با مجله میدونی همراه باشید تا کتابهای مناسب شب یلدا را به شما معرفی کنیم و نگاهی به این جشن کهن بیندازیم تا قصههای دیرینش را بیشتر بشناسید.
سالها پیش تب و تاب شب یلدا به پختن مافینهای شکلاتی اناری، طراحی ناخنهای هندوانهای، ژلههای چند رنگ یلدایی و هندوانههای حکاکی شده نبود. همه دور هم جمع میشدیم و با ناخنک زدن به طبقهای لبو، کدو حلوایی و آجیل دل به قصههای پدربزرگ و مادربزرگ میدادیم.
هرچه که باشد یلدا برای ما از مهمترین و زیباترین اعیاد باستانی به حساب میآید. نیاکان ما این شب را با دور هم بودن گرامی داشتند. اعضای خانواده دور هم مینشینند و از کنار هم بودن لذت میبرند. در آیین این شب طولانی علاوه بر خوردن آجیل، هندوانه، انار و شیرینی یکی از تفریحات یلدایی قصهگویی و کتاب خواندن است.
۱. ضربالمثلها و قصههایشان
در روزگاری که تمام نمادهای فرهنگی دریک لوح فشرده و یا یک وسیله دیجیتالی کوچک خلاصه شده و به خورد نوجوان و جوانان امروز داده میشود، تلاشی لازم است تا حتی به کوتاهی خواندن حکایتی، قصه کوتاهی و یا حتی ضرب المثل از یادرفتهای به گذشته برگردیم. به روزگارانی که مردمان ما بر سر عهد خود تا پای جان میایستادند؛ یا در ازای مویی خرد، سرمایهایکلان به هم قرض میدادند. به روزگاری که سیر از گرسنه خبر داشت و پهلوانی از قهرمانی مهمتر بود.
کتاب حاضر تلاشی کوچک برای نشان دادن و شناساندن فرهنگ و زبان ایرانی و فارسی به نوجوانان این مرز و بوم است. در این مجموعه سعی شده تا داستانهایی با مضامین اخلاقی، عبرتآموز و گاهی با مایههای طنز آمیز از ضرب المثلهای فارسی گردآوری شود. این داستانهای عامیانه در طول سالها سینه به سینه از نسلهای دور به ما رسیدهاند. برخی از آنها توسط شاعران و بزرگان نقل شده و برخی دیگر برگرفته از حافظه جمعی و فرهنگی ماست.
۲. عاشقانههای حافظ
انس و الفت با حافظ در وجود خیلی از ما ایرانیان نهادینه شده است. پرداختن به غزلیات حافظ و استفاده از این اشعار برای خلق آثار ادبی و هنری، از گذشته دستمایه مشتاقان بوده و ارائه آثار متفاوت در این زمینه مصداقی بر همین ادعاست. یکی از بارزترین وجوه غزلیات حافظ، عشق نابی است که به زیبایی تمام در قالب سرودههای عاشقانه جلوهگری کرده و جاودانه شده است. بیشک خواندن غزلیات عاشقانه حافظ، شور و حالی در ذهن و قلب خواننده ایجاد میکند اما شنیدن این غزلیات با نوایی دلنشین خالی از لطف نیست.
در نسخه صوتی مؤسسه نوین کتاب گویا، ۲۲ غزل از عاشقانهترینهای حافظ انتخاب و با صدای دلنشین احمدرضا احمدی و موسیقی زیبای داریوش دولتشاهی ارائه شده است.
۳. شب یلدا
کتاب شب یلدا نوشتهی دکتر علی بلوکباشی است. این کتاب ذیل مجموعه عنوانهای «از ایران چه میدانیم؟» چاپ شده که به آیینها و رسوم ایرانیها میپردازد. شب چله طولانیترین شب سال دقیقا شب پیش از شروع زمستان است. نویسندهی کتاب شب یلدا مردمشناس و پژوهشگر فرهنگ عامه است. بلوکباشی تلاش کرده تا در کتاب شب یلدا ارتباط شب یلدا با مهر، میترائیسم و مسیحیت را برای خواننده بشکافد.
جشن زمستانی یلدا از دیرباز اهمیت زیادی در زندگی مبتنی بر کشاورزی و دامداری مردم داشته است. به علاوه جشن یلدا فاصلهی چندانی با تولد حضرت مسیح هم ندارد و همهی اینها به نظر ارتباطهایی معنادار است که در فصلهای مختلف این کتاب از دیدگاه اسطوره و آیینها به آن نگاه شده است.
۴. یلدای روشن
شب یلدا، طولانیترین شب سال و یکی از بزرگترین جشنهای ایرانیان است. ایرانیان همواره شیفته شادی و جشن بودهاند و این جشنها را با روشنایی و نور میآراستند. آنها خورشید را نماد نیکی میدانستند و در جشنهایشان آن را ستایش میکردند. در درازترین و تیرهترین شب سال، ستایش خورشید نماد دیگری مییابد. مردمان سرزمین ایران با بیدار ماندن، طلوع خورشید و سپیده دم را انتظار میکشند تا خود شاهد دمیدن خورشید باشند و آن را ستایش کنند. خوردن خوراکیها و مراسم دیگر در این شب بهانهای است برای بیدار ماندن.
۵. جشنهای ایرانیان
از وقتی که بشر به حساب زمان و شماره روزها پرداخت، از آنجا که زندگیش همراه با تحولات و رخدادهایی بود که گاه فقط یک بار و گاه به صورت دوره ای و سالانه به وقوع می پیوستند، این زمانها، روزها و دورهها را به گرامیداشت آن رخدادها اختصاص داد.
به این صورت وی در هر جامعه ای که بوده، پیوسته روزها یا دورههایی خاص، متمایز از روزهای عادی، را برای برگزاری یا بازآفرینی آیینی یا استقبال از فصلها و مناسبتهای کشاورزی، دینی یا اجتماعی گرامی داشته است.