تقریبا از اواسط شهریور عطر پاییز به مشام می‌رسد و همه‌ی دانش‌آموزان و دانشجویان برای خرید وسایل مورد نیاز برای شروع سال تحصیلی جدید در تکاپو هستند. همه با شروع سال تحصیلی جدید مثل شروع سال نو درگیر هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی‌های مختلف می‌شوند، اما معمولا بعد از گذشت چند هفته تمام برنامه‌ریزی‌ها فراموش می‌شود، اهداف در ذهن کمرنگ می‌شوند و بعد از چند ماه کوهی از درس‌های نخوانده و کارهای نکرده روی هم انبار می‌شود.
تمام این اتفاقات فقط به یک دلیل پیش می‌آید، برنامه‌ی تنظیم شده کاربردی نیست. در این مطلب از میدونی می‌خواهیم روشی اصولی و کاربردی برای برنامه‌ریزی تحصیلی و مطالعاتی به شما آموزش بدهیم تا به راحتی آب خوردن به اهداف تحصیلی‌تان برسید.
طرح مطالعه چیست؟
برنامه‌ی مطالعاتی در واقع یک برنامه‌ی سازمان یافته است که مدت زمان مطالعه و اهداف یادگیری را مشخص می‌کند. این برنامه برای تمام مقاطع تحصیلی کاربرد دارد و فرقی ندارد برای کودک کلاس اولی‌تان قرار است آن را تنظیم کنید یا برای برنامه‌ی مطالعاتی دانشگاهی‌تان به سراغش می‌روید. در این طرح هر هفته زمان مشخصی را به مطالعه اختصاص می‌دهید و حتما باید تاریخ امتحانات و زمان تحویل پروژه‌های را هم در آن تعیین کنید.
چرا به برنامه‌ی مطالعاتی نیاز دارید؟
برنامه‌ی مطالعاتی روشی موثر برای پیشرفت در مسیر تحصیلی است و شما را در برابر نتایج یادگیری‌های قبلی‌تان مسئول می‌کند. مدیریت زمان کار چالش برانگیزی است. شما باید در برنامه‌ی مطالعاتی علاوه بر زمان مطالعه‌ی درس‌هایتان، فعالیت‌های فوق برنامه، کارهای گروهی و فعالیت‌های خارج از امور درسی‌تان را هم اضافه کنید.
به همین دلیل یک برنامه‌ی مطالعاتی کاربردی می‌توان به شما کمک کند تا زمان کافی برای انجام تکالیف، درس خواندن، انجام کارهای شخصی، آمادگی برای امتحانات و همچنین کارهایی خارج از مسیر درس خواندن را داشته باشید. اهمیت این برنامه‌ریزی زمانی بیشتر می‌شود که کلاس‌های شما آنلاین برگزار شود. مثلا اگر دانشجو هستید و بعضی از کلاس‌هایتان آنلاین است باید نظم و انظباط بیشتری در درس خواندن داشته باشید تا از برنامه‌ی کلاس عقب نمانید.
۶ نکته برای تنظیم یک برنامه‌ی مطالعاتی کاربردی
قبل از اینکه به سراغ این ۶ نکته برویم، باید بدانید که هیچ راه درستی برای تهیه‌ی یک برنامه‌ی مطالعاتی وجود ندارد؛ یعنی نمی‌توانید یک برنامه‌ی از پیش تعیین شده را پیدا کنید و مطمئن باشید اگر طبق آن پیش بروید حتما موفق خواهید شد. برنامه‌ی مطالعاتی شما باید بر اساس نیازها، کلاس‌ها و سبک یادگیری خودتان تنظیم شده و به اصطلاح شخصی‌سازی شود. برای نوشتن برنامه‌ی مطالعاتی می‌توانید از این ۶ نکته استفاده کنید تا چهارچوب اولیه‌ی تنظیم برنامه را محکم و استوار برقرار کنید.
نکته‌ی ۱؛ عادت‌های مطالعه‌ی فعلی و سبک یادگیری خود را تجزیه و تحلیل کنید
به این فکر کنید که چه روشی برای شما مفید است و چه روشی شما را از مطالعه بیزار می‌کند. آیا ۱ یا ۲ روز مطالعه‌ی سنگین در هفته برایتان راحت‌تر است یا اگر هر شب ۳۰ دقیقه درس بخوانید بهتر یاد می‌گیرید؟ آیا زمانی خاصی در شبانه روز وجود دارد که بازدهی شما بالاتر می‌رود؟ اگر بلافاصله بعد از کلاس همان موضوع را مطالعه کنید بهتر به خاطر سپرده می‌شود یا بعد از کلاس نیاز به استراحت دارید؟ با پاسخ به سوالاتی از این دست می‌توانید عادت‌های مطالعه و سبک یادگیری‌تان را شناسایی و بررسی کنید.
نکته‌ی ۲؛ برنامه‌ی فعلی و زمان‌بندی کنونی خود را بازبینی کنید
برای این کار می‌توانید از تقویم کاغذی یا دیجیتال استفاده کنید. هیچ اجباری به استفاده از یک نوع خاص نیست فقط با تقویمی کار کنید که برایتان راحت‌تر است. تمام کارهای روزانه مثل کلاس‌ها، فعالیت‌های فوق برنامه و کارهای شخصی را در تقویم بنویسید. حالا می‌توانید ببینید چقدر از زمان شما برای کدام کارها صرف می‌شود و چقدر زمان اضافه‌تر برای مطالعه دارید.
اگر برنامه‌تان آن‌قدر فشرده است که زمان کمی برای مطالعه دارید، شاید بهتر باشد دوباره فعالیت‌هایتان را بررسی کنید و ببینید زمان کدام کارها را می‌توانید کمتر کنید یا چگونه می‌توانید فضای خالی در تقویم باز کنید. بعد از ایجاد فضاهای خالی، دوباره برنامه‌ی مطالعاتی‌تان را تنظیم کنید.
نکته‌ی ۳؛ مشخص کنید برای درس‌های هر کلاس چقدر زمان مطالعه نیاز دارید
سال‌های سال یک قانون وجود داشت که توصیه می‌کرد به ازای هر یک ساعت کلاس باید ۲ ساعت مطالعه کنید؛ یعنی اگر ۱۵ ساعت کلاس داشتید باید حداقل ۳۰ ساعت مطالعه می‌کردید. سوالی که پیش می‌آید میزان کارآیی و تاثیرگذاری این الگو است. حالا که فناوری جدید سرعت تحقیق، مطالعه و نگارش را بالا برده آیا هنوز هم باید به ازای هر ۱ ساعت کلاس ۲ ساعت مطالعه داشت؟
در ابتدای هر ترم تحصیلی برنامه‌ی درسی کل ترم در اختیار شما قرار می‌گیرد و معمولا تاریخ امتحانات میان‌ترم و پایان‌ترم یا زمان تحویل پروژه‌ها هم در آن مشخص شده است. با کمک همین برنامه می‌توانید برنامه‌ی مطالعاتی خودتان را تنظیم کنید و بر اساس هر موضوع درسی و کارهای جانبی آن، زمان مناسبی برای مطالعه اختصاص دهید.
بعضی از درس‌ها سخت‌تر است یا کلاس‌های آن به صورت فشرده و نزدیک به هم برگزار می‌شود، در نتیجه باید زمان بیشتری برای مطالعه‌ی آن‌ها اختصاص دهید. همچنین باید در طول برنامه‌ی مطالعاتی‌تان زمانی را هم برای انجام تحقیقات و پروژه‌ها مشخص کنید. بعد از تنظیم زمان این موارد، به سراغ درس‌های آسان‌تر بروید و همین کار را انجام دهید.
در آخر زمان امتحانات را هم به برنامه‌تان اضافه کنید و دوباره برنامه را بررسی کنید. اگر لازم بود زمان مربوط به هر درس را کم و زیاد کنید تا به موقع برای امتحانات آماده باشید و از هیچ درسی هم عقب نمانده باشید.
نکته‌ی ۴؛ برنامه‌تان را تنظیم کنید
حالا که متوجه میزان زمان لازم برای مطالعه‌تان شدید و می‌دانید که چقدر زمان برای این کار دارید، می‌توانید برنامه‌ی دقیق مطالعاتی خود را تنظیم کنید. اضافه کردن زمان مطالعه به تقویم و پایبندی به انجام آن به شما کمک می‌کند که حتما در زمان مشخص شده به مطالعه بپردازید. برای اینکه مطمئن باشید زمان کافی برای مطالعه دارید می‌توانید مشخص کنید که چه روزهایی چه درس‌هایی را مطالعه می‌کنید.
مثلا دوشنبه‌ها و پنجشنبه‌ها را به ریاضی اختصاص دهید و روزهای سه‌شنبه و جمعه زبان انگلیسی بخوانید. اگر برنامه‌تان شلوغ است برای پیدا کردن زمان مطالعه انعطاف‌پذیر و خلاق باشید. مثلا اگر با وسایل نقلیه‌ی عمومی به مدرسه یا دانشگاه می‌روید می‌توانید از مدت زمانی که در مسیر هستید برای مطالعه استفاده کنید. همچنین از زمان‌های خالی در ساعات کاری‌تان هم می‌توانید برای مطالعه استفاده کنید.
نکته‌ی ۵؛ تقویم هفتگی خود را ارزیابی کنید
شناسایی اهداف یادگیری برای هر کلاس به شما کمک می‌کند تا میزان مناسبی از زمان را برای مطالعه به آن اختصاص دهید. ابتدا باید به کارهایی که لازم است در هر کلاس انجام دهید فکر کنید. مثلا ممکن است بخواهید بر مهارت خاصی مسلط شوید یا نمره‌ی خود را بالا ببرید، پس این می‌شود هدف شما از حضور در آن کلاس که به شما انگیزه‌ی مطالعه و فعالیت در طول ترم را می‌دهد.
حالا که هدف اصلی مشخص شد باید در ابتدای هر هفته مشخص کنید که چه چیزهایی را باید مطالعه کنید و در هر جلسه از مطالعه باید چه کارهایی را انجام دهید. آیا قرار است برای امتحان آماده شوید؟ آیا می‌توانید یک فصل از درس را برای آمادگی در کلاس‌های بعدی بخوانید؟ با پاسخ به چنین سوالاتی برنامه‌ی مطالعاتی خود را بررسی کنید و اگر برای رسیدن به اهداف هفتگی به مطالعه‌ی بیشتری نیاز دارید، برنامه‌ی هفتگی‌تان را کمی تغییر دهید.
بهترین کار آماده شدن برای امتحانات، قبل از رسیدن به زمان امتحان است. درست است که حذف کردن یکی دو زمان مطالعه و داشتن وقت آزاد خیلی وسوسه‌انگیز است اما به این فکر کنید که فشار مطالعاتی را در شب امتحان بالا می‌برد. پس در طول ترم به خوبی درس بخوانید و به برنامه‌تان پایبند باشید تا شب امتحان را با آرامش بگذرانید و حسابی آماده باشید.
نکته‌ی ۶؛ به برنامه‌ی خود پایبند باشید
یک برنامه‌ی مطالعاتی زمانی اثربخش است و بهترین نتیجه را به همراه دارد که به طور مداوم و منظم دنبال شود. شما باید برنامه‌ای تنظیم کنید که بتوانید به راحتی در طول ترم‌های مختلف از آن پیروی کنید و هر زمانی که نیاز به تغییر داشت، خیلی آسان تغییرات در آن انجام شود. این نکته را فراموش نکنید که مهم‌ترین چیز در این مسیر، پایبندی به برنامه‌ای است که تنظیم کرده‌اید.
۴ راهکار برای پایبندی به برنامه‌ی مطالعاتی
همانطور که گفتیم پایبندی به برنامه‌ی مطالعاتی بسیار مهم است و همین موضوع می‌تواند آن را اثربخش کند. اما برای پایبندی به برنامه باید چه کاری انجام داد؟ در ادامه با ۴ راهکار مفید برای پایبندی به برنامه‌ی مطالعاتی آشنا می‌شوید.
۱. استراحت را فراموش نکنید
اگر زمان مطالعه‌تان چند ساعت پشت سر هم است حتما چند زمان کوتاه استراحت برای خودتان درنظر بگیرید و کمی بدنتان را بکشید، آب بخورید یا چشم‌هایتان را ببندید تا ذهنتان استراحت کند. این کار مغز شما را شاداب‌تر نگه می‌دارد و کمک می‌کند که از درس خواندن خسته نشوید.
۲. برای انجام کارهای غیر درسی هم برنامه‌ریزی کنید
اگر برنامه‌ی شما متعادل باشد ذهنتان برای مطالعه کردن اشتیاق بیشتری دارد. اگر چندین روز را فقط به درس خواندن اختصاص دهید دلسرد می‌شوید و ممکن است وسوسه شوید دیگر از برنامه پیروی نکنید. کارشناسان توصیه می‌کنند فعالیت‌های غیر درسی مثل ورزش، تفریح، معاشرت با دانش‌آموزان دیگر و انجام کارهایی که به آن‌ها علاقه دارید را هم حتما در برنامه‌ی روزانه‌تان قرار دهید.
۳. مسئولیت‌پذیری را حفظ کنید
بعضی از دانش‌آموزان درس خواندن با یک دوست یا همکلاسی را مفیدتر می‌دانند چون باعث می‌شود نسبت به برنامه‌ی مطالعاتی مسئولیت‌پذیرتر باشند و همچنین شرایطی برای گفت‌وگو درباره‌ی موضوعات درسی را هم فراهم می‌کند. پس اگر به این روش از مطالعه علاقه دارید در زمان برنامه‌ریزی مطالعاتی با همکلاسی‌هایتان صحبت کنید و ببینید می‌توانید جلسات درس خواندن را با آن‌ها شریک شوید یا نه. البته اگر متوجه شدید در این جلسات مطالعاتی بشتر از اینکه درس بخوانید با هم معاشرت می‌کنید بهتر است به برنامه‌ی مستقل و تکی برگردید تا از درس‌ها عقب نمانید.
۴. برنامه‌تان را به صورت دوره‌ای ارزیابی و بازنویسی کنید
برنامه‌ی مطالعاتی به شما کمک می‌ک ند که کارآمدتر و مفیدتر درس بخوانید. اگر متوجه شدید برای شما چنین کاربرد و تاثیری ندارد ناامید نشوید. فقط کافی است تغییرات کوچکی در آن ایجاد کنید و شرایط را به شکلی تنظیم کنید که برایتان راحت‌تر است.
مرور کلی
درس خواندن در طول ترم به شما کمک می‌کند که در شب امتحان آماده باشید و با یک مرور کلی تمام مطالب را به خاطر آورید. با تنظیم یک برنامه‌ی مطالعاتی کاربردی می‌توانید به این هدف برسید. فقط کافی است بر اساس عادات مطالعاتی‌تان و اهدافی که در هر ترم دارید، یک برنامه‌ی شخصی‌سازی شده تنظیم کنید. فقط این نکته را فراموش نکنید که رمز موفقیت هر برنامه‌ای، پایبندی به اجرای آن است.
منبع: Intelligent
