یادگیری همیشه به‌معنای آموختن نکات علمی و تاریخی نیست. دامنه درس‌ها و مهارت‌هایی که کودکان باید یاد بگیرند، محدود نیست. در روزهایی که درنتیجه همه‌گیری ویروس کرونا مدرسه‌ها آنلاین شده‌اند، بهتر است پدر و مادرها کمی برنامه درسی را تغییر دهند. در کنار ریاضی و جغرافیا، مهارت های زندگی را هم به فرزندانتان یاد دهید. در این مطلب، مهارت‌هایی را به شما معرفی می‌کنیم که آموزش آنها به کودکان مفید است. این مهارت‌ها باعث می‌شوند زمانتان را با بچه‌ها بهتر سپری کنید.
کودکان نوپا و پیش‌دبستانی‌ها
۱. قراردادن لباس‌های کثیف در سبد مخصوص
این مهارت احتمالا به درد شوهرها هم می‌خورد! یک سبد برای کل خانواده هم کفایت می‌کند؛ اما اگر می‌توانید، برای کودک سبدی مخصوص در اتاقش بگذارید تا لباس‌های کثیفش را در آن بگذارد.
۲. قراردادن اسباب‌بازی‌ها در سطلی مخصوص
بچه‌های نوپا دوست دارند که چیزها را در سبد یا ظرف بگذارند یا آنها را خالی کنند. وقتی زمان جمع‌کردن اسباب‌بازی‌ها می‌رسد و کودک همه آنها را در سبد یا سطل مخصوصی می‌گذارد، به فرزندتان آفرین بگویید.
بازی فکری مفید و مناسب برای کودکان یک تا ۱۰ سال کدامند؟
۳. لباس پوشیدن
این روزها که بیشتر وقت‌تان را در خانه سپری می‌کنید، فرصت خوبی است برای اینکه بچه‌ها لباس پوشیدن را تمرین کنند. مهم نیست که لباس‌ها هماهنگ نباشند. با تمرین و در گذر زمان، بچه‌ها تطبیق‌دادن لباس‌ها باهم را هم یاد می‌گیرند.
خرید لباس کودک ایرانی و معرفی ۶ برند شناخته شده
۴. استفاده از ابزار آشپزخانه
استفاده از قاشق، چنگال و حتی کار با کارد کره‌خوری را از سن پایین به بچه‌ها یاد بدهید.
۲۰ ابزار کاربردی و ارزان برای آشپزخانه؛ با لذت در آشپزخانه کار کنید
۵. بازیابی احساسی
بچه‌ها همان‌طور که یاد می‌گیرند سطل اسباب‌بازی را پر کنند، باید یاد بگیرند سطل احساسات را هم پر کنند. به کودکتان یاد دهید که وقتی غمگین است یا کسی او را ناراحت کرده یا نیاز به صحبت رودررو دارد، به‌عبارتی هروقت ذخیره احساسی‌اش تمام شده است، به شما بگوید.
۶. نه گفتن به شوخی‌هایی مثل قلقلک‌دادن
قلقلک خیلی هم لذت‌بخش است تا وقتی که خود کودک بخواهد. به‌محض اینکه کودک بگوید بس است، قلقلک باید متوقف شود. این حق آنهاست که درباره اینکه چه‌کسی آنها را لمس می‌کند، تصمیم بگیرند. این مسئله نباید موضوعی غیرعادی باشد، بلکه باید امری طبیعی به نظر برسد.
۷. نه گفتن به بوس و بغل
مانند قلقلک، اینجا هم حق کودک است که اجازه ندهد او را بغل کنند یا ببوسند. او هم مجبور نیست دیگران را ببوسد یا بغل کند. این موضوع را از سن کم به بچه‌ها گوشزد کنید.
۸. فرارکردن از سلاح
به بچه‌ها یاد بدهید که اگر تفنگ یا چاقویی بزرگ دیدند، هرگز به آنها دست نزنند؛ فرار کنند و به بزرگترها خبر بدهند.
۹. شست‌وشوی درست دست‌ها
این درسی است که شاید کوچولوی شما بتواند به بزرگ‌سالان دیگر هم یاد دهد؛ بنابراین پاداش می‌گیرد.
۱۰. استقلال در حرف‌زدن
هر زمان ممکن است، کودک پیش‌دبستانی را تشویق کنید که درباره موضوعاتی که به او مربوط است، حرف بزند و خجالت نکشد. وقتی اسمش یا سنش را می‌پرسند یا هنگامی که پیش‌خدمت رستوران درباره غذا از او می‌پرسد، کودک را تشویق کنید که پاسخ دهد. دانستن اینکه می‌تواند نظرش را بیان کند برای کودک سودمند است.
بچه‌های دبستانی
۱. لباس‌شویی
شاید انواع توپ‌های رخت‌شویی برای بچه‌های جذاب باشند؛ اما این توپ‌ها در دسترس همه نیستند. به‌هرحال نباید فراموش کنید که این توپ‌ها حاوی مواد شیمیایی هم هستند. درهرحال، بچه‌ها را در جمع‌کردن لباس‌ها، راه‌انداختن ماشین لباس‌شویی، پهن‌کردن لباس‌ها و سپس جمع‌کردن و تا کردن آنها شریک کنید.
۲. واکنش در وضعیت اضطراری
آیا کودک شما می‌داند هنگام وقوع آتش‌سوزی یا وضعیت اضطراری پزشکی چه باید بکند؟ تماس‌گرفتن با شماره‌های اضطراری و صحبت‌کردن با فرد پاسخ‌گو را با بچه‌ها تمرین کنید.
۳. حفظ‌کردن شماره تلفن
درست است که این روزها به‌ندرت شماره تلفن حفظ می‌کنیم؛ اما در موقعیت‌های ناخواسته، مثلا اگر کودکتان از شما جدا افتاد، دانستن شماره تلفن همراه شما، کمک شایانی می‌کند.
۴. داشتن کلمه رمز
کلمه رمز می‌تواند به این معنی باشد که بغل می‌خواهد یا اینکه دیگر نمی‌خواهد در خانه دوستش بماند. داشتن کلمه رمزی که فقط خودتان دو نفر آن را می‌دانید، به کودکتان کمک می‌کند که در موقعیت‌های مختلف حرفش را بزند و کمک بگیرد.
۵. آماده‌کردن ناهار برای خودشان
انتخاب و آماده‌کردن تغذیه بین روز، مهارت سودمندی برای بچه‌هاست. امکان انتخاب از خوراکی‌های مختلف مانند میوه ها، سبزیجات و لبنیات را به آنها بدهید.
۶. تعیین زنگ تفریح ذهنی
در خانواده، روزی را به سلامت ذهن و سلامت روان اختصاص دهید. دانستن اینکه چه زمانی نیاز داریم به ذهنمان استراحت بدهیم، حتی برای بچه‌ها هم سودمند است. نامش هرچه باشد، مهم نیست: «روز سرگرمی» یا «روز من و مامان». هدف نشان‌دادن این موضوع است که توجه به سلامت ذهن و روان به‌اندازه سلامت جسم مهم است.
۷. دفاع از خود
آموزش این مسئله که اختیار بدن کودک در دست خود اوست، از سن پایین‌تر شروع می‌شود. اما شروع دوران مدرسه زمان مناسبی است برای یادآوری این که هر زمان کودک احساس ناراحتی کرد، باید قاطعانه بگوید نه! برای چنین واکنشی هم لازم نیست به کسی حساب پس بدهد.
اگر نمی‌خواهد کسی لمسش کند، همراه غریبه‌ای برود، کاری را انجام دهد که دوستش می‌گوید یا در هر موقعیت دشوار دیگری، کافی است مخالفت خود را ابراز کند. با فرزندتان حرف بزنید و برایش توضیح دهید که قرار نیست چون فردی در دسته آدم‌بزرگ‌ها یا دوستان قرار می‌گیرد، باید هرچه او می‌گوید، انجام بدهد. اطمینان دهید که نه گفتن حق طبیعی اوست و شما از او حمایت می‌کنید.
۸. صحبت درباره نژاد
درباره تبعیض نژادی و نژادپرستی با کودکتان حرف بزنید. دانش‌تان را افزایش دهید، اما بگذارید بچه‌ها پیشتاز باشند. احتمالا از دانسته‌هایشان شگفت‌زده می‌شوید.
۹. تدارک جعبه حال‌خوب‌کن
ممکن است شما همیشه در زمان مناسب در دسترس نباشید تا حال کودک دلبندتان را خوب کنید. ابزاری فراهم کنید که در نبودتان به او کمک کند تا حالش بهتر شود. پتوی موردعلاقه، سنگ آرام‌بخش، تخته نقاشی برای کشیدن احساسات یا هر چیزی که ارزشی ویژه برای کودک دارد، می‌تواند برای این کار استفاده شود.
بچه‌ها در سن راهنمایی (دوره متوسطه اول) و نوجوانان
۱. فرستادن کارت تشکر
تمرین نوشتن پیام تبریک با دست‌خط خودش، روزی در بزرگ‌سالی، به‌ویژه برای کاریابی به درد فرزندتان می‌خورد.
۲. فرستادن نامه
گذاشتن برگه در پاکت و کامل‌کردن قسمت مربوط به گیرنده و فرستنده را روی پاکت نامه به کودکتان یاد دهید. چسباندن تمبر و ارسال نامه را با هم تمرین کنید.
۳. شناسایی احساسات
با بچه‌ها درباره احساساتشان و نام هریک صحبت کنید. این مهارت در زندگی، حیاتی است. ناتوانی در شناخت احساساتمان باعث می‌شود تا تبدیل به آدمی شویم که ناآگاه از احساسی که دارد، خودش را در چیپس و پفک غرق می‌کند!
۴. اقدام‌کردن
کودکتان را به عمل‌کردن و کنش داشتن تشویق کنید؛ مثلا وقتی کودکتان نگران وضعیت نامناسب سطل‌های زباله در محل زندگی‌تان است، او را تشویق کنید که با سازمان مربوطه (مثلا سامانه ۱۳۷ شهرداری) تماس بگیرد و موضوع را مطرح کند.
۵. تماس‌گرفتن
چه در تعیین وقت پزشک و چه سفارش غذا، تماس‌گرفتن و مکالمه تلفنی مهارتی ضروری در زندگی است. روراست باشیم؛ این کار برای ما آدم‌بزرگ‌ها هم دشوار است.
۶. عذرخواهی‌کردن
دانستن اینکه چه زمانی باید عذرخواهی کنیم، برای هرکسی دشوار است. چیزی که بیشترین تأثیر را در آموزش این مسئله دارد، الگوسازی درست است. پس شما به‌عنوان فرد بزرگ‌تر و الگوی کودکتان هر زمان اشتباه کردید، عذرخواهی کنید.
۷. تهیه فهرست خرید
به‌جای اینکه گاه‌به‌گاهی داد بزنند که مامان پفک نداریم (چیزی که همین دیروز خریده‌اید و بچه‌ها یک‌روزه تمامش کرده‌اند) به آنها یاد دهید که در زمان مناسب، فهرستی از چیزهایی تهیه کنند که باید خریده شوند. بد نیست که سفارش و خرید آنلاین را هم به آنها آموزش دهید.
۸. شناخت منابع معتبر
در دنیای امروز، بچه‌ها بیشتر و بیشتر در دنیای آنلاین زندگی می‌کنند. مهم است که آنها اخبار معتبر را از شایعات بی‌پایه تشخیص دهند. به بچه‌ها نشان دهید چطور می‌توانند اعتبار مطلبی را که در اینترنت خوانده‌اند بررسی کنند. می‌توانید فهرستی از سایت‌های مطمئن و معتبر را به آنها ارائه کنید.
۹. عوض‌کردن پوشک
درست شنیدید! در خیلی از کشورها، بچه‌داری مهارتی است که در دوران نوجوانی می‌توانید با آن پول دربیاورید.
۱۰. شناخت تفاوت‌ها و احترام به آن
گاهی جزئیات تأثیرات شگرفی به‌دنبال خواهند داشت. با کودکتان در موقعیت‌های مختلف درباره تفاوت آدم‌ها صحبت کنید؛ مثلا درباره اینکه آدمی که از صندلی چرخ‌دار استفاده می‌کند، باید از در بزرگ‌تری عبور کند یا کسی که مشکل شنوایی دارد، با چالش‌های بیشتری روبه‌رو است.
کودکی که یاد می‌گیرد تفاوت‌ها را ببیند و به آنها احترام بگذارد، در بزرگ‌سالی به آدمی تبدیل می‌شود که می‌داند باید به طرز فکرهای مختلف احترام بگذارد. این درسی است که خیلی از بزرگترها هم به آن نیاز دارند.
آیا شما مادر یا پدر هستید؟ شما تا چه اندازه با آموزش این مهارت‌ها به بچه‌ها موافقید؟ خودتان این موارد را به فرزندانتان یاد داده‌اید یا می‌دهید؟ به‌نظر شما، چه مهارت‌های دیگری را می‌توان به این فهرست اضافه کرد؟ خود شما در کودکی چقدر با این مهارت‌ها آشنا شده‌اید؟ این آموزش‌ها چه تأثیری بر رفتار و طرز فکر شما در بزرگ‌سالی داشته‌اند؟
