تا به حال احساس کرده‌اید که در یک حباب زندگی می‌کنید و به ندرت به دنیای اطرافتان توجه می‌کنید؟ همین حالا خودتان امتحان کنید. اسم سوپرمارکتی که هر روز در راه رسیدن به محل کار از کنار آن رد می‌شوید، یادتان می‌آید؟ جزئییات تصادفی که هفته پیش شاهدش بودید چطور؟ چقدر از مشکلاتی که بین همکاران‌تان وجود دارد اطلاع دارید؟ متوجه غلط املاییِ عمدی در جزئیات در چند خط قبل شدید؟
همه‌ی ما گاهی در افکارمان غرق می‌شویم یا چندین روز بدون اینکه متوجه بشویم به صورت خودکار و بدون فکر کردن کارهای‌مان را انجام می‌دهیم. گاهی هم آنقدر حجم اطلاعات دریافتی هر روزه زیاد است که سخت می‌شود تحت تأثیر چیزی قرار گرفت و به افراد، مکان‌ها، موقعیت‌ها و اتفاقات مختلف توجه نشان داد. اما خوشبختانه بهبود قدرت مشاهده کار چندان سختی نیست و در این مقاله چندتا از راه‌های آسان آن را بررسی می‌کنیم:
مشاهده
وقتی شاهد چیزی هستید، از حواستان برای بررسی چیزی که در مورد آن کنجکاو هستید استفاده می‌کنید و تجربه‌ی به دست آمده را ثبت می‌کنید. «مشاهده کردن» با «دیدن» فرق دارد. دیدن انفعالی است. به عنوان مثال، وقتی سرکار می‌روید، همه چیزهای اطرافتان را می‌بینید، اما به ندرت دنبال چیز خاصی هستید یا یادداشتی برمی‌دارید که در آینده از آن استفاده کنید. اما مشاهده، فرآیندی است که در آن به صورت ارادی و عمدی توجه می‌کنید تا اطلاعات خاصی به دست آورید.
برای اجداد ماقبل تاریخمان مشاهده‌ی اطراف مسئله‌ی مرگ و زندگی بوده و بیشتر مواقع جان سالم به در بردن آنها به مشاهده بستگی داشته است. اما دیگر در آن دوران نیستم که هر لحظه در خطر حمله‌ی حیوانات وحشی باشیم، فقط کافی است حواس‌مان به ماشین‌ها و جیب‌برها باشد! در نتیجه، طبق تحقیقی که دانشگاه اوهایو انجام داده، این مهارت رو به افول است.
در دنیای امروز، بیشتر اوقات مشاهده دیگر موضوع مرگ و زندگی نیست. با وجود این، مهارت مشاهده هنوز مهم است و بدون آن احتمالاً اطلاعات مهمی را از دست می‌دهید و در نتیجه در تمام جنبه‌های زندگی تصمیاتی می‌گیرید که در مورد آنها حداکثر اطلاعات را ندارید.
چرا مهارت مشاهده مهم است؟
اینکه به مغزتان یاد بدهید مشاهده کند به شما این امکان را می‌دهد تا درمورد مردم، مکان‌ها، اتفاقات و شرایط اطرافتان بیشتر بفهمید و به خاطر بسپارید، در واقع در جریان جزئیاتی قرار می‌گیرید که در حالت عادی احتمالاً به آنها توجهی نمی‌کنید. مشاهده بهتر به شما کمک می‌کند تا بهتر درک کنید، با اطلاعات بیشتری نتیجه‌گیری کنید و مسائل را به شیوه بهتری حل کنید.
در نتیجه این مهارت قابلیت‌های فردی و کاری شما را توسعه می‌دهد و باعث می‌شود بتوانید با مردم و محیط اطرافتان بهتر ارتباط برقرار کنید.
۸ روش برای بهبود مهارت‌های مشاهده
مشاهده یک مهارت است و مثل هر مهارت دیگری، می‌توانید آن را یاد بگیرید و در آن پیشرفت کنید. اگر تمرین کنید، می‌توانید ذهن‌تان را تقویت کنید و مشاهده را به یک عادت تبدیل کنید.
از همین حالا شروع کنید. این 8 نکته به شما کمک می‌کنند تا به یک مشاهده‌گر خوب تبدیل شوید:
۱. موضوع را بشناسید
مهم نیست که به چه چیزی نگاه می‌کنید، وقتی بدانید که موضوع مورد نظر شما چیست، می‌توانید این کار را به طور مؤثرتری انجام دهید. ارتباط برقرار کردن بین چیزی که می‌بینید و چیزی که می‌دانید، کلید اصلی مشاهده است. فقط وقتی می‌توانید یک مشاهده‌گر مطلع باشید که بدانید یک تیم، مکان یا فرآیند به‌طور معمول چطور کار می‌کند. منظورم این است که کنجکاو باشید و در مورد هرچیزی که در اطرافتان می‌گذرد کنجکاوی کنید و اطلاعات کسب کنید.
۲. سرعت‌تان را کم کنید و دنیای بیرون را ببینید
اگر همیشه در حال عجله و دویدن باشید و استرس هم داشته باشید، مشاهده‌گر بودن کار چندان آسانی نیست. خودتان را مجبور کنید که صبر کنید، سرعت‌تان را کم کنید، خودخوری‌های درونی‌تان را متوقف کنید تا بتوانید کمی هم به دنیای اطرافتان توجه کنید. با سرعتی کمتر، کمی بیشتر روی دنیای اطرافتان تمرکز کنید.
۳. یک چیز جدید امتحان کنید
قدرت مشاهده شما با رفتن به جاهای جدید و امتحان کردن چیزهای متفاوت بیشتر می‌شود. چون این کارها به طور طبیعی آگاهی و تمرکز ذهن شما را بهبود می‌دهد. هرچه این کار را بیشتر انجام دهید، مهارت مشاهده شما بهتر و بهتر می‌شود. یک پیشنهاد مفید این است که از موزه‌ها و گالری‌ها دیدن کنید، این‌جور جاها شما را به تجربه‌ی چیزهای جدید و مشاهده‌ی دقیق‌تر آنها دعوت می‌کند.
۴. چیزهایی که حواستان را پرت می‌کند، دور بریزید
توانایی شما برای مشاهده به این بستگی دارد که چقدر دقت می‌کنید و تمرکز دارید. روانشناسان معتقدند بعد از اینکه حواستان پرت می‌شود، 15 دقیقه طول می‌کشد تا دوباره تمرکز کنید. پس بهتر است تا جایی که می‌توانید چیزهایی که حواستان را پرت می‌کنند، از خودتان دور کنید. گاهی گوشی موبایل و سایز ابزارهای الکترونیکی را کنار بگذارید و با خیال راحت، همه چیز را تحت نظر بگیرید.
۵. بازی کنید
تمرین‌های ذهنی خوب، مغز شما را تمرین می‌دهد و آماده می‌کنند. چالش‌هایی مثل پازل‌های منطقی یا بازی‌هایی مثل مکعب روبیک، باعث می‌شود مغزتان بیشتر فکر کند و قدرت منطق و استدلال شما بیشتر شود. یک مغز باهوش‌تر و چابک‌تر به شما کمک می‌کند تا دید بهتری داشته باشید و اطلاعاتی را استنباط کنید که بلافاصله قابل دریافت نیستند یا به اصطلاح «تابلو نیستند»!
اپ‌های زیادی هم وجود دارند که علاوه بر سرگرمی، برای مغزتان هم خوب هستند. چند تا از بازی‌هایی را که می‌توانید امتحان کنید، اینجا می‌بینید:
Clockwork Brain
Splice
World of Goo
Tiny Thief
Fit Brains Trainer
۶. حافظه‌تان را امتحان کنید
حافظه یک جنبه‌ی حیاتی از مشاهده است. یکی از راه‌های موثر برای تقویت حافظه‌ی بلندمدت این است که یک تاریخ یا یک اتفاق از گذشته را انتخاب کنید، بعد هر چه از آن روز به یاد دارید، با حداکثر جزئیات ممکن بنویسید.
برای حافظه‌ی کوتاه مدت، از بازی کیم استفاده کنید. در این بازی از شخصی می‌خواهید که برای شما 15 یا 20 شئ تصادفی انتخاب کند. یک دقیقه وقت دارید تا آنها را بررسی کنید، بعد روی‌تان را آن طرف کنید و هرچه یادتان می‌آید یادداشت کنید. نه فقط اسم آنها، در مورد رنگ، شکل و اندازه هم بنویسید. همین‌طور که توانایی‌تان بیشتر می‌شود، بازی را سخت‌تر کنید. مثلاً آیتم‌هایی اضافه کنید که بوی خاصی دارند یا صدا تولید می‌کنند تا حس‌های دیگرتان هم تحریک شود، اما زمانی که برای بررسی آنها می‌گذارید کمتر کنید. می‌توانید بعد از دو ساعت سعی کنید از اشیایی که دیده‌اید لیست بگیرید.
البته اگر پیدا کردن شخصی که با شما بازی کند چندان آسان نیست، در مورد حافظه هم اپ‌های زیادی وجود دارند که به شما کمک می‌کنند. خودتان گشتی در اینترنت بزنید تا تعداد زیادی از آنها را پیدا کنید.
۷. بنویسید
جایی برای نشستن انتخاب کنید، در مورد جزئیات و اشخاصی که می‌بینید، بنویسید. یادتان باشد فقط به چیزهایی که می‌بینید اکتفا نکنید، از همه‌ی حواستان استفاده کنید.
سعی کنید از یک دفتر طراحی هم استفاده کنید تا چیزهایی را که می‌بینید توصیف کنید. اگر نقاشی‌تان خیلی خوب نیست نگران نباشید، لازم نیست در حد پیکاسو بکشید! حتی طرح‌های ساده شما را مجبور می‌کنند تا دنیای اطرافتان را مشاهده کنید و قبل از دست به کار شدن، خوب آن را بررسی کنید.
۸. تفکر انتقادی داشته باشید
توانایی فکر کردن منتقدانه برای مشاهده ضروری است. اینکه چقدر خوب می‌توانید سؤال بپرسید، دلیل بیاورید و مشاهدات‌تان را تحلیل کنید، نقش مهمی در کار شما دارد. تفکر منتقدانه یک مهارت است و می‌توانید با تمرین آن را تقویت کنید. سری هم به مقاله «چطور به یک متفکر انتقادی تبدیل شویم؟» بزنید، در آن مقاله چند استراتژی مفید پیدا می‌کنید که به شما در این راه کمک خواهند کرد.
