤثر دانسته‌اند.

در پژوهشی دیگر نیز گفته شده‌است که تزریق مقدار زیادی ویتامین ث به افرادی که دچار سرطان هستند باعث می‌شود که رشد سرطان در آنها را متوقف کند. این ویتامین می‌تواند زنجیره‌ای مخرب در درون سلول بیمار بوجود آورد. گفته شده که تزریق این ویتامین به موش‌هایی که دچار تومور بودند، اندازه تومورهای آنان را به نصف کاهش داده ‌است.

این ویتامین از اکسید شدن سلول‌های چرب حاضر در غشاء سلولی توسط عوامل اکسید کننده جلوگیری می‌کند؛ با تداوم اکسید شدن سلول‌های چرب و ایجاد تغییراتی در سلول و ماده ژنتیکی سلول باعث بروز برخی سرطان‌ها می‌شود. محققان مصرف این ویتامین را به کسانی که از بیماری‌های قلبی رنج می‌برند نیز توصیه کرده‌اند. زیرا ویتامین ث باعث تصلب شریان شده و کمبود آن در بیماران قلبی همراه با خشکی و سفتی رگها می‌شود و باعث بوجود آمدن درد در این افراد می‌گردد.

کمبود ویتامین ث:
ویتامین ث مورد نیاز برای هر فرد سالم ۶۰ میلی‌گرم در روز توصیه شده‌است. اگر فردی به مدت یک ماه به میزان کمتر از حداقل مورد نیاز یک فرد این ویتامین را دریافت کند دچار عوارضی مانند بیماری اسکروی، خونریزی لثه و همچنین خشکی پوست و آثار خون مردگی در زیر آن می‌شود. در پژوهشی دانشمندان به این نتیجه رسیدند که وجود چربی در غذا باعث می‌شود که ویتامین ث خاصیت ضد سرطانی خود را از دست بدهد.

دانشمندان می‌گویند وقتی مخلوط از بزاق و مواد غذایی در معده با شیره آن مخلوط می‌شوند، ویتامین ث موجود در مواد غذایی می‌تواند رادیکال‌های آزاد، یعنی همان موادی که سرطان‌زا هستند را از بین ببرد؛ رادیکال‌های آزادی مانند نیتریت که در مواد غذایی آماده و کنسروی، مانند سوسیس و کالباس به مقدار زیاد وجود دارند. اما در یک تحقیق، هنگامی که مقدار بیشتری چربی به همین مخلوط غذایی اضافه شد دیده شد که دیگر ویتامین ث نمی‌تواند این واکنش شیمیایی را انجام دهد.

کمبود ویتامین ث سبب می‌شود که اسپرم‌ها به هم بچسبند و این حالت سبب ۱۶٪ موارد ناباروری در مردان می‌شود.
اسکوربوت، نوعی بیماری خونی ناشی از کمبود ویتامین ث می‌شود.

افراد زیر در معرض کمبود ویتامین ث هستند:
 

1. نوزادانی که در سال اول زندگی از شیر گاو یا شیرهای تغلیظ شده استفاده می کنند
2. افراد در معرض سوء تغذیه ( شامل الکلیسم، افراد مسن، بی اشتهایی و ایدز )
3. افراد مبتلا به دیابت تیپ یک
4. افراد دارای بیماری های روده ی کوچک ( مانند بیماری کرون، سلیاک، ویپل )
5. زنان باردار و شیرده
6. بیماران تحت دیالیز
7. بیماران مبتلا به تیروتوکسیکوز
8. سیگاری ها
9. افراد مبتلا به اختلالات انباشت آهن در بدن
10. افراد مبتلا به سوء تغذیه ( برخی افراد مسن، مصرف کنندگان مواد مخدر و الکل، برخی از افراد مبتلا بیماری های ذهنی).

مصرف بیش از اندازه:
معمولاً اضافه این ویتامین از راه ادرار دفع می‌شود، اما مصرف خیلی زیاد آن باعث تکرر ادرار، سنگ کلیه و اسهال می‌شود. همچنین مصرف زیاد این ویتامین به صورت دارو باعث بروز اختلالات گوارشی، خطر ابتلاء به سنگ اگزالات در مجاری ادراری و اعتیاد بدن به مقدار زیاد مصرف این دارو می‌شود.

منابع حاوی ویتامین ث:
بیشتر جانداران این ویتامین را خود می‌سازند اما جاندارن دیگری مثل انسان هستند که باید این ویتامین را در طول روز از موادی که مصرف می‌کنند بدست بیاورند. این ویتامین هم بصورت طبیعی در منابع گیاهی و جانوری موجود است و هم بصورت مصنوعی و قرص.

منابعی که بیشترین مقادیر این ویتامین را در خود دارند عبارتند از: توت فرنگی، کلم بروکلی، گریپ فروت، گوجه فرنگی، انبه، لیمو، گل کلم، سیب زمینی، هندوانه، اسفناج، کلم، نارنگی و مرکبات، کیوی و دیگر میوه‌ها و سبزی‌ها، منابع گیاهی دارای ویتامین ث و جگر منبع حیوانی دارای ویتامین ث است.

نگهداری طولانی مدت در یخچال، پختن، گرمای هوا، نور و دخانیات باعث از بین رفتن این ویتامین می‌شوند. از این رو افراد سیگاری به این ویتامین نیاز بیشتری دارند. همچنین شیر مادر نیز دارای مقادیری از ویتامین ث می‌باشد و به همین جهت زنان باردار باید از مقدار بیشتری از این ویتامین مصرف کنند. همچنین می‌شود این ویتامین را ۳ تا ۶ ماه در دمای زیر صفر نگهداری کرد اما پس از آن تجزیه می‌شود. همچنین در میان سبزی‌ها ۲ سبزی‌های تیره برگ ویتامین ث بیشتری دارند و جعفری شش تا هفت برابر سایر سبزی‌ها دارای ویتامین ث می‌باشد.

منابع گیاهی:
منابع گیاهی متوسط (میلی گرم) در هر ۱۰۰ گرم
کاکادو پلوم: ۳۱۰۰
کامو کامو: ۲۸۰۰
میوه گل رز: ۲۰۰۰
آسرولا: ۱۶۰۰
عناب: ۵۰۰
انگور هندی: ۴۴۵
باوباب: ۴۰۰
فلفل قرمز: ۱۹۰
جعفری: ۱۳۰
گوآوا: ۱۰۰
کیوی: ۱۰۵
کلم بروکلی: ۹۰
تمشک قرمز: ۸۰
لیچی: ۷۰
تمشک قطبی: ۶۰
خرمالو: ۶۰
انبه هندی: ۶۰
توت فرنگی: ۶۰
پرتقال: ۵۰
لیمو شیرین: ۴۰
خربزه: ۴۰
گل کلم: ۴۰
سیر: ۳۱
گریپ فروت: ۳۰
تمشک: ۳۰
نارنگی: ۳۰
نارنگی ماندارین: ۳۰
اسفناج: ۳۰
کلم نارس سبز: ۳۰
لیمو ترش: ۳۰
انبه: ۲۸
توت سیاه: ۲۱
سیب زمینی: ۲۰
طالبی: ۲۰
گوجه فرنگی: ۱۰
زغال اخته: ۱۰
آناناس: ۱۰
پاپااو: ۱۰
انگور: ۱۰
زرد آلو: ۱۰
آلو برقانی: ۱۰
هندوانه: ۱۰
موز: ۹
هویج: ۹
اوکادو: ۸
گیلاس: ۷
شفتالو: ۷
سیب: ۶
چغندر: ۵
گلابی: ۴
کاهو: ۴
خیار: ۳
بادمجان: ۲
انجیر: ۲
ازگیل: ۰٫۳

منابع جانوری:
منبع جانوری /  متوسط (میلی گرم)
مغز بره (پخته): ۱۷
قلب بره (کباب شده): ۱۱
صدف خوراکی (خام): ۳۰
شیر گاو (تازه): ۲
شیر بز (تازه): ۲
زبان بره (نیم پز): ۶
جگر گوساله (خام): ۳۶
جگر گاو (خام): ۳۱
جگر مرغ (سرخ شده): ۱۳
جگر بره (سرخ شده): ۱۲

ویتامینD:

ویتامین D را که کلسیفرول می‌نامند، یکی از ویتامین‌های لازم برای بدن و از ویتامین‌های محلول در چربی است، که به رشد و استحکام استخوانها از طریق کنترل تعادل کلسیم و فسفر کمک می‌کند. این ویتامین با ایجاد افزایش جذب فسفر و کلسیم از روده‌ها و کاهش دفع از کلیه به متابولیسم استخوان‌ها کمک می‌کند و همچنین از طریق ترجمه ژنهای هسته سلول به رشد سلول کمک می‌کند.
منبع اصلی دریافت این ویتامین بجز منابع گیاهی مثل غلات و حیوانی مثل ماهی ساردین و شیر، تخم مرغ ونور آفتاب است. بطوری که ۱۰ تا ۲۰ دقیقه ماندن در زیر نور آفتاب، نیاز روزانه بدن انسان به این ویتامین را تأمین می‌کند. کمبود این ویتامین همچنین باعث پوکی استخوان در کهنسالی می‌گردد.

فواید:
 

دریافت ویتامین D و کلسیم باعث افزایش قدرت و هماهنگی عضلات در افراد کهنسال می‌شود. همچنین ویتامین دی باعث پیشگیری از بروز بیماری‌هایی مانند راشیتیسم در کودکان، استئومالاسی در بزرگسالان و پوکی استخوان در کهنسالی می‌شود. همچنین این ویتامین به رشد و استحکام استخوان‌ها و رشد سلولها کمک زیادی می‌کند. نیاز روزانه برای این ویتامین برای هر فرد بالغ ۱۰ میکروگرم یا حداکثر ۲۰۰۰ واحد در روز می‌باشد. در دوران کودکی و پیری این میزان بالاتر است. همچنین مصرف ویتامین دی در سلامت مغز و جلوگیری از آلزایمر مؤثر است.

عوارض مصرف کم:
 

شیوع کمبود ویتامین D به خصوص در زنان و کودکان ایرانی بین ۵۰ تا ۸۰ درصد است. از عوارض مصرف کم این ویتامین در دوران کودکی بیماری راشیتیسم است که به علت کمبود کلسیم و فسفر در زمان رشد استخوان‌ها، استخوان‌های فرد دارای املاح کمی خواهد بود و نخواهد توانست وزن فرد را تحمل کند و در نتیجه انحنا خواهد یافت. عوارض دیگر آن بزرگی جمجمه، زائده‌های دکمه مانند بر روی ستون فقرات و برجستگی سینه می‌باشد. همچنین مچ دست و پا پهن می‌شود که توسط رادیوگرافی قابل تشخیص است.

در دوران بزرگسالی فقر این ویتامین در بدن باعث بوجود آمدن بیماری استئومالاسی می‌شود. این بیماری به این شکل است که با کاهش تراکم استخوانی دردهای شدیدی در قسمت پا و کمر احساس می‌شود و همچنین استخوان‌ها بلند به راحتی شکسته می‌شوند. اگر فرد در این دوران شروع به دریافت ویتامین دی کند، این عارضه رفع می‌شود.

در دوران کهنسالی کمبود این ویتامین باعث بروز بیماری پوکی استخوان به ویژه در زنان می‌شود. عامل اصلی تأثیرگذار تغییرات هورمونی در بدن است. اما در این دوران این بیماری میزان ویتامین دی در بدن کاهش می‌یابد اما دریافت این ویتامین در دوران بیماری کمک جندانی به بهبود آن نمی‌کند، بلکه برای پیشگیری از این بیماری باید از دوران جوانی کلسیم و فسفر همراه با ویتامین دی مصرف شود.

همچنین کمبود این ویتامین در بدن باعث عوارضی چون دیر دندان درآوردن و دیر نشستن و دیر راه افتادن در کودکان، همچنین نافرم شدن لگن که این بیماری در دخترها باعث تنگی لگن شده و به ناچار باید از طریق سزارین زایمان کنند. همچنین کمبود این ویتامین باعث افزایش احتمال ابتلاء به سرطان سینه یا پروستات می‌شود. کمبود این ویتامین باعث می‌شود که دستگاه ایمنی بدن ضعیف شده و باعث می‌شود فرد مبتلا به سرطان و دیابت و حتی عفونت بگردد.

علل کمبود:
 

عواملی مثل مصرف برخی داروهای ضد تشنج مانند فنوباربیتال یا فنی توئین یا رشد سریع کودک یا برخی اختلالت در جذب این ویتامین در بدن یا نرفتن زیر نور آفتاب یا نخوردن غذاهای حاوی این ویتامین باعث کمبود ویتامین دی در بدن می‌شود.

افراد در معرض کمبود ویتامین D
 

افراد زیر بیشتر از بقیه افراد جامعه در خطر کمبود ویتامین د می‌باشند:
1. نوزادان شیرخوار: ویتامین د موجود در شیر مادر تحت تأثیر ویتامین د موجود در بدن مادر است. بر اساس پیشنهاد انجمن اطفال آمریکا نوزادان شیرخوار باید روزانه 400 IU ویتامین دی دریافت نموده و از تماس مستقبم نور خورشید (توسط کرم ضد آفتاب و پوشاک) جلوگیری کرد.
2. افراد مسن: پوست بدن در این افراد نمی‌تواند ساخت ویتامین د را به صورت کارآمدی انجام دهد؛ همچنین بیشتر در منزل به سر می‌برند.
3. افرادی که محدودیت قرارگیری در معرض نور خورشید دارند؛ مانند افراد زمینگیر، خانم‌هایی که به علل مذهبی حجاب می‌کنند.
4. افراد دارای پوست تیره: میزان بیشتر ملانین در پوست این افراد موجب کاهش توانایی پوست جهت تولید ویتامین د از طریق نورخورشید می‌گردد.
5. افراد مبتلا به بیماری التهابی روده (IBD) و سایر بیماری‌هایی که منجر به اختلال در جذب چربی می‌شود مانند: برخی از بیماری‌های کبدی، سیستیک فایبروزیس، سلیاک، کرون، کولیت زخمی شونده.
6. افراد چاق [شاخص توده ی بدنی BMI) ≥ ۳۰) ] یا افرادی که تحت جراحی بایپس معده قرار گرفته‌اند

میزان مناسب:
 

انستیتوی پزشکی (IOM) میزانی برای مصرف ویتامین D پیشنهاد داده است. دریافت این میزان ویتامین D از طریق رژیم غذایی (بهمراه یا بدون مکمل‌ها) باید برای حفظ سلامتی شما کافی باشد. این میزان:
600 IU درروز برای افراد بین ۱ تا ۷۰ سال
800 IU در روز برای افراد بالای ۷۰ سال

عوارض مصرف زیاد:
 

استفاده بیش ازحد از این ویتامین مخصوصاً اگر همراه با مصرف زیاد کلسیم باشد منجر به مسمومیت می‌گردد. استفاده از قرص و آمپول ویتامین D بطور مستمر باعث مشکلاتی مانند رسوب کلسیم در بافت‌های نرم مثل کلیه‌ها، ریه‌ها، قلب و گوش می‌شود که در کلیه‌ها باعث سنگ کلیه، در ریه‌ها و قلب منجر به عوارض ریوی و قلبی، و در گوش به اختلالات شنوایی و حتی کری می‌انجامد. همچنین عوارض مانند سردرد، تهوع، استفراغ، ضعف، تشنگی زیاد، افزایش حجم ادرار، یبوست، تأخیر در رشد در طفل‌های شیرخوار، مشکلات گوارشی و شکنندگی استخوان نیز از دیگر عوارض مصرف بیش از اندازه ویتامین D می‌باشد.

منابع ویتامین D:
 

1. آفتاب:تابش پرتو فرابنفش به پوست انسان باعث می‌شود که ماده‌ای به نام دهیدروکلسترول با طی مراحلی در بدن در کلیه به ویتامین دی تبدیل شود. افراد با پوست روشن‌تر نسبت به تیره‌ترها می‌توانند در مدت کمتری که زیر آفتاب مانده‌اند نیاز خود به این ویتامین را تأمین کنند تقریباً تمام ویتامین D مورد نیاز یک فرد، در مکانی که هوای آفتابی دارد از این طریق ساخته می‌شود.
2. منابع گیاهی:غلات و برخی سبزیجات و میوه‌جات.
3. منابع حیوانی:کره، روغن کبد ماهی، زرده تخم مرغ، خامه، جگر، ماهی ساردین حاوی مقادیر زیادی از این نوع ویتامین هستند.
4. دریافت این ویتامین به صورت مصنوعی مثل کپسول و آمپول.

درمان کمبود ویتامین D:
 

انواع مختلفی از ترکیبات ویتامین Dبرای درمان در دسترس هستند. ۲شکل ویتامین د که بیشتر در دسترس هستند ارگوکلسیفرول(vitamin D2) و کوله کلسیفرول (vitamin D3) هستند. از آنجا که ویتامین د۳فرم طبیعی ویتامین بوده وممکن است ویتامین د را به شکل موثرتری افزایش دهد، بیشتر توصیه می‌گردد.

در ایران حداقل ۸۰٪ کودکان ایرانی به درجات شدید و بیش از ۹۰٪ از آنها به درجات متفاوتی دچار کمبود ویتامین D هستند.

ویتامین K:

ویتامین K یک گروه از ساختار مشابه، محلول در چربی ویتامین‌هایی است که بدن انسان برای اصلاح پروتئین‌های خاصی که برای انعقاد خون است و همچنین در استخوان و دیگر بافت‌ها به آن احتیاج دارد. تعدیل پروتئین‌ها اجازه می‌دهد که آنها را به یون کلسیم اتصال دهیم. ویتامین k شامل ۲ پروتئین طبیعی k1 و k2 است.

ویتامین k2 به نوبه خود شامل تعدادی از انواع مواد شیمیایی مرتبط با طول‌های مختلف از زنجیره‌های جانبی کربن که از اتم گروه ایزوپرونید ساخته شده است. ویتامین k1 همچنین به عنوان فیتومنادین و یا فیلوکین و یا فیتونادین شناخته شده است که توسط گیاهان ساخته می‌شود و بیشترین مقدار آن در سبزیجات برگ سبز یافت می‌شود زیرا بطور مستقیم در فتوسنتز نقش دارند. این ممکن است که ((فرم گیاه)) با ویتامین K باشد.

این ویتامین بعنوان یک ویتامین فعال در حیوانات است و از وظایف کلاسیک ویتامین K شامل فعالیت در فرایند تولید پروتئین در لخته شدن خون است. همچنین ممکن است حیوانات آن را تبدیل کنند به ویتامین k2. ویتامین K2 بعنوان ذخیره ساز اصلی در حیوانات است که دارای چندین زیر گروه در طول زنجیره‌های متفاوت از ایزوپرونید است.

این ویتامین K2 مناکوئنیس نامیده می‌شود و خود را توسط تعدادی از باقی‌مانده‌های ایزوپرونید در زنجیره جانبی مشخص می‌کند. Menaquinones ها بطور مختصر MK-N خوانده می شوندکه در آن M مخفف Menaquinones و K مخفف ویتامین K و N نشان دهنده تعداد باقی‌مانده زنجیره جانبی isoprenoid است. برای مثال Menaquinone – 4 (بطور مختصر MK-4) دارای ۴ باقی‌مانده Isoprene در زنجیره جانبی آن است.

Menaquinone-4 (همچنین بعنوان Menatetrenone از چهار باقی‌مانده isoprene آن شناخته شده است) شایع‌ترین نوع ویتامین K2 در محصولات حیوانی از MK-4 است که بطور معمول از ویتامین K1 در بافت‌های خاص حیوانات (دیواره‌های شریانی- پانکراس و بیضه) که با جایگزینی غیر اشباع شامل ۴ واحد isoprene باعث ایجاد Menaquinone -4 می‌شود. این نظیر ویتامین K2 ممکن است آنزیمی با عملکرد متمایز از ویتامین K1 داشته باشد. باکتری‌ها در روده بزرگ نیز می‌توانند ویتامین K1 را به ویتامین K2 تبدیل کنند. علاوه بر این باکتریها بطور معمول در طول زنجیره جانبی isopreneoid ویتامین K2 به تولید طیف وسیعی از اشکال ویتامین K2 می‌کنند که مهمترین آنها MK-7 به MK-11 که عنصری از ویتامین K2 است.

تمام اشکال K2 به جز MK-4 که می‌توان تولید کرد بوسیله باکتری و می‌توان استفاده کرد از این اشکال در تنفس‌های بی هوازی .MK-7 ودیگر باکتری‌های گرفته شده از ویتامین K2 نشان می‌دهد فعالیت ویتامین K را در حیوانات. هنوز نا مشخص است برتری MK-7 بر MK-4 و در حال حاضر این موضوع در حال تحقیق و بررسی است. سه نوع ویتامین K مصنوعی شناخته شده است.

ویتامین K3 و K4 وK5. اگرچه K1 و همه نظایر K2 ثابت شده‌اند که غیر سمی اند. ویتامین مصنوعی K3 نشان داده شده است که سمی است و همچنین ویتامین‌های مصنوعی K4 و K5 نیز غیر سمی هستند. کشف ویتامین K1 ویتامین K1 کشف شد در سال ۱۹۲۹ بوسیله دانشمند دانمارکی هنریک دم زمانی که بررسی می کرد نقش کلسترول را با دانه دادن به جوجه‌ها. بعد از چند هفته حیوانات بزرگ شدند و شروع کردند به خونریزی. این نقص نمی‌تواند ترمیم پیدا کند با اضافه کلسترول خالص به رژیم غذایی آنها. این به نظر می‌رسد که باهم بودن با کلسترول یک ترکیب دوم از مواد غذایی استخراج شده بود و این ترکیب ویتامین انعقاد نامیده می‌شود. ویتامین جدید حرف K را دریافت کرد ریرا اکتشافات اولیه آن در یک مجله آلمانی تحت عنوان ویتامین koagulation گزارش شده است.

تبدیل ویتامین K1 به ویتامین K2 در حیوانات MK-4 از ویتامین K2 تولید می‌شود. از طریق تبدیل ویتامین K1 در لوزلمعده و دیواره‌های شریانی و در بیضه‌ها. در حالیکه پرسش‌های بزرگ هنوز هم مسیر بیوشیمیایی برای ویتامین K1 به MK-4 را احاطه کرده. این تبدیل به باکتریهای روده وابسته نیست. در واقع بافت که دارای مقادیر بالایی MK-4 است دارای ظرفیت‌های قابل توجهی برای تبدیل بالای ۹۰ درصد K1 به MK-4 را دارد.

در سال ۱۹۳۵ (میلادی) دانشمندی دانمارکی بنام هنریک دام متوجه وجود ماده‌ای در بدن مرغ شد که باعث انعقاد خون می‌شد. وی این ماده را «ویتامین کا» نام گذاری کرد. تاکنون دو نوع از این ویتامین شناخته شده‌اند که K1 و K2 نام دارند و تفاوت اندکی در ساختار مولکولی با یکدیگر دارند. ویتامین کا مانند ویتامین دی محلول در چربی است و بدن برای جذب آن نیاز به صفرا دارد. این ویتامین در برابر حرارت پایدار است اما در مقابل نور آفتاب و یخ زدگی از بین می‌رود. هر چه هوا گرمتر شود نیاز بدن به این ویتامین بیشتر می‌شود.

فواید ویتامین K:
 

مهمترین فایده این ویتامین جلوگیری از خونریزی است. ویتامین K در کنترل و درمان خونریزی ناشی از بیماری‌های کبد ٬ زردی و زخم معده سودمند است و همچنین خونریزی‌های ناشی از استفاده طولانی مدت از آسپرینها و آنتی بیوتیکها را درمان می‌کند. همچنین این ویتامین در درمان خونریزی شدید در دوران قاعدگی مفید است. به نوزادان زودرس که امکان خونریزی در آنها زیاد است هم بعد از تولد ویتامین کا تزریق می‌کنند. همچنین این ویتامین در پیشگیری از سنگ کلیه و درمان پوسیدگی استخوان سودمند است. نوع مصنوعی آن که محلول در آب است در درمان زخم‌های پوستی مفید است.

کمبود ویتامین K:
 

کمبود ویتامین K باعث می‌گردد افراد در گرما دچار خونریزی بینی می‌شوند. وجود ویتامین کا برای انعقاد خون لازم است و بدون این ویتامین کبد نمی‌تواند پروترومبین که موجب انعقاد خون است را بسازد. همچنین کمبود این ویتامین در پوکی استخوان نیز مؤثر است. عواملی ممکن است باعث شوند کمبود ویتامین کا در بدن بروز کند؛ مانند عدم جذب چربی‌ها در روده ٬بیماری‌های کبد یا در شرایطی که مصرف آنتی‌بیوتیک باعث از بین بردن باکتری‌هایی که در روده ویتامین کا تولید می‌کنند بشود. همچنین در کودکانی که فقط از شیر مادر تغذیه می‌کنند نیز احتمال کمبود ویتامین کا وجود دارد. اشعه ایکس و اشعه رادیو اکتیو و همچنین آلودگی هوا این ویتامین را در بدن از بین می‌برند.

منابع حاوی ویتامین K:
 

نیمی از ویتامین K مورد نیاز بدن توسط باکتری‌ها در روده خود انسان ساخته می‌شود. علاوه بر آن مواد غذایی شامل جعفری، کلم، اسفناج، گل کلم، زرده تخم مرغ، کاهو، چای سبز ٬ گوجه فرنگی٬ مارچوبه، کرفس، لوبیا سبز، شاهی، شلغم ٬ روغن سویا ٬ روغن کبد ماهی و برگ سبز و نخودسبز پخته‌است. همچنین در شیر، گوشت و میوه جات به مقدار کم وجود دارد.

میزان نیاز روزانه انسان به این ویتامین در مردان ۸۰ میکروگرم و در زنان ۶۵ میکروگرم است. مقداری از این ویتامین در کبد ذخیره می‌شود که جوابگوی نیاز یک هفته بدن انسان می‌باشد. خوردن سبزی‌های پربرگ و تیره برگ برای دریافت این ویتامین سودمند است. همچنین چون این ویتامین محلول در چربی است، خوردن سس با سالاد باعث افزایش جذب این ویتامین می‌شود.

ویتامین ای :

ویتامین ای (Vitamin E) یکی از ویتامین‌های محلول در چربی است. این ویتامین همچون ویتامین ث خاصیت آنتی اکسیدانی دارد و اثر شیمیایی مخربی که به بافت‌های بدن لطمه می‌زند را از بین می‌برد. ویتامین ای که در سال ۱۹۲۰ (میلادی) کشف گردید و در سال ۱۹۳۶ (میلادی) از جوانه گندم جدا گردید و آلفا توکوفرول نام گرفت، که این نام از کلمه یونانی TOKOS به معنی «تولد کودک» و کلمهٔ PHEREIM به معنی دنیا آوردن گرفته شده است و OL برای نشان دادن ساختار الکلی آن است بعدها دو گونه دیگر به نام بتا و گاما توکوفرول کشف شدند که اثرشان نسبت به آلفا کمتر بود.

این ویتامین در لایه چربی دیواره سلول و داخل سلول قرار می‌گیرد و از تخریب دیواره سلول جلوگیری می‌کند. همچنین ویتامین ای یک نام برای گروهی از مولکول‌ها است که اثراتی شبیه آلفا توکوفرول را دارند. هرچند ویتامین e مهم‌ترین عامل برای داشتن سیستم ایمنی قوی و پوست و چشم‌های سالم است، اما همه فواید و خطرات ویتامین e هنوز خیلی مشخص نیست.

فواید ویتامین E:
 

همان‌طور که گفته شد این ویتامین در بدن نقش یک آنتی اکسیدان را ایفا می‌کند و از سلول‌های بدن در مقابل تخریب حفاظت می‌کند، یعنی این ویتامین توانایی زیادی در خنثی کردن رادیکال‌های آزادی دارد که درون سلول‌های بدن و بطور طبیعی ساخته می‌شوند و چون دارای الکترون جفت‌نشده هستند برای متعادل کردن خودشان اقدام به جذب الکترون‌های سلول‌های سالم بدن می‌کنند و از این طریق به آنها صدمه می‌زنند.

خاصیت آنتی اُکسیدانی این ویتامین به آن اجازه می‌دهد تا از لطمه دیدن داخل رگها و سکته قلبی پیشگیری کند. کمبود ویتامین بیشتر در بیماری‌های قلبی نمود پیدا می‌کند. همچنین این ویتامین دارای خاصیت ضد انعقادی می‌باشد که به جریان راحت خون در رگ‌هایی که دارای پلاکت‌های چربی چسبنده به دیواره هستند، کمک می‌کند.

ویتامین ای همچنین باعث افزایش سطح ایمنی بدن در مقابل بیماری‌ها، جلوگیری از پیشرفت بیماری آلزایمر، کمک به درمان بیماری‌های چشمی مثل آب مروارید و دژنراسیون ماکولر، کاهش احتمال حملات قلبی در بیماران مبتلا به دیابت، کند کردن روند پیری سلول‌ها، تقویت انسان در مقابل آلودگی‌های زیست محیطی، مقابله با کم خونی، درمان مشکلات ناشی از چربی‌های بد هضم و کمک به بهبود بیماری‌های پوستی، زخم‌ها، اختلالات تولید مثل و کاهش دردهای پیش از قاعدگی و کاهش علائم و نشانه‌های لوپوس می‌شود.

همچنین این ویتامین در درمان انواع سرطان‌ها مانند پروستات، پوست، و دهان کمک می‌کند. در تحقیقی نشان داده شده است که مردانی که از آلفا توکوفرول بیشتری استفاده کردند، خطر ابتلاء به سرطان پرستات در آنان ۵۳٪ کمتر از سایر مردان بوده است. همچنین تحقیقات نشان داده که مصرف این ویتامین در دوران بارداری به کاهش خطر ابتلای نوزاد به بیماری آسم می‌انجامد. در این تحقیق نوزادانی که مادرشان کمترین میزان دریافت ویتامین ای را داشته‌اند پنج برابر بیشتر در معرض خطر ابتلاء به آسم بوده‌اند.[۹] این ویتامین در جلوگیری از ابتلاء به سکته مغزی در افراد غیر سیگاری نقش دارد اما در افراد سیگاری خیر.

ویتامین ای خطر توسعه بیماری آلزایمر را کاهش می‌دهد. پژوهشگران دانشگاه پزشکی شیکاگو با بررسی عادت غذایی ۶۰۰۰ نفر دریافتند که آن دسته از افرادی که دچار مشکلات فراموشی و نظایر آن نیستند، در عادت غذایی خود غذاهای سرشار از ویتامین ای گنجانده‌اند. ویتامین ای، رادیکال‌های آزاد را که محتملاً می‌توانند به سلول‌های مغز آسیب بزنند، مهار می‌کند.

کمبود ویتامین E:
 

کمبود این ویتامین باعث افزایش احتمال ابتلاء به سرطان و مشکلات قلبی و عروقی و اختلالات تولید مثلی می‌شود. ذخیره این ویتامین در بدن ۱۰ تا ۱۵ سال کفایت می‌کند اما بعد از این مدت (معمولاً کسانی که مشکل هضم چربی دارند به این دوره می‌رسند) اختلالات بینایی، ضعف عضلات، عدم پاسخ گویی به محرک‌های محیطی و عدم توانایی در حفظ تعادل و زخمهای سریع پوستی بروز می‌کند. همچنین این ویتامین در جلوگیری از سقط جنین بسیار مؤثر است.

مصرف بیش از اندازه:
مشکلات مصرف زیاد این ویتامین نسبت به سایر ویتامین‌های محلول در چربی کمتر است، زیرا بدن تحمل مقادیر زیاد آن را نسبتاً دارد. اما اگر مصرف بیش از اندازه و به صورت مصنوعی (قرص و آمپول) باشد، باعث مسمومیت‌های ویتامینی می‌شود.

همچنین از دیگر عوارض مصرف بیش از اندازه این ویتامین این است که بدن از دیگر ویتامین‌های محلول در چربی استفاده نمی‌کند و کمبود این ویتامین‌ها در بدن به وجود می‌آید. باعث رسوب کلسیم در استخوان‌ها می‌شود. موجب اختلال در ذخیره ویتامین A در کبد می‌شود. باعث می‌شود مدت زمان انعقاد خون زیاد شود و حتی مصرف بیش از اندازه آن (بیشتر از ۴۰۰واحد) خطر مرگ به همراه دارد. مصرف طبیعی این ویتامین حتی بیش از اندازه این عوارض را به دنبال ندارد. مصرف زیاد مکمل ویتامین E در ۸ هفته اول بارداری می‌تواند ۱٫۷ تا ۹ برابر خطر ابتلاء به نقص مادرزادی قلبی در کودکان را افزایش می‌دهد.

منابع حاوی ویتامین E:
 

این ویتامین تنها در منابع گیاهی و در منابع چربی حیوانی یافت می‌شود. موادی مثل روغن‌های گیاهی مثل روغن آفتاب گردان و زیتون ٬ ذرت و بادام ٬ آجیل تازه(فندق ٬ بادام ٬ گردو) ٬ اسفناج ٬ کلم پیچ ٬ سویا و سیب زمینی دارای مقادیری از این ویتامین می‌باشند. همچنین روغن جوانه گندم غنی‌ترین ماده غذایی از لحاظ ویتامین ای می‌باشد. در میوه‌هایی مثل هلو و یا مارچوبه نیز به طور نسبی این ویتامین یافت می‌شود. به جز منابع طبیعی ویتامین ای به صورت مصنوعی و به شکل قرص و آمپول نیز در دسترس می‌باشد. میزان نیاز روزانه بدن انسان به این ویتامین ۷ تا ۹ میلی گرم می‌باشد. این دارو اعتیاد آور است.

میزان ویتامین E در هر ۱۰۰ گرم از ماده غذایی حدوداً در اندازه زیر است:
خوراکیهای حاوی ویتامین E / میزان وجود ویتامین E در صد گرم (mg/ 100 g)
روغن جوانه گندم :۱۵۰ میلی گرم
روغن آفتاب گردان: ۴۱ میلی گرم
آجیل‌ها: ۲۱ میلی گرم
روغن خرما: ۱۵ میلی گرم
سبزیجات برگدار و پررنگ از قبیل اسفناج، برگ چغندر:  ۲٫۵ میلی گرم
آواکادو: ۲٫۱ میلی گرم
کیوی: ۱٫۵ میلی گرم
کلم بروکلی: ۱ میلی گرم
گوجه فرنگی: ۵. میلی گرم

اثرات جانبی:
 

مصرف بیش از حد مکمل ویتامین E می‌تواند باعث تهوع، سردرد، خونریزی، خستگی و موارد دیگر گردد. همچنین مصرف بیش از حد آن می‌تواند باعث نارسایی کلیه شود. افرادیکه از داروهای رقیق کننده خون (همچون وارفارین و یا آسپرین) و یا سایر داروها استفاده می‌کنند، می‌بایست قبل از مصرف با پزشک‌شان مشورت نمایند.

نقش ویتامین E در ورزش:
 

ورزش های استقامتی ۱۰ تا ۲۰ برابر حالت عادی، مصرف اکسیژن را افزایش می دهند که این مسئله تولید رادیکال های آزاد و در نتیجه تخریب عضلات و سایر بافت های بدن را افزایش می دهد و نهایتاً ظرفیت اجرا را کاهش دهد.

ویتامین E چون خاصیت آنتی اکسیدانی دارد بعد از تمرینات شدید ورزشی باعث بازسازی سریع سلول های تخریب شده از ورزش می شود و باعث از بین رفتن سریع درد عضلانی می شود. مکمل دهی ویتامین E در ورزشکاران حرفه ای، یعنی افرادی که بطور دائم و پیوسته ورزش می کنند، توصیه می شود، نه افرادی که بطور دلخواه ورزش می کنند.

ویتامین اف:

اسیدهای چرب ضروری، که گاه "ویتامین اف" هم نامیده می‌شود، به دسته‌ای از اسیدهای چرب گفته می‌شود که مصرف آن‌ها برای سلامتی انسان و دیگر حیوانات ضرروی است، چرا که بدن توانایی ساخت آن‌ها از دیگر مواد غذایی را ندارد. اسیدهای چرب ضروری تا هنگامی که تعادل چربی در بدن در ازای هر دو چربی اشابع نشده مقابل یک چربی اشباع شده‌است ٬به سوخت و ساز چربی‌ها کمک می‌کند و به همین خاطر باعث کاهش وزن می‌گردد.

فواید:
 

اسیدهای چرب ضروری از رسوب و انباشته شدن کلسترول در جدار رگها جلوگیری می‌کند.در لطافت پوست و مو مفید است.در برابر آثار زیان بخش اشعه ایکس تا حدودی بدن را محافظت می‌کند.با بیماری‌های قلبی مبارزه می‌کند و برای کاهش وزن و سوختن چربی‌ها موثر است.
همچنین اسیدهای چرب ضروری برای رشد کودکان مفید است و برای رشد ناخنها نیز موثر است همچنین ار ریزش مو جلوگیری می‌کند، زخم‌ها را مداوا می‌کند٬ رشکا که نوعی بیماری پوستی است را معالجه می‌کند، در درمان اگزما و سودا مفید است و اگر از خارج استفاده شود پوست را سالم و شفاف نگه می‌دارد.

کمبود:
 

کمبود اسیدهای چرب ضروری در بدن باعث بروز ضایعات کلیوی و اختلال شدید در رشد را باعث می‌گردد و در زن‌های باردار موجب سقط جنین می‌شود.همچنین کمبود این ویتامین باعث خشکی پوست، ریزش موها ٬کاهش مقاومت بدن در برابر امواج رادیویی ٬خشک شدن دهان و چشمها و حتی در مواردی بروز سرطان می‌شود.

منابع حاوی این ویتامین:
 

روغن‌های گیاهی به خصوص دانه کتان ٬ آفتاب گردان ٬گلرنگ ٬ سویا ٬ بادام زمینی ٬ گردو و بادام و روغن‌های ماهی ٬ روغن نباتی و روغن جوانه گندم ٬ کوهان شتر ٬ ذرت ٬ تخم مرغ ٬ جگر و مغز نیز حاوی مقادیری از این ویتامین می‌باشند.همچنین روغن‌های اشباع شده ٬حرارت و اکسیژن از موارد از بین برندهٔ اسیدهای چرب ضروری می‌باشند.   
ویتامین F حلال در چربی است که از اسیدهای چربی اشباع نشده و از طریق موادغذایی به دست می‎آید. ویتامین F یک اسید چرب ضروری است که باعث تشکیل لایه هایی در پوست می شود که از سلولهای پوستی محافظت و از خشکی و خرابی پوست جلوگیری می کند. همچنین باعث انتقال سایر ویتامینها در پوست می شود.

اسیدهای چرب ضروری از رسوب و انباشته شدن کلسترول در جدار رگها جلوگیری می‌کند.در لطافت پوست و مو مفید است.در برابر آثار زیان بخش اشعه ایکس تا حدودی بدن را محافظت می‌کند.با بیماری‌های قلبی مبارزه می‌کند و برای کاهش وزن و سوختن چربی‌ها موثر است.

همچنین اسیدهای چرب ضروری برای رشد کودکان مفید است و برای رشد ناخنها نیز موثر است همچنین ار ریزش مو جلوگیری می‌کند، زخم‌ها را مداوا می‌کند٬رشکا که نوعی بیماری پوستی است را معالجه می‌کند، در درمان اگزما و سودا مفید است و اگر از خارج استفاده شود پوست را سالم و شفاف نگه می‌دارد.

راه های تامین ویتامین F
در این مواد غذایی ویتامین F موجود است: جوانه گندم، تخمه آفتابگردان، سویا، بادام، آواکادو، بادام زمینی، پسته، فندق، ماهی، روغن زیتون، ذرت و پنبه دانه، کنجد، کولزا، کتان.

از نظر تجارتی ویتامین F در مقادیر ۶۰ تا ۱۲۰ قطره در روز و کپسولهای معادل با ۱۵ قطره (ویتامین F گرمی) موجود است.

کمبود ویتامین F
 

1. خشکی و پوسته پوسته شدن پوست یکی از دلایل آن کمبود ویتامین ‎F است.
2. باعث ریختن مو می‎گردد.
3. کمبود این ویتامین باعث اگزما و جوش صورت می‎شود.
4. بروز ضایعات کلیوی و اختلال شدید در رشد را سبب می‌گردد .
5. در زن‌های باردار موجب سقط جنین می‌شود.
6. کاهش مقاومت بدن در برابر امواج رادیویی .
7. خشک شدن دهان و چشمها و حتی در مواردی بروز سرطان می‌شود.
 

فواید ویتامین F
 

جهت کم شدن وزن بدن با سوزاندن چربی‎های اشباع شده کمک می‎کند. کلسیم را به سلول‎های بدن می‎رساند. ویتامین F از جمع شدن رسوبات کلسترول در سرخرگ جلوگیری می‎کند. برای سلامتی پوست و مو لازم است و بدن را در برابر اثرات اشعه X تاحدودی محافظت می‎کند.

آبسه، اکنه، شیر دادن، سوختگی، رشد، اگزما، سرمازدگی، دمل و کورک، شقاق، زرد زخم، نفریت، زخمهای کم نیرو، خارش مقعدی تناسلی، پزوریازیس، رادیو درمیتها، ورح حفره بینی حلق که مجدداً در کودکان عود کند، خشکی پوست، نازایی، ناراحتیهای مربوط به تولید نسل و…

ویتامین ب۲ :

ویتامین ب۲ یا لاکتو فلاوین در کبد، بیضه و کلیه پستانداران، تخم مرغ، و شیر وجود دارد. نام دیگرویتامینB2*ریبوفلاوین است . دلیل انتخاب این نام، رنگ زرد این ویتامین است که ناشی از وجود حلقه فلاوینی موجود در ساختمان آن می‌باشد . از ویتامینهایی است که در بسیاری از مواد غذایی موجود است اما عوارض کمبود آن گریبانگیر افراد زیادی است، در حالیکه خود آنها، نمی‌دانند این عارضه می‌تواند ناشی از کمبود مواد غذایی باشد .

اولین بار این ویتامین زمانی کشف شد که در حین بررسی برروی ویتامینB1، دانشمندان متوجه شدند جزء دیگری موجود است که در مقابل حرارت مقاوم تر ازB1 است و زمانی که آنرا از شیر استخراج کردند این رنگدانه‌های زرد رنگ راB2 نامیدند . درواقع یکی از دلایلی که روش مناسب شیررا نگهداری در پاکتهای چند لایه می‌دانند این است که، از تخریبB2 در برابر نور جلوگیری می‌کند زیرا این ویتامین در مجاورت اشعه ماوراء بنفش تخریب می‌شود .

B2 همراه غذا وارد بدن می‌شود و به کمک ناقل هایی که در دیواره روده وجود دارد به خون منتقل می‌گردد . ویتامینB2 جزء ویتامینهای محلول در آب است از اینرو در بدن ذخیره نمی‌شود پس میزان مورد نیاز آن باید روزانه مصرف گردد تا مبتلا به کمبود آن نشویم .

عملکرد ویتامین B2در بدن چیست ؟
 

ویتامینB2 زمانی فعال می‌شود که مولکول فسفر دریافت کند واین قابلیت را پیدا نماید که در فعالیت‌های مهم سوخت ساز بدن عمل کند .B2 در فعال شدن ویتامینB3 و B6 نیز دخالت دارد . از اینرو پیشنهاد می کنیم نام آنرا " ویتامین نخود هر آش " بگذاریم چون در بسیاری از اعمال حیاتی بدن و فعالیت دیگر ویتامینها تأثیر دارد . در بدن ما تبدیلB2 به فرم فعال آن تحت تأثر آنزیمهای مربوط به غده تیروئید می‌باشد . از اینروافرادی که مبتلا به گواتر هستند و تیروئید کم کار یا پرکار دارند باید مراقب میزان دریافت این ویتامین باشندو از منابع حاوی این ویتامین بیشتر تغذیه کنند چون با کاهش فعالیت غده تیروئید کارایی این ویتامین نیز کاهش می‌یابد :
میزان مورد نیاز این ویتامین3/1میکروگرم در روز است .
حتماً افراد بسیاری را دیده اید که دچارزخم در گوشه دهانباشند، یازبانشان متورموسرخ شده باشد و یالبهایشان ترک خورده باشد . اینها همه از علائم کمبود ویتامینB2 است .

درمراحل اولیه در صورتیکه فرد 1 تا 2 ماه از این ویتامین کمتر از میزان نیازش مصرف کند علائم اولیه در چشمهای او ظاهر می‌شود؛ یعنی اثرات او به صورت حساسیت به نور، اشکریزی چشمها و سوزش و خارش چشمها، بروز می‌کند . با پیشرفت کمبود این ویتامین در گوشه دهان زخم ایجاد می‌شود و فرد نمی‌تواند دهانش را به راحتی باز کند، زبان فرد ارغوانی رنگ، متورم و دردناک می‌شود البته همه این علائم با هم بروز نمی‌کند گاهی فقط یک یا چند علامت در فرد دیده می‌شود .

از علائم دیگر جوشهای ریزی است که در منطقه کنار بینی و گوشه دهان به وجود می‌آید . همچنین در منطقه سفید چشم رگهای خونی دیده می‌شود .کمبود شدید این ویتامین برای یک فرد باردار، عواقب وخیم تری به دنبال دارد از آن جمله ایجاد عارضه لب شکری در جنین است .

منابع غنی این ویتامین کدام اند ؟
 

1. این ویتامین به میزان زیاد درشیر و محصولات لبنی موجود است .
2. جگربهترین منبع ویتامینB2 است .
3. مخمر آب جو نیز از منابع غنیB2 است
4. این ویتامین درگوشت وتخم مرغ هم وجود دارد .
5. درسبوس گندم و در بسیاری ازسبزیجات از جمله اسفناج موجود است .

ویتامین ب۱:

تیامین یا ویتامین ب۱ ؛ این ویتامین تأثیرات بسیار مهمی در سوختن قندها در بدن و عملکرد اعصاب دارد. تیامین از راه روده جذب خون می‌شود. تغییراتی بر روی آن صورت می‌گیرد و آماده استفاده بافت‌ها می‌گردد. یکی از موادی که در جذب آن اختلال ایجاد می‌کند، الکل است که مصرف زیاد آن موجب کمبود ویتامین تیامین می‌شود. این ویتامین در بدن ذخیره نمی‌شود.

عملکرد آن در اندام‌ها، فعال کردن آنزیم‌های لازم برای سوختن قند در بدن است. این ویتامین نقش اساسی در ادامه عملکرد چرخه کربن دارد. نقش مهم دیگر آن در اعصاب است. ما برای انجام هر حرکت و یا درک حواس از محیط نیاز داریم پیام‌های عصبی از مغز به اعصاب بدن و بالعکس منتقل شوند، تیامین در انتقال پیامهای عصبی نقش مهمی دارد.

ساختمان شیمیایی:
 

ویتامین ب۱ یا تیامین دارای دو حلقه هتروسیلیک می‌باشد که یکی از آنها گوگرددار به نام تیازول و دیگری حلقه دو ازت‌دار پیریمیدین است. حلقه پیریمیدین به صورت ۲و۵-دی‌متیل۴-آمینوپیریمیدین و حلقه تیازول به صورت ۴متیل۵هیدروکسی‌اتیل‌تیازول می‌باشد. این دو حلقه توسط ازت حلقه تیازول و ریشه متیل‌کربن۵پیریمیدین به یکدیگر متصل می‌شوند. تیامین یکی از ویتامین‌های محلول در آب است.

عوامل شیمیایی موثر:
 

وجود ریشه‌های متیل حلقه پیریمیدین و تیازول و ریشه هیدروکسی‌اتیل حلقه تیازول برای فعالیت ویتامین ضروری است. هیدروژن متصل به کربن ۲ حلقه تیازول نقش اساسی را در خواص کوآنزیمی این ویتامین به عهده دارد. تیازمین یک الکل ازت‌دار است و به کمک عامل الکلی خود می‌تواند با اسیدها استریفیه و استر پیروفسفریک آن به نام تیامین پیروفسفات، شکل فعال این ویتامین در بدن می‌باشد.

کمبود ویتامین:
 

کمبود تیامین در انسان سبب بروز بیماری بری‌بری می‌گردد که معمولاً با عوارض قلبی-عروقی و عوارض عصبی و خیزوادم همراه است. عوارض قلبی-عروقی شامل تپش قلب، تنگی نفس و هیپرتروفی قلب می‌باشد که تدریجاً منجر به احتقان قلب، کبد، ریه و پیدایش خیز می‌گردد. عوارض عصبی نیز منجر به پلی‌نوریت اعصاب محیطی می‌گردد که ممکن است با یک خونریزی مغزی همراه باشد.

ضعف عضلانی و بی‌اشتهایی، کم شدن حرکات معده، حالت تهوع، تب و لاغری توام با اختلالات رویشی و عوارض پوستی از علایم دیگر این بیماری است. فقدان تیامین با افزایش ترکیبات سه‌کربنه همراه بوده و میزان اسید لاکتیک در سلول‌های عصبی و اسید پیروویک در سلول‌های عضلانی و خون ازدیاد حاصل می‌کند. در دام‌ها کمبود تیامین با بروز علائم عصبی همراه است.

فعالیت کوآنزیمی:
 

تیامین به صورت استر دی‌فسفریک یعنی تیامین پیروفسفات، کوآنزیم آنزیمی به نام دکربوکسیلاز است که باعث دکربوکسیله شدن اسیدهای آلفاستونیک می‌گردد. دکربوکسیله شدن اسید پیروویک به دو صورت ممکن انجام می‌شود.

کربوکسیلاسیون ساده:
 

در این عمل اسید پیروویک با از دست دادن یک مولکول گاز کربنیک به استالدئید تبدیل می‌شود و در مراحل بعدی آلدئید احیا شده و تولید الکل می‌نماید. این نوع دکربوسیلاسیون غیر هوازی است و توسط باکتری‌ها و مخمر آبجو انجام می‌شود.

دکربوسیلاسیون اکسیداتیو:

این نوع دکربوکسیلاسیون با اکسیداسیون توام است. یعنی اسیدپیروویک، یک‌دوم مولکول اکسیژن گرفته و ایجاد اسید استیک و گاز کربنیک می‌نماید.

نیاز بدن:
حبوبات، کبد و کلیه‌ها، غنی از تیامین هستند ولی در مرحله پخت طولانی غذاها، ویتامین غیر فعال می‌شود. احتیاج به تیامین در مراحل ضعف عمومی، نقاهت، کار عضلانی زیاد و شیردهی بیشتر است. اگر جیره غذایی از لیپیدها و پروتئین‌ها غنی باشد، نیاز به تیامین کاهش می‌یابد. انسان متوسط برای هر هزار کالری انرژی غذایی مورد نیاز، روزانه به ۰٫۵ میلی گرم تیامین احتیاج دارد.

مصرف بیش‌از اندازهٔ این ویتامین (۱۰۰ برابر نیاز بدن به صورت تزریقی) باعث مسمومیت شده و علائمی چون سردرد، تشنج، آریتمی قلبی، و واکنش‌های آلرژیک را ایجاد می‌کند.

ویتامین B3

ویتامین B3 (یا نیاسین) ضد بیماری پلاگر در انسان و بیماری زبان سیاه در سگ است. این ویتامین در ساختمان مولکولی کوآنزیم نیکوتین آمید آدنین دی‌نوکلئوتید (NAD) و نیکوتین آمید آدنین دی‌نوکلئوتید فسفات (NADP) شرکت دارد.

این ویتامین بیشتر در مخمر آبجو، پوست و جوانه غلات، خرما، گوشت، کبد، کلیه و قلب و شیر بیشتر است.

با مصرف زیاد داروی نیاسین آمید سرگیجه یا از حال رفتن، خشکی پوست یا چشم‌ها، احساس داغی روی پوست، افزایش قند خون، تهوع یا استفراغ، قرحه گوارشی، خارش پوست، درد مفاصل و افزایش اوره خون گزارش شده ‌است.
نیکوتین آمید نوعی ویتامین B۳ است.

همانند ویتامین B۲، برای تولید هورمون تیروئید لازم می‌باشد. این ویتامین همچنین قسمتی از فاکتور تحمل گلوکز می‌باشد و هرگاه که قند خون بالا رود، آزاد می‌شود. منابع غذایی این ویتامین عبارت است از: سبوس گندم، جگر، تن، بوقلمون، مرغ، گوشت، تخم مرغ، ماهی سالمون (آزاد)، جو، پنیر، میوه خشک و برنج قهوه‌ای و مخمر یافت می‌شود.

یکی دیگر از ویتامینهای محلول در آب نیاسین یا ویتامین  B3 می باشد.

نیاسین واژه ای عمومی است که بر دو شکل ویتامین یعنی نیکوتین آمید و نیکوتینیک اسید اطلاق می شود. از سال 1867 (1246ش) اسیدنیکوتینیک برای شیمیدانها شناخته شده بود. در سال 1913 (1292ش) طی مطالعاتی در زمینه شناسایی علت و عامل بیماری بربری (کمبود ویتامین B1)، نیاسین را از مخمر و برنج جدا کردند ولی به واسطه عدم تأثیر آن در از بین بردن علایم ناشی از کمبود تیامین در پرندگان نسبت به آن بی توجه ماندند. بعدها مجددا بیوشیمیستها به شناخت فعالیت و خصوصیات آن در بدن علاقه مند شدند.

نیاسین ویتامینی است که مانع بروز بیماری پلاگر می گردد. گزارشات اولیه نشان داد که بیماران مبتلا به پلاگر نه تنها با مصرف پروتئینهای حیوانی درمان می شدند، بلکه نسبت به مایع استخراجی حاصل از مخمّر هم که فاقد هر گونه پروتئین است، واکنش مثبت نشان داده و علایم بیماری در آنها برطرف می گردد. بدین لحاظ تصور می شد که عامل بیماری پلاگر ویتامین B2 موجود در مخمر است.

مطالعات بعدی بخصوص در حیوانات آزمایشگاهی و ایجاد بیماری پلاگر در آنها از جمله سیاه شدن رنگ زبان در سگ و درمان آن توسط منابع غذایی مختلف چون جگر انجام گرفت. در نهایت اسید نیکوتینیک را از جگر استخراج و جدا نمودند. تأثیر درمانی آن در انسان مبتلا به پلاگر نیز گزارش شده است.

بیماری ای که به نام پلاگر در ایتالیا و مل دلاروسا در اسپانیا خوانده می شد، اولین بار در قرن هیجدهم میلادی و بیشتر در میان مردم فقیر که غذای عمده و اصلی آنها

را ذرت تشکیل می داد، توصیف شد. اگر چه شواهد موجود دلالت بر آن می کرد که بیماری می تواند با تغییر غذا معالجه شود، لیکن تا سال 1917 (1296ش) این بیماری به فقدان یک عامل غذایی نسبت داده نشد.

توأم بودن پلاگر با غذای یکنواختی که به مقدار زیادی از ذرت تشکیل شده بود منجر به این فرضیه شد که پلاگر به وسیله یک قارچ یا یک ماده عفونی یا سمی موجود در ذرت فاسد ایجاد می شود. عقیده دیگر این بود که به علت بدتر شدن علایم پوستی همراه با پلاگر در اثر نور خورشید، بیماری در نتیجه مسموم شدن از نور خورشید است.

همچنین عقاید نادرست دیگری نیز در رابطه با علل این بیماری رایج بود تا اینکه، تنها در سال 1917 (1296ش)، یعنی زمانی که گولدبرگر فرضیه خود را با ایجاد پلاگر از طریق محدودیت غذایی به اثبات رسانید، پیشرفتی در کنترل این بیماری حاصل شد. او یازده داوطلب زندانی را در آمریکا تحت رژیمی قرار داد که مشابه رژیم بیماران پلاگری بود و بعد از 5 ماه در آنها عوارض بارز پلاگر (ورم پوست، اسهال و افسردگی) ایجاد شد و بعد ثابت کرد که عامل این بیماری تغذیه ای است.

پلاگر که اول بار در ایالت نیویورک در سال 1875 (1254ش) گزارش شد، تنها بیماری کمبود ویتامینی است که تا کنون در ایالات متحده یک بیماری بومی و یک مسأله اساسی بهداشت و سلامت عمومی بوده است. شیوع آن محدود به دهکده های کوچک ایالتهای جنوبی است که بیشتر غذای اهالی را ذرت، ملاس و گوشت خوک شور تشکیل می دهد. در زمان حاضر پلاگر در ممالکی مانند رومانی و یوگسلاوی که ذرت مصرف می کنند و بعضی از قسمتهای مصر و در نواحی هندوستان که ارزن هندی می خورند، مشاهده می شود.

این حقیقت که این بیماری در آمریکای جنوبی، جایی که ذرت 80 درصد کالری را تأمین می کند، دیده نمی شود؛ مربوط به استفاده از قلیای آهکی در مواد تهیه شده از ذرت است. این مواد قلیایی به آزاد کردن نیاسین متصل شده به پروتئین در غلات کمک می کند.

خواص شیمیایی نیاسین:
 

این ویتامین یکی از مقاوم ترین مواد در طبیعت است. نیاسین در محیطهای اسیدی، قلیایی، حرارت، نور و اکسیژن هوا مقاوم است و فقط مقدار مختصری در آب حل می شود. در یک طبخ معمولی 25% ـ 15 نیاسین از بین می رود.

فرم نیکوتین آمید آن برای موارد درمانی بهتر است چون به کار بردن مقادیر زیاد اسیدنیکوتینیک (فرم دیگر نیاسین)، که به عنوان نرم کننده عروق عمل می کند، ممکن است سبب قرمز شدن پوست شده و ایجاد حس سوزش نماید.

نیاسین در بدن:
 

این ویتامین در تنفس سلولی دخالت دارد و در آزاد کردن انرژی از کربوهیدراتها، چربیها و پروتئینها دخالت دارد.

گلیکوژن ماده کربوهیدراتی ذخیره ای موجود در کبد و عضلات می باشد و نیاسین در سنتز آن نقش دارد. همچنین نقش مهمی در سوخت و ساز چربیها در بدن ایفا می کند.

موارد استفاده پزشکی:
 

در اسکیزوفرنی (جنونی جوانی) به کار می رود که البته نتیجه بخش نیست و همچنین در پایین آوردن کلسترول خون نقش مهمی دارد. به طوری که در مقادیر بالا حدود 3 گرم در روز در افراد مبتلا به هیپرکلسترولمی (بالا بودن میزان کلسترول خون) نتیجه بخش است. منتها حالت گرم شدن و گرگرفتگی ایجاد می کند و پوست قرمز می شود. بایستی بدانید که در مقادیر بالاتر از 50 تا 60 میلی گرم در روز ممکن است عوارض گوارشی (اسهال، استفراغ، تهوع و دل درد) ایجاد کند و گاهی موجب بروز کهیر، سردرد، سرگیجه، اسپاسم برونش و درد در ناحیه قفسه سینه می شود. لذا چنین مقادیری تنها بایستی تحت نظر پزشک به صورت دارو مصرف شوند و استفاده خودسرانه از آن به هیچ عنوان توصیه نمی شود.

عوارض کمبود ویتامین B3
 

پلاگر بر روی سه اندام مهم بدن شامل دستگاه گوارش، پوست و اعصاب اثر می گذارد. عوارض پوستی شامل تورم، التهاب، ناراحتی، خشونت پوست، تاول و تغییر رنگ پوست می باشند که سه مشخصه اصلی دارند: علایم قرینه هستند، عارضه آن قدر شدید است که مرز مشخصی بین قسمت مبتلا و غیر مبتلا وجود دارد و اینکه در تابستان به علت تابش بیشتر آفتاب عوارض شدیدتر است. عارضه گردن بند پلاگر، یک طوق ملتهب و قطور و کبود است که تمام گردن را در بر می گیرد.

عوارض گوارشی شامل بی اشتهایی، التهاب و ناراحتی زبان، کاهش اسید معده و در نتیجه بروز عفونتهای مکرر گوارشی، تهوع، دل درد، التهاب و ورم روده می باشد. بارزترین علامت گوارشی، اسهال شدید است.

حساسیت، سردرد و بی خوابی در مراحل اولیه ایجاد می شود و به زودی به دنبال آن علایم ذهنی و روحی شدیدتری مانند فراموشی، اوهام و بالاخره یک افسردگی شدید که تقریبا مقدمه مرگ است، ظاهر می شود.

عوامل مؤثر در نیاز به ویتامینB3
 

یکی از این عوامل کمبود تریپتوفان می باشد. جالب است بدانید که تریپتوفان یک ماده تشکیل دهنده ساختمان پروتئینها می باشد که در بدن، تبدیل به نیاسین می گردد. لذا افرادی که تحت رژیم غذایی فقیر از لحاظ پروتئین هستند، در خطر ابتلا به کمبود نیاسین قرار دارند. اگر در غذای روزانه تریپتوفان به اندازه کافی مصرف کنیم، نیاز به این ویتامین کاهش می یابد. اگر مقدار نیاسین در غذا کم باشد و تریپتوفان مسؤولیت تأمین نیاسین را به طور عمده بر عهده بگیرد، این ماده به مصرف اصلی خود یعنی رشد و حفظ تعادل ازته بدن (سوخت و ساز پروتئین و حفظ بافت عضلانی)، نمی رسد و این مسأله در کودکان به رشد، خیلی لطمه می زند.

از آن جایی که نیاسین در آزاد کردن انرژی از مواد انرژی زا اهمیت دارد، بنابراین اگر مواد انرژی زا زیاد مصرف کنیم، نیازمان به این ویتامین بالا می رود. همچنین ثابت شده است که تعادل بین اسیدهای آمینه (سازندگان ساختمان پروتئین) بسیار مهم است. با به هم خوردن این تعادل نیاز به نیاسین بالا می رود که احتمالاً به خاطر کاهش کارآیی اسیدآمینه تریپتوفان در تبدیل به نیاسین است.

ماده دیگری که بر نیاز بدن به ویتامین B3 اثر می گذارد، ویتامین B6می باشد که در قسمتهای آینده با این ویتامین آشنا خواهیم شد. فقط مختصرا ذکر می گردد که در کمبود ویتامین B6 تبدیل تریپتوفان به نیاسین به خوبی انجام نمی شود و فرد دچار کمبود می گردد.

مقادیر مورد نیاز نیاسین:
 

نوزادان از بدو تولد تا 6 ماهگی و از 6 ماهگی تا یک سالگی به ترتیب به 5 و 6 میلی گرم نیاسین در روز نیازمند هستند.

حداکثر نیاز به نیاسین در پسرهای سنین 15 تا 18 سال به میزان 20 میلی گرم در روز می باشد. این میزان در سنین 19 تا 50 سالگی به 19 میلی گرم در روز کاهش می یابد. خانمها در سنین 11 تا 50 سالگی به 15 میلی گرم نیاسین نیازمندند. و این میزان طبیعتا در خانمهای باردار و شیرده بالا می رود.

چه بخوریم تا به کمبود نیاسین مبتلا نشویم؟
گوشت قرمز، ماهی و مرغ منابع اصلی نیاسین هستند. مقداری نیز در سبزیها وجود دارد. نیاسین موجود در دانه های باسبوس و کامل به صورت باند شده می باشد که سبب می گردد بیشتر آن (تا 70 درصد) از نظر بیولوژیکی (زیستی) غیر قابل دسترس گردد. اما همان گونه که ذکر شد در محیط قلیایی از حالت باند شده خارج می شود. مکزیکیها غذایی به نام تورتیلا دارند که از خواباندن ذرت در آب آهک تهیه می شود، لذا هرگز به کمبود ویتامین 3B مبتلا نمی شوند.

تحقیقات اولیه در مورد محتوای نیاسین مواد غذایی نشان داد که شیر منبع خوبی از نیاسین نمی باشد. اما شیر ماده غذایی مؤثری در رژیم غذایی افرادی بود که نیاسین کافی دریافت نمی کردند. علت چیست؟ شیر منبع عالی ماده مغذی تریپتوفان است که با آن آشنا شدید.

بیرون ریختن آبی که برای پختن ماده غذایی مصرف شده است، باعث هدر رفتن ویتامین 3 Bهمانند سایر ویتامینهای گروه B می گردد. حدود 15 تا 25 درصد اسیدنیکوتینیک در رژیم غذایی روزانه از این طریق هدر می رود. جدا شدن پوسته غلات هنگام آسیاب کردن و تهیه آرد از مراحلی است که باعث کاهش این ویتامین می گردد. ولی از آنجایی که این ویتامین در اکثر مواد غذایی وجود دارد اگر غذا به مقدار کافی مصرف گردد، معمولاً شخص با کمبود آن مواجه نخواهد شد.

ویتامین  B9:

اسید فولیک که به نام‌های فولات یا ویتامین B۹ نیز خوانده می‌شود برای بسیاری از اعمال بدن از جمله سلامتی سیستم عصبی، خون و یاخته‌ها حیاتی و اساسی است. این ویتامین بدن را در مقابل بیماری‌های قلبی، نقصهای مادر زادی، پوکی استخوان و سرطان‌های مشخصی حفظ می‌کند.

اسید فولیک یا فولات (ویتامین B9) جزو ویتامین های گروه B می باشد. این ویتامین محلول در آب است، در بدن جمع نمی شود و از طریق ادرار دفع می گردد. پس باید هر روز در رژیم غذایی خود، مصرف منابع غذایی اسید فولیک را فراموش نکنیم.

در فراورده‌های غذایی (برای مثال جوشیده یا حرارت داده شده) اسید فولیک از بین می‌رود. نگه داشتن غذا در حرارت اتاق به مدت طولانی نیز می‌تواند محتوای اسید فولیک آن را از بین ببرد.

اهمیت اسید فولیک:
 

اسید فولیک به همراه ویتامین B12 و ویتامین C به هضم غذا و استفاده ی بدن از پروتئین و ساخت پروتئین در زمان لازم کمک می کند. اسید فولیک برای ساخت گلبول های قرمز خون و DNA (که عمل کنترل وراثت را انجام می دهد و راهنمایی برای فعالیت های سلول ها می باشد.)نیز لازم است.

این ویتامین عمل ساخت و نگه داری سلول ها را بر عهده دارد. این وظیفه در هنگام تقسیم سلولی و رشد بسیار مهم است، پس مصرف آن برای زنان باردار و نوزادان ضروری است.

اسید فولیک همچنین در رشد بافت ها کمک می کند و باعث درست عمل کردن سلول ها می شود. این ویتامین در زمانی که بدن احتیاج به غذا خوردن دارد، موجب افزایش اشتها می شود و به همین ترتیب اسیدهای هضم کننده غذا را می سازد.

مکمل(قرص) اسید فولیک در درمان بی نظمی های وابسته به کمبود اسید فولیک استفاده می شود. اسید فولیک برای درمان زخم های پا و مشکلات قاعدگی نیز تجویز می شود.

اسید فولیک در تکامل رشد جنین بسیار با اهمیت می باشد. رشد طناب نخاعی و مغز جنین در گرو مصرف اسید فولیک توسط مادر می باشد.

اغلب زنانی که می خواهند باردار شوند و زنان باردار، باید مکمل اسید فولیک مصرف کنند. دادن این ویتامین به زنان باردار بسیار مفید است، چرا که از ناهنجاری های عصبی زمان تولد، مانند نقص لوله عصبی نوزادان(اسپینا بیفیدا) جلوگیری می کند.

زنان باید مکمل اسید فولیک را 2 تا 3 ماه قبل از بارداری و در 3 ماهه اول بارداری مصرف کنند، مخصوصا زنانی که سابقه ناهنجاری های عصبی در اقوامشان وجود دارد و زنانی که داروهای خاصی را مصرف می کنند، مثل برخی از داروهای ضد صرع .

اسید فولیک و بیماری قلبی:
 

اگر غذاهای دارای اسید فولیک ( فولات) را مصرف کنید، احتمال خطر بیماری قلبی را کم کرده اید. اسید فولیک مقدار اسید آمینه هموسیستئین را نیز کم می کند.

انستیتوی سلامتی بسیاری از عوامل خطر بیماری قلبی را مشخص کرده است، نظیر: افزایش LDL (کلسترول بد)، افزایش فشار خون، کاهش HDL (کلسترول خوب)، چاقی و دیابت.

در سال های اخیر یکی دیگر از عوامل خطر برای بیماری قلبی شناخته شد و آن افزایش هموسیستئین است.

هموسیستئین، یک اسید آمینه می باشد که در خون وجود دارد و افزایش مقدار آن باعث سکته و بیماری قلبی می شود.

افزایش هموسیستئین باعث تنگ و گشاد شدن دریچه قلب می شود. همچنین، باعث تخریب رگ قلب و منعقد شدن خون در قلب و سکته قلبی شود.

کمبود فولات، ویتامین B12 و ویتامین B6 مقدار همموسیستئین خون را زیاد می کنند و به همین سبب بیماری قلبی را باعث می شوند. مصرف مکمل های فولات باعث کاهش مقدار هموسیستئین می شود و علاوه بر آن تنگ و گشاد شدن دریچه قلب را بهبود می دهد.

اسید فولیک و سرطان:
 

فولات کم در خون، احتمال بروز سرطان را زیاد می کند. فولات برای ساخت، تعمیر و عملکرد DNA لازم است. شواهدی در دست است که نشان می دهد، کمبود فولات موجب تخریب DNA می گردد و این تخریب ممکن است باعث سرطان شود.

تحقیقات نشان داده است که کمبود فولات غذایی موجب افزایش سرطان روده بزرگ و بیماری کبدی میشود.

سلول های سرطانی به سرعت تکثیر می شوند. فولات، برای سلول ها و بافت های تکثیر یافته بسیار مفید است. برای سرطانی ها، مصرف مکمل فولات بسیار خوب است.

اسید فولیک و ویتامین B12
 

مکمل اسید فولیک برای کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 مفید است.

اما این مکمل بر روی تغییرات و ناهنجاری های عصبی ناشی از کمبود ویتامین B12 اثری ندارد. برای درمان این ناراحتی های عصبی تنها مصرف ویتامین B12 مفید است.

کمبود اسید فولیک:
 

کمبود اسید فولیک وقتی پیدا می شود که مصرف منابع غذایی این ویتامین جوابگوی نیاز بدن نباشد و یا فولات دفع شده از بدن زیاد باشد.
کمبود فولات در زنان باردار، منجر به کاهش وزن تولد، نوزادان نارس و دچار نقص لوله ی عصبی جنین می گردد. 
در نوجوانان، کمبود فولات منجر به آنمی (کم خونی) می شود.
از دیگر علایم کمبود این ویتامین در بدن می توان کمبود اشتها ، اسهال، کمبود وزن، ضعف، سردرد، زود رنجی، فراموشی و ..... را نام برد.

به طور کلی، علائم زیر در کمبود این ویتامین ایجاد می شود:
خاکستری شدن موها، کم خونی، ضعف، آشفتگی در خواب، رنگ پریدگی، سرخی و بادکردگی و زخم های زبانی (گلوسیت)، زخم معده و اسهال.

میزان مجاز توصیه شده در رژیم غذایی (RDA):

1. شیرخواران زیر ۶ ماه: ۲۵ میکروگرم
2. شیرخواران ۶ تا ۱۲ ماه: ۳۵ میکروگرم
3. بچه‌های ۱ تا ۳ سال: ۵۰ میکروگرم
4. بچه‌های ۴ تا ۶ سال: ۷۵ میکروگرم
5. پسران و دختران ۱۱ تا ۱۴ سال ۱۵۰ میکروگرم
6. مردان ۱۵ سال و بالاتر: ۴۰۰ میکروگرم
7. زنان ۱۵ سال و بالاتر: ۴۰۰ میکروگرم
8. خانم‌های حامله: ۶۰۰ میکروگرم
9. زنان شیرده: ۵۰۰ میکروگرم

منابع غذایی ویتامین B۹
 

غذاهایی که شامل میزان چشمگیری از اسید فولیک هستند شامل؛ جگر، عدس، سبوس برنج، مخمر آبجو، آرد سویا، نخود چشم سیاه، لوبیای مرمری، لوبیا قرمز، بادام زمینی، اسفناج، برگ شلغم، گندم، کدو تنبل (کدو حلوایی) و مارچوبه.

کارکرد:

چون بدن انسان نمی‌تواند اسیدفولیک را خود تولید کند لذا فولات برای بدن ضروری است. این ویتامین در بدن به مشتقات مختلفی متابولیزه میشود مانند دی‌هیدروفولات و تتراهیدروفولات. این ترکیبات برای همانندسازی (تکثیر سلولی) و ترمیم و متیلاسیون دی‌ان‌ای ضروریند. کمبود فولیک اسید موجب اختلال رشد ، کم‌خونی ماکروسیتیک ، اسهال ، نوروپاتی محیطی و نقائص لوله عصبی در جنین میشود.

موارد احتیاط:
 

اسید فولیک ندرتاً سمی است. مصرف زیاد آن (بیشتر از ۱۵ میلی گرم) می‌تواند باعث مشکلات معده، مشکلات خواب، واکنش‌های پوستی و تشنج شود. مکمل‌های اسید فولیک کمبود ویتامین B۱۲ را که می‌تواند باعث آسیب دائمی به سیستم عصبی شود، مخفی نگه دارد. مکمل‌های اسید فولیک باید همیشه ویتامین B۱۲ نیز به همراه داشته باشند.

تداخل دارویی:
 

اثر بر آزمایشهای تشخیصی
اسیدفولیک غلظت فولات را در سرم و گلبولهای قرمز کاهش می دهد.

عوارض جانبی:
 

1. اعصاب مرکزی: درد و کوفتگی عمومی بدن.
2. تنفسی: برونکواسپاسم.
3. پوست: بثورات پوستی، خارش، اریتم.
4. سایرعوارض: اسپاسم آلرژیک نایژه‌ای، کسالت عمومی، آنافیلاکسی.
5. مسمومیت و درمان

موارد منع مصرف و احتیاط:
 

اسید فولیک میتواند مکانیسم داروهای ضد تشنج مانند فنی توئین و فنوباربیتال را افزایش دهد. فنی‌توئین و پیریمیدون ممکن است غلظتهای سرمی فولات را کاهش دهند و در صورت مصرف طولانی مدت ، موجب بروز نشانه‌های کمبود اسید فولیک شوند. اسید فولیک ممکن است با اثرات ضد میکروبی پیریمتامین در مقابل توکسوپلاسموز تداخل کند. آنتاگونیستهای اسید فولیک، (پیریمتامین، تریمتوپریم یا تریامترن، آمینو سالیسیلیک اسید، کلرامفنیکل، متوتروکسات) و قرصهای ضد بارداری، ممکن است موجب کمبود دی هیدروفولات ردوکتاز شوند و در نتیجه ممکن است در کاربرد اسید فولیک ایجاد اختلال کنند.

مقدار نیاز به اسید فولیک:
 

زنان و مردان 19-14 ساله،  روزانه 400 میکروگرم نیاز دارند. خانم های باردار 19-14 ساله ، روزانه 600 میکروگرم و خانم های شیرده در همین محدوده سنی روزانه به 500 میکروگرم اسید فولیک  نیاز دارند.

انجمن دارویی برای برخی افراد، تجویز مکمل این ویتامین را ضروری می داند، از جمله:
• زنان باردار و شیرده
• بیماران سوء هضمی
• بیماران دیالیزی
• بیماران کبدی
• بیماران کم خون
• کسانی که مشروبات الکلی مصرف می کنند.

دریافت زیاد اسید فولیک:
 

زیادی اسید فولیک هیچ گونه ضرری برای بدن ندارد، زیرا که اضافی آن از طریق ادرار دفع می شود.

اما بعضی از شواهد نشان می دهد که زیادی اسید فولیک می تواند موجب تشنج در افرادی شود که از داروهای ضد تشنج استفاده می کنند.  لذا کسانی که دارو مصرف می کنند، باید با پزشک خود در مورد مصرف قرص اسید فولیک مشورت کنند.

منابع غذایی اسید فولیک:
 

لوبیا چیتی، اسفناج، مارچوبه، بروکلی، بامیه، کلم، گوشت گاو و مرغ، جگر، نان و غلات سبوس دار، مخمر آبجو(مثل ماءالشعیر)، پنیر، خرما، سبزیجات برگی شکل، حبوبات، شیر، قارچ، ماهی تن، جوانه گندم خام، کاهو، آب پرتقال، زرده تخم مرغ و موز.

چه خوب است که خداوند متعال این همه نعمت به ما داده و می توانیم با استفاده از آنها با بیماری ها مبارزه کنیم.

ویتامین B5

ویتامین B5 یا اسید پانتوتِنیک یکی از ویتامین‌های گروه ب است. نام این ویتامین از کلمهٔ یونانی پانتوتن (به یونانی: παντόθεν) به معنای از همه جا ریشه می‌گیرد. علت این نام‌گذاری این است که مقدار کمی از این ویتامین در تقریباً همهٔ غذاها یافت می‌شود.
این ویتامین محلول در آب است و در ترکیب با سیستیمین و ATP ، کوآنزیم آ را به وجود می‌آورد.تبدیل اسید پانتوتنیک (ویتامین B5) به فسفوپنتتین توسط آنزیم پنتوتنات کیناز اولین مرحله در تولید کوآنزیم آ در جانداران است. ویتامین B5 برای متابولیسم کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین‌ها ضروری است و در سنتز هورمون‌ها نقش دارد. به علاوه، این ویتامین موجب رشد و مقاومت پوست و غشاهای مخاطی می‌شد. ویتامین B5 توسط گرما از بین می‌رود.

بدن انسان به طور متوسط به ۵ میلی‌گرم ویتامین B5 در روز نیاز دارد. این میزان که از طریق تغذیهٔ مناسب جذب بدن می‌شود در نوزادان حدود ۲ میلی‌گرم و در زنان شیرده ۷ میلی‌گرم است. کمبود ویتامین B5 معمولاً به هنگام سوءتغذیه بروز می‌دهد.

ویتامین B5 تقریباً در همهٔ غذاها به مقدار گوناگون یافت می‌شود؛ ولی دانه‌ها، غلات و به خصوص ژله رویال سرشار از این ویتامین هستند.

در داروسازی از این ویتامین برای جلوگیری از ریزش مو استفاده می‌شود.

"ویتامین "B5 که به "پانتوتنیک اسید" نیز معروف می باشد، یک ویتامین آنتی اکسیدان محلول در آب است. این ویتامین به سه شکل در می آید و به نام های "پانتنول" و "کلسیم پانتوتنات" نیز نامیده می شود.

همه سلول‌های بدن نیاز به ویتامین B5 یا اسید پانتوتنیك دارند. بدن انسان از پانتوتنیک اسید برای تبدیل کربوهیدرات ها ، پروتئین ها و چربی ها به انرژی استفاده می کند.

ویتامین B5 در بدن تبدیل به تركیبی به نام " كوآنزیم A " می‌شود كه وجود این ماده در بدن برای تبدیل غذا به انرژی لازم است و فقدان آن سبب نارسایی رشد و خاكستری شدن موها و كم خونی می شود.

ویتامین B5 به عنوان ویتامین "ضد استرس" نیز شناخته شده است، زیرا عملكرد غده آدرنال(فوق کلیه) را تقویت كرده و بهبود می‌بخشد(غده آدرنال عضوی است كه بدن را در مقابل انواع استرس‌ها حمایت می‌كند).

ویتامین B5 برای عمل عضلات و اعصاب ضروری است و برای حفظ سلامتی سیستم ایمنی بدن، حیاتی است. این ویتامین همچنین در كاهش علایم دردناك روماتیسم مفصلی موثر است. در ضمن این ویتامین رشد و نمو را تسهیل نموده و به سلامت پوست و مو كمك می نماید.

عملكرد و فواید پنتوتنیك اسید:
 

1. برای رشد، تولید مثل و خیلی از فرایندهای معمول بدن ضروری است.

2. نقش مهمی در جلوگیری از افسردگی دارد.

3. به تولید ویتامین D كمك می كند.

4. باعث بهبود سریع تر زخم ها می شود.

5. شركت در خیلی از واكنش های بیولوژیكی مانند: تولید انرژی، تجزیه اسیدهای چرب و اسیدهای آمینه، ساخت اسیدهای چرب و چربی ها، كلسترول، هورمون های استروئیدی، تولید كو آنزیم A و آنتی اكسیدان سلولی گلوتاتیون.

6. جزء حیاتی برای ساخت گلبول های قرمز خون

7. تولید هورمون های مربوط به استرس و هورمون های جنسی در غدد فوق كلیه(غدد كوچكی كه در بالای كلیه ها قرار دارند)

8. مكمل این ویتامین معمولا برای درمان علائم بیماری آلرژی و طیف وسیعی از بیماری های پوستی استفاده می شود.

9. تبدیل کربوهیدرات ها، پروتئین ها و چربی ها به انرژی

10. تولید گلوکز در بدن
* شرکت در ساخت انتقال دهنده های عصبی و حفظ عملكرد صحیح اعصاب

11. کمک به سلامت دستگاه گوارش

12. کمک به استفاده بهتر بدن از سایر ویتامین ها

13. کنترل استرس ناشی از سردردهای میگرنی ، فشارهای روانی ، سندرم خستگی مزمن و ترک سیگار و الکل

14. برای تولید آنتی بادی های لازم جهت واکسیناسیون علیه کزاز، حصبه و آنفلوآنزای آسیایی لازم است.

15. خوردن مکمل این ویتامین(مکمل پنتتئین)، موجب کاهش چربی خون می شود. در فردی با کلسترول خون بالا، خوردن این مکمل، باعث کاهش کلسترول بد(LDL ) و افزایش کلسترول خوب(HDL) می شود.

مقادیر توصیه شده برای دریافت پانتوتنیک اسید:
یک میزان RDA رسمی برای ویتامین B5 وجود ندارد، با این حال فقدان پانتوتنیک اسید معمولا با فقدان دیگر ویتامین های گروه B همراه است. لذا به منظور جلوگیری از عدم تعادل ویتامین های گروه B ، B کمپلکس بخورید تا B5 نیز دریافت کرده باشید.

مقدار دریافت روزانه B5 برای بالغین چیزی حدود 7 – 4 میلی گرم در روز می باشد که این مقدار به راحتی در برنامه ی غذایی اکثر افراد عادی یافت می شود.

قرص ها و کپسول های حاوی پانتوتنیک اسید در دوزهای بین 500 – 100 میلی گرمی در دسترس هستند. دوزهای بالاتر در صورت لزوم، ممکن است به وسیله برخی پزشکان، برای درمان های خاص، تجویز شود.

منابع پانتوتنیک اسید:
 

بهترین منابع این ویتامین، مخمر آبجو(مانند ماء الشعیر)، زرده تخم مرغ ، گوشت، دل و جگر و قلوه، مرغ ، بوقلمون، شیر، بادام زمینی ، لوبیا، سویا، تخمه آفتابگردان، پنیر، نخودفرنگی، غلات و نان سبوس دار ، ذرت، گل کلم، کلم پیچ، بروکلی، گوجه فرنگی ، عدس، جوانه گندم و ماهی قزل آلا می باشند.

بیشتر سبزیجات و میوه ها حاوی مقادیر کمی از این ویتامین هستند.

پختن و روش های آماده سازی غذاها و کنسرو کردن موجب تخریب این ویتامین می شود.

کمبود پانتوتنیک اسید:
 

کمبود این ویتامین در بزرگسالان به معنای واقعی وجود ندارد، زیرا در خیلی از منابع غذایی یافت می شود. کمبود این ویتامین ممکن است در افراد الکلی رخ دهد.

با اینکه کمبود این ویتامین، به دلیل فراوانی آن در غذاها و ساخت آن توسط باکتری های روده، بعید به نظر می رسد، اما خستگی یکی از علائم زودرس و متداول کمبود این ویتامین می باشد.

کمبود B5 باعث افسردگی ، اختلال شخصیت، مشکلات قلبی ، افزایش خطر عفونت ها، خستگی، دردهای شکمی، اختلال خواب ، کرختی، تغییرات حسی در بازوها و ساق پاها ، بی حالی، گرفتگی عضلات، افزایش حساسیت به انسولین، افزایش سطح کلسترول خون و کاهش سطح پتاسیم در بدن می شود.

مسمومیت ناشی از مصرف زیاد:
 

پانتوتنیک اسید در بدن انسان مسمومیت ایجاد نمی کند. اثرات جانبی قابل ملاحظه ای نیز، حتی در دریافت های بالاتر از 10000 میلی گرم (10 گرم) در روز گزارش نشده است.

فقط مقادیر بسیار زیاد، در حد چندین گرم در روز می تواند موجب اسهال شود. غیر از اسهال، واکنش مضری برای مصرف دوزهای بالا گزارش نشده است.

این ویتامین، فواید ویتامین های C ، B6، و B12 را در بدن بیشتر و کمبودشان را اصلاح می کند.

ویتامین B12

ویتامین B12 یا کوبالامین یک ویتامین حساس و مهم برای بدن می باشد. این ویتامین برای تکثیر سلولی (خونسازی) و عملکرد سیستم عصبی ضروری می باشد. این ویتامین بسیار حساس است و قابلیت تحمل نور ، حرارت و مواد اسیدی و قلیایی را ندارد. باکتری های تولید کننده B12 در دستگاه گوارش انسان ، از دهان و لثه و حلق تا روده بزرگ ، زندگی می کنند.ویتامین در منابع حیوانی مانند جگر، شیر، پنیر و تخم مرغ وجود دارد و دارای ۴ درصد کبالت است. کمبود آن منجر به بیماری کم‌خونی وخیم و غیر طبیعی شدن گویچه‌های قرمز خون می‌شود.

نقش ویتامین B12 در بدن:
این ویتامین در تولید سلول های بدن نقش دارد و وظیفه آن همانند اسیدفولیک ، شرکت در همانند سازی ژن های هسته سلول می باشد. تکثیر سلول ها در بافت عصبی ( تولید رشته های عصبی این بافت ) و دستگاه گوارش و مغز استخوان به خاطر حضور این ویتامین می باشد.

چرخه جذب ویتامین B12
 

ویتامین B12 موجود در غذا پس از ورود به بدن ابتدا با پروتئینی به نام «هاپتوکورین» Haptocorrin (فاکتورR یا ترانس کوبالامین یک) ترشح شده از غدد بزاقی پیوند میشود. «هاپتوکورین» با درست‌کردن یک کمپلکس با این ویتامین از ازبین رفتن آن توسط اسید معده جلوگیری می‌کند. سلولهای جداری معده پروتئینی به اسم «اینترینسیک فاکتور» یا فاکتور داخلی را می‌سازند.

وقتی که «هاپتوکورین~ویتامین B12» کمپلکس وارد روده کوچک می‌شود، آنزیم پانکراس هاپتوکورین را حل می‌کند و ویتامین B12 را آزاد می‌کند. آنگاه ویتامین B12 با فاکتور داخلی پیوند شده و به بخش انتهایی روده کوچک (ایلئوم) می‌روند۰در قسمت انتهایی ایلئوم کمپلکس فاکتور داخلی + ویتامین B12 با انتقال فعال (اندوسیتوز) وارد سلولهای جدار روده میشود. در داخل سلولها ویتامین B12 از فاکتور داخلی جدا میشود و به پروتئین دیگری بنام ترانس کوبالامین دو متصل میشود . ترکیب این دو از روده به کبد منتقل میشود.

عوامل کمبود ویتامین B12
 

بر اساس کتاب فیزیولوژی گایتون شایعترین دلیل کمبود ویتامین B12 در حقیقت نه کمبود آن در غذا بلکه اختلال در سنتز فاکتور داخلی توسط معده می باشد.ترکیب این فاکتور با ویتامین B12 ، باعث جذب آن در ایلئوم ( قسمتی از روده کوچک )می شود.بیماریهای مختلف معدی مانند گاستریت های مزمن (تورم مزمن معده) و آتروفیک (کم‌خونی پرنیشیوز)، اعمال جراحی برداشتن کامل یا بخشی از معده، باعث عدم ترشح فاکتور داخلی گشته و کمبود ویتامین B12 را نیز بدنبال دارند. کمبود ویتامین B12 می‌تواند موجب کم خونی، احساس ضعف، افسردگی، زخم دهان و زبان، اختلالات روحی، کاهش حافظه، کاهش وزن، اختلال در راه رفتن و بوی بد دهان شود.

ویتامین B12 در کبد ذخیره می شود و اگر فرد سال‌های متمادی از این ویتامین استفاده نکند کمبودی در بدنش ایجاد نمی‌شود. گیاه خواران در تامین ویتامین B12 با مشکل مواجهند. افراد مسن با استفاده بیش از حد از ملین‌ها با کمبود این ویتامین در بدنشان روبه رو می‌شوند. وجود این ویتامین در بدن کودکان و سالمندان اهمیت زیادی دارد و ممکن است عدم وجود این ماده در بدن آنها موجب عدم جذب مواد مغذی دیگر شود.

مسمومیت و تغییرات پوستی بر اثر مصرف بیش از حد ویتامین B12
 

این ویتامین را باید در آب حل کرد سپس مورد استفاده قرار داد .. کمبود این ویتامین در کل عملکرد بدن تاثیر می گذارد و انتقال اکسیژن را با کندی مواجه می‌کند همچنین می‌تواند موجب ضعیف شدن سیستم دفاعی شود. کمبود آن بویژه در سیستم عصبی و خونسازی موثر است. این ویتامین در چرخه‌ی رشد سلولی نقش متفاوتی دارد و می‌تواند ایجاد انرژی و پروتئین کند. همچنین در تقسیم سلولی و روند رشد تاثیرگذار است.

ویتامین B12 یک ویتامین حساس و مهم است . این ویتامین موجب درمان یک نوع کم خونی خطرناک به نامپرنشیز می شود . ویتامین B12 که شاید تا به حال آمپولهای تقویتی آنرا تزریق کرده باشید، آخرین ویتامینی بود که کشف شد . این ویتامین رابطه نزدیکی با اسید فولیک دارد .

این ویتامین بسیار حساس است و به سرعت تخریب می شود . تحمل نور ، حرارت و مواد اسیدی و قلیایی را ندارد . حتی دربدن هم به سرعت تخریب می شود . در حقیقت اگر وسیله خاصی برای انتقال آن به خون وجود نداشت ما اصلاً  B12 دریافت نمی کردیم .

اما این وسیله خاص چیست؟
 

با خوردن غذای حاوی این ویتامین و ورود آن به دهان همزمان یک عامل پروتئینی ترشح می شود که به B12 متصل می شود و محافظت از آن را تا ابتدای روده بر عهده می گیرد . در مرحله بعد باز هم محافظ دیگری ، به نام فاکتور داخلی وجود دارد که یک عاملی پروتئینی ، برای محافظت از B12در برابر محیط های اسیدی و قلیایی به شمار می رود . فاکتور داخلی مثل  گاردی محکم ، B12 را صحیح و سالم تا دیواره روده رسانده و آنرا به خون منتقل می کند . در خون نیز 2 عامل دیگر موجود است که دستB12 را گرفته به کبد ، استخوانها و سایر اندامها  می برد.

اما نقش این ویتامین مهم دربدن چیست؟
 

B12 در تولید سلولهای بدن نقش دارد و نقش آن مانند اسید فولیک،شرکت در همانند سازی ژن های هسته سلول است . تکثیر سلولی در دستگاه گوارش، مغز استخوان و بافت عصب با کمک B12 صورت می گیرد . اگر B12 دریافت نکنیم ظرف حدود یکسال ذخیره موجود در کبد تمام شده و تولید سلولی در اندامهای یاد شده دچار اختلال می شود .

B12 در دستگاه گوارش به تولید سلولهای مخاطی دیواره کمک می کند . اگر B12 نباشد زبان متورموسرخرنگ
می شود واختلالات گوارشی مثل اسهال بروز می کند .

B12 در مغز استخوان موجب تولید سلولهای خونی می گردد ،  در صورت کمبود B12، ژنهای موجود در گلبولهای قرمز بزرگتر از حد طبیعی شده ،  زود از بین می روند و فرد مبتلا بهکم خونی مگالوبلاستیک می شود .

B12 در بافت عصبی نقش تولید سلولهای رشته های عصبی را عهده دار است  . کمبود B12 اختلالات عصبی را به همراه دارد که کرخی و لرزش بدن است و سوزش در پاها نیزاحساس می شود .

در صورتیکه تعدادی ازعلائم کمبود B12، در شما بروز کرد به پزشک مراجعه کرده و با آزمایش خون میزان B12 و اسید فولیک خونتان را کنترل کنید .

کمبود B12 در چه کسانی بروز می کند ؟
 

کمبود B12 در افرادی که رژیم گیاهی صرف دارند و شیر و تخم مرغ نمی خورند ، بروز می کند زیرا B12 فقط در منابع غذایی حیوانی موجود است . در افراد کهنسال که ترشح اسید معده و فاکتور داخلی کاهش می یابد ، کمبود B12 عارض می شود، در واقع رنگ زرد چهره، زبان سرخ و ناتوانیهای عصبی را در نتیجه این کمبود می دانند .

میزان مورد نیاز بدن یک فرد بزرگسال2 میکرو گرم است  که در زمان بارداری و شیر دهی نیازفرد بیشتر می شود . افرادی که جراحی معده انجام داده اند و بخشی از معده ، تمام معده یا قسمت انتهای روده آنها ( ایلئوم) برداشته شده است ، و کسانی که از قرصهای درمان کننده زخم دستگاه گوارش استفاده می کنند بیشتر در معرض کمبود B12 هستند .

ویتامین B12 در کدام مواد غذایی موجود است؟
 

1. ویتامین B12 فقط در مواد غذایی حیوانی یعنی گوشت و فرآورده های حیوانی مثل شیر و تخم مرغ موجود است .
2. جگرغنی ترین منبع B12 است .
3. گوشت گاو،ماهی تن وقلوه دارای میزان زیادی B12 هستند .
4. شیر ،پنیر وتخم مرغ نیز میزان قابل توجهی B12 دارند .

البته معمولا در پروسه پخت مواد غذایی 70 درصد از ویتامین از دست می رود ؛ به کار گیری روش مناسب پخت بسیار مهم است ، برای پخت هرگز نباید از جوش شیرین استفاده کرد .

در صورت ابتلا به کم خونی ناشی از کمبود B12 :
 

1. مصرف مکمل یا تزریق B12 طبق دستور پزشک ضروری است .
2. در رژیم غذایی خود مواد حاویB12 فراوان تغذیه کنید .
3. مصرف دیگر مکمل های ویتامینی بیش از نیاز ( ویتامینC,B) نیز می تواند موجب کاهش B12 در بدن شود .

با خوردن چه میزان  مواد غذایی نیاز B12 ما تأمین می شود ؟
با خوردن غذایی که ، دارای 100 گرم گوشت قرمز یا 200 تا 300 گرم گوشت مرغ است و مصرف 2 لیوان شیر یا ماست در روز، B12 مورد نیاز ما تأمین می شود .

بانوان باردار و افراد مسن نیز با مصرف مرتب جگر می توانند B12 مورد نیازشان را تأمین کنند .