روغنهای گیاهی حاوی اسیدهای چرب ضروری، ویتامین‌ها و آنتی اکسیدان‌ها هستند که پوست را تغذیه می‌کنند، باعث تقویت سد دفاعی آن می‌شوند، خاصیت ارتجاعی آن را افزایش می‌دهند و با آسیب های ناشی از مواد شیمیایی محیطی و اشعه‌ی ماوراء بنفش خورشید مقابله می‌کنند.
با این حال، بسیاری از روغن‌ها و محصولات حاوی آن‌ها کومدوژنیک هستند و باعث بسته شدن منافذ پوست می‌شوند که این موضوع به ایجاد جوش منجر می‌شود. اما روغنهای غیرکومدوژنیک یا غیرکومدون‌زا (غیرجوش‌زا) چنین اثری ندارند و کسانی که پوست چرب و مستعد آکنه دارند می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند.
مقاله‌ی امروز میدونی به معرفی روغنهای غیرکومدوژنیک اختصاص دارد. ذکر این نکته ضروری است که روغن‌ها می‌توانند تأثیر متفاوتی روی افراد بگذارند. بنابراین، قبل از استفاده باید آن‌ها را روی ناحیه‌ی کوچکی از پوست امتحان کنید.
روغن غیرکومدوژنیک چیست؟
مسدود شدن منافذ پوست به ایجاد جوش‌های سرسیاه، سرسفید و… منجر می‌شود. معمولاً روغنهای غیرکومدون‌زا حاوی چند ویتامین، آنتی اکسیدان و اسید چرب ضروری هستند و بدون مسدود کردن منافذ به هیدراته نگه داشتن پوست و بهبود بافت آن کمک می‌کنند.
رتبه‌بندی کومدوژنیک مقیاسی است که پتانسیل ترکیبات به‌کار رفته در محصولات مراقبت از پوست را در مسدود کردن منافذ نشان می‌دهد. از این رتبه‌بندی که از مقیاس ۰ تا ۵ بیان می‌شود، می‌توان برای مشخص کردن کومدون‌زا بودن روغن‌ها استفاده کرد:
- صفر: منافذ را مسدود نمی‌کند.
- یک: احتمال مسدود شدن منافذ بسیار کم است.
- دو: در بیشتر افراد باعث مسدود شدن منافذ نمی‌شود.
- سه: احتمال مسدود شدن منافذ در حد متوسط بوده و به نوع پوست بستگی دارد.
- چهار: در بیشتر افراد باعث مسدود شدن منافذ پوست می‌شود.
- پنج: احتمال مسدود شدن منافذ بسیار بالا است و تعداد بسیاری کمی از مردم می‌توانند از این روغن‌ها استفاده کنند.
لیست روغنهای غیرکومدوژنیک
روغنهای غیرکومدوژنیک اغلب به‌عنوان ماده‌ی اولیه در محصولاتی مانند مرطوب‌کننده‌ها و کرم‌های پوست یافت می‌شوند. بعضی از آن‌ها را می‌توان مستقیماً روی پوست مالید یا به‌عنوان روغن حامل استفاده کرد. روغن حامل می‌تواند روغنهای غیرقابل نفوذ به داخل پوست، نظیر روغنهای ضروری، را در خود حل کرده و آن‌ها را به لایه‌های زیرین پوست برساند. همچنین از بروز مشکلات پوستی در اثر استفاده از روغنهای ضروری جلوگیری می‌کند.
روغنهای غیرکومدوژنیک زیادی وجود دارد که در ادامه‌ی مطلب به بعضی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
۱. روغن هسته انگور
رتبه‌بندی مقیاس کومدوژنیک: ۱
روغن هسته‌ی انگور سرشار از ویتامین C، ویتامین E، آنتی اکسیدان و لینولئیک اسید است. همچنین دارای خواص ضدالتهابی و ضدمیکروبی است که به همین دلیل برای پوست‌های مستعد آکنه گزینه‌ی ایدئالی محسوب می‌شود. این روغن برای رفع آکنه، مرطوب کردن پوست و مبارزه با علائم پیری مفید است. به‌علاوه، تحقیقات انجام‌شده روی حیوانات نشان می‌دهد که می‌تواند به درمان زخم کمک کند.
رنگ روغن هسته‌ی انگور بر اساس نوع انگوری که از آن گرفته شده است متفاوت است. برای اینکه بیشترین بهره را از این روغن ببرید، باید مراقب محل نگهداری آن باشید. روغن‌ها می‌توانند فاسد شوند، بنابراین به ماندگاری آن‌ها توجه کنید و آن‌ها را در یک مکان تاریک و خنک بگذارید.
۲. روغن چریش
رتبه‌بندی مقیاس کومدوژنیک: ۱ تا ۲
روغن چریش (Neem) از دانه‌ی درخت چریش استوایی که به نام یاس بنفش هندی هم شناخته می‌شود، به دست می‌آید. از این روغن به‌طور گسترده در طب سنتی چینی برای درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده می‌شود. اگرچه روغن چریش بوی تندی دارد، اما سرشار از آنتی اکسیدان، اسید چرب و مواد مغذی دیگر است. همچنین دارای خواص ضدباکتریایی و ضدقارچی است که اثربخشی آن را برای درمان انواع بیماری‌ها و عفونت‌های پوستی افزایش می‌دهد.
از روغن چریش در انواع محصولات زیبایی مانند کرم‌های پوست، لوسیون‌های بدن، محصولات مو و لوازم آرایشی استفاده می‌شود. این روغن در درمان خشکی پوست و چین و چروک، کاهش اسکار (جای زخم)، التیام زخم و رفع آکنه مؤثر است. همچنین ممکن است بتواند به درمان علائم پسوریازیس، اگزما و سایر اختلالات پوستی کمک کند.
۳. روغن شاهدانه
رتبه‌بندی مقیاس کومدوژنیک: صفر
این روغن غیرکومدوژنیک از دانه‌های گیاهی Cannabis Sativa مشتق می‌شود و سرشار از ویتامین‌های A، C و E و اسیدهای چرب ضروری مختلف مانند لینولنیک اسید است. جالب است که بدانید غالباً میزان اسید چرب ضروری لینولنیک اسید در پوست افراد مبتلا به آکنه کاهش می‌یابد که این امر می‌تواند به انسداد منافذ پوست منجر شود. روغن‌هایی که حاوی لینولنیک اسید بالایی هستند، مانند روغن شاهدانه، به رفع این مشکل کمک می‌کنند.
روغن شاهدانه که از نظر غیرکومدون‌زا بودن در صدر فهرست متخصصان قرار دارد، بدون اینکه منافذ پوست را مسدود کند آن را مرطوب می‌کند. همچنین می‌تواند علائم درماتیت آتوپیک را کاهش دهد.
۴. روغن کرچک
رتبه‌بندی مقیاس کومدوژنیک: ۱
روغن کرچک خواص ضدباکتریایی، آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی دارد و به همین دلیل می‌تواند به کاهش تورم و درمان آکنه کمک کند. همچنین برای جلوگیری از علائم پیری مناسب است.
۵. روغن بادام شیرین
رتبه‌بندی مقیاس کومدوژنیک: ۲
این روغن که رایحه‌ی ملایمی دارد، منبع غنی ویتامین E، ویتامین A و اسید چرب به شمار می‌رود. روغن بادام یک مرطوب‌کننده‌ی عالی برای افراد دارای پوست خشک است. نتایج یک مطالعه نشان داد که مرطوب‌کننده‌های حاوی روغن بادام شیرین به درمان درماتیت شدید دست کمک می‌کنند.
۶. روغن جوجوبا
رتبه‌بندی مقیاس کومدوژنیک: ۲
یکی از روغنهای غیرکومدوژنیک روغن جوجوبا است که برخلاف سایر روغن‌ها ساختار موم استری دارد. به عبارت دیگر، شباهت زیادی به سبوم طبیعی پوست دارد و به همین دلیل به تعادل تولید چربی در پوست کمک می‌کند. علاوه بر این، در مقایسه با سایر روغن‌ها که معمولاً به‌سرعت فاسد می‌شوند، پایدارتر است.
روغن جوجوبا دارای خواص ضدمیکروبی و آنتی‌اکسیدانی است و به بهبود زخم‌ها، آفتاب سوختگی‌ها و… کمک می‌کند. این روغن به‌دلیل داشتن ویتامین E می‌تواند اسکار و جای زخم را کاهش دهد.
فواید روغنهای غیرکومدوژنیک
شواهد حاکی از آن است که این روغن‌ها برای پوست فواید زیادی دارند. برای مثال:
- از آنجا که منافذ را مسدود نمی‌کنند، می‌توان از آن‌ها برای انواع پوست استفاده کرد. مزیت اصلی استفاده از روغنهای غیرکومدون‌زا روی پوست این است که بدون ایجاد جوش آن را نرم و مرطوب می‌کنند.
- روغنهای غیر‌کومدون زا مانند روغن هسته‌ی انگور، روغن کرچک و… به جلوگیری از علائم پیری کمک می‌کنند.
- اکثر روغنهای غیرکومدوژنیک با رتبه‌ی پایین (۰ تا ۲) برای پوست‌های مستعد جوش مفید هستند. از این روغن‌ها می‌توان برای ماساژ کل بدن و پوست سر استفاده کرد.
- روغن بادام شیرین و سایر روغنهای غیرکومدون‌زا را می‌توان به‌عنوان بالم لب روی لب‌های خشک و ترک‌خورده مالید.
- این روغن‌ها رطوبت را افزایش می‌دهند و ترک‌های پوستی اطراف کوتیکول‌ها و مناطقی از بدن مانند آرنج و زانو را از بین می‌برند.
- از روغنهای غیرکومدون‌زای چندمنظوره، مثل روغن جوجوبا، می‌توان برای پاکسازی صورت استفاده کرد.
اقدامات احتیاطی برای استفاده از روغنهای غیرکومدوژنیک
قبل از اینکه هر محصول جدیدی را به صورت یا بدن خود بزنید، تأثیر آن را روی ناحیه‌ی کوچکی از پوست آزمایش کنید. برای این کار، مقدار کمی از روغن را روی قسمت داخلی مچ دست بمالید و ۲۴ ساعت صبر کنید تا ببینید پوست‌تان نسبت به آن واکنش نشان می‌دهد یا خیر. به‌علاوه، لازم است برای انتخاب یک روغن مناسب و استفاده از آن نکات زیر را در نظر داشته باشید:
- از کیفیت روغن مورد نظر خود برای استفاده روی پوست صورت اطمینان حاصل کنید. همیشه به‌دنبال محصولات باکیفیت باشید تا خطر بروز واکنش‌های نامطلوب کاهش پیدا کند.
- هنگام انتخاب روغنهای غیرکومدون‌زا به رتبه‌بندی مقیاس کومدوژنیک آن‌ها توجه کنید. روغن‌هایی که رتبه‌ی کومدوژنیک آن‌ها حداکثر تا ۲ است تقریباً برای هر نوع پوستی مناسب هستند. اما اگر پوست شما بیش از حد چرب باشد، روغن با درجه‌ی کومدوژنیک بین ۲ تا ۳ ممکن است منافذ را مسدود کند. همچنین عاقلانه است که از روغن‌هایی که رتبه‌ی کومدوژنیک ۴ تا ۵ دارند دوری کنید، چون منافذ را مسدود کرده و آکنه را تحریک می‌کنند. اگر پوست خشکی دارید، این روغن ها می‌توانند مفید باشند.
- از زدن روغن در نواحی نزدیک چشم خودداری کنید، مگر اینکه مطمئن باشید محصول انتخابی شما برای آن ناحیه بی‌خطر است.
- روغنهای مخصوص بدن و صورت را نخورید. این محصولات فقط برای استعمال خارجی در نظر گرفته شده‌اند.
- از روغنی که به گیاهی آن حساسیت دارید، استفاده نکنید.
- تاریخ انقضاء را بررسی کنید و روغن‌هایی را که بوی غیرعادی دارند، دور بریزید.
- از روغن‌ها در شرایط مناسب نگهداری کنید. بعضی از آن‌ها باید داخل یخچال و بعضی دیگر لازم است در دمای اتاق قرار بگیرند.
- اگر باردار یا شیرده هستید یا قصد باردار شدن دارید، قبل از استفاده از روغن یا هر محصول جدیدی با پزشک خود مشورت کنید.
- اگر پوست چرب، مستعد آکنه یا خیلی حساس دارید، قبل از استفاده از روغن روی پوست صورت، نظر متخصص پوست را جویا شوید.
در صورت بروز هرگونه تحریک پوستی مانند خارش، استفاده از محصول را قطع کرده و به پزشک مراجعه کنید. اگر یک واکنش آلرژیک شدید که شامل مشکلات تنفسی، تورم یا کهیر است را تجربه کردید، فوراً نزد پزشک بروید.
کلام پایانی
این روزها، طیف گسترده‌ای از روغنهای غیرکومدون‌زا وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها برای افزایش لطافت و نرمی پوست و درمان بعضی از مشکلات پوستی استفاده کنید. از آنجا که این روغن‌ها منافذ را مسدود نمی‌کنند، برای انواع پوست قابل استفاده هستند. معمولاً روغنهای غیرکومدوژنیک بی‌خطر تلقی می‌شوند، اما بهتر است قبل از استفاده مقدار کمی از آن‌ها را روی ناحیه‌ی کوچکی از پوست تست کنید.
منابع: skinkraft, healthline
