بیشک، شیوه تربیت فرزندان تأثیر بسیاری روی موفقیت در زندگی و آینده آنها دارد. پدر و مادرِ آگاهی که روشهای درست برخورد با فرزند خود را میدانند و از روشهای درست تربیتی استفاده میکنند، نقش مهمی در موفقیت و پیشرفت او در زندگی دارند. برای موفقیت فرزندان خود باید به چه نکاتی توجه داشته باشیم و چه مواردی را رعایت کنیم؟ در ادامه با اشاره به نتایج بررسیهای انجامشده درباره تربیت فرزندان به این پرسش مهم پاسخ میدهیم و ۹ کاری را بیان میکنیم که باید برای موفقیت فرزندانتان در آینده انجام بدهید.
۱. هرگز به آنها نمیگویند که میتوانند به هر چیزی که میخواهند، برسند
معمولا کودکان درمورد آیندهٔ خود انتظارات واقعبینانهای ندارند و گاهی تصمیمهای عاقلانهای نمیگیرند. آنها صرفا بر اساس آرزوها و علایق خود تصمیم گیری میکنند و از شرایط و واقعیت های زندگی واقعی آگاه نیستند. بر اساس مطالعهای که آژانس تحقیقات بازار C+R Research روی ۴۰۰ نوجوان انجام داده است، نوجوانان آمریکایی به شغلهایی که در سالهای پیشِرو بازار خوبی خواهند داشت، علاقهای ندارند. آنها بیشتر میخواهند موسیقیدان، ورزشکار یا طراح بازیهای ویدئویی شوند، درحالیکه این نوع مشاغل فقط ۱ درصد از بازار کار آمریکا را تشکیل میدهند؛ ولی مشاغل موجود در بخشهای بهداشت و سلامت، ساختوساز و معاملات مسکن در دهههای بعدی آیندهٔ درخشانی خواهند داشت. در ایران نیز مشاغل بخشهای خدمات، صنعت و کشاورزی بازارکار بهتری نسبت به مشاغل دیگر دارند و احتمال موفقیت فرزندان ما در این بخشها بیشتر است.
بنابراین بهتر است که فرزندان خود را بهسمت شغلهای پردرآمدی هدایت کنیم که بازار کار خوبی دارند و میتوانند نیروی کار زیادی جذب کنند. باید آنها را راهنمایی کنیم و به آنها بگوییم که زندگی همیشه آنطور که تصور میکنیم و آرزو داریم پیش نمیرود و درمورد مسائل مهم زندگی مانند انتخاب شغل باید منطقی و عاقلانه تصمیم بگیریم. بهجای بالوپر دادن به رؤیاپردازیها و تصورات کودکانه باید آنها را به مسیر درستی هدایت کنیم تا بتوانند در زمینهای فعالیت کنند که در آن استعداد دارند و ازنظرِ مالی نیز آیندهٔ آنها را تأمین خواهد کرد.
۲. در کنار خانواده غذا میخورند
بهگفتهٔ سازمانی غیرانتفاعی که خارج از دانشگاه هاروارد فعالیت میکند، در کودکانی که حدودا ۵ روز در هفته با خانواده غذا میخورند، موارد کمتری از سوءمصرف مواد، بارداری در نوجوانی، چاقی و افسردگی مشاهده میشود. این کودکان میانگین نمرات و معدل بالاتر، واژگان بهتر و عزت نفس بیشتری نیز دارند.
۳. استفاده از تبلت و تلفن هوشمند را محدود میکنند
پژوهشگران دریافتهاند که مغز خردسالانی که زمان زیادی را صرف استفاده از تبلت و تلفنهای هوشمند میکنند، ممکن است تا همیشه تغییر کند؛ بهویژه، رشد تواناییهای خاصی در آنها شامل تمرکز و توجه، واژگان و مهارت های اجتماعی دچار مشکل میشود. بهگفتهٔ آکادمی پزشکی اطفال آمریکا (AAP)، کودکان زیر ۱۸ ماه بهجز ویدئوچت (گفتوگوی ویدئویی) نباید از تبلت و تلفنهای هوشمند هیچ استفادهٔ دیگری بکنند. درمورد کودکان ۲ تا ۵ساله نیز توصیه شده است که زمان کارکردن آنها با تبلت و تلفن هوشمند را به یک ساعت در روز محدود کنیم. میزان استفادهٔ کودکان بزرگتر از ۵ سال، از صفحهٔ نمایش نیز باید بهاندازهای باشد که در خواب کافی، ورزش و تعامل اجتماعی اختلالی ایجاد نکند و جایگزین آنها نشود. AAP همچنین میگوید که والدین باید استفاده از صفحهٔ نمایش در میز غذا، اتومبیل و رختخواب را ممنوع کنند.
۴. بیرون از خانه کار میکنند
بیشک در خانه ماندن و مراقبت مادر از کودکان، فواید زیادی برای خانواده دارد؛ ولی پژوهشگران مدرسهٔ کسب و کار هاروارد (Harvard Business School) دریافتهاند که احتمال شاغل شدن، داشتنِ مسئولیتهای نظارتی در شغل خود و دریافت حقوق و دستمزد بالاتر در زنانی که مادرانی شاغل داشتهاند بیشتر از زنانی است که مادرانشان خانهدار بودهاند. مردانی که مادران شاغل داشتهاند نیز بیشتر از سایر مردان در کارهای خانه کمک میکنند و زمان بیشتری صرف مراقبت و توجه به اعضای خانواده میکنند.
۵. از فرزندان خود میخواهند کار کنند
جولی لیثکوت هیمز (Julie Lythcott-Haims)، نویسندهٔ کتاب «اصول تربیت فرزند» (How to Raise an Adult) و رئیس سابق بخش جدیدالورودهای دانشگاه استنفورد است. او در یکی از برنامههای تدتاک (TED Talk) در سال ۲۰۱۵ گفت که بر اساس مطالعهٔ هاروارد گرنت (Harvard Grant Study/ تحقیقاتی که در دانشگاه هاروارد بهمدت طولانی بر روی انسانها انجام شده است) کسانی که به بالاترین موفقیت های شغلی میرسند، در دوران کودکی کار کردهاند. بهگفتهٔ او، باید از کودکان بخواهیم که در انجام کارهای خانه به ما کمک کنند و به آنها مسئولیت بدهیم؛ کودکان هرچه کار کردن را زودتر شروع کنند، بهتر است.
۶. پاداش و نتیجه را به تأخیر میاندازند
در آزمایش قدیمی مارشمالو (نوعی شیرینی) در سال ۱۹۷۲ مقابل هر کودک یک مارشمالو گذاشتند و به او گفتند که اگر آن را نخورد، مارشمالوی دیگری به او میدهند و سپس پژوهشگر ۱۵ دقیقه از اتاق خارج میشد و کودک را تنها میگذاشت. مطالعات انجامشده در طول ۴۰ سال بعدی نشان داد کودکانی که در آزمایش مارشمالو توانسته بودند در برابر وسوسهٔ خوردن مارشمالو مقاومت کنند، در بزرگسالی به افرادی با مهارتهای اجتماعی بهتر و نمرات امتحانی بالاتر تبدیل شدند و شیوع سوءمصرف مواد نیز در آنها پایینتر بود. همچنین این بچهها در بزرگسالی کمتر دچار چاقی شدند و توانایی آنها در مقابله با استرس نیز بیشتر بود.
برای اینکه به فرزندان خود کمک کنیم که این مهارت را به دست بیاورند، به آنها یاد بدهیم که هر روز خود را ملزم به انجام کارها و وظایفی بکنند و حتی زمانی که تمایلی به انجام آنها ندارند، از انجام آنها سر باز نزنند.
جیمز کلیر (James Clear)، نویسنده و سخنرانی که درمورد عادتهای افراد موفق مطالعه میکند، میگوید: «بهترینها در هر رشتهای، مانند ورزشکاران، موسیقیدانان، مدیرعامل ها و هنرمندان، همگی از همرشتهایهای خود استوارتر و ثابتقدمتر هستند. آنها هر روز عملکرد موفق و چشمگیری دارند و بهترینها را ارائه میدهند، درحالیکه دیگران گرفتار ضرورتها و نیازهای زندگی روزمره هستند و در نبردی همیشگی میان تعلل و انگیزه مبارزه میکنند.»
۷. برای فرزندان خود کتاب میخوانند
پژوهشگران دانشکدهٔ پزشکی دانشگاه نیویورک دریافتهاند کودکانی که والدین آنها برایشان کتاب میخوانند، ۴ سال بعد و پیش از شروع دبستان، زبان، سواد و مهارتهای اولیهٔ خواندن بهتری دارند. همچنین بچههایی که در کودکی به کتابخوانی علاقه دارند، در آینده افرادی میشوند که برای سرگرمی مطالعه میکنند و همین عادت خوب، مزیتها و فواید خاص خودش را دارد.
دکتر آلیس سالیوان (Alice Sullivan) از مطالعهٔ همگروهی یا کوهورت بریتانیا (British Cohort Study) برای بررسی ویژگیهای مختلف ۱۷ هزار نفر در بریتانیا استفاده کرده است. او در گاردین مینویسد: «کودکانی با پیشزمینهٔ اجتماعی مشابهی را که به تواناییهای آزمایششدهٔ مشابهی دست یافته بودند در سنین ۵ و ۱۰ سالگی مقایسه کردیم. در نتیجه، به این حقیقت رسیدیم که کسانی که در ۱۰سالگی مکررا کتاب میخوانند و در ۱۶سالگی بیش از یک بار در هفته مطالعه میکنند، نسبت به کسانی که مطالعهٔ کمتری دارند، در آزمونها نتایج بهتری کسب میکنند. بهعبارتِدیگر، مطالعه برای لذت و سرگرمی با پیشرفت ذهنی بیشتر در واژگان، املا و ریاضیات مرتبط است.»
۸. فرزندان خود را به مسافرتکردن تشویق میکنند
انجمن مسافرتی دانشآموزان و جوانان (Student and Youth Travel Association، SYTA) در نظرسنجی از ۱۴۳۲ معلم آمریکایی درمورد تأثیرات مثبت مسافرتهای بینالمللی دانشآموزان، نتایج زیر را به دست آورد:
- اشتیاق برای مسافرتهای بیشتر: ۷۶٪؛
- افزایش تحمل فرهنگها و قومیتهای دیگر: ۷۴٪؛
- افزایش اشتیاق برای دانستن/ یادگیری/ کشفکردن: ۷۳٪؛
- افزایش اشتیاق برای امتحانکردن غذاهای مختلف: ۷۰٪؛
- افزایش استقلال، عزتنفس و اعتماد به نفس: ۶۹٪؛
- افزایش کنجکاوی فکری: ۶۹٪؛
- افزایش تحمل و احترام: ۶۶٪؛
- بهبود تواناییِ سازگارشدن و دقت: ۶۶٪؛
- خوشمعاشرتتر و خوشبرخوردتر شدن: ۵۱٪؛
- افزایش توانایی بیان عقاید و افکار خود: ۵۱٪؛
- افزایش احتمال پذیرش در دانشگاهها: ۴۲٪.
اگر نمیتوانید فرزندتان را به خارج از کشور بفرستید یا در سفرهای خارجی او را همراه خود ببرید، نگران نباشید. در این مطالعه درمورد مسافرتهای داخلی نیز از معلمان سؤال شد و نتایج بهدستآمده مزیتهای مشابهی را نشان داد.
۹. میگذارند شکست بخورند
گرچه این موردْ عجیب و غیرمنطقی به نظر میرسد، ولی یکی از بهترین کارهایی است که والدین میتوانند برای فرزندان خود انجام دهند. دکتر استفانی اولیری (Stephanie O’Leary)، روانشناس بالینیِ متخصص در عصبروانشناسی یا نوروسایکولوژی (neuropsychology) و نویسندهٔ کتاب «فرزندپروری در دنیای واقعی: قوانین تغییر کردهاند» است. بهگفتهٔ او، شکست از چندین جهت برای کودکان مفید است: نخست، تجربهٔ شکست به فرزندتان کمک میکند مبارزهکردن را یاد بگیرد: مهارتی که بیشک در زندگی واقعی به آن نیاز خواهد داشت؛ شکست همچنین برای او تجربهای در زندگی ایجاد میکند که برای ارتباط برقرار کردن بهشکلی واقعی و حقیقی با همسالان لازم است؛ به چالش کشیدهشدن و تلاشکردن، نیاز به سخت کوشی و تلاش مستمر را نیز به او القا میکند و به او نشان میدهد که این ویژگیها حتی بدون جایزه، ستارهٔ طلایی یا بالاترین نمره هم ارزشمند هستند.
با گذشت زمان، کودکانی که تجربهٔ شکست را پشتسر گذاشتهاند، انعطافپذیر و قوی میشوند و برای انجام وظایف و کارهای سخت اشتیاق بیشتری دارند؛ چون از شکست نمیترسند. بهگفتهٔ دکتر استفانی اولیری، نجاتدادن فرزندتان این پیام را به او میدهد که به تواناییهای او اعتماد ندارید. او میگوید: «اشتیاق شما برای مبارزه و تلاشکردن فرزندتان به او نشان میدهد که تواناییهای او را باور دارید و او میتواند با هر نتیجهای، حتی نتایج بد نیز روبهرو شود.»