آدولف هیتلر، دیکتاتوری چنان قدرتمندی بود که با فتوحات و سرسختی‌هایش تمام جهان را شگفت‌زده کرد. هیتلر ازجمله دیکتاتورهایی بود که مردم در ابتدا تحسینش نمودند و سپس به‌تدریج شروع به ترسیدن از او کردند. با نفرت او از یهودیان و افزایش قدرت نازی‌ها، هولوکاست‌ها، اردوگاه‌های کار اجباری که یهودیان در آن زنده‌زنده سوزانده می‌شدند، همه‌چیز در زمان دیکتاتوری هیتلر به جهنم تبدیل شد.
این هیتلر بود که قدرت جنگ و خشونت دست‌ساز بشر و همچنین عواقب وحشتناک آن مانند سقوط و مرگ را به جهانیان نشان داد. از آنجایی که هر آغازی پایانی دارد، قدرت هیتلر نیز به پایان رسید و او مجبور شد تسلیم شود. اما مردم امروز هیتلر را به خاطر فتوحات، جنگ‌طلبی و توانایی او به‌عنوان یک رهبر سیاسی یگانه که جهان را با قدرت دیکتاتوری‌اش تکان داد، به یاد می‌آورند. اگر می‌خواهید درباره‌ی هیتلر و سلطنت او بیشتر بدانید، در ادامه‌ی این مطلب بهترین کتاب‌هایی که شما را به سبک زندگی او به‌عنوان یک دیکتاتور آشنا میکند معرفی کرده‌ایم.
۱. نبرد من
کتاب «نبرد من» با عنوان انگلیسی «Mein Kampf» اثر آدولف هیتلر است که در دو جلد در سال‌های ۱۹۲۵ و ۱۹۲۷ منتشر شد. هیتلر که به خاطر وحشی‌گری خود در طول جنگ جهانی دوم بدنام بود، کشتن بیش از شش میلیون یهودی در هولوکاست را سازمان‌دهی کرد. ۵ میلیون نسخه از این اثر تا سال ۱۹۳۹، فروخته و به ۱۱ زبان زنده‌ی دنیا ترجمه شد.
کتاب نبرد من، بدون شک مهم‌ترین کتاب در تاریخ نازی‌ها و سلطنت اوست و به‌عنوان کتاب مقدس نازی‌ها بود. این کتاب یکی از قدرتمندترین مانیفست‌های سیاسی است که مستقیما افکار این دیکتاتور را منعکس میکند و نگاهی اجمالی به ذهن مردی بوده که صلح جهانی را بی‌ثبات و نسل‌کشی را دنبال کرد که اکنون به‌عنوان هولوکاست شناخته میشود. هیتلر در بسیاری از مواقع درحالی‌که درباره‌ی همه‌ی مسائل سیاسی صحبت میکند، اغلب تمایل دارد به دوران کودکی‌اش بازگردد، جایی که همه‌چیز از آنجا شروع شد.
درواقع این کتاب حاوی جزئیاتی است از زندگی اولیه‌ی هیتلر، ایدئولوژی او و آنچه او برای آلمان نازی تصور میکرد. همان‌طور که نفوذ هیتلر به‌تدریج افزایش یافت، محبوبیت زندگی‌نامه‌ی او در آلمان نازی نیز افزایش پیدا کرد. با خواندن این اثر که اغلب کتاب مقدس نازی‌ها نامیده میشود، میتوانید بینش عمیقی نسبت به زندگی، ناامیدی‌ها، رویاها، افکار و ایده‌های هیتلر در مورد تسلط بر جهان به دست آورید.
آدولف جوان که از یک زوج فقیر در یک شهر کوچک در اتریش به دنیا آمد، با میل شدید به نقاش شدن بزرگ شد. مرگ والدینش و طرد شدن کامل از مدارس هنر در وین او را مجبور به کار با دستمزد خیلی کم به‌عنوان کارگر کرد. او نوشتن را از همان دوران کودکی از خانه‌ی والدینش شروع میکند. او پس از جنگ، به‌طور فعال با گروه‌های سیاسی سوسیالیست درگیر شد و به‌سرعت به قدرت رسید و خود را به‌عنوان رئیس حزب ناسیونال سوسیالیست کارگر آلمان تثبیت کرد.
کتاب نبرد من به طور کامل با دیدگاه هیتلر نوشته شده است و اینکه چگونه یک پسر کوچک در طول جنگ جهانی اول متوجه تمام مسائل سیاسی گشته و حتی پس از آن چگونه به یک رهبر بی‌رحم تبدیل شده است که به پیشرفت و توسعه آلمان فکر میکند را ارائه میکند. هیتلر سال ۱۹۲۴، رهبری ائتلافی از گروه‌های ملی‌گرا را در تلاش برای سرنگونی دولت باواریا در مونیخ بر عهده گرفت. کودتای مونیخ یا کودتای آب‌جوفروشی ناموفق بود و هیتلر دستگیر شد. این کودتا آغاز قدرت‌گیری آدولف هیتلر و مسیر دستیابی او به قدرت و تشکیل آلمان نازی بود.
هیتلر از طریق این کتاب تصویری از خود به‌عنوان یک ناسیونالیست بسیار فداکار ساخته است. او میگوید که با بسیاری از هم‌رزمانش دستگیر و در قلعه‌ی لندسبرگ در رودخانه‌ای به نام لخ زندانی شده بود و به پنج سال بازداشت در قلعه محکوم شد. او تقریبا سیزده ماه را در دوره‌های مختلف در زندان سپری کرده بود. او جلد اول این کتاب با نام «نگاه به گذشته» را زمانی که در قلعه‌‌ای نظامی در باواریا زندانی بود، نوشت. در آن زمان بود که آلمان به مصیبتی بزرگ دچار شد و سربازان فرانسوی به آلمان حمله و تقریبا کل آلمان را اشغال کردند. جلد دوم زمانی نوشته شد که هیتلر از زندان آزاد شد، اما تا زمانی که فرانسوی‌ها آن را ترک نکردند، منتشر نشد. هیتلر در جلد دوم، به چگونگی پیوستن خود به حزب کارگر آلمان و تلاش برای بیداری ملت آلمان اشاره میکند که این حزب تحت رهبری پویا هیتلر محبوب شد. این کتاب شما را به فکر کردن و درک این موضوع سوق میدهد که هر داستانی جنبه‌های مختلفی دارد و هیچ‌چیز بدون دلیل و رنج نیست.
در قسمتی از کتاب نبرد من می‌خوانیم:
«کسی که با دقت و علاقه تمام وضع داخلی حکومت خانواده‌ها بسبورک اتریش را مطالعه نکرده باشد نمی‌‌‌‌تواند این وضع را درک کند اما به عقیده من تمام این احساسات مربوط به طریقه و اسلوب تدریس تاریخ عمومی است، زیرا انریش هم مانند سایر کشورها برای خودش دارای تاریخ مخصوصی است. شاگردان در مدرسه تاریخ اتریش را به‌طورکلی می‌‌‌‌خوانند و آلمانی با اتریشی با یک احساس مشابه بزرگ می‌‌‌‌شوند کودک آلمانی از روز اول خود را اتریشی می‌داند و وابسته به این کشور میشود زیرا از حیث زمان نیز با آن‌ها تفاوت ندارد اما اگر روزی آلمان و اتریش از هم جدا شوند مثل این است که آلمان را به دو قسمت کرده‌اند.»
۲. ظهور و سقوط رایش سوم
کتاب «ظهور و سقوط رایش سوم» با عنوان انگلیسی «The Rise and Fall of the Third Reich» اثر روزنامه‌نگار و مورخ آمریکایی، ویلیام شایرر است که اولین بار سال ۱۹۶۰ منتشر شد. این کتاب پرفروش در سراسر جهان به‌عنوان کتابی در مورد آلمان نازی معرفی شده است و هنوز هم یکی از پر خواننده‌ترین کتاب‌ها به شمار می‌رود.
او از سال ۱۹۳۳ تا پایان سال ۱۹۴۰ به‌عنوان خبرنگار خارجی در برلین زندگی میکرد و از ظهور هیتلر و آغاز جنگ گزارش می‌داد تا اینکه تهدید گشتاپو او را مجبور به بازگشت به خانه کرد. تحلیل تاریخی گسترده‌تر نقش بسیار کوچکی در این کتاب دارد که عمدتا گزارشی از تصمیمات و اقدامات رهبران رژیم نازی است، یعنی این کتاب یک تاریخ سیاسی بوده نه نظامی.
شایرر تظاهرات نورنبرگ حزب نازی در سال ۱۹۳۴، اعلام هیتلر در مورد لشکرکشی آلمان به راینلند در سال ۱۹۳۶، تسلط آلمان بر اتریش در سال ۱۹۳۸، حمله به لهستان در سپتامبر ۱۹۳۹ را دید و با ارتش آلمان در فتح فرانسه در سال ۱۹۴۰ همراه بود. او در سرتاسر کتاب به ما درک روشنی از انواع نقشه‌ها، دسیسه‌ها، دست‌کاری‌ها و خشونت‌های تمام‌عیار که هیتلر برای تامین قدرت استفاده میکرد، به ما میدهد و همچنین «نازی‌سازی» آهسته اما پیوسته زندگی آلمانی را ترسیم میکند.
او در مورد حکومت نازی‌ها در آلمان گزارش داد و یکی از اولین خارجی‌هایی بود که کشتار دسته‌جمعی بیش از صد هزار آلمانی بیمار روانی و معلول توسط نازی‌ها را در اتاق‌های گازی که در بیمارستان‌های روانی توسط تیم‌هایی که تخصصشان بعدا برپا شده بود کشف کرد. هیتلر می‌بالید که رایش سوم هزار سال دوام خواهد آورد ولی تنها ۱۲ دوام داشت، اما این ۱۲ سال حاوی برخی از فاجعه‌بارترین رویدادهایی بود که تمدن غرب تاکنون دیده است. به نظر می‌رسد شیرر با وجود تمام هوش و ذکاوت انتقادی‌اش، درنهایت تحت تاثیر تبلیغات نازی قرار گرفته است که رژیم را تحقق رویاهای دیرینه آلمان نشان میدهد.
کتاب ظهور و سقوط رایش سوم، شامل شهادت رهبران نازی و زندانیان اردوگاه کار اجباری، یادداشت‌های روزانه مقامات، متن کنفرانس‌های مخفی، دستورات ارتش، نامه‌های خصوصی و همه‌ی اسناد، مدارک گسترده از تلاش هیتلر برای فتح جهان و سقوط رایش سوم است.
پس از شکست و تسلیم در پایان جنگ جهانی دوم و قبل از اینکه نازی‌ها بتوانند مدارک مهم خود را بسوزانند، همه‌ی آن‌ها توسط نیروهای متفقین دستگیر شدند و سلطنت کابوس‌وار هیتلر به پایان رسید. این کتاب واقعا جذابی است که خوانندگان در حین خواندن آن موجی از احساسات را پشت سر می‌گذارند.
در قسمتی از کتاب می‌خوانیم:
«چنین بود دار و دسته شگفت افراد ناشایسته نابابی که ناسیونال سوسیالیسم را بنیاد نهادند و بی‌آنکه خود بدانند، دست بکار شکل دادن نهضتی شدند که در سیزده سال سراسر آلمانی نیرومندترین کشور اروپا را فراگرفت و موجد رایش سوم شد. درکسلر قفل‌ساز شوریده‌حال، هسته کار را فراهم آورد و اکارت، شاعر می‌خوار؛ مست، بخشی از شالوده «معنوی» نهضت را. فدر، اقتصاددان کژاندیش، ایدئولوژی حزب را ساخت و روهم امردبازی، حمایت ارتش و کهنه سربازان جنگ را تحصیل کرد. لیکن اینک این آدولف هیتلر، ولگرد سابق و ین بود که زمام رهبری جماعت را به دست گرفت.»
۳. با پیشوا تا ابد؛ خاطرات پیشخدمت شخصی هیتلر
کتاب «با پیشوا تا ابد: خاطرات پیشخدمت شخصی هیتلر» با عنوان انگلیسی « With Hitler to the End: The Memoirs of Adolf Hitler’s Valet» اثر افسر اساس و پیشکار آدولف هیتلر، هاینتس لینگه است که توسط سحر اعتباری به فارسی برگردانده شد. این اثر وحشتناک و درعین‌حال جذاب برای هرکسی که به دنبال بینش بیشتری از زندگی روزمره یکی از هیولاهای تاریخ بوده، جالب است.
هاینز لینگه به مدت ده سال از سال ۱۹۳۵ تا زمان مرگ پیشوا در پناهگاه برلین در ماه مه ۱۹۴۵ با آدولف هیتلر کار کرد. اگرچه او دارای درجه‌ی اساس (گردان حفاظتی حزب نازی) بود، اما ادعا میکند که عضو حزب نازی نبوده است. او یکی از آخرین افرادی بود که پناهگاه را ترک کرد و مسئول نگهبانی از در بود درحالی‌که هیتلر خود را کشت. لینگه در طول سال‌های خدمتش مسئول تمام جنبه‌های خانواده هیتلر بود و نیازی به پنهان کردن بیماری‌ها، خستگی یا خلق‌وخوی افسردگی خود از لینگه نمی‌کرد و او را همه‌جا با خود برد. او ادعا میکند که در آخرین سال‌ها فقط معشوقه‌ی هیتلر به نام «اوا براون» در کنار او می‌ماند.
لینگه در کتاب با پیشوا تا ابد، از طریق انبوهی از حکایات و مشاهدات، روال روزمره در خانواده‌ی هیتلر را بازگو میکند؛ عادات غذایی او، ناتوانی‌هایش، ترجیحاتش، شوخ‌طبعی و زندگی خصوصی‌اش با براون. درواقع، لینگه معتقد بود نزدیک‌ترین همراه هیتلر سگ اوست. لینگه پس از جنگ در مصاحبه‌ای گفت: «امضای حکم مرگ برای یک افسر در جبهه برای او آسان‌تر از پذیرفتن اخبار بد در مورد سلامت سگش بود.»
لینگه در این اثر همچنین تغییرات شخصیت هیتلر را در طول زندگی مشترکش و سلامتی او را در سال‌های آخر جنگ ترسیم میکند. در آخرین روزهای زندگی هیتلر، چشم راست هیتلر به‌شدت شروع به درد کرد و لینگه مسئول تجویز قطره‌های کوکائین برای از بین بردن درد بود. لینگه در تعدادی از موارد مانند توطئه بمب استافنبرگ در ژوئیه ۱۹۴۴، گزارش و شواهد عینی بسیار خوبی از وقایع و همچنین نمایه‌های کوچکی از اعضای برجسته‌ی «دربار» هیتلر ازجمله هس، اسپیر، بورمن و ریبنتروپ را ارائه میدهد.
خواننده در پایان کتاب، با یک واکنش انسانی پیچیده از جانب مردی مواجه میشود که ده سال با فداکاری بی‌چون‌وچرا به هیتلر خدمت کرد. کسانی که تاریخ را فراموش کنند، ممکن است محکوم به تکرار آن باشند؛ همین درس به‌تنهایی باعث میشود این کتاب ارزش خواندن داشته باشد.
در قسمتی از کتاب با پیشوا تا ابد می‌خوانیم:
«در پایان ۱۹۳۲ مذاکرات محرمانه‌ای میان گرگور اشتراسر واشلایشر درباره پیشنهاد جانشینی صدراعظم منجر به قطع رابطه کامل با هیتلر شد. در ۱۹۳۴ در کودتای روم به‌اشتباه کشته شد. دکتر اوتو واگنر در ۱۹۳۲ به برلین رفت و در تابستان ۱۹۳۳ از تمام مشاغل برکنار شد. ظاهرأ همکاران نزدیکش از او برای سمت وزیر امور مالی طرفداری کردند. هیچ‌وقت دیگر از او خبری نشنیدم. جای تعجب نیست که کسی او را بعد از برکناری به یاد نداشت و گویا بعد از ۱۹۳۳ دیگر نیازی به او نبود. جای تردید نیست که دکتر واگنر، پففر فون سالومون و اشتراسر انسان‌های بسیار مستقلی بودند. درهرصورت بعد از به قدرت رسیدن هیتلر، هیچ‌وقت نشنیدم که دوباره با یکدیگر صحبت کنند.»
۴. کتاب پیشوا؛ به رنگ خشم و خون
کتاب «پیشوا؛ به رنگ خشم و خون» با عنوان اصلی «The Meaning of Hitler» اثر روزنامه‌نگار و مورخ آلمانی، سباستین هافنر است که اولین بار در سال ۱۹۷۸ منتشر شد. این کتاب نوشته‌ی شخصی است که سال ۱۹۳۳ از آلمان فرار کرد و درنهایت به یک روزنامه‌نگار مهم تبدیل شد.
هافنر در این بررسی، مردی که سیاست جایگزینی برای زندگی او شد، از روابط عجیب‌وغریب هیتلر با زنان، رشد روانی دستگیر شده، تصورات نادرست ایدئولوژیک او، وسواس فزاینده او نسبت به نابودی نژادی و خشم‌های مرگبار ذهن تحریف‌شده‌اش بحث میکند. درنهایت، هافنر با نگران‌کننده‌ترین سوال روبه‌رو میشود که آیا هیتلر دیگری می‌تواند در آلمان مدرن به قدرت برسد؟
هیتلر هرگز نه شغلی داشت و نه دنبال شغلی گشت و از هر شغلی اجتناب میکرد. کمرویی او در اشتغال و در ازدواج خصیصه ای برجسته بود. کسی هم نمی‌توانست او را سیاست‌مداری حرفه‌ای بخواند، سیاست زندگی او بود اما هرگز حرفه‌اش نشد. طی حیات سیاسی اولیه‌اش به طرق گوناگونی شغل خود را نقاش، نویسنده، بازرگان و سخنران تبلیغاتی معرفی میکرد.
او هر زمان که ترجیح می‌داد پایتخت را ترک میکرد، هر زمان که دلش می‌خواست اسناد و مدارک را می‌خواند یا نمی‌خواند، جلسات کابینه را به‌طور نامنظم تشکیل می‌داد و بعد از ۱۹۳۸ نیز جلسه‌ای تشکیل نداد. سبک خدمت سیاسی او هرگز همانند خادمی بلندپایه برای ملت نبود بلکه همانند هنرمند مستقل بی‌قیدوبندی در انتظار الهام غیبی بود.
سباستین در این اثر تحلیلی عمیق از آنچه هیتلر انجام داده بود ارائه نکرده، بلکه او به بررسی ذهنیت واقعی آدولف هیتلر پرداخته است. او در این تحلیل مختصر، مبتنی بر واقعیت و روشنگری از هیتلر و تاثیر او بر جهان، مهارت‌های خود را به‌عنوان یک روزنامه‌نگار درجه‌یک و دانشجوی تاریخ آلمان و اروپای مدرن به نمایش می‌گذارد.
درواقع کتاب پیشوا به رنگ خشم و خون، یک بررسی تاریخی و روان‌شناختی قابل‌توجه از معمای آدولف هیتلر بوده که نشان میدهد او که بود، چگونه از قدرت استفاده کرد و چرا سرنوشتش شکست بود؟ هافنر با شروع زندگی اولیه هیتلر، نیروهای تاریخی، سیاسی و عاطفی را که شخصیت او را شکل داده‌اند بررسی کرده و کتاب را بر اساس دستاوردهای هیتلر، موفقیت‌های او، باورهای غلط، اشتباهات و خیانت‌هایش تقسیم میکند. او به‌طور کامل توضیح میدهد که چگونه هیتلر معاهده ورسای را برچید و به‌تدریج توانست اروپا را بدون شلیک یک گلوله خصمانه تصرف کند.
این کتاب پاسخ‌هایی برای کم‌وبیش تمام اقدامات هیتلر میدهد که همان‌طور که همه می‌دانیم منجر به یکی از بزرگ‌ترین فجایع تاریخ میشود.
در قسمتی از کتاب پیشوا به رنگ خشم و خون می‌خوانیم:
«ناسیونالیسم و سوسیالیسم شعارهای قدرتمندی برای بسیج توده‌ها بودند. تصور کنید اگر کسی موفق می‌شد به طریقی آن‌ها را با هم یکپارچه کند قدرت انفجاری آن چقدر بود؟ گرچه نمی‌توان یقینی حاصل کرد، اما احتمالا این ایده حتی به ذهن هیتلر جوان هم خطور کرده بود. او بعدها نوشت که حتی در سن بیست‌سالگی، حدود سال ۱۹۱۰ در وین، «بنیان مستحکم» ایدئولوژی سیاسی خود را گذاشته بود. اما اینکه دادن عنوان ناسیونال سوسیالیسم به این ایدئولوژی تا چه حد موجه است جای بحث دارد. پایه و اساس فکری هیتلر واقعی، یعنی لایه زیرین و اولیه او که در دوران اقامتش در وین شکل گرفت.»
۵. کتاب هیتلر
کتاب «هیتلر» با عنوان انگلیسی «Hitler» اثر مورخ، روزنامه‌نگار، منتقد و ویراستار آلمانی، یوآخیم فست است که برای اولین بار سال ۱۹۷۳ به زبان آلمانی و سال ۱۹۷۴ به زبان انگلیسی منتشر شد، یکی از پر خواننده‌ترین کتاب‌ها درباره‌ی آلمان نازی است. او یک روزنامه‌نگار آلمانی بسیار بزرگ بود که کتاب‌های تاریخی شگفت‌انگیزی نیز نوشت.
درواقع کتاب هیتلر در مورد سرنوشت‌سازترین شخصیت تاریخی عصر ما که از زمان انتشارش، پیشروترین و پرفروش‌ترین کتاب غیرداستانی در آلمان از زمان انتشارش است، به‌عنوان یک دستاورد بزرگ برجسته به شمار می‌رود. این اثر که نسخه‌ی اصلی آلمانی‌اش پرفروش بوده و متعاقبا به بیش از دوازده زبان زنده‌ی دنیا ترجمه شده است، به پرتره‌ای کلاسیک از یک مرد، یک ملت و یک دوره تبدیل شده است. فست داستان خارق‌العاده ظهور یک مرد و یک ملت از ناتوانی به قدرت مطلق را بیان میکند و تفسیر میکند.
اگر کنجکاو هستید که بدانید چگونه هیتلر به فرمانروای رایش سوم و رهبر نسل‌کشی تبدیل شد، این اثر خارق‌العاده را مطالعه کنید. این کتاب اولین بیوگرافی هیتلر نبود، اما اولین موردی بود که سعی کرد قدرت هیتلر را بر اساس رابطه‌ی او با مردم آلمان توضیح دهد.
توصیف فست از وقایع ژانویه ۱۹۳۳ کاملا درخشان بوده و جزئیات به شیوه‌ای بسیار جالب ارائه شده است. به‌علاوه مشاهدات و تجزیه‌وتحلیل‌هایی در این اثر وجود دارد که بسیار منحصربه‌فرد است. فست در طول هر مرحله از زندگی هیتلر، عمیقا روان او را بررسی میکند و به خواننده این امکان را میدهد که از نزدیک ببیند. ظهور و سقوط هیتلر با جزئیات عمیق فهرست شده است و تقریبا میتوانید فضای آلمان قبل و بعد از جنگ را در اطراف خود احساس کنید.
در قسمتی از کتاب هیتلر می‌خوانیم:
«اهمیت ویژه‌ی هیتلر، درواقع به خلق‌وخوی افراطی‌اش وابسته است؛ و این، طغیان گسترده‌ی نیرویی است که همه‌ی انگاره‌های قراردادی را فرومی‌ریزد. البته فراتر از مقیاس‌ها بودن، به‌ضرورت، بزرگی تاریخی را تثبیت نمی‌کند و ابتذال و بی‌مقداری نیز، در این میان، وزن خود را دارد. اما هیتلر نه فراتر از مقیاس‌ها بود و نه‌فقط عامی و بی‌مقدار. تا لحظه‌ی سقوط، شعله‌ای که برافروخت، در هر مرحله، تقریبا اراده‌ی رهبری‌اش را منعکس میکرد. در سخنرانی‌های بسیار، با تاکیدهای احساساتی از آغازهای خود می‌گفت؛ از زمانی که هیچ‌چیز پشت خود نداشت، هیچ‌چیز، نه اسم‌ورسم، نه پول، نه روزنامه هیچ، مطلقا هیچ.»
