نزدیک بینی عارضه‌ای شایع است. طبق پیش‌بینی‌ها، تا سال ۲۰۵۰ نیمی از جمعیت جهان به‌علت گسترش استفاده از رایانه و تلفن‌های هوشمند به این عارضه مبتلا خواهند شد. روش‌های اصلاح و درمان نزدیک بینی شامل استفاده از عینک و لنز و نیز جراحی است؛ اما آیا می‌توان با روش‌هایی دیگر، از پیشرفت نزدیک بینی جلوگیری کرد یا این روند را آهسته‌تر کرد؟ آیا ورزش چشم برای نزدیک بینی می‌تواند به این امر کمک کند؟ در این مقاله ابتدا به این پرسش پاسخ خواهیم داد و سپس ۶ ورزش مؤثر برای کاهش روند نزدیک بینی چشم یا بهبود آن را به شما معرفی می‌کنیم.
نزدیک بینی عارضه‌ای است که به‌دلایل ژنتیکی یا افزایش سن و درنتیجه ضعیف‌شدن ماهیچه‌های چشم بروز می‌کند. استفاده طولانی از رایانه و تلفن های همراه هوشمند و ورزش‌ندادن منظم ماهیچه‌های چشم نیز در نزدیک بینی مؤثر است. کسی که به این بیماری مبتلا می‌شود، نمی‌تواند اجسامی را که در فاصله دور قرار دارند، به‌خوبی ببیند.
در حال حاضر برای اصلاح این عارضه، از عینک و لنز تماسی استفاده می‌شود. گاهی نیز مردم به‌کمک جراحی لیرز این مشکل را به‌کلی حل می‌کنند. علاوه بر اینها نباید نقش ورزش چشم برای درمان نزدیک بینی را نادیده گرفت. چشم هم مانند سایر اعضای بدن، از تعدادی ماهیچه ساخته شده است؛ پس با ورزش‌هایی خاص می‌توان عملکرد آن را تقویت کرد و بهبود بخشید.
خرید عینک آفتابی پلاریزه؛ آیا انتخاب مناسبی برای من است؟
آیا ورزش چشم نزدیک بینی را درمان می‌کند؟
متأسفانه خیر. نزدیک بینی اغلب دلایل ژنتیکی دارد. این عارضه معمولا پیش از بیست‌سالگی رخ می‌دهد و تا پایان عمر با فرد همراه است. ورزش‌دادن چشم نمی‌تواند این بیماری را درمان کند؛ اما به بهبود عوارض یا کندکردن روند آن کمک می‌کند. اگر علت نزدیک بینی و ضعیف‌شدن چشم، فشارآوردن بیش‌ازحد به آن باشد، تأثیر ورزش چشم برای نزدیک بینی، بیشتر خواهد بود.
ورزش چشم چه تأثیراتی در بهبود نزدیک بینی دارد؟
ورزش چشم نه‌تنها در بهبود نزدیک بینی بلکه در تقویت عملکرد کلی این عضو مؤثر است؛ ازجمله می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- افزایش کارکرد چشم و توان تمرکز آن؛
- کاهش خستگی چشم؛
- کاهش حساسیت به نور؛
- تقویت ماهیچه‌های چشم؛
- کمک به سایر جنبه‌های بینایی مثل هماهنگی چشم و دست، درک عمق و دید محیطی.
علاوه بر ورزش چشم برای نزدیک بینی، تغذیه مناسب و سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی برای داشتن چشمانی سالم ضروری است.
انواع ورزش برای نزدیک بینی
ورزش‌های متعدد و متفاوتی برای تقویت چشم و بهبود عیوب چشمی طراحی شده‌اند. افرادی هم که چشمانی سالم دارند، می‌توانند از این ورزش‌ها استفاده کنند. این ورزش‌ها آسان و راحت‌اند و فقط برخی از آنها به ابزار‌های ساده‌ای نیاز دارند. نکته مهم این است که این ورزش‌ها را هر روز انجام دهید تا حداکثر تأثیر مطلوب آنها را در بلندمدت ببینید. همچنین هر ورزش را به‌طور کامل انجام دهید و سپس به‌سراغ ورزش بعدی بروید. علاوه‌براین، مطمئن شوید وقتی درحال ورزش هستید، کسی در کارتان وقفه ایجاد نکند.
در ادامه، روش انجام‌دادن تعدادی از این ورزش‌ها را به‌اختصار می‌آوریم:
۱. ورزش چشم برای نزدیک بینی با کمک انگشت اشاره
این تمرین کمک خواهد کرد روی اشیایی که از شما دورند، تمرکز کنید. وسط اتاق روی صندلی بنشینید و تکیه بزنید. مقابل تصویری که روی دیوار است قرار بگیرید و انگشت اشاره‌تان را ۵ سانتی‌متر دور از بینی خود بگیرید. روی نوک انگشت تمرکز کنید. حالا نگاهتان را سریع به‌سمت عکس روی دیوار ببرید. در ابتدا شاید تصویر تار به نظر برسد. کمی صبر کنید تا عکس واضح شود. سپس نگاهتان را به نوک انگشت بازگردانید. این حرکت را مدام انجام دهید و پس از مدتی، وقتی در این کار مهارت پیدا کردید، فاصله خود از عکس روی دیوار را بیشتر کنید.
روشی دیگر: بنشینید و انگشت اشاره را جلوی بینی بگیرید. روی نوک انگشت تمرکز کنید. حالا انگشت‌تان را به‌آرامی دور کنید و هم‌زمان نگاهتان به انگشت باشد. لحظه‌ای صبر کنید و درحالی‌که نگاهتان روی نوک انگشت متمرکز است، انگشت را به‌سمت خود بازگردانید.
۲. ورزش چشم برای نزدیک بینی با تمرین تمرکز
این تمرین مشابه ورزش قبل است. روی صندلی در گوشه‌ای از اتاق بنشینید. مدادی به دست بگیرید و آن را در فاصله ۱۵سانتیمتری نوک بینی خود نگه دارید. به مداد زل نزنید؛ بلکه نگاهتان را مدام و هر چند ثانیه یک بار بین مداد و شیئی در سمت دیگر اتاق تغییر دهید. این کار را روزی ده بار انجام دهید. بعد از مدتی، وقتی بینایی‌تان شروع به بهبود کرد، می‌توانید بر اشیایی تمرکز کنید که در فاصله دورتری قرار دارند.
روش دیگر، استفاده از مداد برای کشیدن دایره‌های مجازی است. مداد را تا جایی که می‌توانید، از خود دور کنید، به‌طوری‌که آن را تار (دوتا) ببینید. حال فرض کنید که چهارخانه‌ای جلوی شما قرار دارد. با حرکت‌دادن مداد، دایره‌ای درون هر خانه رسم کنید. در تمام مسیر، حرکت مداد را دنبال کنید. این تمرین را دست‌کم روزی یک بار انجام دهید.
۳. ورزش چشم برای نزدیک‌بینی با تماشای دقیق اجسام
گوشه‌ای از پذیرایی یا حیاط خانه بنشینید. جایی باشید که اجسام ریزودرشت زیادی باشد. یکی‌یکی و به‌دقت به اجسام نگاه کنید. سعی کنید روی اجسام تمرکز کنید و جزئیات آنها را ببینید. تمام اجسام محیط را به‌آهستگی بررسی کنید؛ چه آنهایی که به شما نزدیک‌اند و چه آنهایی که از شما دورند.
۴. ورزش چشم برای نزدیک بینی با چارت اسنلن یا حروف الفبا
برای انجام‌دادن این ورزش چشم به چارت اسنلن (چارت بینایی) (Snellen chart) نیاز دارید. این چارت شامل حروفی است که به‌ترتیب از بزرگ تا کوچک روی صفحه‌ای سفید چاپ شده است. این وسیله همانی است که در مطب چشم‌پزشکان برای سنجش بینایی استفاده می‌شود.
چارت اسنلن را در فاصله‌ای آویزان کنید که بتوانید حدود نیمی از حروف را به‌راحتی ببینید. از حروف درشت شروع کنید و به حروف کوچک‌تر برسید. آنها را حرف‌به‌حرف بخوانید. گاهی چشم خود را ببندید و حروف را در ذهن و حتی پررنگ‌تر از آنچه هستند، تجسم کنید. می‌توانید هنگام خواندن حروف، دست‌ها را در سمت راست و چپ بدن خود به ارتفاع چشم‌ها بلند کنید و انگشتان و کف دست را حرکت دهید. با این کار درک محیطی شما فعال می‌شود و فشار عصبی به چشم‌ها کاهش می‌یابد. اگر حروف کوچک را نمی‌توانید واضح ببینید، فقط شکل و حالت کلی آنها را از نظر بگذرانید. به‌سراغ حروفی بروید که بهتر می‌بینید. این کار را دوباره انجام دهید. این بار از حروف کوچک شروع کنید و به حروف بزرگ‌تر برسید. هنگام انجام‌دادن این ورزش، مدام پلک بزنید. به چشمان خود فشار نیاورید و فقط آنچه را می‌توانید تشخیص دهید، بخوانید.
مشابه همین ورزش را می‌توانید با مجموعه حروف الفبا یا روز‌های تقویم انجام دهید. اولی در دو اندازۀ متفاوت باید چاپ شده باشد و دومی هم سه اندازه متفاوت داشته باشد. استفاده از دو یا سه جدول با اندازه‌های متفاوت، به درک بهتر فواصل دور و نزدیک کمک می‌کند.
حروف الفبا را در دو اندازه کوچک و بزرگ روی دو برگه چاپ کنید. کاغذ بزرگ را روی دیوار بچسبانید، به‌طوری‌که بتوانید حروف آن را کم‌وبیش واضح ببینید و کاغذ کوچک‌تر را در دست بگیرید. سه حرف کنار هم را از روی کاغذ کوچک‌تر ببینید. سپس چشمانتان را لحظه‌ای ببندید و مقابل صفحه بزرگِ روی دیوار باز کنید و همان حروف را بخوانید. این کار را تا حرف آخر ادامه دهید. در این تمرین، ترتیبی برای خواندن حروف وجود ندارد و هرطور که بخواهید، می‌توانید آنها را بخوانید: عمودی، افقی، مورب و… . این ورزش را تا پنج بار در روز تکرار کنید. بعد از هر بار تمرین، فاصله خود از حروف آویزان را اندکی دورتر کنید تا آنها را تار ببینید.
اگر قصد دارید از تقویم استفاده کنید، باید آن را در سه اندازه تهیه کنید: یکی بزرگ، دو تا متوسط و یکی کوچک. هر سه دسته را به دیوار آویزان کنید. در فاصله‌ای بایستید که تقویم بزرگ را به‌راحتی و دو تقویم متوسط را به‌سختی بتوانید ببینید و اعداد تقویم کوچک را هم اصلا نتوانید ببینید.
تمرین را با نگاه‌کردن به عدد ۱ از تقویم بزرگ شروع کنید. سپس چشمان خود را ببندید و سر را به‌سمت راست بچرخانید. پس از اندکی درنگ، سر را به حالت اولیه بازگردانید و به عدد ۲ نگاه کنید. دوباره چشمانتان را ببندید و این بار سر را به‌سمت چپ بچرخانید، به حالت اول بازگردید و به عدد ۳ نگاه کنید. این کار را تا عدد ۱۰ تکرار کنید.
حال نگاه خود را به عدد ۱۱ در تقویم بزرگ بدوزید و سپس به همین عدد در تقویم متوسط سمت چپ بچرخانید. چشمان خود را لحظه‌ای ببندید و عدد ۱۱ را تصور کنید. چشم‌ها را باز کنید و نگاه را از عدد ۱۱ در تقویم بزرگ به همین عدد در تقویم متوسط سمت راست بچرخانید. چشمان را ببندید و این عدد را تصور کنید. پس از بازکردن چشم‌ها، به عدد ۱۲ در تقویم بزرگ نگاه کنید. این کار را تا عدد ۲۰ انجام دهید.
اکنون تمرین را با نگاه‌کردن به عدد ۲۱ از تقویم بزرگ شروع کنید. به همین عدد در تقویم متوسط سمت راست و چپ هم نگاه کنید و به‌سراغ این عدد در کوچک‌ترین تقویم بروید. مهم نیست که نتوانید عدد ۲۱ کوچک را تشخیص دهید. چشمان خود را ببندید و این عدد را تجسم کنید. تصور کنید که هر عدد را به‌روشنی می‌بینید. این قسمت از تمرین را تا عدد ۳۰ تکرار کنید.
این تمرین فشار زیادی به چشم می‌آورد. در حین انجام‌دادن آن اگر دچار چشم‌درد شدید، ورزش را متوقف و استراحت کنید.
۵. ورزش چشم برای نزدیک بینی با کمک یک نخ
در این ورزش به یک متر نخ، ترجیحا کش‌مانند، و گلوله‌ای رنگی نیاز دارید. نخ را از درون گلوله رد کنید. نخ را زیر یکی از چشمان خود بگیرید و انتهای دیگرش را به جایی متصل کنید یا از کسی بخواهید آن را صاف نگه دارد. گلوله را آن‌قدر به چشم خود نزدیک کنید که بتوانید آن را واضح ببینید (۵ تا ۲۰سانتیمتری). محل را علامت بزنید. حال گلوله را به‌آرامی دور کنید تا جایی که بتوانید آن را همچنان واضح ببینید. این محل را نیز علامت بزنید. اکنون که دو نقطه دور و نزدیک تمرکز چشم شما مشخص شد، گلوله را هر بار ۵ سانتی‌متر از دورترین نقطه، دور کنید و تلاش کنید آن را واضح ببینید.
این تمرین را تا ده بار در روز و هر بار برای یک چشم تکرار کنید. انجام‌دادن این ورزش در افزایش برد بینایی و توان تمرکز چشم روی اجسام دور مؤثر است.
۶. ورزش چشم برای نزدیک بینی با تمرین ترومبون
ترومبون یکی از سازهای بادی است. برای نواختن این ساز، یک بخش از آن به‌صورت کشویی برروی یک لوله لغزانده می‌شود و مدام از صورت دور می‌شود و به آن نزدیک می‌شود.
تمرینی که در این بخش توضیح خواهیم داد، به نواختن ساز ترومبون شباهت زیادی دارد؛ به همین دلیل، نام آن را تمرین ترومبون گذاشته‌ایم. در این ورزش یکی از چشمان خود را بپوشانید و نوشته‌ای را در فاصله ۱۵سانتیمتری چشم دیگر بگیرید. حال تصویر را به‌تدریج به چشم خود نزدیک کنید تا تصویر کاملا تار شود. چشم خود را روی حروف و کلمات حرکت دهید. سعی نکنید آنها را بخوانید. مرتب پلک بزنید. سپس نوشته را به‌تدریج از خود دور کنید تا جایی که بتوانید آن را واضح ببینید. یکی‌دو خط را بخوانید. دوباره نوشته را دورتر کنید تا نوشته‌ها کمی تار به نظر برسند. پلک بزنید و دوباره نوشته را به چشم نزدیک و به ۱۵سانتیمتری آن برگردانید. این عمل را دو تا چهار بار در روز برای هر چشم انجام دهید.
سخن آخر
توجه کنید که در تمرین‌های گفته‌شده به چشمان خود فشار نیاورید و مرتب پلک بزنید. تنفس عمیق حین تمرین را هم فراموش نکنید.
همه تمرین‌هایی که گفتیم، ماهیچه‌های چشم را تقویت می‌کنند. این ورزش‌ها مختص افراد نزدیک‌بین نیستند و افراد دیگر هم از آنها سود خواهند برد.
