قرمزی چشم می‌تواند نشانهٔ خفیفی از تحریک چشم یا یک مشکل جدی پزشکی مثل عفونت باشد. قرمزی چشم یا وجود لکهٔ خون زمانی بروز می‌کند که رگ‌های خونی کوچک، که در سطح چشم قرار دارند، بزرگ شده و انباشته از خون می‌شوند. گاهی کمبود اکسیژن در قسمت قرنیه یا بافت پوشش‌دهندهٔ چشم، دلیل قرمزی چشم است. قرمزی چشم به‌تنهایی جای نگرانی ندارد، اما اگر این قرمزی با درد، آبریزش غیرعادی یا تاری دید همراه باشد، نشانهٔ وجود مشکل جدی در بدن است. در این مقاله به توضیح برخی دلایل بروز قرمزی چشم و راه‌های درمان آن می‌پردازیم.
۱. ورم ملتحمه
ورم ملتحمه (کنژنکتیویت Conjunctivitis) که با نام چشم صورتی نیز شناخته می‌شود به عفونتی گفته می‌شود که منشأ آن اغلب ویروسی است. این حالت معمولا شامل ورم و تحریک چشم می‌شود که در بیشتر مواقع ویروس آن از طریق دست‌ها منتقل شده است. این قرمزی چشم با التهاب غشاء چشم همراه بوده و لایه نازک و شفاف روی سفیدی چشم و سطح داخلی پلک‌ها را می‌پوشاند. عفونت کنژنکتیویت رگ‌های خونی را تحریک می‌کند و باعث ورم آنها می‌شود.
معمولا علت ۸۰ درصد ابتلا به ورم ملتحمه، منشأ ویروسی است. این بیماری در میان بچه‌های مدرسه‌ای شایع‌تر بوده و شانس واگیردار بودن آن نیز بالاتر است.
معمولا تماس مستقیم دست‌های آلوده، انگشت‌ها یا وسایل شخصی باعث بروز ورم ملتحمه می‌شود. این بیماری اغلب با عفونت‌های تنفسی مرتبط بوده و ویروس آن از طریق سرفه پخش می‌شود.
ورم ملتحمه آلرژیک به دلیل وجود آلرژی یا تحریک چشم با گردوغبار نیز می‌تواند باعث قرمزی چشم شود. استفادهٔ طولانی‌مدت از لنزهای تماسی یا تمیز نکردن صحیح آنها می‌تواند منجر به بروز ورم ملتحمه شود. کنژنکتیویتی که از طریق تحریک چشم یا آلرژی به‌وجود آمده، قابل انتقال به دیگران نخواهد بود.
معمولا به دلیل انتقال سریع بیماری از یک چشم به چشم دیگر، هر دو چشم دچار ورم ملتحمه می‌شود. نشانه‌ها و علائم این بیماری شامل این موارد می‌شود:
- خارش چشم؛
- اشک‌ریزی بیش‌ازحد؛
- قرمزی چشم؛
- ترشحات؛
- حساسیت به نور؛
- تاری دید؛
- حس وجود جسم خارجی در یک یا هر دو چشم.
پزشک به سادگی با تشخیص علائم آشکار، ترشحات یا قرمزی چشم، قادر به تشخیص ورم ملتحمه است. ممکن است کسانی که به ورم ملتحمه با منشأ باکتری مبتلا شده‌اند، قرمزی چشم را نداشته باشند، اما احتمال وجود قی یا ترشحات به رنگ سفید، سبز یا زرد در آنها بیشتر است.
برای تشخیص نوع این ترشحات، پزشک یک معاینهٔ کامل از چشمها و یا نمونه‌برداری از آنها را برای تشخیص آزمایشگاهی انجام می‌دهد.
اگر این ترشحات منشأ آلرژی داشته باشند، پزشک یک تست آلرژی برای تشخیص ماده‌ای که باعث بروز حساسیت شده و علت دقیق آن را تجویز خواهد کرد.
راه‌های درمان قرمزی چشم در ورم ملتحمه بسته به نوع آن متفاوت است. اگر هر یک از نشانه‌های بالا را در خود دارید حتما به پزشک مراجعه کنید. قرمزی چشم مشکل جدی به‌حساب نمی‌آید و معمولا مشکلات طولانی‌مدتی به همراه نخواهد داشت. این حالت معمولا به خودی خود از بین می‌رود.
برای جلوگیری از انتقال کنژنکتیویت، باید دست‌ها را به‌طور مرتب شست و از مالیدن چشمها خودداری کرد. از استفاده از قطرهٔ چشمی مشترک، لوازم آرایش، حوله یا روبالشتی خودداری کنید.
پس از رفع کنژنکتیویت، می‌بایست لنزهای تماسی، مواد شوینده یا لوازم آرایشی که طی این دوره مورد مصرف بوده را دور انداخت تا از بروز دوبارهٔ بیماری جلوگیری شود.
۲. زخم قرنیه
زخم قرنیه یک بیماری عفونی است که در آن یک عامل فیزیکی باعث خراش قرنیه می‌شود. معمولا این حالت پس از آسیب چشم، حادثه‌ای ناگوار یا دیگر عوامل بیرونی بروز می‌کند.
نشانه‌های زخم قرنیه معمولا شامل درد چشم و حساسیت به نور است. این نشانه‌ها شامل این موارد می‌شود:
- قرمزی چشم؛
- درد چشم؛
- حساسیت به نور؛
- آبریزش متوسط تا زیاد از چشمها؛
- کاهش دید؛
- وجود لکهٔ سفید روی قرنیه.
کسانی که بیماری‌های مربوط به پلک یا تبخال دارند و یا لنزهای تماسی استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به زخم قرنیه هستند. چشمها در برابر تحریک با لنزهای تماسی بسیار آسیب‌پذیر هستند، به‌خصوص اگر استفاده، مراقبت و تمیزکردن آنها به درستی صورت نگیرد.
لنزهای تماسی به سطح چشم ساییده شده و کمی به سلول‌های خارجی آسیب وارد می‌کنند. این آسیب باعث می‌شود تا باکتری‌ها به چشم رسوخ کنند.
دیگر دلایل زخم قرنیه شامل:
- قارچ؛
- انگل؛
- ویروس؛
- خشکی چشم؛
- آلرژی؛
- عفونت‌های شایع؛
- خراش یا سوختگی قرنیه؛
- فلج بل.
اگر درمان کامل نشود، زخم قرنیه می‌تواند به مشکلات جدی‌تری مثل از دست دادن بینایی یا حتی خود چشم شود.
از راه‌های درمان می‌توان به آنتی‌بیوتیک‌ها یا کرم‌های ضدقارچ اشاره کرد. گاهی قطره‌های چشمی مخصوص نیز برای کاهش درد و عوارض بیماری تجویز می‌شود. در موارد جدی‌تر، ممکن است نیاز به پیوند قرنیه وجود داشته باشد.
۳. سندرم خشکی چشم
چشمان کسی که به اندازه کافی تولید اشک انجام نمی‌دهد و یا کیفیت و رطوبت کافی سطح چشم را تأمین نمی‌کند، باعث خشکی چشم یا سندرم خشکی چشم می‌شود.
برخی بیماری‌ها، تغییرات هورمونی و یا برخی داروها موجب خشکی و قرمزی چشم می‌شوند. خشکی چشم مزمن موجب تحریک و تورم و در نتیجه قرمزی چشم می‌شود. نشانه‌های خشکی چشم شامل:
- سوزش چشم؛
- حس وجود جسم خارجی در چشم؛
- درد و قرمزی چشم؛
- ریزش اشک زیاد؛
- ناراحتی هنگام استفاده از لنزهای تماسی؛
- تاری دید؛
- خستگی چشم؛
- قی چسبناک؛
- ناراحتی پس از تماشای تلویزیون یا مطالعه.
تنها پزشک می‌تواند مسأله‌ای که باعث خشکی چشم می‌شود را تشخیص دهد. در صورت لزوم، چشم‌پزشک می‌تواند تست‌هایی برای اندازه‌گیری میزان اشک تجویز کند.
خشکی چشم بهبودناپذیر است اما می‌توان آن را درمان کرد. برای موارد متوسط، داروهایی مثل اشک مصنوعی، ژل و پماد وجود دارد که می‌توان بدون نیاز به نسخه آنها را تهیه کرد. استفاده از اشک مصنوعی، قطره‌های چشم تجویز‌شده یا در برخی موارد، جراحی چشم جزو راه‌های درمان این مشکل به‌حساب می‌آیند.
داروهای سیکلوسپورین ضدتحریک جزو اصلی‌ترین درمان‌های موجود برای درمان خشکی و قرمزی چشم هستند. این دارو به کاهش آسیب‌های قرنیه و افزایش تولید اشک و کاهش علائم کلی کمک می‌کند.
۴. خون‌ریزی در چشم
خون‌ریزی چشم زمانی رخ می‌دهد که خون زیر ملتحمهٔ چشم جمع می‌شود.
در این حالت، رگ‌های خونی و مویرگ‌های زیادی در اثر پارگی، باعث قرمزی چشم می‌شوند.
زمانی که این اتفاق رخ می‌دهد، مقدار کمی خون زیر ملتحمهٔ چشم جمع می‌شود. به این مقدار انباشتگی خون «Subconjunctival hemorrhages» گفته می‌شود. این اتفاق بر اثر حادثه یا آسیب به چشم پدیدار می‌شود. گاهی مالیدن زیاد چشمها نیز باعث خون‌ریزی و قرمزی چشم می‌شود.
سرفه، عطسه یا زور زدن، از اصلی‌ترین دلایل بروز خون‌ریزی چشم هستند. کسانی که مبتلا به دیابت یا فشارخون بالا هستند یا کسانی که داروی خاصی مصرف می‌کنند نیز ممکن است به خون‌ریزی چشم دچار شوند.
این خون‌ریزی روی سطح چشم به‌وقوع می‌پیوندد. چون اثر این خون روی قرنیه یا قسمت‌های داخلی چشم نیست، بینایی شخص مشکلی پیدا نخواهد کرد.
بروز این حالت معمولا با درد یا حساسیت خاص یا علائمی به جز قرمزی چشم همراه نیست. هرچند وجود خون یا قرمزی در چشم می‌تواند جدی به‌نظر برسد، اغلب خون‌ریزی‌های چشم بی‌خطر بوده و پس از چند روز به خودی خود درمان می‌شوند.
معمولا به درمان خاصی برای این حالت نیاز نیست، اما اگر خون‌ریزی چشم موجب ناراحتی شما می‌شود، احتمالا پزشک برای شما اشک مصنوعی تجویز خواهد کرد.
۵. عوامل دیگر
در اینجا به برخی عواملی که موجب قرمزی چشم می‌شوند اشاره می‌کنیم. مثل:
- التهاب قرنیه، عنبیه یا سفیدی چشم؛
- آب سیاه؛
- قرار گرفتن طولانی در برابر خورشید؛
- وجود گرد‌وخاک یا دیگر ذرات؛
- آسیب،
- شنا؛
- کشیدن سیگار یا مصرف نوشیدنی‌های الکلی؛
- محرک‌های محیطی یا آلودگی.
درمان قرمزی چشم
قرمزی چشم ممکن است به مرور زمان یا یک‌دفعه به‌وجود بیاید. در اکثر موارد، قطره‌های چشم مفید بوده و می‌توان آنها را به سادگی از داروخانه تهیه کرد. اگر قرمزی چشم به سادگی رفع نشده یا با دیگر نشانه‌ها همراه است، حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
حوادث چشمی، لنزهای تماسی و استفاده مداوم از قطره‌های چشمی ممکن است باعث تحریک چشم و در نتیجه قرمزی چشم شود. پزشک می‌تواند دلیل قرمزی چشم و مشکلات مربوط به آن را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز نماید.
راه‌های درمان متداول شامل قطره‌های چشم، آنتی‌بیوتیک، کرم و یا قرص‌های خوراکی می‌شود. اکثر موارد قرمزی چشم درمان می‌شود و اگر زود تشخیص داده شوند، منجر به بروز مشکلات جدی‌تر و طولانی‌تری نمی‌شوند.
برخی موارد خاص پزشکی مثل سرطان خون، سارکوئیدوز (ناهنجاری گوشت‌مانند) و آرتریت ایدیوپاتیک جوانان نیز می‌توانند منجر به قرمزی چشم شوند. در نتیجه، تشخیص صحیح این موارد بسیار ضروری خواهد بود.
در صورت بروز هر مشکلی، حتما با پزشک‌تان در این زمینه مشورت کنید.
