چربی خون بالا عامل بیماری های بسیاری است. در این مطلب با 10 علامتی که نشان می‌دهد چربی خون دارید آشنا خواهیم شد.
سلامتی موضوع مهمی است، ولی بسیاری از مردم تا زمانی که بیمار نمی‌شوند درک درستی از آن ندارند. یکی از بیماری‌های مهلکی که این روزها در میان مردم و خصوصا افراد میانسال شایع شده، چربی خون است. در این مطلب قصد داریم درباره علائم این بیماری، اندازه نرمال چربی خون و هر آنچه نیاز است صحبت کنیم.
علائم چربی خون بالا و راه‌های درمان آن
روزانه فعالیت‌های بدنی زیادی داریم و برای انجام هر یک از این فعالیت‌ها نیاز به مقداری چربی داریم تا با سوخت و ساز آنها اصطلاحا انرژی بگیریم. میزان این چربی باید در حد طبیعی باشد و کم و زیاد بودن آن نشانه بیماری است. اگر میزان چربی موجود در خون بیش از حد مجاز شود، کلسترول و تری گلیسرید افزایش یافته و درون دیواره رگ‌ها جمع می‌شوند.
از جمله دلایل بالا رفتن سطح کلسترول خون مصرف مداوم فست فودها، غذاهای چرب و سرخ شده و ناسالم است. همچنین بد نیست بدانید که چربی خون می‌تواند در آینده بیماری‌های مهلک‌تری نظیر بیماری‌های قلبی و عروقی را به وجود آورد. بنابراین باید مراقب سلامتی خود باشید و از مصرف مواد غذایی ناسالم و چرب بپرهیزید.
چربی‌های خون چند نوع هستند؟
چربی موجود در خون به دو نوع کلسترول و تری گلیسرید تقسیم می‌شود. گفتنی است که تری گلیسرید از طریق مصرف مواد غذایی مضر که دارای کالری زیادی هستند وارد بدن شده و سلامتی را به خطر می‌اندازد. وقتی بیش از نیاز بدن کالری وارد آن می‌شود، این میزان اضافی تبدیل به تری گلیسرید خواهد شد و در سلول‌های چربی ذخیره می‌شوند.
البته تمامی تری گلیسریدها برای بدن مضر نیستند و برخی از انواع آنها مفید و مورد نیاز هستند، ولی به طور کلی انباشته شدن بدن از کالری و سپس تری گلیسرید مضر است. از جمله عواملی که باعث افزایش تری گلیسرید موجود در خون می‌شوند می‌توان به رژیم غذایی سرشار از کربوهیدرات، مصرف الکل، چاقی و اضافه وزن، سیگار کشیدن، عدم تحرک و ال دی ال بالا و اچ دی ال پایین اشاره کرد.
نوع دیگر چربی خون، کلسترول است. این نوع از چربی‌ها در تمام سلول‌های بدن ذخیره می‌شوند و از آنجایی که نمی‌تواند وارد خون شود توسط لیپوپروتئین‌ها وارد سلول‌ها شده و از آنها خارج می‌شود. گفتنی است که از ترکیب پروتئین و چربی‌ها، لیپوپروتئین‌ها به وجود می‌آیند.
به طور کلی لیپوپروتئین‌ها تقسیم به دو نوع متفاوت می‌شوند که نوع اول دارای چگالی کم (LDL) و نوع دیگر آن با چگالی بالا (HDL) است. نحوه شکل‌گیری کلسترول در بدن ما به دو صورت خواهد بود؛ یا توسط خود بدن به وجود می‌آیند یا از طریق خوردن مواد غذایی وارد بدن می‌شوند.
کبد بیشترین میزان کلسترول را تا سقف 1000 میلی‌گرم در روز تولید می‌کند. همچنین لازم به ذکر است که مواد غذایی نظیر گوشت قرمز، مرغ، ماهی و لبنیات باعث ایجاد کلسترول اضافی می‌شوند. در میان مواد خوراکی بیشترین میزان کلسترول از آنِ زرده تخم مرغ و کمترین آن متعلق به میوه‌ها، سبزیجات، روغن‌های گیاهی، غلات و آجیل‌ها است.
کلسترول چه اهمیتی برای بدن دارد؟
شاید پیش خود بگویید که کلسترول چه نقشی در بدن دارد و آیا مفید است یا نه؟ گفتنی است که در بدن سه بخش کبد، مغز و نخاع برای ادامه فعالیت‌هایشان نیاز به کلسترول دارند. همچنین برای این که برخی از سلول‌ها ایجاد شوند و برخی دیگر به بقای خود ادامه دهند باید کلسترول کافی در بدن موجود باشد. از دیگر کاربردهای کلسترول می‌توان به ایجاد برخی هورمون‌ها، ویتامین D و جذب ویتامین‌های محلول در چربی اشاره کرد.
بدن ممکن است LDL یا کلسترول بد را خود بسازد یا این که از طریق برخی از مواد غذایی نظیر گوشت قرمز و لبنیات که سرشار از کلسترول هستند جذب کند. مواد چربی مذکور با خون به گردش در می‌آیند و با ورود به رگ‌های باریک در آنجا به دیواره‌ها می‌چسبند. بدین ترتیب کلسترول باعث مسدود شدن دیوار رگ‌ها و شریان‌ها می‌شود. بنابراین کلسترول بد منجر به تنگ شدن دیواره رگ‌ها و کاهش جریان خون شده و فرد را دچار بیماری‌های قلبی، حملات قلبی و سکته‌های مغزی می‌کنند. می‌توانید برای درمان کلسترول بالا مقاله دلایل ایجاد و روش های درمان کلسترول بالا را بخوانید.
نوع دیگری از کلسترول، VLDL نامیده می‌شود. این نوع از چربی بیشتری میزان تری گلیسرید را وارد بدن می‌کند و همچون برادر خود، LDL باعث می‌شود تا دانه‌های کلسترول حجیم شوند و رگ‌های خونی را مسدود کنند. در صورتی که سطح VLDL خون شما بالا است حتما درمان را آغاز کنید، چرا که وی ال دی ال خطرناک‌تر از ال دی ال است.
و اما آخرین نوع کلسترول، HDL است که به آن لیپوپروتئین با چگالی بالا نیز گفته می‌شود. پزشکان از این مورد با نام کلسترول خوب یاد می‌کنند زیرا کلسترول بد را به کبد بر می‌گرداند. اچ دی ال نوعی چربی محافظتی برای قلب محسوب می‌شود.
چه مقدار چربی در خون طبیعی است؟
طبق آنچه پزشکان گفته‌اند، میزان مناسب تری گلیسرید در خون کمتر از 150 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. همچنین به گفته آنها مقدار مناسب کلسترول کمتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر خواهد بود. در صورتی که تمایل دارید از میزان کلسترول و تری گلیسرید خون خود مطلع شوید می‌توانید یک آزمایش خون ساده بدهید تا همه چیز مشخص شود.
با آزمایش خون مقدار لیپید خون اندازه‌گیری می‌شود و از روی نتایج آن پزشک به شما خواهد گفت که مشکلی وجود دارد یا خیر! لازم به ذکر است که برای انجام این آزمایش باید از 12 ساعت قبل چیزی جز آب خالی نخورید. همچنین چربی‌های خون که همان کلسترول و تری گلیسرید هستند در واحدهایی به نام میلی‌مول در هر لیتر خون اندازه‌گیری می‌شوند. به طور کلی هدفی که از دادن آزمایش خون دنبال می‌شود به شرح ذیل است:
- کل سطح کلسترول زیر 5 میلی‌مول باشد
- سطح LDL زیر 3 میلی‌مول باشد
- سطح HDL بالاتر از 1 میلی‌مول باشد
- سطح تری گلیسرید زیر 2 میلی‌مول باشد
پزشکان معتقدند افرادی که سابقه بیماری‌های قلبی دارند یا به تازگی دچار حملات این‌چنینی شده‌اند می‌بایست هر سال چربی خون خود را اندازه بگیرند و اگر سطح کلسترول خون آنها بیش از حد مجاز بود یا دچار آنژین یا حمله قلبی شده بودند باید از داروهایی نظیر استاتین استفاده کنند. از طرف دیگر اگر چربی خون در آزمایش بیشتر از 240 میلی‌گرم در دسی‌لیتر بود یعنی آن که چربی خون بالا است و باید پیشگیری‌های لازم انجام شود.
علامت‌های بالا رفتن چربی خون چیست؟
تا اینجای مقاله درباره چربی خون اطلاعات مفیدی به دست آوردیم و دانستیم که در چه صورتی چربی خون ما بالا است باید به پزشک مراجعه کنیم. در این قسمت می‌خواهیم علامت‌های افزایش چربی خون را معرفی کنیم تا در صورت مشاهده آنها در بدن خود به بالا رفتن سطح آن مشکوک شوید.
- ورم و پف کردن صورت
- خواب‌آلودگی
- زیاد شدن عرق بدن
- سنگین شدن یا سرگیجه، تپش قلب و خواب‌آلوده شدن بعد از مصرف مواد غذایی نظیر چربی‌ها و آرام شدن این علامت‌ها با آبغوره، سرکه و آبلیمو.
- سرگیجه و وزوز گوش
- سردرد و سنگینی سر
- تلخی دهان و خشک شدن آن
- سوزش و احساس افزایش حرارت بدن و کف پا
- احساس سنگینی، خستگی یا کوفتگی در بدن
چه عواملی روی غلظت کلسترون خون تأثیر می‌گذارد؟
انجام دادن برخی از امور یا مصرف برخی از مواد غذایی ممکن است باعث غلیظ‌تر شدن سطح کلسترول در خون شوند. انجام برخی از عادات نادرست و خوردن بعضی از مواد غذایی ناسالم می‌تواند نهایتا چربی خون ما را افزایش دهد. از جمله عوامل اثرگذار بر غلظت کلسترول می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بعد از 20 سالگی غلیظ شدن کلسترول آغاز می‌شود و زنانی که در دوران یائسگی خود به سر می‌برند، کمتر از مردان کلسترول خون دارند.
- سن و جنس
- نقش مهم وراثت و ژن‌ها
- ناکافی بودن فعالیت‌های بدنی
- مصرف مواد غذایی با کالری بالا و مقدار زیاد
- خوردن مواد غذایی چرب
می‌توانید برای درمان کلسترول بالای خود روش‌های طبیعی برای درمان کلسترول بالا را در میدونی مطالعه کنید و بدین ترتیب از این بیماری مهلک جان سالم به در ببرید.
افزایش چربی خون چه ارتباطی با بیماری‌ها دارد؟
پیش‌تر گفتیم که مصرف زیاد چربی‌ها می‌تواند سطح کلسترول خون را افزایش دهند و منجر به بروز بیماری‌های قلبی و عروقی شوند. وقتی میزان کلسترول در خون زیاد می‌شود، چربی‌ها در دیواره رگ‌ها رسوب می‌کنند و موجب تنگ شدن و گاهی انسداد کامل آن خواهند شد. وقتی خون نتواند از این رگ‌ها عبور کند، میزان اکسیژن لازم به قلب نمی‌رسد و فرد مبتلا به انواع بیماری‌های قلبی خواهد شد.
از طرفی یک‌سری از بیماری‌های دیگر وقتی بروز پیدا می‌کنند که خون لازم به آنها نرسد. به طور کلی برخی از اندام‌ها نیاز شدیدی به خون دارند که یکی از مهم‌ترین آنها مغز انسان است. وقتی خون کافی به این عضو حیاتی نرسد، فرد سکته مغزی می‌کند. همچنین چربی زیاد در خون بیماری‌های دیگری از جمله کم‌کاری تیروئید، بیماری‌های کبدی و کلیوی را به دنبال خواهد داشت. بیماری قند یا دیابت، نارسایی مزمن کلیه، چاقی و برخی از عفونت‌ها نتیجه بالا رفتن سطح چربی خون است.
چطور کلسترول خوب بدن را افزایش دهیم؟
راه‌های بسیاری وجود دارد که بتوان به کمک آنها سطح اچ دی ال خون را افزایش داد و به سلامتی کمک کرد. یکی از بهترین روش‌ها ورزش کردن است. ورزش در صورتی منجر به افزایش طبیعی سطح کلسترول خوب می‌شود که به طور منظم و روزانه باشد. ورزش هوازی دو میدانی گزینه خوبی برای افرادی است که خواهان زیاد شدن سطح HDL هستند. در صورتی که این ورزش را مرتب انجام دهید هر هفته حدود 1200 کالری می‌سوزانید.
دومین روش برای بالا بردن کلسترول خوب در بدن، وزن کم کردن است. اگر چاق هستید یا اضافه وزن دارید باید بدانید که رمز موفقیت شما در کاهش وزن شما است. در صورتی که نیم کیلو از وزن خود را کم کنید یعنی یک درصد به مقدار HDL افزوده‌اید. همچنین ممکن است نتوانید از خوردن غذای چرب اجتناب کنید. در این صورت می‌توانید پیش از مصرف چربی مورد نظر ورزش کنید.
روش بعدی برای افزایش سطح اچ دی ال خون مصرف نکردن سیگار است. اگر به مدت هفت روز سیگار را ترک کنید مطمئن باشید 7 واحد به کلسترول خوب بدنتان کمک کرده‌اید. آخرین روش برای محقق شدن این هدف، اجتناب از مصرف غذاهایی است که قند خون را افزایش می‌دهند. بنابراین از این به بعد مصرف زیاد شکر، آرد، سیب زمینی و برنج سفید ممنوع است.
چطور تری گلیسرید را کم کنیم؟
برای این که بتوانیم سطح تری گلیسرید موجود در خون را کاهش دهیم یک‌سری موارد وجود دارد که باید انجام دهیم. در ادامه به صورت فهرستی چندین مورد از آنها خواهد آمد. در مقاله‌ای جداگانه راجع به ارتباط مصرف مرکبات با کاهش وزن و چربی خون مفصل صحبت کرده‌ایم.
- انجام ورزش منظم و روزانه
- ورزش کردن
- وزن متعادل و تلاش برای نگهداشتن آن
- مصرف نوشیدنی‌های الکل ممنوع
- پرهیز از مصرف شیرینی و نوشیدنی‌های شیرین
- آهسته غذا خوردن و خوب جویدن غذا
- مصرف غذاهای سرشار از فیبر
- استفاده از روغن‌های گیاهی مانند کانولا، ذرت و زیتون
- مصرف نکردن چربی‌های گوشت و پوست مرغ
- استفاده از لبنیات کم چرب
- داشتن رژیم غذایی کم چربی
همچنین می‌توانید روی رژیم غذایی خود کار کنید تا مصرف چربی‌ها را کاهش دهید. برای این که چربی خون خود را کاهش دهید می‌توانید مواد غذایی را سرخ نکنید و به صورت بخارپز یا کبابی مصرف نمایید. همچنین نباید در این رژیم غذایی موادی همچون سیرابی، جگر، زرده تخم مرغ، چیپس، پفک، روغن جامد، بستنی، شیرینی و قند فراوان مصرف کنید.
استفاده از شیر کم‌چرب گزینه خوبی برای شما خواهد بود. همچنین می‌توانید به جای استفاده مداوم از گوشت قرمز و پرچرب از گوشت سفید مثل مرغ و ماهی استفاده کنید. به جای مصرف مواد مضر از سیر خام و سبزیجاتی نظیر کاهو و میوه‌هایی همچون گریپ فروت، گلابی، پرتقال و سیب مصرف کنید.
غلات نیز گزینه ایده‌آلی محسوب می‌شوند و می‌توانید از حبوبات، کدو و شوید کمک بگیرید. گیاهان دارویی جزو بهترین انتخاب‌ها هستند. در طول هفته از سیاه‌دانه، آویشن، سویا، گشنیز و سبزیجاتی مانند شوید، دم کرده لیمو عمانی و پودر زنجبیل نیز استفاده کنید.
