قصد نداریم شما را نگران کنیم، اما باید درمورد هر چیزی که در طول روز می‌خورید، اطلاعات کافی داشته باشید؛ از غلات صبحانه گرفته تا سُس کچاپی که به‌عنوان طعم‌دهنده در اکثر غذاها می‌ریزید. امروزه یکی از اصلی‌ترین عوامل چاقی و دشمن درجه‌یک سلامتی مردم، شکر است. با توجه به تمایل بسیاری از مردم به مصرف شکر، پزشکان و مراکز بهداشتی برای ترغیب مردم به کاهش مصرف چربی و پایین آوردن مصرف کلسترول تلاش زیادی می‌کنند و از مردم می‌خواهند تا یک رژیم غذایی سالم را جایگزین عادات بد غذایی خود کنند.
گزارش‌های اخیر نشان می‌دهند شکر یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌های کارشناسان در زمینه‌ی حفظ سلامت جسم است و بر همین اساس توصیه می‌شود کمتر از ۱۰ درصد از کالری روزانه‌ی خود را از شکر دریافت کنید. انجمن سلامت آمریکا معتقد است کمتر از نیمی از کالری روزانه‌ی مردم باید از شکر دریافت شود. (در حدود ۶ قاشق چای‌خوری یا ۱۰۰ کالری برای زنان و ۹ قاشق چای‌خوری یا ۱۵۰ کالری برای مردان.)
در حالت طبیعی، شکر یک ماده‌ی تقریبا بی‌ضرر و البته تا حدی ضروری است. باید توجه داشت که بدن انسان برای داشتن یک عملکرد مناسب به کربوهیدرات نیاز دارد. کربوهیدرات‌ها در میوه‌ها، سبزی‌ها و لبنیات به‌صورت ترکیبات فروکتوز یا لاکتوز وجود دارند. مشکل وقتی به‌وجود می‌آید که شکر به‌عنوان یک افزودنی طعم‌دهنده در فرایند آماده‌سازی غذا به آن افزوده می‌شود.
مصرف بیش‌ازحد این ماده‌ی غذایی می‌تواند تأثیر مخربی بر سلامتی انسان داشته باشد که بزرگ‌ترین مشکل آن، افزایش وزن است. افزودن شکر موجب می‌شود میزان ترشح انسولین در بدن بالا برود، سوخت‌وساز مختل و کالری اضافی به‌صورت چربی شکمی ذخیره شود.
کاهش وزن تنها فایده‌ی کم کردن مصرف شکر نیست، در ادامه به ۲۱ مزیت دیگر کاهش مصرف شکر اشاره می‌کنیم.
۱. فشار خون‌تان را کاهش می‌دهد
کاملا واضح است که یکی از عوارض مصرف زیاد شکر، بالا رفتن فشارخون است. تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که مصرف شکر زیاد، علاوه بر اضافه‌وزن می‌تواند موجب بالارفتن فشارخون نیز بشود. این اصلا موضوع بی‌اهمیتی نیست؛ فشارخون بالا فشار بیشتری را به قلب وارد می‌کند و در درازمدت ممکن است کل سیستم گردش خون را دچار آسیب کند. فشارخون بالا موجب بیماری‌های قلبی، حمله قلبی، سکته قلبی، آسیب به کلیه‌ها، بسته‌شدن رگ‌های قلبی و بسیاری از بیماری‌های جدی مربوط به قلب و عروق کرونر می‌شود.
به عبارت دیگر، افرادی که رژیم غذایی روزانه‌شان حداقل ۲۵ درصد شکر داشته باشد، دوبرابر بیشتر از افرادی که فقط ۱۰ درصد از کالری دریافتی‌شان شکر است، به بیماری‌های قلبی مبتلا می‌شوند.
۲. کلسترول خون‌تان پایین می‌آید
افرادی که شکر بیشتری مصرف می‌کنند، معمولا سطح HDL خون یا همان کلسترول خوب آنها پایین و برعکس میزان LDL یا کلسترول بد خون‌شان بالاست. افزایش سطح تری‌گلیسیرید یا همان چربی خون نیز یکی دیگر از عواقب افزایش مصرف شکر در رژیم غذایی است. کلسترول بد و چربی خون با انسداد عروق خونی، زمینه‌ی ابتلا به بیماری‌های قلبی را فراهم می‌کنند.
۳. خطر بروز حمله قلبی کاهش می‌یابد
براساس مطالعات انجام‌شده، افرادی که شکر بیشتری مصرف می‌کنند، در مقایسه با دیگران بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی قرار دارند. یک راه‌حل ساده برای پایین آوردن ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی، قطع مصرف نوشابه‌های گازدار است. پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهند رابطه‌ی مستقیمی بین مصرف نوشیدنی‌هایی که با شکر شیرین شده‌اند و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی وجود دارد. دکتر داریا لانگ گلیسپی (Darria Long Gillespie) پزشک اورژانس هیئت مدیره‌ی بیمارستان دانشگاه اموری معتقد است مصرف هر نوشابه می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را تا ۲۵ درصد افزایش بدهد.
۴. ذهن فعال‌تری خواهید داشت
حتما می‌دانید که شکر دشمن اصلی دندان است، اما نکته‌ی مهم‌تر و ترسناک‌تر این است که شکر می‌تواند قدرت ذهنی شما را کاهش بدهد. تحقیقات نشان می‌دهند که زیاده‌روی در مصرف شکر عملکرد شناختی مغز را مختل می‌کند و با کاهش تعداد پروتئین‌هایی که مسئول حافظه و پاسخگویی هستند، آسیب‌هایی جدی به مغز و عملکرد آن وارد می‌شود.
در یک مطالعه‌ی خاص نشان داده شد موش‌هایی که شکر مصرف می‌کنند در مقایسه با موش‌هایی که یک رژیم غذایی کنترل‌شده دارند، فعالیت سیناپسی کمتری دارند. در واقع مصرف بالای قند با سندروم متابولیک مرتبط است. دکتر لانگ گلیپس می‌گوید: «بیماری سندروم متابولیک نه‌تنها با کاهش عملکرد شناختی مرتبط است، بلکه ممکن است حتی باعث تغییراتی در ساختار مغز شود.»
۵. خطر ابتلا به آلزایمر و زوال عقل را کاهش می‌دهد
شکر موجب کاهش تولید فاکتور نورون‌زایی مشتق‌شده از مغز (BDNF) می‌شود. این ماده‌ی شیمیایی در شکل‌گیری خاطرات جدید و یاد‌آوری خاطرات گذشته به مغز کمک می‌کند. سطح BDNF به‌ویژه در افراد مبتلا به اختلال متابولیسم گلوکز (افراد مبتلا به دیابت و پیش‌دیابت) بسیار پایین است. در واقع می‌توان گفت کاهش BDNF ارتباط مستقیمی با بیماری زوال عقل و آلزایمر دارد.
۶. کمتر دچار افسردگی می‌شوید
تحقیقات نشان می‌دهند افراد مُسنی که بیش از چهار بطری نوشابه در روز مصرف می‌کنند، در مقایسه با افرادی که اصلا نوشابه، قهوه یا چای مصرف نمی‌کنند، ۳۰ درصد بیشتر دچار افسردگی می‌شوند. عملکرد مناسب مغز، به دسترسی پایدار به برخی مواد شیمیایی مانند گلوکز و انسولین وابسته است. وقتی گلوکز (که نام دیگر شکر است) وارد بدن می‌شود، انسولین ترشح می‌شود و راه ورود شکر به سلول‌ها را هموار می‌کند. وقتی بدن شما به‌طور مداوم شکر زیادی دریافت کند، نسبت به انسولین مقاوم می‌شود و انسولین دیگر تأثیر سابق را نخواهد داشت. این عامل به‌نوبه‌ی خود موجب افسردگی و اضطراب می‌شود.
۷. اعتیاد به شیرینی و مواد غذایی شیرین در شما کم می‌شود
پژوهش‌های انجام‌شده نشان می‌دهند حیواناتی که نوشیدنی‌های شیرین مصرف می‌کنند، بیشترِ علائم اعتیاد به مواد مخدر را از خود بروز می‌دهند. چه اتفاقی می‌افتد؟ در هنگام جذب شکر، دوپامین (انتقال‌دهنده‌های عصبی احساس خوب در مغز) ترشح می‌شود. مشکل این است که خوردن بیش‌ازحد شکر میزان ترشح دوپامین را به‌شدت کاهش می‌دهد و این یعنی اینکه اگر می‌خواهید به‌اندازه‌ی قبلا احساس شادی کنید، باید شکر بیشتری مصرف کنید. یکی از تحقیقات انجام‌شده در این زمینه نشان می‌دهد که خوردن مواد غذایی شیرین قسمت‌هایی از مغز را که در افراد معتاد به کوکائین فعال می‌شود، تحریک می‌کند. کاملا مشخص است که مواد مخدر تنها چیزی نیست که باید در برابر آن مقاومت کنید!
۸. موجب جوان ماندن پوست می‌شود
برای حفظ شادابی و طراوت دوران جوانی، بهتر است از مصرف زیاد شکر اجتناب کنید. کاهش مصرف شکر موجب جوانی پوست و جلوگیری از چروک صورت می‌شود. در واقع با ورود شکر به بدن و اتصال آن به پروتئین‌های خون مقدار زیادی گلیکاسیون (AGEs) تولید می‌شود. AGEs موجب آسیب به کلاژن و الاستین می‌شود. گفتنی است که کلاژن و الاستین وظیفه‌ی استحکام بافت پوست را برعهده دارند و آسیب رسیدن به آنها، یکی از مهم‌ترین دلایل ایجاد چین‌وچروک در پوست است. همچنین شکر آنزیم‌های آنتی اکسیدان طبیعی بدن را غیرفعال می‌کند و درنتیجه پوست در برابر اشعه‌ی خورشید آسیب‌پذیرتر می‌شود. دکتر لانگ گلیسپی می‌گوید: «اینکه بگویم آنچه که می‌خورید بر سلامت و شادابی پوست شما تأثیرگذار است، حرف نادرستی نیست.»
۹. موجب صاف شدن و روشن شدن پوست می‌شود
خوردن غذاهای شیرین به دلیل بالابودن میزان گلوکز و نوسانات شدید هورمونی می‌تواند باعث بروز آکنه در افراد شود. ماریسا موری (Marisa Moore) استاد دانشگاه ایالت جورجیا معتقد است: «التهاب ناشی از مصرف بیش‌ازحد قند، زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس است.»
۱۰. احتمال ابتلا به دیابت را کاهش می‌دهد
تحقیقات نشان می‌دهد که خوردن یک تا دو لیوان نوشیدنی شیرین در روز، احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را تا ۲۶ درصد افزایش می‌دهد. به‌دلیل مقاومت بالای انسولین ناشی از مصرف زیاد قند گلوکز، فروکتوز و سایر انواع آن، قند نمی‌تواند وارد سلول شود و درنتیجه در رگ‌های خونی رسوب می‌کند. تجمع میزان زیاد شکر در خون می‌تواند زمینه‌ساز بیماری دیابت و درنهایت ابتلا به آن شود.
۱۱. به کبد چرب مبتلا نمی‌شوید
پژوهش‌ها نشان می‌دهند یک رژیم غذایی پُرشکر ممکن است خطر ابتلا به بیماری کبد چرب را افزایش بدهد. آیا تا‌به‌حال چیزی درمورد کبد چرب شنیده‌اید؟ دکتر مارک هیمن (Mark Hyman) بنیانگذار مرکز سلامت اولترا و رئیس مؤسسه‌ی پزشکی کاربردی می‌گوید: «شما تنها کسی نیستید که اطلاعات زیادی درمورد این بیماری ندارید، اما واقعیت این است که بیماری کبد چرب یکی از بیماری‌های بسیار شایع در آمریکاست.» ترشح زیاد انسولین به دلیل مصرف زیاد شکر موجب می‌شود چربی وارد سلول‌های کبد شود و همین موضوع منجر به التهاب در کبد می‌گردد. بیماری کبد چرب یکی از دلایل اصلی ابتلا به دیابت، حمله‌ی قلبی و حتی سرطان محسوب می‌شود.
۱۲. خطر ابتلا به برخی از سرطان‌ها را کاهش می‌دهد
اگرچه مطالعات انجام‌شده در این زمینه کامل نیستند، اما برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که مصرف زیاد شکر رابطه‌ی مستقیمی با ابتلا به برخی از سرطان‌ها از جمله سرطان لوزالمعده دارد.
۱۳. دهان‌تان خوشبوتر می‌شود
بارها و بارها شنیده‌ایم که بین مصرف قند و شکر و پوسیدگی دندان رابطه‌ی مستقیمی وجود دارد. اما چرا؟ شکر یک منبع غذایی سریع را برای باکتری‌های دهان و دندان فراهم می‌کند، دسترسی سریع به مواد غذایی محیط مناسبی را برای رشد و تکثیر باکتری‌ها ایجاد می‌کند و تشکیل پلاک دندان و پوسیدگی دندان، بوی بد دهان را به‌دنبال دارد.
۱۴. راحت‌تر نفس می‌کشید
مطالعات نشان می‌دهند مواد غذایی خاصی که شکر زیادی دارند، می‌توانند احتمال بروز بیماری‌هایی مانند آسم یا بیماری مزمن انسداد ریه را به‌شدت افزایش بدهند.
۱۵. پُر انرژی خواهید بود
مطالعات نشان می‌دهند یک رژیم غذایی سرشار از قند، می‌تواند فعالیت سلول‌های اورکسین را کاهش بدهد. این سلول‌ها تأمین‌کننده‌ی انرژی موردنیاز بدن و همچنین عامل اصلی حرکت و رشد هستند و کاهش فعالیت آنها موجب توقف یا ایجاد اختلال در سوخت‌وساز بدن می‌شود. به عبارت دیگر، وقتی فعالیت سلول‌های اورکسین کم می‌شود یا از بین می‌رود، دچار خواب آلودگی، بی حالی و کسالت می‌شویم، شاید به همین خاطر است که بعد از خوردن غذایی که حاوی مقدار زیادی کربوهیدرات و شکر است، بیشتر دوست داریم چُرت بزنیم.
۱۶. کمتر هوسِ خوردن می‌کنید
خوردن غذاهایی که میزان شکر در آنها بالاست، موجب ترشح هورمون گرلین می‌شود. در واقع این هورمون حس گرسنگی را به‌شدت بالا می‌برد. باید توجه داشته باشید که غذاهای فرآوری‌نشده و فاقد شکر، تا حد زیادی می‌توانند احساس گرسنگی را کاهش بدهند و درنتیجه فرد برای مدت زمان بیشتری احساس سیری خواهد داشت.
۱۷. تعداد دفعات مراجعه‌ی شما به دندان‌پزشک کمتر می‌شود
همان‌طور که قبلا هم اشاره کردیم، مصرف زیاد شکر بدون شک منجر به پوسیدگی دندان و ابتلا به سایر بیماری‌های دهان و دندان می‌شود، پس اگر مصرف شکر و شیرینی را کاهش بدهید کمتر مجبور می‌شوید به دندان‌پزشک مراجعه کنید.
۱۸. کمتر دکتر می‌روید
خوردن یا نوشیدن مواد غذایی شیرین موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شود. شکر زیاد می‌تواند منجر به مهار فاگوسیتوز شود (فاگوسیتوز یا بیگانه‌خواری، فرایندی است که طی آن ویروس‌ها و باکتری‌ها توسط سلول‌های سفید خون از بین می‌روند.) قندهای ساده‌ای مانند گلوکز، فروکتوز یا انواع دیگر آن موجب ایجاد اختلال در فعالیت سلول‌های سفید خون می‌شوند. همان‌طور که می‌دانید، گلبول‌های سفید سربازان بدن هستند که وظیفه‌ی مبارزه با مهمانان ناخوانده را برعهده دارند. کاملا واضح است که هرچه کمتر مواد غذایی شیرین مصرف کنید، کمتر به متخصص داخلی مراجعه می‌کنید و وقت کمتری را در اتاق انتظار و با خواندن مجلات تاریخ گذشته صرف می‌کنید!
۱۹. می‌توانید پول بیشتری پس‌انداز کنید
نه‌تنها نخریدن هله‌هوله بلکه مراجعه‌ی کمتر به دکتر و دندان‌پزشک نیز می‌تواند باعث صرفه‌جویی در وقت و هزینه‌ی شما شود.
۲۰. محیط زیست سالم‌تری خواهید داشت
پرورش نیشکر، به یک تُن آب نیاز دارد، کاشت آن اغلب به خاک آسیب می‌رساند و علاوه بر اینها، صنعت تولید شکر موجب آلودگی شیمیایی آب و خاک می‌شود. برخی از مناطقی که قبلا نیشکر در آنها کشت می‌شد، مثل دلتای رود مکونگ در ویتنام و جنگل آتلانتیک در برزیل، اکنون به زمین‌های بایر و بی‌حاصلی تبدیل شده‌اند.
۲۱. می‌توان به کارگران فقیر کمک کرد
خانواده‌ی کارگرانی که در مزارع نیشکر کار می‌کنند، معمولا در فقر، گرسنگی و بدبختی دست‌وپا می‌زنند. گزارش منتشرشده توسط ائتلاف بین‌المللی کارگران کشاورزی نشان می‌دهد خانواده‌ی کارگران در مالزی با بودجه‌ی ۵ سنت برای هر وعده‌ی غذایی زندگی می‌کنند. در سال ۲۰۱۳، اداره‌ی کار آمریکا اعلام کرد صنعت نیشکر در جمهوری دومینیکن عامل اصلی خشونت علیه کارگران است. افرادی که زندگی فقیرانه‌ای دارند و هر هفت روز هفته در حدود ۱۲ ساعت در روز کار می‌کنند، از بهداشت روانی و فقدان امنیت شغلی رنج می‌برند. کاهش یا حذف مصرف شکر یعنی عدم حمایت شما از مالکان اصلی مزارع نیشکر که از ناقضان اصلی حقوق کارگران نیز هستند.
