بهترین انیمه های سینمایی تاریخ، از صدای شیون جیرجیرکهای درختی بهیاد تابستان اتمی تا حلاوت عاشقانههای ناب شرقی، عبوری شگفتانگیز از مرز خیال و حسرتهای محال دارند. با میدونی همراه باشید.
صنعت انیمه در ژاپن با پرورش استعدادهای پرتعداد و شکوفایی ایدههای بدون حد و مرز خود در طول نیم قرن گذشته در مسیری قدم برداشته است که حتی سینمای دنیا هم تحتتأثیر غیرقابلانکارش به نشانهی احترام کلاه از سر برمیدارد. سبکی که بعداز جنگ جهانی دوم و سرشکستگی ژاپن با حضور افرادی مثل اوسامو تزوکا پایهگذرای شد، در مسیر پیشرفت گام برداشت و حضورش را در دوران اعتلای مجدد ژاپن انکارناپذیر کرد. درکنار موج انیمههای سریالی که با شیوههای ساخت منحصربهفرد و اقتصادی خود جایگاه ویژهای در برنامهسازی تلویزیونی پیدا کردند، انیمههای سینمایی هم با حضور چهرههای شاخص و بودجهی ساخت بالاتر رشد کردند.
علاوهبر هایائو میازاکی که نقشی انکارنشدنی در تجلی هرچه بیشتر این عرصه دارد، کارگردانهای بزرگی همچون کاتسوهیرو اتومو، ایسائو تاکاهاتا و ساتوشی کن با تمرکز بر ساخت انیمههای سینمایی اعتبار ویژهای برای آن خریدند و توجه بسیاری را در سطح بینالمللی به این وادی جلب کردند. هرچند کمرنگ شدن استودیو جیبلی دریغ بزرگی برای محفل انیمه حساب میشود، اما درادامهی دورهی بلوغ و شکوفایی این صنعت، درخشش افرادی مثل مامورو هوسودا، ماکوتو شینکای و... شتاب پیشرفت و توسعهی این میراث باارزش را حفظ کرده است.
دنیای شگفتانگیز انیمهها هر روز برای خلق لحظههایی جادویی و مهیج به تکاپوی خود ادامه میدهد و باوجود پشتوانههایی درخشان در خلق مانگا و لایت ناول، حالا در ابعاد کلی سینمای ژاپن هم حرف اول را میزند. عرصهای که هر روز قهرمانهای جدید و داستانپردازیهای منحصربهفرد دیگری را خلق میکند و بدون اینکه محدودیتی در ذهن فانتزیپردازش ایجاد شود، به عنصر خلاقیت رنگ و بویی تازه میبخشد و البته از حرکت نمیایستد.
ابتدا معرفی ۱۰ انیمه سینمایی برتر رتبهبندی شده به انتخاب میدونی را در ویدئوی تماشایی زیر به هیچ وجه از دست ندهید:
در ادامه این مقاله بهترتیب سال ساخت از کلاسیک تا مدرن به معرفی بهترین انیمه های سینمایی تاریخ میپردازیم؛ از شاهکارهای فراموشنشدنی و مسلمی که ماندگاری خود را تثبیت کردهاند تا آثار خاص و عامهپسند جدید و قدیمی که در فهرستی هیجانانگیز در میدونی گرد هم آمدهاند.
بهترین انیمه های سینمایی تاریخ:
۱- انیمه Lupin III: The Castle of Cagliostro (1979)
انیمه لوپن ۳: قلعه کاگلیوسترو
عنوان ژاپنی: Rupan Sansei: Cagliostro no Shiro
نویسنده و کارگردان: هایائو میازاکی
محصول: ۱۹۷۹ | استودیو Tokyo Movie Shinsha
میانگین امتیازات انیمه Lupin III: The Castle of Cagliostro در IMDB: ۷.۷ | میانگین امتیازات انیمه Lupin III: The Castle of Cagliostro در مای انیمه لیست: ۸.۲
اولین فیلم این فهرست، اولین فیلم هایائو میازاکی در مقام کارگردانی است. میازاکیِ ۳۸ ساله، بعداز تجربهی فعالیت در استودیوهای تویی و تلکا و مشارکت در ساخت چند سریال کلاسیک با پیشزمینهی کارگردانی ۱۴ قسمت از سریال لوپن ۳ که هشت سال قبلاز این در کنار ایسائو تاکاهاتا تجربه کرده بود، تصمیم گرفت اولین انیمهی سینمایی خود را براساس همان کاراکتر بسازد. لوپن ۳ مانگایی اثر مانکی پانچ است که شخصیت اصلی آن نوهی آرسن لوپن، دزد مشهور فرانسوی است. اما میازاکی در فیلم خود از لوپین چهرهی یک دزد قهرمان و نجیب میسازد که هرچند برای طرفداران این مجموعه چندان خوشایند نبود اما با گذشت زمان لحن دلنشین روایت میازاکی با همهی شوخطبعی، لطافت و پایبندی اخلاقی جایگاه واقعی خود را پیدا کرد.
شخصیت لوپن در داستان قلعه کاگلیسترو یک دزد حرفهای است که با دستیارش در راه نجات پرنسسی از چنگ گروهی شرور قرار میگیرد و برای کشف راز یک گنج افسانهای که قسمتی از کلید آن در دست او است تلاش میکند. میازاکی برای مرحلهی تولید فیلم تنها چهار ماه فرصت داشت که این فشردگی باعث ایجاد تغییراتی در داستان شد که میازاکی چندان از آن راضی نبود. بااینحال ظرافت موجود در سکانسهای مختلف فیلم میازاکی اینقدر تأثیرگذار بود که در تعدادی از انیمیشنهای امریکایی مثل کارآگاه موش بزرگ محصول ۱۹۸۴ به آن ارجاع داده شد. جان لستر این فیلم را یکی از آثار الهامبخش استودیو جیبلی برای انیمیشنهای پیکسار نام برد و استیون اسپیلبرگ ابعاد ماجرایی و سکانس تعقیب و گریز ابتدای آنرا تحسین کرد. میازاکی از همان ابتدا با یکی از بهترین انیمههای سینمایی در راه گسترش صنعت انیمیشنسازی ژاپن قدم برداشت.
۲- انیمه Barefoot Gen (1983)
انیمه گن پابرهنه
عنوان ژاپنی: Hadashi no Gen
کارگردان: موری ماساکی | نویسنده: کیجی ناکازاوا
محصول: ۱۹۸۳ | مدهاوس
میانگین امتیازات انیمه Barefoot Gen در IMDB: ۸ | میانگین امتیازات انیمه Barefoot Gen در مای انیمه لیست: ۷.۸
پایان جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵ میلادی برای ژاپن با بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی با شکستی فاجعهبار و وحشتی تلخ از یک حملهی اتمی ویرانگر همراه بود. هرچند ژاپن در پایان جنگ سراسر ویرانی بود اما نابودی این دو شهر که با مرگ ۲۲۰ هزار نفر از اهالی آن همراه شد، تنها استفادهی جنگیِ سلاح هستهای در جهان را خونبارتر و حماقت بشر را پررنگتر از همیشه بهنمایش گذاشت. اما مردم ژاپن خیلی زود با تلاشی مثالزدنی به بازسازی کشورشان دست زدند و بهسرعت از آن شرایط عبور کردند. انیمهی سینمایی Barefoot Gen هم به توصیف بیرحمی آن اتفاق و روحیهی امیدبخش مردم ژاپن میپردازد.
بمباران اتمی هیروشیما از دید پسربچهای شجاع به اسم گن، با نمایشی تلخ و بیپرده آنهم در یک نمایش انیمیشنی اما تا این حد مستندوار، چیزی نیست که در نگاه اول انتظار آنرا کشید. اما این انیمه برای نکوهش جنگ و ذلت مفهوم انسانیت از راهی گزنده بیرحمی مفهوم جنگ را نشان میدهد. گن و خانوادهاش در تابستان ۱۹۴۵ در هیروشیما و اوج دوران جنگ دوران سختی را سپری میکنند. کمبود مواد غذایی، فقر و امنیت متزلزلی که قرار است با بدترین اتفاق ممکن به مصیبتی بیپایان گره بخورد و روایتی پر از صحنههای ناراحتکننده از مرگ و میر انسانهای بیگناه را رقم بزند. اما گن بعداز این مصیبت با روحیه و امیدی اغراقآمیز که البته حقیقت رویکرد مردم ژاپن بعداز جنگ بود به راه خود ادامه میدهد. کیجی ناکازاوا خالق مانگای گن پابرهنه این موضع ضدجنگ را زمانی بهدست آورد که در ۶ سالگی در بمباران هیروشیما، پدر، خواهر بزرگتر و برادر کوچکترش را در شرایطی مشابه این اثر از دست داد.
۳- انیمه Nausicaä: Valley of the Wind (1984)
انیمه نائوشیکا از دره باد
عنوان ژاپنی: Kaze no Tani no Naushika
نویسنده و کارگردان: هایائو میازاکی
محصول: ۱۹۸۴ | استودیو Topcraft
میانگین امتیازات انیمه Nausicaä: Valley of the Wind در IMDB: ۸.۱ | میانگین امتیازات انیمه Nausicaä: Valley of the Wind در مای انیمه لیست: ۸.۴
انیمه نائوشیکا از درهی باد اولین فیلم اورجینال هایائو میازاکی است. میازاکی دو سال قبل از آن مانگای نائوشیکا را منتشر کرده و سرآغاز شکلگیری تم همیشگی آثارش را بهثبت رسانده بود. درواقع فرم خاص سینمای میازاکی از همین فیلم تثبیت میشود. همچنین آهنگسازی جو هیسایشی برای آثار میازاکی از این فیلم آغاز شد.
در یک دنیای پساآخرالزمانی، درهی باد از آخرین مکانهای قابل حیات است چراکه هاگهای مرگآور دریای تباهی همهجا را فرا گرفته است و طبق یک افسانهی قدیمی شاهزادهای از یک جادهی طلایی به نجات بشر خواهد آمد. دراین میان شاهزاده خانمی به اسم نائوشیکا در تلاش است تا از وقوع جنگ ویرانگر بین دو کشور درهی باد و نابودی کامل زندگی بشر جلوگیری کند.
میازاکی در دورانی که هنوز ساخت انیمیشن به تکامل چندانی نرسیده بود و داستانپردازی اغلب آثار در سطح پایینی قرار داشت اقدام به ساخت انیمهای کرد که در آن با نمایش احساسات خاص یک کاراکتر دختر به درام پرجزئیاتی در نفی جنگ، ستایش طبیعت، اهمیت محیط زیست و شوق پرواز میپرداخت. درنتیجه انیمهی سینمایی نائوشیکا از درهی باد با وجود ظاهر کلاسیک و بافت نوستالژیک خود بهخاطر هنر و دقتی که میازاکی با عشق بسیار در تار و پود تصویری آن تزریق کرده همچنان نیروی قدرتمند روایت خود را حفظ کرده است. درست بعداز ساخت این انیمه بود که جرقهی ساخت استودیو جیبلی در سال ۱۹۸۵ زده شد و با درآمد حاصل از فروش این انیمه، میازاکی و تاکاهاتا به سوی خلق رویاهایی ناب در سینما راهی شدند.
۴- انیمه Angel’s Egg (1985)
انیمه تخممرغ فرشته
عنوان ژاپنی: Tenshi no Tamago
نویسنده و کارگردان: مامورو اوشی (با همکاری یوشیتاکه آمانو)
محصول: ۱۹۸۵| استودیو دین
میانگین امتیازات انیمه Angel’s Egg در IMDB: ۷.۷ | میانگین امتیازات انیمه Angel’s Egg در مای انیمه لیست: ۷.۷
در ژاپن بعد از جنگ جهانی دوم نوع دیدگاهها نسبتبه خیلی چیزها شروع به تغییر کرد، همانطور که بعداز سن مشخصی اعتقاد هر شخص به ایدئولوژیهای فکری بشر دچار تغییر میشود. در مورد مامورو اوشی این اتفاق با ساخت انیمهی Angel’s Egg بهکمک هنرهفتم تصویرسازی شده است. اوشی با این فیلم تلنگری به تفکرات عقیدهمحور بشر میزند و نسلهای غرق در دریای نامفهوم آنرا به باد انتقاد میگیرد.
داستان این انیمه با حضور دو شخصیت ناشناس که درک درستی از جایگاه آنها وجود ندارد دنبال میشود و بار اصلی پیام خود را در فضاسازی فلسفی و پرعمق خود منعکس میکند. دخترکی که یک تخم بزرگ را زیر لباس خود حمل میکند و در شهری تاریک با خرابههایی گوتیک و اسرارآمیز با سربازی آشنا میشود که تفنگی بهشکل یک صلیب دارد. آبهای جاری، بارش باران، صدای ناقوس کلیسا، ماهیگیران مسخشده، ماهیهای غولپیکر سایهای، داستان کشتی نوح، تقابل دو کاراکتر مرموز و دو شیئی که توسط آنها حمل میشود در قالب فضای سوررئال این انیمه، ورای هر اعتقادی با پایان یافتن اتفاقات جاری در آن، با اوج گرفتن دوربین و نگاهی از بالا به ماهیت زمینی که پیشاز آن هنوز معلوم نشده است تبدیل به سوالاتی بیپایان و درگیرکننده میشود. Angel’s Egg با بیان هنری خود حافظههای فراموششده را به رویش مجدد اتفاقات بیتکرار محکوم میکند و بدون شک یکی از بهترین انیمه های سینمایی تاریخ است.
۵- انیمه Castle in the Sky (1986)
انیمه لاپوتا قلعهای در آسمان
عنوان ژاپنی: Tenkuu no Shiro Rapyuta
نویسنده و کارگردان: هایائو میازاکی
محصول: ۱۹۸۶ | استودیو جیبلی
میانگین امتیازات انیمه Castle in the Sky در IMDB: ۸ | میانگین امتیازات انیمه Castle in the Sky در مای انیمه لیست: ۸.۳
اولین فیلمی که در استودیو جیبلی ساخته شد روایتگر تلاش شیتا و پازو برای یافتن قلعهای افسانهای است که بخشیاز سرزمین معلق در آسمان بوده که سالها انسانها در آرامش روی آن زندگی میکردهاند. شیتا که اجدادش از ساکنان این قلعه بودهاند، بهنوعی راهنمای رسیدنبه قلعه است و پازو بهواسطهی عکسی که سالها پیش پدرش از این قلعه گرفته بهکمک او میشتابد. یک گروه راهزن و تعدادی از نیروهای ارتش هم برای رسیدن به پول و قدرت وارد کش و قوس ماجرا میشوند. هایائو میازاکی باز هم با نمایش تقابلهایی جذاب بین کاراکترهای خوشتراش داستانش به تعریف تصویرپردازیهایی شکوهمند با جلوهای نمادین پرداخته است.
میازاکی در ساخت این انیمه اجزای موفق دو فیلم قبلی خود را بهخوبی کنار هم قرار داد، همچنین لاپوتا را از جزیرهی پرنده در رمان سفرهای گالیور اقتباس کرد و تحتتأثیر حماسهی هندی رامایانا به شخصیت شیتا رسید. حالا حضور قهرمانهای کمسنوسالی که بهدنبال نجات ارزشهایی هستند که با زیادهخواهی انسانها در معرض نابودی قرار گرفتهاند درکنار توجهبه طبیعت و سازههای پرندهی جذاب، عناصر خاص میازاکی در جستجوی یک جهان آرمانی بهپاکی معصومیت کودکان در آثارش است. چراکه میازاکی دغدغهای زیبا و خالص برای دنیای هنری خود تعریف کرده است و تخیل نبوغآمیز خود را هنرمندانه بهرخ میکشد.
۶- انیمه Akira (1988)
انیمه آکیرا
عنوان ژاپنی: Akira
نویسنده و کارگردان: کاتسوهیرو اتومو
محصول: ۱۹۸۸ | استودیو TMS Entertainment
میانگین امتیازات انیمه Akira در IMDB: ۸ | میانگین امتیازات انیمه Akira در مای انیمه لیست: ۸.۲
کاتسوهیرو اوتومو آکیرا، یکی از بهترین انیمههای سینمایی تاریخ را براساس مانگایی از خودش با همین نام (با بیشاز دوهزار صفحه) ساخت و با خلق یک سایبرپانک منحصربهفرد تأثیر بزرگی بر آثار سینمایی بعداز خود گذاشت. جریانی که تأثیر آن علاوهبر انیمهها در فیلمهای هالیوودی هم حس میشود. اگر ساختههای میازاکی به تلاش برای همزیستی صحیح انسان و طبیعت میپردازد، اما در آکیرا همهچیز حول هرجومرج بیپایان دنیا بعداز گذشت سی سال از یک جنگ و انفجار بزرگ میگذرد. تتسوئو که عضو ضعیف یک باند گانگستری موتورسواری است بعداز یک تصادف به قدرتی ماورایی دست پیدا میکند که به تصمیم او برای رسیدن به منبع آن منجر میشود. توجهبه ایدهی منبع قدرتی عظیم که در مسیری مخرب حرکت کرده است، از قالب درگیری ژاپن بعداز جنگ جهانی دوم، به پرسشهای تفکرانگیزی در معرفی ابعاد جدید یک جامعهی شکسته ولی پرامید ختم میشود.
داستان آکیرا در نئو-توکیوی ژاپن در سال ۲۰۱۹ میگذرد و باوجود اینکه حالا با عبور از این سال بهنظر میرسد داستان از زمان واقعی امروز جا مانده است، اما هیچکس بهتر از اوتومو نتوانست با خلق یک داستان علمی-تخیلی ماورایی با مفاهیمی وابسته به حقایق تاریخی اینچنین از زمان عبور کند؛ انسانیت و هویتی که فراموش شود تمام اجزای تشکیلدهندهی جامعه را محکوم به نابودی میکند.
۷- انیمه Grave of the Fireflies (1988)
انیمه مدفن کرمهای شبتاب
عنوان ژاپنی: Hotaru no Haka
نویسنده و کارگردان: ایسائو تاکاهاتا (براساس رمان مدفن کرمهای شبتاب اثر آکیوکی نوساکا)
محصول: ۱۹۸۸ | استودیو جیبلی
میانگین امتیازات انیمه Grave of the Fireflies در IMDB: ۸.۵ | میانگین امتیازات انیمه Grave of the Fireflies در مای انیمه لیست: ۸.۵
اگر دنیا قصد اصلاح داشت بعداز ساخته شدن این فیلم هیچ جنگی شکل نمیگرفت، اما نه جنگ از تاریخ زندگی انسانها حذف شده و نه درد دیدن این شاهکار فراموش شده و نه دنیا دنیای دیگری است. ایسائو تاکاهاتا در اولین فیلمش برای استودیو جیبلی به اقتباسی ضدجنگ روی میآورد و با خلق صحنههایی تلخ و گزنده درعین سادگی و بهدوراز اغراق طی یک روایت بهشدت واقعگرایانه اثری ساخته که برای همیشه یادآور روی تاریک تمام جنگها است. داستانی برگرفته از رمان آکیوکی نوساکا که درواقع برگی از زندگی شخصی خود این نویسنده و ادای دین به مرگ خواهرش در جنگ جهانی دوم بر اثر سوءتغذیه است. انیمه Grave of the Fireflies تلخترین فیلم استودیو جیبلی با قدرت یکی از بهترین انیمههای سینمایی تاریخ و جزو برترین آثار هنری ضدجنگ است.
سیتا پسر جوانی است که بههمراه خواهرش ستسکو در زمان جنگ جهانی دوم در شهر کوبه ژاپن، آواره و بیهدف برای رسیدن به لحظاتی شاد باید در برابر دنیایی بیرحم مقاومت کنند. زیر بارش بمب و آتش، درگیر مرگ و بدبختی، پسری که خلاف جهت مردمی که از بمباران فرار میکنند برای یافتن لقمهای میدود، خواهر کوچکتری که از شیرینی زندگی سهمی جز یک جعبهی خالی شکلات ندارد، باران تباهی انسانیت، شعلههای آتشی که آخرین نور امید را به سوسوی کرمهای شبتاب میدهند و خاکستر یک زندگی در جعبهی شیرینی که راهی جز دور انداخته شدن پیدا نمیکند؛ سکانسهای فراموشنشدنی این فیلم تراژدی دردناک آنرا بر سر حماقت بیپایان تاریخ بشر میکوبد.
۸- انیمه My Neighbor Totoro (1988)
انیمه همسایه من توتورو
عنوان ژاپنی: Tonari no Totoro
نویسنده و کارگردان: هایائو میازاکی
محصول: ۱۹۸۸ | استودیو جیبلی
میانگین امتیازات انیمه My Neighbor Totoro در IMDB: ۸.۲ | میانگین امتیازات انیمه My Neighbor Totoro در مای انیمه لیست: ۸.۴
اگر تاکاهاتا با مدفن کرمهای شبتاب بهسمت تاریکی از دنیای انسانها میپردازد میازاکی در همان سال با انیمهی My Neighbor Totoro سمت دیگر آنرا نشان میدهد. توتورو موجودی دوستتداشتنی است که در خیالپردازیهای کودکانه رنگ واقعیت میگیرد و روح لطیف زندگی و حیات را در طبیعت مهربان و بخشنده به پرواز درمیآورد. ساتسوکه و می دو دختربچهای هستند که بههمراه پدرشان برای تعطیلات تابستان به یک خانهی روستایی میروند و بچهها متوجه حضور ارواح نمادین جنگل در آنجا میشوند که توتورو الهامبخشترین آنها است.
عناصر فانتزی دوستداشتنی میازاکی در روحنوازترین حالت خود با خلق یک فضای بینظیر غم تمام دنیا را در خود حل میکند. اینجا دیگر بارش باران و انتظار کشیدن کاراکترها برای پرواز از دل تنهایی هیچ حس ناراحتکنندهای را تعریف نمیکند. ساکنین کوچک و بزرگ طبیعت از واقعی تا خیالی همگی روح شاداب زندگی را حفظ میکنند. این حس ناب، از پرواز با توتورو و اتوبوس گربهای گرفته تا کمک به رشد گیاهان و بازی در دل طبیعت، روحیه و انرژی شگفتانگیزی در تمام لحظههای خواستنی این فیلم جاری میکند تا توتورو با شایستگی به نماد استودیو جیبلی تبدیل شود.
۹- انیمه Kiki’s Delivery Service (1989)
انیمه سرویس تحویل کیکی
عنوان ژاپنی: Majo no Takkyuubin
نویسنده و کارگردان: هایائو میازاکی
محصول: ۱۹۸۹ | استودیو جیبلی
میانگین امتیازات انیمه Kiki’s Delivery Service در IMDB: ۷.۸ | میانگین امتیازات انیمه Kiki’s Delivery Service در مای انیمه لیست: ۸.۳
سفر یک دختربچهی جادوگر به یک شهر ساحلی اروپایی برای گذراندن دورهی آموزشی مستقلِ جادوگری دستمایهی این فیلم میازاکی است. کیکی سوار بر جاروی جادویی پرندهی خود بعداز ورود به محل سکونت جدید خود در یک نانوایی شروع به کار میکند. پرواز با جارو کیکی را به این فکر میاندازد که برای تحویل بستههای سفارشی اقدام کند. حالا قهرمان فیلم میازاکی دختربچهای است که در مسیر کسب استقلال شخصیتی قدم برمیدارد.
میازاکی ابتدا در مراحل پیشتولید قصد نداشت این فیلم را کارگردانی کند اما بهخاطر اینکه از فیلمنامهی اولیه راضی نبود خودش این کار را برعهده گرفت. اقتباس میازاکی از کتاب ایکو کادونو تغییرات عمدهای داشت. میازاکی و همکارانش برای طراحی شهر خیالی داستان به استکهلم سفر کردند و آنرا با خصوصیات شهرهای دیگری مثل لیسبون، پاریس، سانفرانسیسکو و میلان ترکیب کردند. بعداز توتورو در انیمه Kiki’s Delivery Service هم هیچ شخصیت منفیای دیده نمیشود و کیکی بهعنوان یک الگوی جذاب برای رسیدنبه اعتمادبهنفس، موردپسند بسیاری از مخاطبین قرار گرفت تا یکی از پرفروشترین فیلمهای جیبلی حرکت روبهجلوی آنرا شتاب بیشتری ببخشد.
۱۰- انیمه Only Yesterday (1991)
انیمه همین دیروز
عنوان ژاپنی: Omoide Poro Poro
نویسنده و کارگردان: ایسائو تاکاهاتا
محصول: ۱۹۹۱ | استودیو جیبلی
میانگین امتیازات انیمه Only Yesterday در IMDB: ۷.۷ | میانگین امتیازات انیمه Only Yesterday در مای انیمه لیست: ۷.۵
تائکو دختر جوانی است که برای چند روز از زندگی یکنواخت کارمندی توکیو به یک محیط روستایی میرود، در آنجا مشغول کمک به دوستان کشاورزش میشود و درهمینحین خاطرات تلخ و شیرینی از دوران کودکی خود را بهیاد میآورد و کمکم نسبتبه فضای روستا احساس تعلق خاطر میکند. ایسائو تاکاهاتا این انیمه را با اقتباس از مانگایی به همین نام اثر هوتارو اوکاموتو و یوکو تونه ساخت. تاکاهاتا در این فیلم با اضافه کردن بخشهای بزرگسالی به داستانِ اپیزودیک مانگا، که فقط بخشهای کودکی را شامل می شد، یک قالب کلی منسجم برای فیلم خلق کرده است.
در انیمهی سینمایی Only Yesterday برخلاف انتظار، از طراحی کاراکترها گرفته تا رفتارها و سبک زندگی آنها همهچیز بسیار به واقعیت نزدیک است و عناصر فانتزی چندانی در فیلم بهچشم نمیخورد. درواقع مخاطب در طول این فیلم همراه تائکو به طبیعت اطراف توکیو سفر میکند و با زندگی مردم آنجا در قالب تصاویر زیبا و موسیقی گوشنواز فیلم آشنا میشود. بهعلاوه این انیمه تأثیر خانواده و دوران کودکی را در زندگی بزرگسالی بهخوبی نشان میدهد. تاکاهاتا با درک درستی که از دغدغهی اصلی داستان دارد فیلم ساده ولی مهمی ساخته که در چه در زمان اکران و چه در گذر زمان طراوت خود را حفظ کرده است.
۱۱- انیمه Porco Rosso (1992)
انیمه پورکو روسو
عنوان ژاپنی: Kurenai no Buta
نویسنده و کارگردان: هایائو میازاکی
محصول: ۱۹۹۲ | استودیو جیبلی
میانگین امتیازات انیمه Porco Rosso در IMDB: ۷.۷ | میانگین امتیازات انیمه Porco Rosso در مای انیمه لیست: ۸
پورکو روسو اولین فیلمی است که میازاکی در آن بهطور کامل به یکیاز مهمترین علاقههایش یعنی پرواز میپردازد. پدر و عموی میازاکی یک کارخانهی هواپیماسازی داشتند و هواپیما جزو اولین نقاشیهای میازاکی بوده است. خاطراتی که بهخاطر وابستگیبه یکیاز اصلیترین ابزارهای جنگی طبیعتا در دیدگاه میازاکی به مفاهیمی ضدجنگ متصل میشود. میازاکی اینبار فیلمی ساخته که مخاطب اصلی آن بزرگسال است. پورکو روسو ابتدا قرار بود اثری کوتاه برای پخش در طول پرواز شرکتهای هواپیمایی باشد اما میازاکی به این نتیجه رسید که بهتر است نبرد بین هواپیماها هم جایی در فیلمش داشته باشد. این ایده با واقعهی فروپاشی یوگسلاوی همراه شد و میازاکی تصمیم گرفت در فیلمش به نفی جنگ هم بپردازد.
داستان پورکو روسو که در ایتالیای بعداز جنگ جهانی اول (اوایل دهه ۱۹۳۰ میلادی) میگذرد، از معدود فیلمهای میازاکی است که زمان و مکان معینی دارد. پورکو که خلبان قهرمان زمان جنگ بوده است با روی کار آمدن حکومت فاشیستی ایتالیا ترجیح میدهد یک خوک باشد تا عضوی از آن نظام، پس به یک خوک خلبان جایزهبگیر تبدیل میشود؛ طلسمی کنایهآمیز که نشان از جنگ و پوچی آن دارد. بااینوجود لحن کمدی میازاکی در سراسر فیلم جاری است و اجازه نمیدهد پیام زیرپوستی آن به تلخی کشیده شود. درنهایت پورکو روسو به پرفروشترین فیلم سال ۱۹۹۲ ژاپن تبدیل شد و میازاکی هم قول داد تا در آثار بعدی خود کودکان را فراموش نکند.
۱۲- انیمه Ninja Scroll (1993)
انیمه طومار نینجا
عنوان ژاپنی: Juubee Ninpuuchou
نویسنده و کارگردان: یوشیاکی کاواجیری
محصول: ۱۹۹۳ | Animate Film
میانگین امتیازات انیمه Ninja Scroll در IMDB: ۷.۹ | میانگین امتیازات انیمه Ninja Scroll در مای انیمه لیست: ۷.۶
Ninja Scroll یک انیمهی کلاسیک با اکشنهای خشونتبار همراه با باران خون و جنون است. از آن دست انیمههایی که با روایت بدون حدومرز خود دنیای انیمههای ردهی بزرگسال را به خارج از مرزهای ژاپن گسترش دادند. تقابل شخصیتهای باجذبه و پرابهت، گرافیک موجز، دیالوگهای کوتاه ولی قدرتمند و اجزای رازآلود حاضر در ساختار انیمهی طومار نینجا، تمرکز آن بهسمت دنیایی تاریک و بیرحم را درخشان و برجسته میکند. انیمهای که میتوان آنرا وامدار سینمای آکیرا کوروساوا دانست.
داستان درمورد یک شمشیرزن تنها و سرگردان بهاسم کیباگامی جیوبی در ژاپن دورهی ادو است که با نجات یک نینجای زن، درگیر نبرد با شوگان سیاه و گروه هشت شیطان میشود که برای سرنگونی دولت ژاپن تلاش میکنند. داستان انیمه تحتتأثیر رمانهای فوتارو یامادا و فضای خاص آثار وسترن است. انیمهی سینمایی Ninja Scroll بعداز گذشت سالها از زمان ساختش بهکمک تصویرسازی هنری قدرتمند و اکشنهای هیجانانگیزش هنوز مثل الماسی خوشفرم باقی مانده است. با این تفاسیر طومار نینجا بهعنوان انیمهای بااصالت برای بسیاری از آثار مشابه بعداز خود مثل یک مرجع هنری اثرگذار و قابلاتکا بهشمار میرود.
۱۳- انیمه Pom Poko (1994)
انیمه پوم پوکو
عنوان ژاپنی: Heisei Tanuki Gassen Ponpoko
نویسنده و کارگردان: ایسائو تاکاهاتا
محصول: ۱۹۹۴ | استودیو جیبلی
میانگین امتیازات انیمه Pom Poko در IMDB: ۷.۳ | میانگین امتیازات انیمه Pom Poko در مای انیمه لیست: ۷.۴
محل زندگی تانوکیها (نوعی سگ-راکون ژاپنی) بهخاطر گسترش پروژهی شهرسازی مورد تهدید واقع شده است و برای همین عدهای از آنها برای جلوگیری از انقراض تصمیم میگیرند از توانایی منحصربهفرد تغییرشکل خود استفاده کنند و جلوی ادامهی آنرا بگیرند. پوم پوکو اثر دیگری از استودیو جیبلی است که در آن زیادهخواهی انسان مورد نقد قرار میگیرد و تلاشی ناامیدانه برای حفظ و بقای محیط زیست به تصویر کشیده میشود. یک تانوکی در ادبیات فولکلوریک ژاپنی جزو حیواناتی است که توانایی تغییرشکل دارد، درست مثل آثار ایسائو تاکاهاتا که بیشاز هرچیز باید از قابلیت تغییر فضای آنها شگفتزده شد.
تاکاهاتا در این فیلم لحن دلنشین آثار کمدی خود را در جامعهی تانوکیها و راههای تقابل آنها با انسانها بهرخ میکشد. تانوکی ها در بخشهایی از فیلم شکل واقعی و مستند دارند، در اغلب زمان آن حالتی کارتونی با لباس و رفتارهای انسانی و در حالت دیگری با شبیهسازی انسانها مشغول اذیت کردن افراد مهاجم هستند. جامعهی مضطرب تانوکیها برای حفظ جنگل محل زندگی خود دست به هر کاری میزنند و لحظههای خندهدار، کنایهآمیز و درنهایت ناراحتکنندهای برای گوشها و چشمهای فراموشکاری رقم میزند.
۱۴- انیمه Ghost In The Shell (1995)
انیمه شبح درون پوسته
عنوان ژاپنی: Koukaku Kidoutai
کارگردان: مامورو اوشی | نویسنده: کازونوری ایتو (براساس مانگایی از ماسامونه شیرو)
محصول: ۱۹۹۵ | پروداکشن آی.جی
میانگین امتیازات انیمه Ghost In The Shell در IMDB: ۸ | میانگین امتیازات انیمه Ghost In The Shell در مای انیمه لیست: ۸.۳
اولین و به نوعی موفقترین اقتباس ساخته شده براساس مانگای ماسامونه شیرو، از همان سکانس آغازین با موسیقی سحرآمیز کنجی کاوای اتمسفری سنگین به اتفاقات پیشرو میبخشد. انیمه Ghost In The Shell یک سایبرپانک چالشبرانگیز است که به پرسشهایی فلسفی در مورد ماهیت بشر و تناقضهایی میپردازد که با کمرنگ شدن مرز بین تعریف انسان و ربات شکل میگیرد، مسألهای که با پیشرفت هوش مصنوعی تمایز بین آنها را غیرممکن میکند. فیلم بهقدری موردتوجه واقع شد که مامورو اوشی قسمت دوم را هم تحت عنوان Ghost in the Shell 2: Innocence با بلندپروازی بیشتری بسازد و درادامه مجموعههای دیگری هم از آن ساخته شد اما همچنان فیلم ۱۹۹۵ سردمداری میکند. البته که واچوفسکیها هم در دنیای ماتریکس اقتباس درخوری از این انیمه ارائه دادند.
در سال ۲۰۲۹ با پیشرفتهای چشمگیر علمی بشر شهروندان قادر به تعویض اندام خود با سازههای روباتیک هستند. در دنیایی که به لطف گسترش ارتباطات بهسمت یکپارچگی رفته است، موتوکو کوساناگی یک پلیس سایبورگ است که در سازمانی ضد تروریسم و ضد فساد سایبری فعالیت میکند. با ظهور یک هکر مرموز بهنام عروسکگردان که با دسترسی به شبح دیگران آنها را قربانی اهداف خود میکند، سرگرد کوساناگی وارد ابعادی ورای فناوری میشود که وابستهبه مفاهیم خودآگاهی و معنای زندگی است. شبح درون پوسته با ورود به مباحث مربوطبه هوش مصنوعی، مرزی درگیرکننده و تأثیرگذار از تعبیر هویت در نهاد وجودی جریان زندگی تعریف میکند.
۱۵- انیمه Memories (1995)
انیمه خاطرات
عنوان ژاپنی: Otomo Katsuhiro's Memories
کارگردانها: کوجی موریموتو، تنسای اوکامورا، کاتسوهیرو اوتومو | نویسندهها: ساتوشی کن، کاتسوهیرو اوتومو
محصول: ۱۹۹۵ | استودیو 4°C ، مدهاوس
میانگین امتیازات انیمه Memories در IMDB: ۷.۶ | میانگین امتیازات انیمه Memories در مای انیمه لیست: ۷.۸
انیمه Memories یک فیلم آنتولوژی علمی-تخیلی است که از روی داستانهای کوتاه مانگای کاتسوهیرو اوتومو (کارگردان آکیرا) ساخته شده است. این فیلم از سه اپیزود جداگانه با نامهای Magnetic Rose (رز مغناطیسی)، Stink Bomb (بمب بدبو) و Cannon Fodder (خوراک توپ جنگی) تشکیل شده است.
در اپیزود اول یک سفینهی فضایی به اسم Corona در حین مأموریتش با پیغام اضطراری مواجه میشود. دو خدمهی این سفینه بهدنبال منشأ این پیام وارد ایستگاه فضایی متروکهای میشوند که فضای مرموزی بر آن حاکم است. در قسمت دوم یک متخصص آزمایشگاه به اسم تاناکا نوبوی با خوردن اشتباه یک قرص حاوی نمونه ویروس نظامی تبدیل به یک سلاح بیولوژیکی کشنده میشود که هیچ چیز جلودارش نیست. در سومین قسمت یک روز از زندگی در شهری با حاکمیت توتالیتر، که هدف تمام ساکنانش شلیک موشک جنگی بهسمت دشمنی نامرئی است بهتصویر کشیده میشود.
شاید در نگاه اول این سه داستان تناسبی با هم نداشته باشند اما ارتباط ظریفی از روایتی در آینده، حال و گذشتهی انسانها در آن دیده میشود. جنگی بیهدف در گذشته که به تلاشی مخرب در زمان حال برای حفظ قدرتی تهدیدآور و آیندهای با خاطراتی نابود شده در فضای لایتناهی منجر شده است. درنهایت تلنگر اوتومو بهکمک وحشت سوررئال، کمدی تاریک و استعارهی سیاسی موجود در این سه اپیزود هر بینندهای را به تفکر وامیدارد.
۱۶- انیمه Whisper of the Heart (1995)
انیمه زمزمه قلب (نجوای درون)
عنوان ژاپنی: Mimi wo sumaseba
کارگردان: یوشیفومی کوندو | نویسنده: هایائو میازاکی
محصول: ۱۹۹۵ | استودیو جیبلی
میانگین امتیازات انیمه Whisper of the Heart در IMDB: ۷.۹ | میانگین امتیازات انیمه Whisper of the Heart در مای انیمه لیست: ۸.۲
اقتباسی که هایائو میازاکی فیلمنامهی آنرا براساس مانگایی بههمین اسم اثر آئوی هیراگی نوشت توسط یوشیفومی کوندو کارگردانی شد. اولین اثر استودیو جیبلی که کارگردان آن میازاکی یا تاکاهاتا نبود و اولین تجربهی کارگردانی کوندو، داستان شیزوکو دختری ۱۴ ساله است که متوجه میشود تمام کتابهایی که از کتابخانه گرفته است قبلا توسط پسری که نمیشناسد قرض گرفته شده است و این باعث شکلگیری یک کنجکاوی نوجوانانه در او میشود، حسی که از طرفی هم باعث میشود شیزوکو یک عتیقهفروشی مرموز را پیدا کند و کمکم به علایق خود مثل نویسندگی و رویاپردازیهای ناشیاز آن بیشتر بپردازد.
اما در داستانی که میگوید چطور باید برای کشف سنگ تراشنخوردهی درون لذت پریدن را تجربه کرد، چیزی که از سایر عناصر فیلم بیشتر بهچشم میآید شخصیتهایی است که در یک دایرهی داستانی ساده گرد آمدهاند و با عبور از تمام مرزها توسط همه قابل درک هستند. این ویژگی برای فیلمی که بر محور دوران بلوغ میچرخد و خردهداستانهای آن در روایتی بدون آلایش و پیچیدگی جلو میرود یک موهبت الهامبخش بهحساب میآید. بااینوجود یوشیفومی کوندو که استودیو برای ادامهی همکاری با او حساب ویژهای کرده بود سه سال بعد در ۴۸ سالگی درگذشت و حسرت بزرگ جیبلی را رقم زد.
۱۷- انیمه Perfect Blue (1997)
انیمه آبی تمامعیار
عنوان ژاپنی: Pāfekuto Burū
کارگردان: ساتوشی کن | نویسنده: سادایوکی مورای (با اقتباس از رمان یوشیکازو تاکوچی)
محصول: ۱۹۹۷ | مدهاوس
میانگین امتیازات انیمه Perfect Blue در IMDB: ۸ | میانگین امتیازات انیمه Perfect Blue در مای انیمه لیست: ۸.۴
اولین فیلم ساتوشی کن، کارگردان فقید و مؤلف ژاپنی، یکی از تاریکترین و درعینحال بهترین انیمههای سینمایی تاریخ است. ساتوشی کن در آغاز کارش با ساخت این فیلم ضمن نقد گوشههای تاریک سینما به یک برزخ روانشناختی وارد میشود که سرانجامی غیراز جنون ندارد. بعداز اینکه میما کریگوری بهعنوان یک ستارهی محبوب پاپ، خوانندگی را کنار میگذارد و وارد عرصهی بازیگری میشود، بهخاطر فشار روحی کسب موفقیت تن به موقعیتهایی متضاد و شکننده میدهد و کمکم دچار یک فروپاشی روانی حاد میشود. فیلم به بروز تداخلهای شخصیتی این ستاره میپردازد و حتی پای اینترنت هم بهعنوان پدیدهای نو در آن دوره و نمایندهای از ناخودآگاه به ماجرا باز میشود.
انیمهی سینمایی Perfect Blue اینقدر در نمایش ابعاد روانشناسی شخصیت اصلی و حالتهای احساسی صدمه دیده و کابوس هویتی شخصیت اصلی خود قدرتمند عمل کرده که دارن آرنوفسکی در فیلم «قوی سیاه» با الهام گرفتن از آن ورود دیگری به این بافت داستانی عمیق دارد و حتی چند صحنه را بهطور کامل بازسازی کرده و حتی در فیلم «مرثیهای برای یک رویا» هم به سکانس جیغ در وان حمام ارجاع داده است. آبی تمام عیار هم ابتدا قرار بود یک فیلم لایو-اکشن باشد اما با کنار کشیدن تعدادی از حامیان آن در مرحلهی پیشتولید، درنهایت به انیمه تبدیل شد. جاییکه ساتوشی کن بدون مرز و بدون هیچ وابستگی به جریانی در آن به راه خود ادامه داد.
۱۸- انیمه Princess Mononoke (1997)
انیمه پرنسس مونونوکه
عنوان ژاپنی: Hime Mononoke
نویسنده و کارگردان: هایائو میازاکی
محصول: ۱۹۹۷ | استودیو جیبلی
میانگین امتیازات انیمه Princess Mononoke در IMDB: ۸.۴ | میانگین امتیازات انیمه Princess Mononoke در مای انیمه لیست: ۸.۷
بعداز حملهی یک گراز شیطانی، بازوی آشیتاکا دچار طلسمی مرگبار میشود و برای یافتن پادزهر آن باید به سرزمینی دیگر سفر کند. اما بعداز رسیدن به مقصد میبیند که انسانها مشغول جنگی با خدایان جنگل برای تصاحب منابع آن هستند. آشیتاکا در راه نجات جنگل و ایجاد صلح، با سان (پرنسس مونونوکه) که توسط گرگها بزرگ شده است روبرو میشود. داستان این فیلم فوقالعادهی هایائو میازاکی باز هم از زاویهای منحصربهفرد به اهمیت حفظ محیط زیست و جایگاه مقدس آن در زندگی انسان میپردازد، جنگ را امری باطل و عبس میشمارد و درنهایت نفرین قهرمان اصلی را در برابر نفرین نابودکنندهی دنیا ناچیز میداند.
داستان در اواخر دورهی موروماچی (دوره آشیکاگا؛ سالهای ۱۳۳۶ تا ۱۵۷۳ میلادی) میگذرد، نماهای فیلم مطابق با نقاشیهای آن دوران هستند و درونمایههای پررنگ فرهنگ ژاپن در آن جاری است. میازاکی اینبار تضاد بین دیدگاههای موجود را با دو شخصیت دختر و پسر فیلمش که یکی به فکر مبارزه و دیگری دنبال صلح است به میان شخصیتهای خاکستری بهشدت قابلدرک اثرش میآورد. خشونت موجود در انیمه به خاطر ازبین رفتن تعادلی است که حرص و زیادهخواهی یک نسل به ارمغان آورده است و برای رسیدن به آرامش ذاتی طبیعت باید به تکاملی که از بودن درکنار هم شکل میگیرد رسید.
۱۹- انیمه Vampire Hunter D: Bloodlust (2000)
انیمه دی شکارچی خونآشام: تشنه خون
عنوان ژاپنی: Banpaia Hantā Dī: Buraddorasuto
نویسنده و کارگردان: یوشیاکی کاواجیری
محصول: ۲۰۰۰ | مدهاوس
میانگین امتیازات انیمه Vampire Hunter D: Bloodlust در IMDB: ۷.۷ | میانگین امتیازات انیمه Vampire Hunter D: Bloodlust در مای انیمه لیست: ۷.۹
در آیندهای دور حاکمیت خونآشامها در تاریکی شب افزایش پیدا کرده است. دی پسر کنت دراکولا یک نیمه خونآشام و نیمه انسان است و بهعنوان یک شکارچی خونآشام فعالیت میکند. در کلیسایی مخروبه خانوادهای از دی میخواهند تا دخترشان شارلوت را که بهشکل مرموزی توسط خونآشامی به اسم مایر دزدیده شده است نجات دهد. دراینبین گروه جایزهبگیر دیگری به اسم برادران مارکوس هم اجیر شدهاند تا در این رقابت زمان از دست نرود. در یک تعقیب و گریز همهجانبه در مسیری انباشته از موجودات ماورایی، کمینها و نبردهای دلهرهآور تنها شخصیت دی با آرامش ذاتی خود میتواند به پاسخی در این پیچیدگی برسد.
یوشیاکی کاواجیری این انیمه را براساس رمانی از هیدویوکی کیکوچی که در سال ۱۹۸۳ منتشر شده، ساخته است. انیمهی دیگری هم در سال ۱۹۸۵ براین اساس ساخته شده است اما این اقتباس کاواجیری است که با مشخصات و ساختاری پختهتر خودنمایی میکند. کاواجیری بعداز انیمه Ninja Scroll باز هم وارد فضایی تیره وکلاسیک شده است و طراحی هنری محکم و خشن او در بافت گوتیک داستان ترکیب دلچسبی بهوجود آورده است. شخصیتپردازی دی در این مختصات از او کاراکتری باابهت و خوشمسلک ساخته است. ترکیب تکنولوژی نسبتا مدرن و ابزارهای خاص این ژانر هم جلوهی جالبتوجهی با سایر ویژگیهای ساختاری انیمه ایجاد کرده است تا یکی از بهترین انیمه های سینمایی تاریخ را در دنیای خونآشامها شاهد باشیم.
۲۰- انیمه Cowboy Bebop: The Movie (2001)
انیمه فیلم کابوی بیباپ
عنوان ژاپنی: Cowboy Bebop: Tengoku no Tobira
کارگردان: شینیچیرو واتانابه | نویسنده: کیکو نوبوموتو (براساس طرحی از هاجیمه یاتاته)
محصول: ۲۰۰۱ | استودیو سانرایز
میانگین امتیازات انیمه Cowboy Bebop: The Movie در IMDB: ۷.۹ | میانگین امتیازات انیمه Cowboy Bebop: The Movie در مای انیمه لیست: ۸.۴
سریال انیمهی کابوی بیباپ یک تجربهی فوقالعاده لذتبخش و درگیرکننده از ترکیب ژانرهای وسترن، نوآر، علمی-تخیلی و فضایی با رویکردی آیندهنگر است. انیمهی سینمایی ساخته شده از روی این سریال هم با حفظ ویژگیهای موفق قبلی همچنان حرفهایی برای گفتن دارد. فیلم کابوی بیباپ (یا Cowboy Bebop: Knockin' on Heaven's Door) در مقام یک فیلم مستقل گیرایی خود را حفظ میکند و ابهامی که نیازمند خط سیر سریال باشد در آن دیده نمیشود. درواقع واتانابه هر قسمت سریال این انیمه را هم مثل یک فیلم جمعوجور به پایان میبرد و باوجود اینکه داستان فیلم هم جایی بین اپیزود ۲۲ و ۲۳ سریال قرار میگیرد اما همزمان استقلال خود را حفظ میکند. این فیلم دیداری مجدد با سرنشینان کابوی بیباپ است که در سفرهای فضایی خود همچنان داستانی عمیقتر از یک ماجراجویی رایج که هدف یک گروه جایزهبگیر فضایی است رقم میزنند.
ماجرا از این قرار است که یک جایزهی بزرگ توجه این گروه دوستداشتنی را بهخود جلب میکند. اما هوش مجرم مرموز تحتتعقیب دردسری بزرگتر از جایزهی تعیین شده بهنظر میرسد، چراکه برای برای مقابله با یک ویروس کشنده و تفکری مرگبار مسیر سختی در پیش است. اسپایک اشپیگل محور اصلی این تقابل است و همچنان کاراکتری درخشان است. اکثر سازندههای سریال در ساخت فیلم هم حضور داشتهاند و حال و هوای خاص و تلفیقی آنرا بهخوبی حفظ کردهاند تا با روایتی طولانیتر و دقیقتر به ماجرایی مستقل وارد شوند.
۲۱- انیمه Spirited Away (2001)
انیمه شهر اشباح
عنوان ژاپنی: Sen to Chihiro no Kamikakushi
نویسنده و کارگردان: هایائو میازاکی
محصول: ۲۰۰۱ | استودیو جیبلی
میانگین امتیازات انیمه Spirited Away در IMDB: ۸.۶ | میانگین امتیازات انیمه Spirited Away در مای انیمه لیست: ۸.۹
میازاکی بعداز ساخت پورکو روسو قول داده بود تا با اثری برای کودکان بازگردد چیزی که در پرنسس مونونوکه همچنان عملی نشد تا اینکه میازاکی سینما را با خلق شهر اشباح وارد دنیایی کرد که همانقدر که برای کودکان جذاب و آموزنده است برای بزرگترها مهیج و ترسناک است. شاهبیت آثار میازاکی شاهکاری ماندگار نهتنها دربین بهترین انیمههای سینمایی بلکه در تاریخ سینما است. میازاکی در انیمه Spirited Away تجلی باشکوهی از تمام عناصر سینمایی دلخواه خود را بهنمایش گذاشته است، آنهم در شرایطی که طبق عادت قدیمی خود بدون نوشتن فیلمنامه، داستان اثرش را همزمان با طراحی استوریبورد پیش برده است. اثری که با القای حسی نوستالژیک در تاروپود خود از گسستگی بین اجزای داستان در شروع آن به یک رهایی پیوسته در پایان میرسد.
چیهیرو و والدینش در راه نقلمکان به شهری جدید، راه را گم میکنند و به مکانی متروکه وارد میشوند که گذرگاه ورود به یک شهر سحرآمیز با قواعد و سختیهایی منحصربهفرد است؛ جایی که درواقع تمام مکانها و اتفاقهای آن استعارهای زیبا در سیر و سلوک یک دختربچهی ده ساله است. ماجرایی که سطحی عجیبتر از حضور پیچدرپیچ آلیس در سرزمین عجایب و جادویی گرفتارکنندهتر از جادوگر شهر اُز دارد چراکه در شگفتیهای آن جزئیات و تحولات پیچیدهتری رخ میدهد. سفر به شهر اشباح، شگفتی بینظیری از همراهی با شخصیتهایی است که با تغییرات ظاهری و رفتاری خود در یک کل واحد به تحول قهرمان داستان ابعادی دیوانهوار، در جهت خودشناسی و کسب اراده با گذر از ایستگاههای مختلف قطار زندگی، میبخشند.
۲۲- انیمه Millennium Actress (2001)
انیمه بازیگر هزاره
عنوان ژاپنی: Sennen Joyuu
نویسنده و کارگردان: ساتوشی کُن
محصول: ۲۰۰۱ | استودیو مدهاوس
میانگین امتیازات انیمه Millennium Actress در IMDB: ۷.۹ | میانگین امتیازات انیمه Millennium Actress در مای انیمه لیست: ۸.۳
هرقدر که فیلم قبلی ساتوشی کن نگاهی تاریک به تباهی قهرمانش بهعنوان یک بازیگر سینما داشت، اینبار انیمهی بازیگر هزاره به ساخت قطعهای در تکریم دوران پرفروغ یک هنرپیشهی سینما است. بعداز تعطیلی یک استودیوی فیلمسازی، یک مستندساز بههمراه فیلمبردارش برای تهیهی گزارشی از بازیگر ستارهی آن که حالا سی سال است در انزوا بهسر میبرد اقدام میکند. مرور خاطرات شخصی این بازیگر قدیمی باعث ورود این برنامهساز به درون روایتی سینمایی میشود. این روایت ادای دینی به تاریخ سینما است که دوران اوج آن در ژاپن تبدیل به خاطرهای شده است که نیاز به بررسی مجدد دارد.
درواقع ساتوشی کن با انتخاب هوشمندانهی قالب لایهلایهی فرم این انیمه مرزهای بین واقعیت و تخیل هنر را محو کرده است. انیمه بازیگر هزاره اثری است که با عشق خالص به سینما ساخته شده است، این موضوع در ریتم پرهیجان و سرشار از ارجاعات آن (بهویژه تکریم آکیرا کوروساوا) بهوضوح دیده میشود. اگر بازیگر ستارهی داستان این فیلم تمام نقشهای هنری خود را زندگی کرده است ساتوشی کن هم کارگردانی است که بخشی از زندگی خود را که تأثیر بزرگی در نگرش سینمایی ارزشمندش گذاشته، به فیلم تبدیل کرده است. فیلم Millennium Actress یکی از خاصترین انیمههای سینمایی در باب سینما ساختهی یکی از صاحب سبکترین کارگردانهای انیمه است که نباید از دست داد.
۲۳- انیمه Metropolis (2001)
انیمه متروپلیس (کلانشهر)
عنوان ژاپنی: Metoroporisu
کارگردان: رینتارو (شیگهیوکی هایاشی) | نویسنده: کاتسوهیرو اتومو
محصول: ۲۰۰۱ | مدهاوس
میانگین امتیازات انیمه Metropolis در IMDB: ۷.۲ | میانگین امتیازات انیمه Metropolis در مای انیمه لیست: ۷.۵
انیمهی سینمایی متروپلیس براساس مانگایی از اوسامو تزوکا که در سال ۱۹۴۹ منتشر شده ساخته شده است. تزوکا در خلق داستان مانگا از فیلم صامت متروپلیس محصول سال ۱۹۲۷ به کارگردانی فریتز لانگ الهام گرفته است. اثر تزوکا تفاوتهای عمدهای با فیلم با فیلم لانگ دارد چراکه تزوکا اداعا کرده بدون دیدن فیلم و تنها از روی پوستر و تصاویری که در گذشته در مجلههای سینمایی از آن دیده بود به بازآفرینی اثری مستقل روی آورده است. کارگردانی انیمه را رینتارو برعهده داشته است؛ کسی که سابقهی همکاری با اوسامو تزوکا برای ساخت انیمهی کیمبا و آسترو بوی را در کارنامه دارد. به گفتهی رینتارو اگر تزوکا زنده بود اجازهی ساخت این فیلم را نمیداد، حدود ۱۱ سال بعداز مرگ تزوکا فیلم متروپلیس ساخته شد، ساخت انیمه متروپلیس ۵ سال طول کشید و رینتارو آنرا ارتباطی با روح تزوکا میداند. برای همین سبک تصویرسازی تزوکا با دقت خاصی در این فیلم هم پیاده شده است.
داستان هم بهجز اضافه شدن شخصیت راک همان ایدهی اصلی مانگا را یدک میکشد. یک کاراگاه خصوصی و برادرزادهاش برای دستگیری دانشمندی دیوانه به متروپلیس وارد میشوند اما در طول تحقیقات خود به دختر عجیبی بهنام تیما برمیخورند که خاطرهای از گذشتهاش ندارد. در دنیای پسامدرن متروپلیس زندگی انسانها و رباتها وابستگی زیادی بههم پیدا کرده اما ناامنیها درگیریهای خشونتباری بهخاطر اسرار تاریک و مبهم شهر در حال وقوع است. انیمه متروپلیس با استفاده از مضمونهای سیاسی و اجتماعی خود لحظههای تأثیرگذار ی از سیطرهی قدرت در تغییر هویت تکنولوژی به ثبت میرساند.
۲۴- انیمه The Animatrix (2003)
انیمه انیماتریکس
کارگردانها: کوجی موریموتو، شینیچیرو واتانابه، یوشیاکی کاواجیری، ماهیرو مائدا، پیتر چانگ، تاکشی کویکه، اندرو جونز
نویسندهها: واچوفسکیها، شینیچیرو واتانابه، کوجی موریموتو، ماهیرو مائدا، پیتر چانگ، یوشیاکی کاواجیری
محصول: ۲۰۰۳ | استودیو 4°C ، مدهاوس، سیلور پیکچرز، دی ان ای پروداکشن
میانگین امتیازات انیمه The Animatrix در IMDB: ۷.۴ | میانگین امتیازات انیمه The Animatrix در مای انیمه لیست: ۷.۳
فیلم آنتولوژی انیماتریکس مجموعهای از ۹ انیمیشن کوتاه ساخته شده براساس دنیای فیلمهای سهگانه ماتریکس است. واچوفسکیها با دیدن انیمه Ghost in the Shell تصمیمبه ساخت فیلمی از روی آن گرفتند و دنیای ماتریکس را به همه معرفی کردند. بعداز ساخت سهگانهی ماتریکس، بازگشت به خاستگاه اصلی داستان یعنی دنیای انیمه ایدهی جالبی بود که واچوفسکیها تصمیم به تهیهی آن گرفتند. انیماتریکس با همان فلسفهی وجودی به معرفی و رمزگشایی نمادهای رازآلود و ایدههای روانشناختی درگیرکنندهی دنیای بیانتهای ماتریکس در داستانهایی جانبی میپردازد.
انیماتریکس جدای از هنرنمایی جمعی از بهترین انیماتورها و کارگردانهای این حوضه، بهخاطر ادامه دادن همان تلنگرها و پتانسیل خاص دنیای ماتریکس که بهکمک سینما امکان جولان دادن در ذهنهای جستجوگر را پیدا کرد لایق دیده شدن است. درواقع انیماتریکس توسعهای از همان دیدگاههای پرتمثیل گذشته است که فرصت پرواز در سیطرهای پهناورتر را پیدا کرده است؛ دنیایی که در آن نبرد بین عقل و منطق منجر به شکلگیری رویای عمیقی ورای محدودیتهای جهان مادی شده است. بهعبارت ساده، روح درون پوستهی ماتریکس که مرز باریکی از دانستن و ندانستن و حق انتخاب بین این دو است حالا به گستره ی خلاق انیمه بازگردانده شده است.
۲۵- انیمه Tokyo Godfathers (2003)
انیمه پدرخواندههای توکیو
عنوان ژاپنی: Tōkyō Goddofāzāzu
نویسنده و کارگردان: ساتوشی کن
محصول: ۲۰۰۳ | مدهاوس
میانگین امتیازات انیمه Tokyo Godfathers در IMDB: ۷.۸ | میانگین امتیازات انیمه Tokyo Godfathers در مای انیمه لیست: ۸.۳
پدرخواندههای توکیو راه موفق آثار ساتوشی کن را ادامه میدهد. عامهپسندترین اثر این کارگردان هم حرفهای بزرگی برای گفتن دارد. داستان در حال و هوای کریسمس رخ میدهد، پرسهی شبانهی سه بیخانمان با پیدا کردن یک نوزاد در میان کیسههای زباله رنگ دیگری بهخود میگیرد، حالا آنها که همچنان از گذشتهای پرحسرت رنج ميبرند با این حضور غیرمنتظره انگیزههای زیادی برای نگهداری بچه و پیدا کردن والدین ناشناس او پیدا میکنند. ساتوشی کن بهکمک فیلمنامهی پرجزئیاتی که همراه کیکو نوبوموتو نوشته است در تمام صحنههای پرتحرک فیلم به دنیای بیارزشی که سه شخصیت اصلی آن گرفتارش شدهاند عمقی غیرقابلانکار بخشیده است.
در دنیایی که جایگاه کتابها در دستان آدمهای کارتنخواب و میان زبالهها است، آدمهایی که برای فرار از میان این تودهی زباله و همرنگ نشدن با آن تلاش میکنند، باوجود بوی متعفنی که هنوز همراه دارند و از گذشتهای فاسدشده خبر میدهد، همهچیز در تصادفیترین شکل ممکن دست به دست هم میدهد تا قهرمانهای دوستداشتنی فیلم به سعادت برسند. پدرخواندههای توکیو یک فیلم کمدی درامِ خانوادگیِ غیرمعمولی است که برای هر جزء از ساختارش ارزشگذاری درستی تعریف میکند و خب چه کسی است که با دیدن این تابلوی هنری حال خوبی پیدا نکند، حتی اگر گذشتهای را میان زبالهها رها کرده باشد.
۲۶- انیمه Howl's Moving Castle (2004)
انیمه قلعهی متحرک هاول
عنوان ژاپنی: Howl no Ugoku Shiro
نویسنده و کارگردان: هایائو میازاکی
محصول: ۲۰۰۴ | استودیو جیبلی
میانگین امتیازات انیمه Howl's Moving Castle در IMDB: ۸.۲ | میانگین امتیازات انیمه Howl's Moving Castle در مای انیمه لیست: ۸.۷
میازاکی اینبار برای فیلم جدیدش سراغ اقتباس از کتاب دایانا واین جونز رفته است، این دومین اثر اقتباسی میازاکی حساب میشود. در قلعهی متحرک هاول که یکی از بهترین انیمه های سینمایی تاریخ بهحساب میآید، تغییرات زیادی نسبتبه کتاب دیده میشود، درواقع میازاکی همیشه امضای خود را پای روایت آثارش ثبت میکند. دیدگاه صلحطلب میازاکی در این فیلم یک بیانیهی ضدجنگ را شکل میدهد که به گفتهی خودش واکنشی به جنگ عراق بوده است. واکنش خیالپردازانهی میازاکی با ظرافتی خاص به عواقب جنگ بر روی احساسات انسانها میپردازد.
میازاکی در قله متحرک هاول به داستانی میپردازد که نبرد احساسی شخصیتهای آن قبلاز هرچیز از درون شکل گرفته است. سوفی دختر جوانی است که با طلسم یک جادوگر کینهتوز به یک پیرزن تبدیل میشود، با ارادهای خواستنی برای باطل کردن طلسم راهی میشود و به قلعهی متحرک هاول میرسد. قلعهای که مثل یک غول سرگردان بهپیش میرود و رازهای زیادی را در خود بلعیده است. سوفی در مواجهه با سه عضو این قلعه به امید برگشتن به شرایط عادی، درگیر چالشهای بیشتری میشود. استعارهپردازی میازاکی در کنار عناصر جادویی پررنگ داستان به تقابلی آرام و عاشقانه در اسارت یک جنگ ناخواسته میرود؛ مبارزهای که چه در دنیای واقعی و چه در قلب وجود شخصیتهایش برای رسیدن به رستگاری شکل گرفته است.
۲۷- انیمه The Place Promised in Our Early Days (2004)
انیمه محل قرار روزهای اول آشنایی
عنوان ژاپنی: Kumo no Mukou, Yakusoku no Basho
نویسنده و کارگردان: ماکوتو شینکای
محصول: ۲۰۰۴ | CoMix Wave Films
میانگین امتیازات انیمه The Place Promised in Our Early Days در IMDB: ۷ | میانگین امتیازات انیمه The Place Promised in Our Early Days در مای انیمه لیست: ۷.۶
در دنیایی موازی، کشور ژاپن بعداز جنگ سرد به دو بخش تقسیم شده؛ جزیرهی هوکایدو در اختیار شوروی و سایر قسمتهای ژاپن هم تحت سلطهی امریکا است. در هوکایدو برج اسرارآمیز بسیار بلندی ساخته شده است. دو پسر و یک دختر دانشآموز اهل آموری نسبتبه کشف راز برج علاقمند هستند و به یکدیگر قول میدهند که با راهاندازی هواپیمای خودشان از مرز عبور کنند و راز برج را کشف کنند. زمان میگذرد و شرایط کمی تغییر میکند.
گذر زمان بهعنوان مهمترین عنصر جداییانداز بین رابطهی قهرمانهای آثار ماکوتو شینکای اینجا در بستری ضدجنگ نمایش پرفروغی دارد. عشق در انیمههای شینکای همیشه از بالای مرزها پرواز میکند و به کشف سرزمین موعود میپردازد، مفهومی که در این فیلم بهشکلی بیآلایش نشان داده میشود. لایههای شاعرانهی سینمای شینکای که با جذابیتهای بصری خیرهکنندهای پوشیده شده است با روند آرام و دلنشین خود در این داستان سرانجام به اوجی میرسد که فراتر از تمام مرزها خیلی ساده و درعینحال بسیار تأثیرگذار به کلمهی عشق معنا میبخشد.
۲۸- انیمه Steamboy (2004)
انیمه پسر بخار
عنوان ژاپنی: Suchīmubōi
نویسنده و کارگردان: کاتسوهیرو اوتومو
محصول: ۲۰۰۴ | سانرایز
میانگین امتیازات انیمه Steamboy در IMDB: ۶.۹ | میانگین امتیازات انیمه Steamboy در مای انیمه لیست: ۷.۴
در دوران انقلاب صنعتی اروپا در اواسط قرن نوزدهم، گوی بخار اختراعی شگفتانگیز است که نگاههای مختلفی را برای استفاده از قدرتش جلب کرده است. ری استیم مخترع جوانی است که برای محافظت از این اختراع پدر و پدربزرگش، که قدرتی بیپایان در دستگاههای بخار ایجاد میکند، وارد یک ماجراجویی پرتنش میشود.
مقاله مرتبط:
- بهترین انیمیشنهای دیده نشده تاریخ
پسر بخار یک اکشن استیم پانک دیدنی به کارگردانی کاتسوهیرو اوتومو است که بعداز ساخت انیمهی آکیرا جاهطلبی بیشتری را دنبال کرده است. این انیمه یکی از پرخرجترین انیمیشنهای سینمایی ژاپن با پروسهی ساخت هشت ساله است. اما در زمان اکران با استقبال کمتر از حد انتظار مخاطبین و منتقدها همراه شد و حتی از بودجهی ۲۶ میلیون دلاری خود هم کمتر فروخت. شاید بهخاطر سابقهی درخشان اوتومو انتظارها از او بالاتر باشد و فیلم هم فاقد عمق داستانی بهیادماندنی بهنظر برسد اما نمیتوان انکار کرد که توجه اوتومو به جزئیات صنایع و دستگاههای مکانیکی که اغلب آنها با نیروی بخار عمل میکنند چقدر خیرهکننده و بهطرز شگفتانگیزی جنونآمیز و جذاب است. انیمهی پسر بخار از آن دست آثاری است که میتواند (بههمراه انیمهی بعدی این مقاله) درادامهی فهرست آثار کمتر تحویلگرفته شدهی دنیای انیمیشن قرار بگیرد، اثری که شاید داستان بزرگی را روایت نکند اما یکی از بهترین انیمههای اکشن علمی تخیلی با تم استیمپانک است.
۲۹- انیمه Mind Game (2004)
انیمه بازی ذهن
عنوان ژاپنی: Maindo Gēmu
نویسنده و کارگردان: ماساکی یواسا
محصول: ۲۰۰۴ | Studio 4°C
میانگین امتیازات انیمه Mind Game در IMDB: ۷.۸ | میانگین امتیازات انیمه Mind Game در مای انیمه لیست: ۷.۸
اولین فیلم ماساکی یواسا بهترین معرفی برای فانتزیپردازیهای خلاقانه و متفاوت او است. سبکی که بهقول خود یواسا چندان صیقلخورده و یکنواخت نیست بلکه ترکیبی از طرحها و تصویرسازیهای مختلف در قالب یک اثر انیمیشنی است. درواقع این کارگردان در انیمههای خود از دل یک آشفتگی هدفدار به داستانی عمیق و جسورانه میپردازد. دنیایی که شلوغی اجزای آن در روندی پرآشوب و گاهی سوررئال به تفکراتی معنوی که همزمان خندهدار هم بهنظر میرسند میپردازد.
انیمهی بازی ذهن اقتباسی از مانگایی اثر رابین نیشی است. مانگای بازی ذهن هم از طراحی و روند خاصی برخوردار است که در ترکیب با سبک روایت یواسا به مرحلهی انفجار رسیده است. بازی ذهن انیمهی منحصربهفردی است که مشابه آنرا باید در آثار خود یواسا جستجو کرد. بازی ذهن یکی از بهترین انیمههای سینمایی و درعینحال عجیبترین تجربههایی است که همیشه در ذهن بهیاد خواهید داشت. جوانی به اسم نیشی بعداز سالها بهطور اتفاقی با نیون دوست دوران کودکی و مدرسهاش روبرو میشود، درادامه اتفاق مهمی رخ میدهد که نیشی را به شروع مجدد خارقالعادهای در زندگی بیرمقش وامیدارد. زندگی هر فرد حاصل تصمیماتی است که میگیرد؛ هدف داستان مثل دیدن این جمله در قالب آن پیامک سادهی ابتدای انیمه است اما نمایش آن مثل رویایی عمیق از یک بازهی زمانی طولانی است که در لحظهای کوتاه بین زندگی و مرگ شکل میگیرد.
۳۰- انیمه Paprika (2006)
انیمه پاپریکا
عنوان ژاپنی: Papurika
کارگردان: ساتوشی کن | نویسنده: ساتوشی کن، سیشی میناکامی
محصول: ۲۰۰۶ | مدهاوس
میانگین امتیازات انیمه Paprika در IMDB: ۷.۷ | میانگین امتیازات انیمه Paprika در مای انیمه لیست: ۸.۱
پاپریکا آخرین ساختهی ساتوشی کن قبلاز مرگ زودهنگام او بر اثر سرطان پانکراس در سال ۲۰۱۰ است. این فیلم براساس رمانی بههمین نام از یاسوتاکا سوتسوی (که سال ۱۹۹۳ آنرا نوشته) ساخته شدهاست. ساتوشی کن بهعنوان فیلمسازی مؤلف که کارگردانهای مطرحی را تحتتأثیر سینمایش قرار داده است، در آخرین فیلمش به این سوال میپردازد که دنیای ما واقعیت است یا رویایی در دل رویایی دیگر است که امتداد آن مرزی نمیشناسد.
دستگاهی اختراع شده است که دانشمندان بهکمک آن میتوانند وارد خواب و رویای بیماران شوند و با نفوذ به ضمیر ناخودآگاه به روانشناسی و درمان آنها بپردازند. با دزدیده شدن این تکنولوژی زمینهی سوءاستفادههای مخرب از آن فراهم میشود و تروریستی با القای رویاهایی ناخواسته و کابوسوار به ذهن انسانها دست به ترور آنها میزند. تریلر روانشناختی ساتوشی کن در ابعادی سوررئال وارد مفاهیم فلسفی و آشفتگیهای عالم رویا میشود، آگاهی و هویت ذاتی انسان را به چالش میکشد و در رویای بیکران زندگی گام برمیدارد. از نگاه پرظرافت ساتوشی کن حتی بین بروز رویاها و ظهور اینترنت ارتباط معناداری ناشی از سرکوب ضمیرناخودآگاه وجود دارد. ساتوشی کن قبلاز مرگش مشغول ساخت فیلم دیگری به اسم «ماشین رویا» بود که دنبالهی معنوی پاپریکا بهحساب میآمد، اما رویای این کارگردان خیلی زود از جهان رویای ما خارج شد.
۳۱- انیمه Tekkonkinkreet (2006)
انیمه تکونکینکریت (بتن آرمه)
عنوان ژاپنی: Tekkonkinkurīto
کارگردان: مایکل آریاس | نویسنده: آنتونی وینتراب
محصول: ۲۰۰۶ | استودیو ۴ درجه سانتیگراد (Studio 4°C)
میانگین امتیازات انیمه Tekkonkinkreet در IMDB: ۷.۶ | میانگین امتیازات انیمه Tekkonkinkreet در مای انیمه لیست: ۸
در شهری خیالی بهنام تاکاراماچی (شهر گنج) باندهای یاکوزا بر سر اداره امور برای هم قدرتنمایی میکنند. دو پسربچهی بیخانمان بهاسم کورو و شیرو (سیاه و سفید) در این شرایط خود را عضو گروه گربهها و محافظت از محله را وظیفهی خود میدانند. سرکردهی باند یاکوزا تصمیم دارد محله را برای ساخت تفریگاه تجاری پاکسازی کند. دربرابر سیاه که هوش و شرارت بیشتراز سن خود نشان میدهد این سفید قرار دارد که با نگاهی معصوم و ساده به همهچیز اشاره میکند. تضادهای نمادین فیلم در طول روایت تلخ و تاریک آن مثل حس انتقامجویی و رویاپردازی دو شخصیت اصلی آن بهشدت خودنمایی میکند و عمق لحظههای پراحساس آنرا هدف میگیرد.
انیمه Tekkonkinkreet براساس مانگایی از تایو ماتسوموتو ساخته شده و مایکل آریاس هنرمند امریکاییتبار فعال در ژاپن وظیفهی کارگردانی آنرا در استودیوی ۴ درجه سانتیگراد برعهده داشته است. آرت هنری خاص انیمه بهویژه در طراحی کاراکترها تلفیقی از سبک واقعگرایانه با اغراقهای خاص و فضاسازی سمبولیک ژاپنی است که درکنار رنگپردازی غنی انیمه ترکیب جالب و متفاوتی را رقم زده است؛ اثری که مثل نزدیک شدن به آتش برای درک حقیقت درخشنده و سوزان آن است.
۳۲- انیمه The Girl Who Leapt Through Time (2006)
انیمه دختری که در زمان میپرید
عنوان ژاپنی: Toki o Kakeru Shoujo
کارگردان: مامورو هوسودا | نویسنده: ساتوکو اوکودرا
محصول: ۲۰۰۶ | مدهاوس
میانگین امتیازات انیمه The Girl Who Leapt Through Time در IMDB: ۷.۸ | میانگین امتیازات انیمه The Girl Who Leapt Through Time در مای انیمه لیست: ۸.۲
انیمهی دختری که در زمان میپرید به کارگردانی مامورو هوسودا اقتباسی براساس رمان معروفی از یاسوتاکا سوتسوی است. ساتوکو اُکودِرا فیلمنامه را با حفظ هستهی اصلی داستان رمان ولی با شخصیتها و اتفاقاتی متفاوت از آن نوشته و یکی از بهترین انیمههای سینمایی با موضوع سفر در زمان را رقم زده است. ماکوتو کونو دختری دبیرستانی است که بعداز یک اتفاق متوجه میشود توانایی سفر در زمان را دارد. ماکوتو ابتدا از این قدرت برای رسیدنبه موفقیتهای درسی و فعالیتهای معمولی روزمره استفاده میکند تا اینکه متوجه واقعیتهای بیشتری درمورد این قابلیت مرموز و مسئولیتی که بههمراه دارد میشود.
این انیمه ابتدا با بررسی این نکته که با داشتن توانایی سفر در زمان چه خواستههایی از دید هر شخص مطرح خواهد شد نگرشی کمدی و سرگرمکننده به موضوع دارد اما رفتهرفته وارد ابعاد مهمتری میشود که زمینهی شکلگیری درامی درگیرکننده است. هوسودا در سومین فیلم خود پرش بلندی برای رسیدنبه کارگردانی صاحبنام در دورهی خود میزند و با ساختههای بعدیاش این انگیزهی جدی را اثبات میکند، شاید او هم از آیندهای نزدیک برای تغییری مهم بازگشته باشد.
۳۳- انیمه Five Centimeters Per Second (2007)
انیمه ۵ سانتیمتر در ثانیه
عنوان ژاپنی: Byousoku 5 Centimeter
نویسنده و کارگردان: ماکوتو شینکای
محصول: ۲۰۰۷ | CoMix Wave Inc.
میانگین امتیازات انیمه Five Centimeters Per Second در IMDB: ۷.۶ | میانگین امتیازات انیمه Five Centimeters Per Second در مای انیمه لیست: ۷.۸
سرعت افتادن شکوفههای گیلاس ۵ سانتیمتر بر ثانیه است. این جملهی طلایی وصف حال بسیاری از شخصیتهای عاشق آثار ماکوتو شینکای است. شکوفههایی که بعداز جدایی از درخت آرام و مواج به سمتی نامعلوم حرکت میکنند و در گذر زمان کمکم از هم دور و دورتر میشوند. این انیمه هم با همین لطافت و آرامش ساختار یک درام عاشقانهی دیگر را در فیلمهای ماکوتو شینکای شکل میدهد.
داستان از اوایل دهه ۹۰ میلادی شروع میشود و یک بازهی ۱۷ ساله را در زندگی پسری به اسم تاکاکی تونو طی میکند. آکاری شینوهارا دختری است که بهعنوان یک دانشآموز انتقالی به دبستانی که تاکاکی در آن درس میخواند وارد میشود و کمکم علاقهای بین این دو شکل میگیرد. آکاری بعداز دوران دبستان به خاطر شغل والدینش به شهر دورتری میرود و ارتباط بین آنها از طریق نامهنگاری ادامه پیدا میکند. با گذشت زمان این بیخبری و جدایی باوجود ظهور تکنولوژیهای ارتباطی جدید عمیقتر میشود. شینکای در داستانی همچنان شاعرانه و آرام فیلمش را مثل یک هایکو در سه بخش با عنوانهای شکوفهی گیلاس، کیهان نورد و ۵ سانتیمتر در ثانیه روایت میکند. مناظر بکر و موقعیتهای جدیدی به روابط عاطفی داستان اضافه میکند و در اوج فیلم به افسردگی وابسته به خاطرات قدیم چنگ میزند، اما اجزای نمایش او مانند یک قطار همانطور که باعث رسیدن میشود سرفصل جدایی و عبور هم هستند. به این ترتیب استعارههای شعر شینکای با گذر از ایجازی لطیف به ماندگاری میرسند.
۳۴- انیمه Rebuild of Evangelion (2007-2009-2012-2020)
انیمه بازسازی مجموعهی اِوانگلیون
عنوان ژاپنی: Evangerion Shin Gekijōban
نویسنده و کارگردان: هیدئاکی آنو
محصول: ۲۰۰۷ تا ۲۰۲۰ | استودیو کارا
میانگین امتیازات انیمه Rebuild of Evangelion در I.M.D.B: ۷.۹ | میانگین امتیازات انیمه Rebuild of Evangelion در ما.ی.انیمه.لیست: ۸
هیدئاکی آنو با خلق انیمه سریالی Neon Genesis Evangelion در سال ۱۹۹۵ به موفقیت هنری ویژهای دست پیدا کرد. اثری که یادآور «گودزیلا» در قالبی جدید و پایهگذار «تایتان مبارز» در عصری دیگر است. سبک محبوب مکا با این مجموعه وارد مسایل فلسفی درمورد درک هویت و تکامل ذات بشر در ورطهی پیشرفتهای تکنولوژیکی میشود. پانزده سال بعداز یک فاجعهی جهانی و نابودی زمین شینجی ایکاری پسری ۱۴ ساله است که به شهر زیرزمینی توکیو-۳ فراخوانده شده تا برای مقابله با حملات موجودات ناشناختهای بهاسم انجل (فرشته) به سازمان نرو (Nerv) بپیوندد. تشکیلات نرو، با ساخت رباتهایی غولپیکر که با قرار گرفتن نوجوانهایی مثل شینجی در آنها کنترل میشوند، سعی در مقابله با این تهاجم و حفظ بقای زمین دارد. این انیمه بهجز نمایش نبردهای هیجانآور میان رباتها و نیروهای مهاجم فرازمینی به بررسی تجربهها و شرایط احساسی اعضای نرو و فشار روحی و روانی وارد بر کنترلکنندههای نابالغ اوانگلیون میپردازد.
نئون جنسیس اونگلیون بهخاطر ریشههای باستانی، روانشناسی، مذهبی و عرفانی گره خورده در طول داستانش همیشه با ابهام و سوالهای زیادی در مورد چرایی اتفاقات آن همراه بوده است. آنو بعداز پایان بحثبرانگیز سریال (که در Death & Rebirth هم خلاصهسازی شده است) با فیلم The End of Evangelion به عمق داستان افزود و البته همچنان در زمینههای رازآلود داستان غرق شد. حالا بازسازی این مجموعه در قالب چهار فیلم (انیمه Evangelion: 1.0 You Are (Not) Alone، انیمه Evangelion: 2.0 You Can (Not) Advance، انیمه Evangelion: 3.0 You Can (Not) Redo و انیمه Evangelion: 3.0+1.0 Thrice Upon a Time) با گرافیک بهروز، شخصیتپردازی و صحنههای تکاملیافتهتر و تغییراتی درادامهی داستان سعی دارد با یک پایان جدید در فیلم چهارم تجربهای متفاوت را منتقل کند.
۳۵- انیمه Ponyo (2008)
انیمه پونیو
عنوان ژاپنی: Gake no Ue no Ponyo
نویسنده و کارگردان: هایائو میازاکی
محصول: ۲۰۰۸ | استودیو جیبلی
میانگین امتیازات انیمه Ponyo در IMDB: ۷.۷ | میانگین امتیازات انیمه Ponyo در مای انیمه لیست: ۷.۹
اقتباس آزاد میازاکی از داستان «پری دریایی کوچولو» اثر هانس کریستین اندرسون، دهمین انیمهی سینمایی میازاکی و هشتمین فیلمش برای استودیو جیبلی، بازگشت باشکوهی برای خلق مجدد اثری با معصومیت توتورو است. درحالیکه وسواس میازاکی در تولید آثارش بیشتراز قبل شده و دقتی که در جزئیات آن صرف شده بهطرز چشمگیری افزایش یافته است، میازاکی برای اولین بار سرغ دنیای زیر آب میرود و انیمیشنی با ۱۷۰ هزار تصویر، باز هم به روش طراحی دستی و بدون استفاده از گرافیک کامپیوتری میسازد که روحی بزرگ در آن جاری شده ساخته است.
میازاکی همچنان دید منحصربهفردی به اقتباس داستانی اثرش بخشیده است. پونیو یک پری دریای بهشکل یک ماهی طلایی کوچک است که دنیای جادویی زیر آب را رها میکند تا به دنیای انسانها وارد شود، او با پسری پنج ساله به اسم سوسکه دوست میشود و لحظههای فراموشنشدنی دلانگیزی در این همراهی رقم میخورد. از بین موتیفهای تکرارشدنی سینمای میازاکی توجه به محیط زیست در فرمی ویژه با تأکید بر حفظ سلامت حیات آن دیده میشود. میازاکی دریا و موجهای معترض آنرا خودش شخصا نقاشی کرد و حتی برای آن چشم درنظر گرفت، نتیجهی تحسینبرانگیز این نگرش استوار و حضور جذاب پونیو در بین نسلهای مختلف انسانها از خصوصیاتی است که حس زیبای زندگی را در فیلم میازاکی برجسته کرده است.
۳۶- انیمه Summer Wars (2009)
انیمه جنگهای تابستانی
عنوان ژاپنی: Samā Wōzu
نویسنده و کارگردان: مامورو هوسودا
محصول: ۲۰۰۹ | مدهاوس
میانگین امتیازات انیمه Summer Wars در IMDB: ۷.۵ | میانگین امتیازات انیمه Summer Wars در مای انیمه لیست: ۸.۱
ناتسوکی دختری است که برای رفتن به تولد نود سالگی مادربزرگش در اوئدا قصد دارد یک نفر را بهعنوان نامزد خود به خانوادهاش معرفی کند. بههمین دلیل خیلی سریع و اتفاقی کنجی را انتخاب میکند و به خانوادهی پرجمعیتش که دوباره کنار هم جمع شدهاند معرفی میکند. از طرفی امور جهان به یک سیستم اینترنتی به اسم OZ وابسته شده است که اختلال در آن باعث ایجاد هرج و مرجی بزرگ میشود.
مامورو هوسودا در انیمهی جنگهای تابستانی سراغ تقابل زندگی سنتی و مدرن ژاپن و ارزشگذاری بنیان خانواده رفته است. خانهی سنتی این خانوادهی پرجمعیت که ۸۰ شخصیت انیمه را به خود اختصاص داده با حضور نسلهای مختلف و شکل استفاده از تکنولوژی جدید دنیا حال و هوای ملموس و نوستالژیکی در آن بهوجود آورده است که همزمان به معرفی فرهنگ ژاپنی میپردازد. لزوم ارتباط و همبستگی اجتماعی انسان معاصر پیام ارزشمندی است که هوسودا بهخوبی در فیلمش آنرا با فضاسازیهای فانتزی دنیای مجازی اُز و واقعگرایی جمع گرم و صمیمی یک خانواده ترکیب کرده و به تکریم سنت و مدرنیته در یک فیلم واحد دست یافته است (وحدتی که ایستادگی در برابر یک تهدید ویرانگر آنرا تقویت میکند)؛ درست همانطور که در ساخت قالب انیمیشنی آن با ترکیبی از طراحی سنتی در دنیای واقعی و طراحی دیجیتال کامپیوتری در دنیای مجازی آن که برگرفته از بازیهای نینتتندو است، روبهرو هستیم.
۳۷- انیمه The Disappearance of Haruhi Suzumiya (2010)
انیمه ناپدید شدن هاروهی سوزومیا
عنوان ژاپنی: Suzumiya Haruhi no Shoushitsu
کارگردانها: تاتسویا ایشیهارا، یاسوهیرو تاکموتو | نویسنده: فومیهیکو شیمو
محصول: ۲۰۱۰ | کیوتو انیمیشن
میانگین امتیازات انیمه The Disappearance of Haruhi Suzumiya در IMDB: ۸.۱ | میانگین امتیازات انیمه The Disappearance of Haruhi Suzumiya در مای انیمه لیست: ۸.۷
این انیمهی سینمایی براساس لایت ناولی به همین اسم اثر ناگارو تانیگاوا ساخته شده است. قبلاز این فیلم یک انیمه ۲۶ قسمتی هم از این داستان اقتباس شده که ماجرای آن در مورد شروع شکلگیری ارتباط بین شخصیتهای عجیب آن در یک گروه دبیرستانی است. زمینهی اصلی داستان درمورد آشنایی کیون، پسری که علاقهاش به فانتزیهای تخیلی را فراموش کرده، با دختری بهاسم هاروهی است که فقط به موجودات غیرمتعارف و فرازمینی فکر میکند. هاروهی با جذب کیون، یک باشگاه فوقبرنامهی پنج نفره ایجاد میکند درحالیکه سه نفر دیگر یعنی ناگوتو، میکورو و کویزومی هم بهترتیب انسان فضایی، مسافر زمان و یک اسپر با توانایی فراطبیعی هستند. وظیفهی این جمع نجات دنیا از دست موجوداتی در دنیایی موازی است که از بیحوصلگی هاروهی از عادی بودن دنیای واقعی زاییده شدهاند و باعث نابودی کل جهان خواهند شد.
اما درادامهی سریال، ماجراجویی اصلی در داستان فیلم شکل میگیرد که بهطور مستقل هم قابل اتکا است؛ اعضای گروه به درخواست هاروهی مشغول آماده شدن برای برگزاری جشن کریسمس در اتاق باشگاه هستند اما چند روز بعد کیون بعداز ورود به مدرسه متوجه میشود هاروهی و کویزومی ناپدید شدهاند و دیگران هم به آدمهایی عادی تبدیل شدهاند و چیزی از گذشتهی گروه نمیدانند. حالا کیون بهدنبال سرنخی برای بازگرداندن آن بازهی زمانی است. درام درگیرکنندهی فیلم بهخاطر بازیهای زمانی اسرارآمیز موجود در آن و تلاشی که برای بازگشت به یک ماجراجویی فانتزی جذاب و زندگی پرهیجان در آن شکل گرفته است تجربهی منحصربهفردی از سفر در زمان را در طول زمان ۱۶۲ دقیقهای فیلم جاری کرده که قطعا یکی از بهترین انیمه های سینمایی تاریخ است که نباید آن را از دست داد.
۳۸- انیمه The Secret World of Arrietty (2010)
انیمه دنیای مخفی آریتی
عنوان ژاپنی: Karigurashi no Arrietty
کارگردان: هیروماسا یونبایاشی | نویسنده: هایائو میازاکی
محصول: ۲۰۱۰ | استودیو جیبلی
میانگین امتیازات انیمه The Secret World of Arrietty در IMDB: ۷.۶ | میانگین امتیازات انیمه The Secret World of Arrietty در مای انیمه لیست: ۸
دنیای مخفی آریتی یکی از فیلمهای استودیو جیبلی است که باوجود اینکه میازاکی را در مقام کارگردانی نمیبیند اما بهشدت نفس حضور هایائو میازاکی را در تمام لحظههای شیرین خود نمایان میکند. بههرحال نوشتن فیلمنامهی این انیمه، که هیروماسا یونبایاشی کارگردانی آنرا برعهده داشته، توسط میازاکی انجام شده است. میازاکی اینبار سراغ اقتباس از کتاب فانتزی The Borrowers رفته و سوژهی جذاب زندگی مخفی آدم کوچولوها در میان انسانهای عادی را از زاویهی مطلوب خود بهنمایش گذاشته است.
در یک طبیعت سرسبز روستایی و در پایین یک خانهی سنتی ژاپنی، آریتی چهارده ساله و پدر و مادرش از معدود آدم کوچولوهای بازماندهی آن اطراف هستند. این نسل روبه انقراض برای گذران زندگی، مایحتاج خود را از زندگی انسانهایی که تعامل با آنها ممکن نیست قرض میگیرند. تااینکه آریتی بهطور تصادفی با پسری که برای بازیابی سلامتی در تعطیلات به آنجا آمده روبهرو میشود و چالشهای جدیدی از قبال این ارتباط متفاوت شکل میگیرد. ارتباطی که به اندازهی تماشای خود فیلم خیالانگیز و آرامشبخش است و بیننده را بههمراه موسیقی و مناظر جذاب و نگاه زیباشناسانهی خود غرق یک فانتزی پاک و بیآلایش دیگر از استودیو جیبلی میکند.
۳۹- انیمه Wolf Children (2012)
انیمه فرزندان گرگ
عنوان ژاپنی: Ookami Kodomo no Ame to Yuki
نویسنده و کارگردان: مامورو هوسودا
محصول: ۲۰۱۲ | استودیو چیزو (Chizu)
میانگین امتیازات انیمه Wolf Children در IMDB: ۸.۱ | میانگین امتیازات انیمه Wolf Children در مای انیمه لیست: ۸.۷
هوسودا بعداز ساخت جنگهای تابستانی باز هم سراغ یک داستان خانوادگی رفته است و با انیمهی فرزندان گرگ ماجرای مادری تنها که برای تربیت بچههای انسان-گرگینهی خود با چالشهایی در روزمرگیهای زندگی و روابط اجتماعی روبروست را به تصویر میکشد. لطافت مادرانهی هانا (در ژاپنی به معنی گل) بهعنوان مادر آمه (باران) و یوکی (برف) دو بچهگرگینهی پرشروشور، درکنار روحیهی مبارزهطلبانهی خواستنی حاصل از پذیرفتن یک انتخاب قلبی، حس همزادپنداری فیلم را افزایش داده است.
زندگی در طبیعت آرامشبخش یک دهکدهی کوهستانی و دستوپنجه نرم کردن با کمبودهایی که از تضاد میان خواستههای غریزی این خانواده شکل گرفته، اشارههایی بزرگ به مفاهیمی مثل عشق و استقلال فکری در انتخابهای بزرگ و تأثیرگذار زندگی است. هوسودا با بهرهگیری از این جزئیات داستانی ضمن خلق فیلمی سرگرمکننده که آکنده از لحظههای شیرین و احساسی است بهکمک استدلالهای روشنفکرانهی جاری در آن درحالیکه روند عامهپسند خود را هم حفظ میکند به موضوعاتی مهم در بافت امروزی اجتماع میپردازد و با روایتی درخشان از شعارزدگی و کلیشههای ژانری درمورد موجودات فراانسانی اجتناب میکند. اولین فیلم مامورو هوسودا بعداز تأسیس استودیو چیزو را میتوان بهعنوان بهترین ساختهی او تابهحال ارزیابی کرد.
۴۰- انیمه The Garden of Words (2013)
انیمه باغی از کلمات
عنوان ژاپنی: Kotonoha no Niwa
نویسنده و کارگردان: ماکوتو شینکای
محصول: ۲۰۱۳ | کومیکس ویو فیلمز (CoMix Wave Films)
میانگین امتیازات انیمه The Garden of Words در IMDB: ۷.۵ | میانگین امتیازات انیمه The Garden of Words در مای انیمه لیست: ۸.۱
تاکائو پسری ۱۵ ساله است که در روزهای بارانی بهجای مدرسه به فضای سرسبز یک پارک میرود تا در خلوت خودش به کار موردعلاقهاش یعنی طراحی کفش مشغول باشد، در آنجا با دختری بزرگتر از خودش همصحبت میشود و درحالیکه چیزی از هویت او نمیداند کمکم به حضور او وابستگی پیدا میکند اما فاصلهی سنی محسوس بین آنها کمی این ابراز علاقه را مشکل میکند. حتی اگر قبلاز دیدن این انیمه هم اطلاعات خاصی از سازندهی آن نداشته باشید بعداز مرور داستان و دیدن طراحی گرافیکی مناظر آن فقط اسم ماکوتو شینکای قابل حدس زدن خواهد بود.
شینکای کارگردانی خوشذوق است که عاشقانههایش سروشکل منحصربهفردی دارند و همیشه از فاصلههایی که شخصیتهای داستانش را از هم دور میکند برای مخاطب میگوید. در انیمهی باغی از کلمات این فاصله بهصورت اختلاف سنی و حس احترام ناشی از آن در فرهنگ شرقی نشان داده میشود. داستانی که شینکای در این فیلم تعریف میکند اندوه تنهایی آدمها را با عناصری مثل باران، اشعار مان یوشو و باغ ژاپنی ترکیب میکند و ساخت کفش را استعارهای برای عبور از این فاصله قرار میدهد. ساختاری که بیشاز پیش نشان میدهد ماکوتو شینکای چه هنرمند شاعرمسلکی است.
۴۱- انیمه The Tale of Princess Kaguya (2013)
انیمه افسانهی پرنسس کاگویا
عنوان ژاپنی: Kaguya-hime no Monogatari
نویسنده و کارگردان: ایسائو تاکاهاتا
محصول: ۲۰۱۳ | استودیو جیبلی
میانگین امتیازات انیمه The Tale of Princess Kaguya در IMDB: ۸ | میانگین امتیازات انیمه The Tale of Princess Kaguya در مای انیمه لیست: ۸.۲
انیمهی سینمایی افسانهی پرنسس کاگویا اقتباسی از یک افسانهی قدیمی مربوطبه قرن دهم میلادی ژاپن بهنام «داستان بامبوشکن» است. پیرمرد بامبوشکنی یک نوزاد دختر عجیب از میان ساقهی بامبو پیدا میکند و چون فرزندی ندارد بههمراه همسرش آنرا نگه میدارد. اما این دختر که کاگویا نامیده میشود با رشدی خاص به جوانی زیبا تبدیل میشود و منشأ ثروت و رفاه برای پدر و مادرش میشود، پنج شاهزاده به خواستگاری او میآیند ولی کاگویا انجام کاری سخت را از هرکدام طلب میکند.
ایسائو تاکاهاتا در پنجمین و آخرین فیلمی که قبل از اینکه رخت از دنیا ببندد برای استودیو جیبلی کارگردانی کرد، با فاصلهی ۱۴ سال از ساختهی قبلی خود، باز هم وارد فضایی جدید میشود و داستان مورد علاقهاش را بعداز ۵۰ سال صبر برای مهیا شدن شرایطِ ساخت آن با دغدغههای بهروزتری در مورد خودشناسی و کنار زدن آلایشهای نامأنوس بیان میکند. بافت مینیمال و فضاسازی نقاشیگونه و مینیاتوری گرافیک انیمیشن همگرایی ایدهآلی با موضوع اصلی داستان که جدالی بین خواستههای مادی و معنوی را دربرمیگیرد ایجاد کرده است و قابهای درخشانی که تاکاهاتا در بستر روایت پراحساس خود بهکار گرفته را با هنرمندی در یکی از بهترین انیمههای سینمایی تاریخ ماندگار میکند؛ از آرامش جذب شده از طبیعت اطراف گرفته تا آشفتگی روحی شخصیت اصلی که در محیط پیرامونش انعکاس مییابد.
۴۲- انیمه The Wind Rises (2013)
انیمه باد برمیخیزد
عنوان ژاپنی: Kaze Tachinu
نویسنده و کارگردان: هایائو میازاکی
محصول: ۲۰۱۳ | استودیو جیبلی
میانگین امتیازات انیمه The Wind Rises در IMDB: ۷.۸ | میانگین امتیازات انیمه The Wind Rises در مای انیمه لیست: ۸.۲
میازاکی بعداز ساخت فیلم پورکو روسو در سال ۱۹۹۲ که اثری در ارتباط با مقولهی پرواز و هواپیماهای پرنده بود باز هم با The Wind Rises به سراغ این علاقهی قدیمی برگشته و البته اینبار هم فیلمی بزرگسالانه ساخته است. میازاکی ابتدا در سال ۲۰۰۹ مانگایی براساس کتاب The Wind Has Risen نوشتهی هوری تاتسو طراحی کرد که داستان آن روایتی تخیلی از زندگی حرفهای جیرو هوریکوشی طراح هواپیماهای جنگندهی زیرو در زمان جنگ جهانی دوم است؛ هواپیماهایی که در نبرد پرل هاربر استفاده شد. درحالیکه میازاکی ابتدا به فکر ساخت دنبالهای برای پونیو افتاده بود به توصیهی توشیو سوزوکی (تهیهکننده استودیو) تصمیمبه ساخت فیلمی براساس داستان مانگا گرفت. شرایط و اتفاقات مهم دورهی زمانی داستان مثل رکود اقتصادی، بلایای طبیعی و شیوع بیماری هم به تفضیل در فیلم نشان داده شده است. میازاکی بهجز طراحی دستی انیمیشن در اقدامی جالب حتی برای تولید افکتهای فیلم مثل صدای موتور هواپیما و زمینلرزه از صدای انسانی استفاده کرده است.
انیمهی سینمایی The Wind Rises حداقل در ۱۰ سال بعداز ساختش تنها اثر میازاکی است و جور گذر زمان نشان داد طلسم تکراری اعلام بازنشستگی میازاکی این دفعه دیرتر شکسته خواهد شد. آثار میازاکی سرشار از عشق و انسانیت هستند، همان عنصری که باعث میشود امید به تحقق رویاهای خالص از بین نرود، حتی اگر با فیلمی روبهرو باشیم که در آن خبری از دنیاسازیهای فانتزی و عجیب میازاکی نباشد و در بستری گزنده شکل گرفته باشد اما همچنان حس قدرتمند زندگی در آن جاری است. اثری که به گفتهی میازاکی، موقع اکران اولیه، برای اولین بار او را در حین تماشای فیلمی از خودش به گریه انداخته است.
۴۳- انیمه When Marnie Was There (2014)
انیمه وقتی مارنی آنجا بود
عنوان ژاپنی: Omoide no Marnie
کارگردان: هیروماسا یونبایاشی | نویسنده: کیِکو نیوا، ماساشی آندو
محصول: ۲۰۱۴ | استودیو جیبلی
میانگین امتیازات انیمه When Marnie Was There در IMDB: ۷.۷ | میانگین امتیازات انیمه When Marnie Was There در مای انیمه لیست: ۸.۲
وقتی مارنی آنجا بود انیمهای است که نه در بین سازندگانش اسمی از میازاکی و تاکاهاتا دیده میشود و نه آن نوع از رویاپردازیهای معمول آثار جیبلی در آن شکل گرفته است. داستانی که سازندگان این انیمه با اقتباس از رمانی به همین نام اثر خووان رابینسون انتخاب کردهاند از جنبههای دیگری خودنمایی میکند. در این فیلم تخیلاتی واقعگرایانه وابستهبه روانشناسی شخصیتهای اصلی وجود دارد که با جزئیاتی حسابشده و روندی آرام و درگیرکننده بیان میشود.
مقاله مرتبط:
- نقد انیمه When Marnie Was There - وقتی مارنی آنجا بود
آنا دختری ۱۲ ساله است که برای بهبود شرایط روحی و جسمی به دهکدهای خوشآبوهوا نزد بستگانش فرستاده میشود و کمی بعد در عمارت مرموز واقع در مرداب با دختری غیرعادی به اسم مارنی دوست میشود. ارتباطی پیچیده که در هر مرحله با اجرای پرجزئیات سازندگان همراه میشود و روایتی دقیق و دلنشین از همگرایی بین مکان و زمان با واقعیت و تخیل موجود در اسرار داستان را شکل میدهد. استودیو جیبلی بعداز این فیلم بهطور رسمی وارد استراحتی چندساله شد، درست مثل ماجرای فیلم که با گذر زمان به درمان میرسد این وقفه هم برای آشکار کردن حقیقتی تأملبرانگیز در مورد استودیو جیبلی لازم بهنظر میرسد و راز ماندگاری استودیو جیبلی را برملا خواهد کرد.
۴۴- انیمه The Boy and the Beast (2015)
انیمه پسر و دیو
عنوان ژاپنی: Bakemono no Ko
نویسنده و کارگردان: مامورو هوسودا
محصول: ۲۰۱۵ | استودیو چیزو
میانگین امتیازات انیمه The Boy and the Beast در IMDB: ۷.۷ | میانگین امتیازات انیمه The Boy and the Beast در مای انیمه لیست: ۸.۴
در بحث انتخاب جانشینی برای هایائو میازاکی بهویژه بعداز اعلام بازنشستگی او، مامورو هوسودا همیشه نزدیکترین گزینه به سبک و سیاق آثار مطرح اسطورهی دنیای انیمه است. هوسودا که چند بار هم در آستانهی همکاری با استودیو جیبلی قرار داشت درنهایت راه مستقلتری را در پیش گرفت و استودیوی خودش را هم به اسم چیزو تأسیس کرد. دومین فیلم هوسودا در این استودیو بعداز «بچههای گرگ» حالا بهجز قرابتی که با استایل طراحی آثار میازاکی دارد قابلیت مقایسه با اجزای داستانی «شهر اشباح» را هم دارد.
داستانی که هوسودا برای این فیلم نوشته، برای رشد و استقلال قهرمانش او را به یک دنیای موازی شگفتانگیز وارد میکند. رن پسر نه سالهای است که با مرگ مادرش در اوج ناامیدی و آشفتگی در خیابانهای شیبویای ژاپن از طریق یک راه مخفی به دنیایی ناشناخته وارد میشود که ساکنین آن موجودات انساننمای عجیب و غریبی هستند. رن درآنجا با اسم کیوتا بهعنوان شاگرد یک دیو خشن و بدقلق به اسم کوماتتسو انتخاب میشود. درکنار این شباهتهای آشنا، فیلم هوسودا در مقام مستقل علاوهبر پیچیدگی خاص شخصیتهای ملموس خود با زیبایی بصری چشمنوازش از دل اتفاقاتی ماورایی به بازتعریف جذابی از حفظ انسانیت و بازگشت به اجتماع میپردازد، هرچند هنوز سایهی سنگین یک تقابل را حس کند.
۴۵- انیمه Your Name (2016)
انیمه نام تو
عنوان ژاپنی: Kimi no na wa
نویسنده و کارگردان: ماکوتو شینکای
محصول: ۲۰۱۶ | کومیکس ویو فیلمز
میانگین امتیازات انیمه Your Name در IMDB: ۸.۴ | میانگین امتیازات انیمه Your Name در مای انیمه لیست: ۹
انیمهی Your Name بالاخره به اثری در کارنامهی ماکوتو شینکای تبدیل شد که او را در دنیا به مرکز توجهات تبدیل کرد و حضورش در ردههای بالای فهرستهای مختلف بهترین انیمههای سینمایی تاریخ به امری بدیهی تبدیل شد. فیلمی که بهخاطر سبک انیمیشنی خیرهکننده، موسیقی شنیدنی، وزن احساسی و پیچیدگیهای جذاب روایتش تحسینهای بسیاری را برانگیخت. انیمهای که به اوج بلندی در کارنامهی کارگردانش تبدیل شد، چراکه تمام موتیفهای موردعلاقهی او را به بهترین شکل کنار هم قرار میدهد. خلوص خواستنی عاشقانههای شینکای همیشه بهدلیل وجود یک فاصله از عمقی تأثیرگذار برخوردارند که با اندوهی توأم با حسرت به پایان میرسند.
شینکای هر بار قهرمانهای داستانش را بهسمتی هدایت میکند و عطش عشق و علاقهی آنها را واقعی، باورپذیر و قابل احترام میسازد. در انیمه نام تو پیوندی ماورایی همراه با تخیلاتی افسانهای توسط ریسمان قرمز رنگ سرنوشت بین دو سمت دور از هم شکل میگیرد. رابطهی بین میتسوها و تاکی در مرز باریکی بین فراموشی و استمرار خاطرات قرار دارد. در شرایطی جالب آنها با تمام وجود هم را درک میکنند اما برای در آغوش گرفتن هم در لحظهی وصال باید از فلسفهای ساده در هویت انسان برای فراموش نشدن بهره ببرند؛ با عبور از راهی که به Kimi no na wa منتهی میشود.
۴۶- انیمه In This Corner of the World (2016)
انیمه در این گوشه از دنیا
عنوان ژاپنی: Kono Sekai no Katasumi ni
نویسنده و کارگردان: سونائو کاتابوچی
محصول: ۲۰۱۶ | استودیو MAPPA
میانگین امتیازات انیمه In This Corner of the World در IMDB: ۷.۸ | میانگین امتیازات انیمه In This Corner of the World در مای انیمه لیست: ۸.۳
انیمهی «در این گوشه از دنیا» که اقتباسی از مانگایی به همین نام است، داستان زندگی دختر جوانی به نام سوزو را در شهرهای هیروشیما و کوره ژاپن در دوران جنگ جهانی دوم و بازهی ۱۰ سال قبل و بعد از انفجار اتمی روایت میکند. سوزو شخصیتی خیالی با نگاهی زیباییشناس و هنری نسبتبه اتفاقاتی است که در محور بازسازی واقعی مکانها، اتفاقها و الگوهای زندگی مردم ژاپن قرار دارد. درکنار پایداری و تلاش مردم برای گذر از شرایط سخت زندگی در آن دوران، فیلم مملو از نمایش سنتها و فرهنگ مردم ژاپن است که با تکریم زیباییهای طبیعت در رنگ و نقشهای چشمنواز آن غوطه میخورد. روایت فیلم درست مثل استعداد و علاقهی آرامبخش سوزو به نقاشی و ترکیب آن در نمایش سکانسهای مختلف است که بهتدریج در تقابلی دردناک و نابرابر با جفای زمانه قرار میگیرد.
درواقع با وجود روحیه و آرامشی که در ارتباط بین شخصیتها و نمایش وقایع دیده میشود، لحظات تلخ و گزندهی این انیمه در سایهی بیرحم جنگ با شدت بیشتری از راه میرسند. اما در این گوشه از دنیا تا آخرین لحظه اعلام میکند که زمان در گذر است و زندگی مردم با پیوندهای جدید و در مسیر صلح دوباره ساخته خواهد شد، مردمی که قدرتمندترین سلاح آنها در حاشیهی جنگافروزیهای عبس حاکم، امید است.
۴۷- انیمه A Silent Voice (2016)
انیمه صدای خاموش
عنوان ژاپنی: Koe no katachi
کارگردان: نائوکو یامادا | نویسنده: ریکو یوشیدا
محصول: ۲۰۱۶ | کیوتو انیمیشن
میانگین امتیازات انیمه A Silent Voice در IMDB: ۸.۲ | میانگین امتیازات انیمه A Silent Voice در مای انیمه لیست: ۹
انیمهی سینمایی A Silent Voice درامی نوجوانانه به کارگردانی نائوکو یامادا، براساس مانگایی به همین نام اثر یوشیتوکی اویما است. یامادا که بهعنوان انیماتور و کارگردان در استودیوی انیمیشن کیوتو فعالیت میکند با کارگردانی مجموعهی !K-On راه موفقیت را در این استودیو آغاز کرد، استودیویی که بهخاطر انیمههایی که اغلب در مورد شخصیتهای دختر هستند (کلاناد، ناپدید شدن هاروهی سوزومیا، وایولت اورگاردن و...) شناخته میشود. ضمن اینکه حادثهی آتشسوزی این استودیو در سال ۲۰۱۸ که توسط یک مجرم روانی شکل گرفت، با ۴۰ کشته و ۳۴ مجروح، بهعنوان مرگبارترین حادثهی کشتار جمعی تاریخ ژاپن پس از جنگ جهانی دوم و ضربهای وحشتناک برای خانوادهی انیمه یاد میشود. یامادا یکیاز بازماندگان حاضر در آن حادثه است.
یکی از شاخصترین ساختههای کیوتو انیمیشن که حاصل همکاری سه خانم در رأس کارگردانی، فیلمنامهنویسی و خلق مانگای آن است جزو بهترین انیمههای سینمایی قابل پیشنهاد دادن به دیگران محسوب میشود. انیمهی صدای خاموش به تلاش یک دختر ناشنوا به اسم شوکو نیشیمیا بعداز انتقال به دبستان جدیدش برای ارتباط با دیگران میپردازد اما اذیتهای ادامهدار شویا یوشیدا منجر به عواقب احساسی مهمی در آیندهی هر دو میشود که جبران آنرا سخت و پیچیده میکند. داستان فیلم بیشتراز هرچیز درمورد خطاهای گذشته است که میتواند کمکم به حس عذاب وجدان و تنبیه درونی انسان تبدیل شود، نکتهای که بهشکلی تأملبرانگیز و البته منحصربهفرد در این اثر پیاده شده و به لحظههای حساس و دوستداشتنی آن معنایی ارزشمند بخشیده است.
۴۸- انیمه Mirai (2018)
انیمه آینده
عنوان ژاپنی: Mirai no Mirai
نویسنده و کارگردان: مامورو هوسودا
محصول: ۲۰۱۸ | استودیو چیزو
میانگین امتیازات انیمه Mirai در IMDB: ۷ | میانگین امتیازات انیمه Mirai در مای انیمه لیست: ۷.۴
مامورو هوسودا در میرای نشان میدهد چقدر برای ساخت اثری که به جایگاه خانواده بپردازد اهمیت قائل است. اگر «بچههای گرگ» نگاهی مادرانه به این موضوع داشت حالا میرای از زاویهای کودکانه به شکلگیری هویت خانوادگی میپردازد. هوسودا در این فیلم رفتار بچههای خودش را الگوی داستانپردازی قرار داده است. با وارد شدن نوزاد دختر به جمع خانواده، پسربچهی آنها جایگاه خود را در خطر میبیند اما حسادت کودکانهی کان با عبور از دنیای جادویی اطرافش کمکم به حس مسئولیتپذیری ختم میشود.
هوسودا یکی از دغدغههای سینمایی خود را اینبار در یک فیلم تجربی بهرخ میکشد، اثری که از برشی ساده در روحیات و تخیلات کودکانه به روندی متفاوت برای بیان یک مفهوم اجتماعی باارزش و آموزنده میرسد و با بررسی بازههای زمانی مختلف زندگی یک خانواده به ظاهر کهنهی داستان خود طعمی تازه میبخشد. بههمین دلیل استعارههای موجود در اجزای روایت فیلم هوسودا از نوع طراحی خانه تا شخصیتهای تخیلی آن حضور دلپذیری در این برش جادویی حاصل ذهن خلاق یک کودک دارند؛ درست مثل خود فیلم که همپای تفکرات قهرمانش از خامی ابتدایی به بلوغی در انتها میرسد.
۴۹- انیمه Maquia: When the Promised Flower Blooms (2018)
انیمه ماکیا: زمانی که گل موعود شکوفه میدهد
عنوان ژاپنی: Sayonara no asa ni yakusoku no hana wo Kazarou
نویسنده و کارگردان: ماری اوکادا
محصول: ۲۰۱۸ | استودیو P.A.Works
میانگین امتیازات انیمه Maquia: When the Promised Flower Blooms در IMDB: ۷.۴ | میانگین امتیازات انیمه Maquia: When the Promised Flower Blooms در مای انیمه لیست: ۸.۵
ماری اوکادا بعداز تجربههای زیادی که در مقام نویسندگی فیلمنامه داشته با انیمهای که برای اولین بار کارگردانی آنرا هم خودش برعهده دارد، درخشان ظاهر شده است. اغلب فعالیت هنری اوکادا در نوشتن فیلمنامه و کامپوزیت انیمهها بوده است و این تجربه در ساخت انیمهی ماکیا کاملا بهچشم میآید. علاوهبراین حس زنانهی اوکادا برای ایجاد یک رابطهی مادر و فرزندی ناب با ظرافتی تأثیربرانگیز در طول روایت داستان جاری است. تغییرات و روند طولانی بازهی زمانی داستان اجرای کمنقصی دارد و بخش احساسی و دراماتیک آنرا به قویترین ویژگی آن تبدیل کرده است.
ساکنین سرزمین لورف عمری جاودان دارند و همیشه در حالت جوانی باقی میمانند. ارتش پادشاهی با حمله به این قوم سعی در ارث بردن جاودانگی این نژاد دارد. ماکیا موفق میشود از این تهاجم فرار کند و بعداز پیدا کردن نوزادی معمولی تصمیمبه زندگی ناشناس در بین مردم عادی میگیرد. تعاملی که در ادامه شکل میگیرد یک درام فانتزی بهشدت درگیرکننده است که ایثار و عواطف مادرانه را همسطح عشقی نامیرا تکریم میکند. بهعلاوه مفهوم گذر عمر و دنبال کردن ریسمان سرنوشت با یک موسیقی گوشنواز (بازگشت کنجی کاوای بعداز ساخت موسیقی درخشان انیمهی «شبح درون پوسته») ترکیب تأثیرگذاری در وقایع تلخ و شیرین این انیمهی خوشساخت داشته است.
۵۰- انیمه Weathering with You (2019)
انیمه تغییرات آبوهوا با تو (فرزند آبوهوا)
عنوان ژاپنی: Tenki no Ko
نویسنده و کارگردان: ماکوتو شینکای
محصول: ۲۰۱۹ | کومیکس ویو فیلمز
میانگین امتیازات انیمه Weathering with You در IMDB: ۷.۶ | میانگین امتیازات انیمه Weathering with You در مای انیمه لیست: ۸.۵
ماکوتو شینکای با ساخت انیمهی Weathering with You ثابت میکند چه کارگردان باهوشی است. در دورهای که ساخت انیمههای سینمایی عاشقانه اوج گرفته است شینکای برای جدا کردن فیلمش از این موج که البته خودش یکیاز بزرگان آن بهشمار میرود، درست بعداز مهمترین اثرش یعنی Your Name، باز هم با شدتی بیشتر به همان فضاسازی بازمیگردد و خب باز هم نقصهای جزئی اثرش را بهخوبی پوشش میدهد. حالا شینکای دو قهرمان عاشق داستان را از هم جدا نمیکند بلکه تلاش برای جلوگیری از شکلگیری آن جدایی همیشگی را در متن داستان قرار میدهد. علاوهبراین شینکای استفادهی موفق تزریق عناصر تخیلی به قلب فضای واقعگرایانهی ماجرا را بهشکل پوستهای برای ایجاد نوگرایی در روایتش تکرار میکند.
داستان آشنایی هوداکا و هینا در توکیویی که از بارش بیامان باران رنج میبرد، قرار است به قبول رنجی برای بازگشت به شرایط عادی تبدیل شود. هوداکا نوجوانی است که برای رهایی و رسیدنبه بلوغ اجتماعی به توکیو فرار کرده است و هینا دختر یتیمی است که قدرتی جادویی برای کنترل آبوهوا دارد. قدرت جادویی عشق در دوران بلوغ برای حفظ این وصال گره در انتخابهای بزرگ زندگی دارد که سرنوشت را رقم میزند. انتخابی که شینکای در طی مسیر فیلمسازی خود هر بار به وجهی از آن میپردازد و باز هم عاشقانهای بکر خلق میکند.
انیمههای سینمایی پیشنهادی دیگر
اما بهدنبال فهرست بهترین انیمه های سینمایی تاریخ در بالا طبیعتا انیمههای سینمایی دیگری هم هستند که شایستگی حضور در آن را دارند. با ذکر این نکته که فیلمهای قابل اعتنایی که براساس سریالهای معروف انیمه و البته با وابستگی کامل به آنها ساخته شدهاند جزو هدفگذاری این مقاله قرار نگرفتهاند، درادامه بعضی از پیشنهادهای دیگر را مرور میکنیم. انیمهی سینمایی «همسایه من خانواده یامادا» My Neighbors the Yamadas (1999) کمدی خانوادگی شیرین ایسائو تاکاهاتا و «از بالای تپه پاپی» From Up on Poppy Hill (2011) به کارگردانی گورو میازاکی از استودیو جیبلی ازجمله آثار نیازمند توجه هستند. انیمهی «بچههایی که آواهای گمشده را دنبال میکنند» Children Who Chase Lost Voices (2011) یکی از ساختههای ماکوتو شینکای است که ماجراجوییهایی از جنس سینمای میازاکی را مزه میکند. انیمهی سینمایی سرمستی مثل (2017) The Night Is Short, Walk on Girl اثر ماساکی یواسا فراز دیگری در سبک خاص آثار اوست که البته با انیمهی سرزنده و پراحساس Ride Your Wave (2019) به بسترهای جدیدی میرسد. سه فیلم انیمهی Puella Magi Madoka Magica هم برای کسانی که طرفدار فانتزیهای جادویی هستند مثل یک معجون قوی عمل میکند.
انیمهی Night on The Galactic Railroad (1985) با فلسفهای عرفانی و Belladonna of Sadness (1973) با استایل هنری متفاوت و خلاقانهاش جزو آثار سوررئال کلاسیک انیمیشن ژاپن هستند، بهعلاوه انیمه Neo-Tokyo (1987) که کلاژ دیگری در بین آثار آنتولوژی ساخته شده است، میتوانند بین تجربههای متفاوت انیمهای قرار بگیرند.
انیمههای دغدغهمندی مثل Colourful (2010) که نگاهی متفاوت به مسألهی درک جایگاه زندگی و مرگ دارد، انیمهی سرگرمکنندهای مثل Penguin Highway (2018) که قالب جالبی در ارتباط با دوران بلوغ و یک بحران زیستمحیطی پیدا کرده و انیمهی Roujin-Z (1991) که یک کمدی کلاسیک در نفی فوران تکنولوژی است. همچنین انیمهی Wings of Honneamise (1987) که بیشتر نشان میدهد چطور یک ایدهی خوب با یک فیلمنامه و کارگردانی متوسط نمیتواند حتی بودجهی هنگفت خود را جبران کند.
انیمههایی که در بخش اکشن بهتر عمل میکنند مثل انیمهی Jin-Roh: The Wolf Brigade (1999) و انیمهی Patlabor: The Movie (1989) (بههمراه قسمت دومش) درکنار اکشنهای فانتزیتری مثل Promare (2019) و انیمهی Redline (2009) به طرفداران این سبک پیشنهاد میشود. بهعلاوه انیمهی «شمشیر غریبه» Sword of the Stranger (2007) که برای طرفداران ساموراییها و نبردهای شمشیری جذاب خواهد بود یا انیمه Blame! (2017) که انتخابی دیدنی برای طرفدران ماتریکس و آثار پساآخرالزمانی اکشن خواهد بود. انیمههای سهبعدی مثل Final Fantasy VII: Advent Children (2005) و انیمهی Stand by Me Doraemon (2014) هم تجربههای بصری قدرتمند و متفاوتی در بین انیمههای مرسوم دیگر هستند.
و درنهایت از میان خیل انیمههای سینمایی عاشقانه آثار خاصی مثل انیمهی Into the Forest of Fireflies’ Light (2011)، فیلمی با ترکیب علمی-تخیلی مثل Patema Inverted (2013)، فانتزیهایی با رویه متفاوتتر مثل انیمهی The Anthem of the Heart (2015)، انیمهی Her Blue Sky (2019) و انیمهی A Whisker Away (2020) که ماری اوکادا فیلمنامهی آنها را نوشته است و احتمالا جزو آثاری قرار گیرند که در گذر زمان کمکم فراموش شوند، بهعلاوه فیلمهای عامهپسندی مثل انیمه I Want to Eat Your Pancreas (2018) و آنتولوژی Flavors of Youth (2018) میتوانند لحظههای پرفروغی برای طرفداران انیمههای رمانتیک رقم بزنند.
تیتراژ پایان: PencilHead
بهعنوان حسن ختام این مقاله تماشای یک موزیک ویدئوی انیمهای (AMV) به اسم PencilHead خالی از لطف نیست. کلیپی فوقالعاده که با ترکیب دیدنی بعضیاز لحظههای خاص انیمهها در فیلتری مدادی میتواند استعارهی بهجایی باشد از اینکه چطور این دنیای موازی باشتاب درحال حرکت به جلو است و این نمایش، بعداز تیتراژ، همچنان با خلق لحظههایی باشکوه و جادویی ادامه خواهد داشت.
PencilHead _ آپارات / یوتیوب
پرسشهای متداول
- انیمه چیست ؟انیمه به پویانماییهایی با مبدا کشور ژاپن گفته میشود که اغلب برمبنای مانگا، کتابهای مصور سیاه و سفید تولید میشوند و استایل خاص خود را دارند. برخلاف ظاهر کارتونی، انیمهها در مدیومهای مختلف مثل فانتزی، درام، فلسفی و اکشن روایت میشوند و گاهی هم دارای محتوای بزرگسالانه هستند.
- بهترین انیمه های عاشقانه کدام ها هستند؟از جمله انیمه های عاشقانه ای که به تازگی روی پرده سینما رفتهاند میتوانیم به Weathering with You و Your Name اثر ماکوتو شینکای اشاره کنیم که بسیار مورد توجه علاقمندان بهدنیای انیمهها قرار گرفت.
- کدام انیمه فانتزی را تماشا کنیم ؟برای دنبال کردن فانتزی در بین انیمه ها انتخابهای زیادی مثل انیمه Ghost In The Shell، انیمه Paprika و البته اکثر آثار استودیو جیبلی وجود دارد. از جمله دیگر انیمه های فانتزی میتوانیم به انیمه Cowboy Bebop: The Movie، انیمه Rebuild of Evangelion و انیمه The Girl Who Leapt Through Time اشاره کنیم که حتما باید آنها را تماشا کنید.