۶ کتاب که به شما شم اقتصادی خواهند داد

اقتصاد در یک درس، اثر هنری هازلیت نویسنده، روزنامه‌نگار و اقتصاددان شناخته شده آمریکایی است. او در این کتاب به زبانی ساده، لحنی صریح و بیانی مستدل، به دخالت دولت در اقتصاد اعتراض می‌کند و نسبت به پیامدهای آن هشدار می‌دهد؛ با این‌که بیشتر مثال‌های او به سیاست‌های اقتصادی دولت ایالات متحده بازمی‌گردد؛ اما به کارگیری همان سیاست‌ها توسط دیگر دولت‌ها سبب می‌شود تا خواننده با نویسنده، ارتباط بیشتری برقرار کند؛ گویی اقتصاد در یک درس برای امروز ما نوشته شده است.

کتاب اقتصاد در یک درس را می‌توان یکی از مهم‌ترین کتاب‌های قرن بیستم به حساب آورد؛ هنری هارلیت در کتاب بزرگان مکتب اتریش، به عنوان ” اتریشی توده‌ها” خطاب می‌شود؛ زیرا در نشر عقاید این مکتب اقتصادی میان عموم مردم، نقش قابل توجهی داشته است.

متوجه شدیم که اگر دولت به گردآوری پول از راه مالیات دست می‌زد، به ازای هر یک دلاری که در پروژه‌های عمومی صرف می‌کرد، یک دلار کمتر توسط مالیات دهنده‌ها برای تامین خواسته‌هایشان خرج می‌شد و در برابر هر شغل عمومی که پدید می‌آمد، یک شغل خصوصی نابود می‌شد.

کج رفتاری

در دهه‌های اخیر، شاخه‌ای از اقتصاد که اقتصاد رفتاری نامیده می‌شود؛ پرطرفدار شده است. تعداد زیادی از دریافت‌کنندگان نوبل اقتصاد، به اقتصاددانان رفتاری تعلق دارند. اقتصاد رفتاری، حوزه‌ای نوظهور و دلچسب است که در آن اقتصاد متعارف و روان‌شناسی تلفیق می‌شوند. اقتصاددانان رفتاری توانسته‌اند تعدادی از مفروضات اقتصاد جریان اصلی را به چالش بکشند. کج‌رفتاری اثر ریچارد تیلر کتابی درباره شکل‌گیری پایه‌های اقتصاد رفتاری است. نویسنده در این کتاب تلاش می‌کند علم اقتصاد را از “فضا به زمین” بیاورد. او در این کتاب نا نثری جادویی و روایتی داستانی از تقلاهای خود برای تغییر طرز فکر ما نسبت به خودمان و جهان سخن می‌گوید. کج رفتاری تحسین بسیاری از منتقدان زا برانگیخته است و کتابی مناسب برای اهالی کسب‌وکار به شمار می‌آید.

کشف با آگاهی از اعوجاج از سر گرفته می‌شود، یعنی با تشخیص اینکه طبیعت یک‌جورایی انتظارات ناشی از پارادایم حاکم بر علم عادی را نقض کرده است.

خصوصی سازی پول

این روزها بازار رمزارزها در ایران و جهان داغ شده. بسیاری از نشریات اقتصادی درباره بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال دیگر می‌نویسند؛ پول‌هایی که دولت‌ها و بانک‌های مرکزی در به وجود آوردنشان نقشی ندارند؛ میان ده‌ها میلیون نفر در سراسر جهان معامله می‌شوند. فریدریش فون هایک اقتصاددان اتریشی تبار سالیان پیش درباره پول خصوصی دست به قلم برده است. او انحصار دولت‌ها و بانک‌های مرکزی در چاپ پول را یکی از مشکلات اساسی موجود در اقتصادها می‌داند؛ او در کتاب خصوصی‌سازی پول در ابتدا به تاریخ شکل‌گیری پول از آغاز متمدن شدن انسان‌ها تا زمان معاصر می‌پردازد و پس از آن دلایل خود را برای کاهش نقش بانکهای مرکزی در تولید و انتشار پول ذکر می‌کند. البته هایک هیچ‌گاه نتوانست شاهد تحقق بخشی از پیش‌بینی‌های خود آن‌هم در ارزهای دیجیتال باشد

نتیجه مهم در این مرحله روشن شدن این واقعیت است که نقص اصلی نظم بازار که موجب نکوهش و تقبیح آن است( یعنی استعداد آن برای دوره‌های متناوب رکود و بیکاری) از انحصار باستانی دولت در نشر پول نشات می‌گیرد. من اکنون تردیدی ندارم که اگر بنگاه‌های خصوصی با منع دولت مواجه نبودند، از مدت‌ها قبل امکان انتخاب ارز را برای مردم فراهم می‌کردند و ضرورتا ارزهایی در این رقابت پیروز می‌شدند که ارزش باثباتی داشته باشند‌‌.

اقتصاد به روایت دیگر

اندیشه اقتصادی در طول زمان دست‌خوش تحولات زیادی شده است. کتاب اقتصاد به روایت دیگر نوشته دکتر موسی غنی‌نژاد به تحولات فکری فراوان در علم اقتصاد پرداخته است. این کتاب به نظرات و افکار ۱۹ اندیشمند تاثیرگذار علم اقتصاد از قرن ۱۳ میلادی تا قرن بیستم اشاره می‌کند. در اقتصاد به روایت دیگر، خلاصه‌ای مفید از اندیشه‌های آدام اسمیت، کارل مارکس، فردریک باستیا، جان مینارد کینز، میلتون فریدمن، فون میزس و اقتصاددانان و اندیشمندان دیگر آورده شده است. در این کتاب علاوه بر اشاره به اندیشه‌های اقتصادی تعدادی از مشاهیر، نام متفکران دیگری نیز آمده است که با وجود اهمیت اندیشه خود، کمتر شناخته شده اند. اقتصاد به روایت دیگر، مجموعه مقالاتی است که از سال ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۷ در روزنامه دنیای اقتصاد منتشر شده است و به همین دلیل نثری روان و خواندنی دارد؛ از طرفی برای درک مطالب اقتصاد به روایت دیگر، پیش‌زمینه اقتصادی خاصی نیاز نداریم.

اندیشه‌های درست یا نادرست فیلسوفان اقتصاد و سیاست اهمیتی بیش از آن‌که اغلب تصور می‌شود، دارند. در واقع می‌توان گفت دنیا، تقریبا به طور انحصاری، توسط این اندیشه‌ها، اداره می‌شود. مردان عمل [ سیاست] که خود را فارغ از نفوذ‌های عقیدتی تصور می‌کنند معمولا برده‌های چند اقتصاددان گذشته‌اند.

مبانی اقتصاد

کتاب مبانی اقتصاد نوشته دکتر مسعود نیلی، نوشته‌ای درباره ماهیت، اجزا و تقسیم‌بندی‌‌های اقتصاد است. تالیف این کتاب به مدت ۸ سال طول انجامیده و عمدتا حاصل تدریس مبانی اقتصاد توسط مولف به دانشجویان خود بوده است. مبانی اقتصاد۱۸ فصل دارد. ۵فصل اول بیشتر به حوزه اقتصاد خرد و ۱۳فصل باقی‌مانده به مباحث اقتصاد کلان می‌پردازد. کتاب مبانی اقتصاد هم برای دانشجویان اقتصاد و هم برای علاقه‌مندان به این دانش، مناسب است؛ در این کتاب درباره مبانی رفتار مصرف کننده و تولید کننده در بازار محصول، رفتار دولت، تولید، قیمت، مصرف، پس‌انداز، سرمایه‌گذاری،مدل کینزی بازار پول و محصول، مدل کلاسیک و نئوکلاسیک  و مفاهیم و تعاریف دیگر در اقتصاد توضیح داده می‌شود.

اقتصاد مطالعه انتخاب‌هایی است که افراد و سازمان‌های جامعه انجام می‌دهند. در نتیجه این انتخاب‌ها، منابعی که در دسترس افراد قرار دارند به یک یا چند گزینه تخصیص می‌یابند. به عنوان مثال وقتی فردی بین استراحت که برای او لذت بخش است و کار کردن تصمیم می‌گیرد، یا وقتی یک تولیدکننده ترکیبی از نیروی کار و سرمایه را به کار می‌گیرد تا کالایی را تولید و عرضه کند و یا دولت مالیاتی  را از افراد می‌گیرد  و خدماتی را ارائه می‌کند، در همه جا مسئله انتخاب مطرح شده و به آن پاسخ داده شده است.

اقتصاد برای همه

در کتاب اقتصاد برای همه، نوشته علی سرزعیم، مفاهیم اقتصاد کلان به ربانی ساده و روان برای مخاطب شرح داده می‌شود. این کتاب از ۱۰ فصل تشکیل شده است و با خواندن آن دید مطلوبی به سیاست‌های ارزی، پولی، مهار تورم، سیاست‌های تجاری، مسائل معطوف به اشتغال و عدالت اجتماعی پیدا می‌کنیم. در این کتاب خبری از فرمول‌های پیچیده اقتصادی نیست. برای توضیح مفاهیم اقتصادی از مثال‌های موجود در زندگی روزمره‌ ما استفاده می‌شود با خواندن اقتصاد برای همه به این نکته پی می‌بریم که چطور بسیاری از امور که در نگاه اول، بی‌اعتنا به علم اقتصاد به نظر می‌رسند؛ در باطن خود از پیش‌فرض‌های اقتصادی کمک گرفته‌اند.

همه مکاتب اقتصادی در سده بیستم، به رغم تفاوت‌هایی که درباره نقش دولت داشتند، در مورد ایفای نقش دولت در موارد شکست بازار اتفاق نظر داشتند. مواردی که با عنوان شکست بازار شناخته می‌شوند عبارت‌ند از: عرضه کالاهای عمومی، انحصارها، عدالت اجتماعی و آثار بیرونی