همیشه وقتی به سوزاندن کالری و کاهش وزن فکر میکنیم، ناخودآگاه به یاد ورزش و رژیمهای غذایی سخت و ناخوشایند میافتیم. ولی جالب است بدانید که راههای غیرمعمول دیگری نیز برای افزایش تعداد کالریهای که میسوزانید، وجود دارد. در این مقاله قصد داریم ۶ راه عجیب برای افزایش سوزاندن کالری را به شما معرفی کنیم که با گنجاندن آنها در برنامهی روزمرهی خود میتوانید وزن بیشتری کم کنید.
۱. قرار گرفتن در معرض سرما
قرار گرفتن در معرض هوای سرد، از طریق تحریک فعالیت چربی قهوهای در بدن به افزایش میزان سوختوساز کمک میکند. در ذخایر چربی بدن علاوه بر چربی سفید مقادیر اندکی چربی قهوهای نیز وجود دارد. این دو نوع چربی اثرات بسیار متفاوتی در بدن دارند. چربی سفید موجب التهاب، مقاومت به انسولین و تشکیل ذخیرهی چربی در بدن میشود در حالیکه چربی قهوهای موجب افزایش سوزاندن کالری میشود و برای کاهش وزن و کنترل دیابت مفید است. اثر کالریسوزی چربی قهوهای در افراد مختلف یکسان نیست ولی بهطورکلی بهنظر میرسد که افراد چاق در مقایسه با افراد لاغر چربی قهوهای فعال کمتری دارند. بر اساس پژوهشهای اولیهی انجام گرفته بر روی حیوانات مشخص شده است که مواجههی مزمن با سرما، موجبِ «قهوهای شدن» چربی سفید بدن میشود. البته مطالعه بر روی این موضوع همچنان ادامه دارد. مطالعات انسانی نشان داده است که قرار گرفتن در معرض هوای سرد (بسته به میزان چربی قهوهای فعال در بدن)، موجب افزایش قابل توجه سوزاندن کالری میشود.
البته برای بهرهمند شدن از این مزیت نیازی نیست که سرمای بسیار شدیدی را تحمل کنید. در مطالعهای مردان جوان و سالم با ترکیب بدنی مشابه بهمدت ۲ ساعت در محیطی با دمای ۱۹ درجهی سانتیگراد قرار گرفتند. اگرچه سوزاندن کالری در همهی آنها مشاهده شد، ولی این تأثیر در مردانی که بالاترین فعالیت چربی قهوهای را داشتند، ۳ بار بیشتر بود.
در بررسی دیگری ۱۰ مرد لاغر اندام بهطور منظم و بهمدت ۲ ساعت در معرض هوایی با دمای ۱۷ درجهی سانتیگراد قرار گرفتند و بهطور میانگین روزانه ۱۶۴ کالری بیشتر سوزاندند. با اجرای چند روش ساده میتوانید از مزایای قرار گرفتن در معرض هوای سرد بهرهمند شوید؛ برای مثال میتوانید دمای هوای خانه را اندکی پایین بیاورید، دوش آب سرد بگیرید یا در هوای سرد بیرون قدم بزنید.
جمعبندی: بررسیها نشان داده است که قرار گرفتن در معرض هوای سرد موجب تحریک فعالیت چربی قهوهای میشود و این مسئله به افزایش تعداد کالریهایی که میسوزانید، کمک میکند.
۲. نوشیدن آب سرد
آب بهترین نوشیدنی برای رفع تشنگی و هیدراته ماندن بدن است. در بررسیهایی که روی بزرگسالان و کودکان عادی و دارای اضافهوزن انجام شده، مشخص شده است که نوشیدن آب بهطور موقت سوختوساز بدن را افزایش میدهد. به علاوه بعضی بررسیها نشان داده است که با نوشیدن آب سرد میتوان این تأثیر را به حداکثر رساند.
به گفتهی گروهی از پژوهشگران، ۴۰ درصد از این افزایش میزان سوختوساز بدن به این دلیل است که بدن شما آب سرد نوشیده شده را گرم میکند تا به دمای بدن برسد. دو مورد از بررسیهای این پژوهشگران بر روی افراد جوان نشان داد که نوشیدن ۵۰۰ میلیلیتر آب سرد موجب افزایش سوزاندن کالری به میزان ۲۴ تا ۳۰ درصد در مدت ۹۰ دقیقه میشود. البته تعداد افراد بررسی شده نسبتا اندک بود و پژوهشهای دیگری نشان میدهد که تأثیر نوشیدن آب سرد بر میزان سوختوساز بدن در میان افراد مختلف متفاوت است. برای نمونه در مطالعهی دیگری که بر روی بزرگسالان جوان و سالم انجام گرفت، نوشیدن ۵۰۰ میلیلیتر آب سرد موجب شد میزان مصرف کالری در بدن آنها در مدت ۶۰ دقیقه ۴٫۵ درصد افزایش پیدا کند.
جمعبندی: بررسیها نشان داده است که نوشیدن آب سرد بهطور موقت میزان سوزاندن کالری را افزایش میدهد ولی میزان این افزایش در افراد مختلف یکسان نیست.
۳. جویدن آدامس
مشخص شده است که جویدن آدامس موجب داشتن احساس سیری و در نتیجه کاهش میزان کالری دریافتی از میانوعدهها و تنقلات میشود. شواهد دیگری نیز وجود دارد که نشان میدهد جویدن آدامس موجب افزایش سرعت سوختوساز بدن میشود. در پژوهش مختصری در این زمینه مردانی با وزن طبیعی وعدههای غذایی را در ۴ زمان مختلف صرف کردند و مشاهده شد که با جویدن آدامس پس از هر وعده، میزان کالری سوزانده شده در بدن آنها افزایش قابل توجهی یافت. در مطالعهی دیگری که بر روی ۳۰ مرد و زن جوان انجام شد، از آنها خواسته شد پس از هر وعدهی غذایی بهمدت ۲۰ دقیقه آدامس بجوند و مشاهده شد که میزان سوختوساز بدن آنها نسبت به زمانی که آدامس نمیجویدند بالاتر بود. به علاوه میزان سوختوساز بدن آنها پس از یک شب ناشتا، بالاتر باقی ماند. البته حتما باید از آدامس بدون قند استفاده کنید تا از این مزایا بهرهمند شوید و به سلامت دندانهای خود آسیبی وارد نکنید.
جمعبندی: بهنظر میرسد که جویدن آدامس پس از وعدههای غذایی یا بین آنها میزان سوختوساز بدن را افزایش میدهد.
۴. اهدای خون
اهدای خون علاوه بر اینکه میتواند زندگی انسانی را نجات بدهد تعداد کالریهایی را که میسوزانید (دستکم بهطور موقتی) نیز افزایش میدهد. بر اساس منابع آنلاین، پژوهشگران در دانشگاه کالیفرنیای سندیگو، دریافتهاند که بهطور میانگین اهدای یک پاینت خون موجب سوزاندن ۶۵۰ کالری میشود. البته مطالعهای که این رقم را تأیید کند در دست نیست ولی افزایش قابل توجه میزان مصرف کالری پس از اهدای خون منطقی بهنظر میرسد.
وقتی خون اهدا میکنید، بدن شما برای جایگزین کردن خونی که از دست دادهاید و ساخت پروتئینهای جدید، سلولهای قرمز خونی و سایر اجزای خون انرژی مصرف میکند. البته اهدای خون را نمیتوان هر روز انجام داد و بهطورکلی باید بین نوبتهای اهدای خون دستکم ۸ هفته صبر کنید تا ذخیرهی خونی شما دوباره پر شود. پژوهشها نشان داده است که اهدای خون فواید فراوان دیگری نیز برای سلامتی دارد، مانند کاهش شاخصهای التهابی، افزایش فعالیت آنتیاکسیدانی و کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی، ولی مهمتر از همه این است که با اهدای خون خود جان فردی را نجات میدهید.
جمعبندی: با اهدای خون علاوه بر کمک به نجات زندگی دیگران، بهطور موقت تعداد کالریهای سوزانده شده در بدن خود را افزایش میدهید و از فواید دیگری که برای سلامتیتان دارد نیز بهرهمند میشوید.
۵. بیقراری
همهی ما میدانیم که ورزش کردن موجب سوزاندن کالری و کمک به حفظ تناسب اندام میشود ولی اَشکال ظریفتری از فعالیتهای فیزیکی نیز به افزایش میزان سوختوساز بدن کمک میکند؛ این مفهوم با نامِ «گرمازایی فعالیتهای غیرورزشی» (NEAT) شناخته میشود که شامل بیقراری و جنبوجوش است. بیقراری به معنیِ حرکت دادنِ بخشهایی از بدن به شیوهای ناآرام و بیقرار است. برای نمونه میتوان به تکان دادن مکرر پا، ضربه زدن با انگشتان بر روی میز و بازی کردن با انگشتر اشاره کرد. در مطالعهای مشخص شد که وقتی افراد هنگام نشستن یا ایستادن بیقرارند بهطور میانگین ۵ تا ۶ بار بیشتر از زمانی که آرام نشسته یا ایستادهاند، کالری میسوزانند.
مطالعهی دیگری نشان داد که بالاترین میزان افزایش سوختوساز در واکنش به بیقراری و سایر انواع فعالیتهای غیرورزشی در افرادی مشاهده میشود که وزن بالایی دارند. در بعضی موارد NEAT کمک قابل توجهی به مصرف روزانهی کالری میکند. برای نمونه گروهی از پژوهشگران عقیده دارند که ترکیبی از بیقراری، پیادهروی و ایستادن (بسته به وزن و میزان فعالیت فرد)، موجب سوزاندن حداکثر ۲۰۰۰ کالری اضافه در روز میشود. بعضی از متخصصان به مردم توصیه میکنند که ترکیبی از بیقراری و سایر اَشکال فعالیتهای غیرورزشی را به زندگی روزمرهی خود وارد کنند تا از مزیتهای آن برای سوزاندن کالری و جلوگیری از افزایش وزن بهرهمند شوند. ازجمله روشهای دیگر برای بهره بردن از NEAT میتوان به استفاده از پله بهجای آسانسور، استفاده از میز بهصورت ایستاده و انجام کارهای نظافتی اشاره کرد.
جمعبندی: بیقراری در زمان نشستن یا ایستادن (بهویژه در افرادی که اضافهوزن دارند)، موجب افزایش تعداد کالریهای سوزانده شده در طی روز میشود.
۶. خندیدن
حتما شنیدهاید که میگویند خنده بهترین داروست. در واقع پژوهشها نشان داده است که خندیدن، جنبههای زیادی از سلامت روحی و جسمی ازجمله حافظه، سیستم ایمنی بدن و عملکرد شریانها را بهبود میدهد. البته خندیدن موجب سوزاندن کالری نیز میشود. در مطالعهای ۴۵ زن و شوهر فیلمهای طنز یا جدی تماشا کردند و مشاهده شد که میزان سوختوساز بدن آنها وقتی هنگام تماشای فیلمهای کمدی میخندیدند، ۱۰ تا ۲۰ درصد افزایش یافت. گرچه این میزان افزایش خیلی زیاد نیست ولی خندیدن بهطور منظم راه خوبی برای بهبود سلامت عمومی بدن و همچنین شادتر بودن است.