تغذیه سالم و رعایت یک رژیم غذایی سالم و متعادل می‌تواند ضامن سلامتی بدن ما باشد. برخی از افراد تصور می‌کنند مصرف زیاد یک ماده مغذی مفید سلامت آنها را بیشتر تضمین می‌کند، اما نباید فراموش کرد که افراط و تفریط در هیچ کاری خوب نیست و در مواردی زیاده‌روی در مصرف مواد غذایی مفید نیز ممکن است برای سلامت شما ضرر داشته باشد و موجب آسیب به اندام‌های داخلی بدن شود. در این مقاله ۱۶ خوراکی مفید که با زیاده‌روی در مصرف آنها به سلامت شما آسیب می‌رسد را معرفی می‌کنیم.
۱. کلم بروکلی (اگر تیروئید دارید)
اگر تیروئید دارید، در مصرف کلم‌بروکلی زیادروی نکنید.
اول از همه، اکثر مردم در رژیم غذایی خود به‌اندازه‌ی کافی سبزی مصرف نمی‌کنند، بنابراین برای جبران کمبود سبزی در رژیم غذایی خود ممکن است، در مصرف کلم‌بروکلی زیاده‌روی کنند.
اما مراقب باشید که در استفاده از این ماده دچار افراط نشوید و حتما از انواع سبزیجات در رژیم روزانه‌ی خود استفاده کنید. کلم‌بروکلی سرشار از آنتی اکسیدان های قوی است و در پیشگیری از سرطان و کاهش بیماری‌های قلبی بسیار مؤثر است، اما اگر در مصرف آن زیاده‌روی کنید، ممکن است دچار کم کاری تیروئید شوید.
درواقع، کلم‌بروکلی حاوی تیوسیانات (thiocyanates) است و همین باعث اختلال در جذب ید می‌شود. اگر در گذشته بیماری تیروئید داشتید، بهتر است در مصرف کلم‌بروکلی زیاده‌روی نکنید.
۲. آب لیمو
مصرف آبلیمو ممکن است باعث آسیب به مینای دندان بشود. بسیاری از متخصصان در حوزه‌ی سلامت معتقدند مصرف آب لیمو در صبح بسیار مفید است. آب لیمو، کالری و قند بسیار پایینی دارد و پیشنهاد می‌شود در رژیم غذایی خود حتما از آن استفاده کنید.
همچنین مصرف آبلیمو به هیدراته شدن بدن کمک می‌کند. هرچند با وجود ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌های فراوان در آب لیمو، از آسیب سلولی جلوگیری می‌شود، مصرف زیاد آبلیمو ممکن است موجب تخریب مینای دندان نیز بشود.
متخصصان پیشنهاد می‌کنند اگر به مصرف آبلیمو عادت دارید، بهتر است بعد از هر بار خوردن آبلیمو دندان‌هایتان را بشویید تا از شدت آسیب به مینای دندان جلوگیری کنید، یا از نی استفاده کنید که تماس آبلیمو با دندان‌هایتان کمتر شود.
۳. شیر بادام و شیرهای گیاهی
جایگزین کردن شیر گاو با شیرهای گیاهی مانند شیربادام، شیرجو، شیر سویا، شیرنارگیل و شیربرنج به‌دلیل فراوری‌شده بودن آنها و داشتن مقدار زیادی شکر افزوده معمولا پیشنهاد نمی‌شود. پروفسور دانشکده‌ی پزشکی آلبرت اینشین معتقد است در تهیه‌ی شیرهای گیاهی معمولا مقدار بسیار کمی مواد گیاهی استفاده می‌شود؛ مثلا یک لیوان شیربادام تنها حاوی چهار عدد بادام است.
۴. روغن نارگیل
ازآنجایی‌که میزان چربی اشباع نارگیل بسیار بالا است، روغن نارگیل در دمای اتاق به‌صورت جامد است. هرچند مصرف روغن نارگیل در میان برخی افراد بسیار شایع است، اما هیچ دلیلی مبنی بر سالم بودن این روغن در مقایسه با دیگر روغن‌ها وجود ندارد. بهتر است روغن زیتون، کانولا، انگور را جایگزین روغن نارگیل کنید. فرقی نمی‌کند از چه روغنی استفاده می‌کنید، همه‌ی روغن‌های کالری بالایی دارند و زیاده‌روی در مصرف آنها اصلا توصیه نمی‌شود.
۵. ماهی تن
با مصرف ماهی تن ممکن است مقدار زیادی جیوه وارد بدن‌تان شود. ماهی تن سرشار از پروتئین، منیزیم، روی، آهن و اسیدهای چرب امگا ۳ است. متخصصان تغذیه بر این باورند که مصرف چندبار در هفته‌ی انواع ماهی تن، ممکن است میزان جیوه در بدن‌تان را افزایش دهد. مسمومیت غذایی با جیوه می‌تواند موجب ضعیف شدن ماهیچه‌ها و کاهش بینایی شود.
ازاین‌رو متخصصان تغذیه استفاده از ماهی هوور را به‌جای انواع دیگر ماهی‌های تن پیشنهاد می‌کنند. زنان باردار و کودکان نیز بهتر است میزان مصرف ماهی تن را به کمتر از دو بار در هفته کاهش دهند یا از نوعی ماهی تن استفاده کنند که خطر ابتلا به مسمومیت جیوه‌ی آن کمتر باشد.
۶. کیمچی
کیمچی سرشار از سدیم است. کیمچی خوراک تخمیرشده سنتی کره‌ای است که از سبزیجات و ادویه‌جات گوناگون و البته بیشتراوقات با نوعی کلم چینی به‌نام بائچو (baechu) و فلفل قرمز درست می‌شود و سرشار از ویتامین C و باکتری پروبیوتیک (Probiotic) است که برای گوارش غذا بسیار مفید به‌نظر می‌رسد.
کیمچی غذای گیاهی و مفیدی است، اما باید بدانید که مصرف زیاد آن موجب افزایش سدیم خون می‌شود. درواقع، ۱۰۰ گرم کیمچی، در حدود ۶۷۰ میلی‌گرم سدیم دارد که تقریبا یک‌سوم بیشتر از میزان سدیم روزانه‌ی بدن است.
بنابراین بهتر است این غذا را در مقدار کم و به‌عنوان دسر یا پیش‌غذا مصرف کنید، زیرا بالارفتن میزان سدیم خون خطر ابتلا به فشار خون بالا و نارسایی قلبی را به‌شدت افزایش می‌دهد.
۷. چای سبز (به‌همراه غذا، اگر دچار فقر آهن هستید)
اگر دچار فقر آهن هستید، بهتر است از خوردن چای سبز همراه با غذا خودداری کنید.
متخصصان تغذیه معتقدند اکثر مردم چای سبز را بدون نگرانی مصرف می‌کنند. چای سبز حاوی کاتچین و آنتی اکسیدان‌های قوی است که خطر ابتلا به سرطان، التهاب و بیماری قلبی را کاهش می‌دهد.
تانن موجود در چای سبز ممکن است در جذب آهن توسط سلول‌های بدن اختلال ایجاد کنند (جذب آهن از منابع گیاهی)، به‌همین‌خاطر اگر میزان آهن خون‌تان پایین است و یا احتمال می‌دهید که مصرف چای سبز باعث مشکلاتی برای شما شود و سلامت شما را به‌خطر بیندازد، بهتر است همراه غذا و یا بلافاصله بعد از آن چای سبز نخورید.
اهمیت و توجه به این مسئله در ورزشکاران، سالمندان، زنان باردار و نوجوانان اهمیت بیشتری دارد.
۸. گریپ فروت و دیگر مرکبات (به‌همراه آنتی‌هیستامین‌ها و استاتین‌ها)
برخی از مرکبات را نباید با آنتی هیستامین‌ها مصرف کرد. مصرف مرکباتی مانند گریپ فروت، نارنگی، دارابی و برخی دیگر از مرکبات با بسیاری از داروها مانند استاتین‌ها (گروهی از داروهای کاهنده‌ی کلسترول خون) و آنتی‌هیستامین‌ها تداخل دارند.
مصرف برخی از داروها ممکن است حتی تا ۷۲ ساعت بعد از خوردن برخی از انواع مرکبات موجب افزایش شدید سطح خون یا کاهش جذب دارو شود. بنابراین اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید، حتما با دکتر متخصص یا داروساز در این زمینه مشورت کنید.
۹. مصرف غذاهای حاوی فیبر
مصرف غذاهای سرشار از فیبر مانند حبوبات ممکن است باعث ایجاد نفخ شکم شود.
وقتی تصمیم به کاهش وزن می‌گیرید، نباید نقش فیبر را نادیده بگیرید. مصرف فیبر باعث می‌شود زودتر احساس سیری کنید و کمتر گرسنه شوید و این یعنی کاهش وزن بدون تحمل گرسنگی. البته اگر روزانه فیبر زیادی مصرف نمی‌کنید، افزایش ناگهانی مصرف فیبر در رژیم غذایی ممکن است باعث ایجاد نفخ معده شود. هرچند این مشکل کاملا طبیعی است، اما ممکن است زندگی اجتماعی شما را تحت‌تأثیر قرار دهد. پس بهتر است فیبر را کم‌کم به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
۱۰. گل کلم، کلم‌کالی و کلم بروکسل (اگر احتمال لخته‌شدن خون‌تان بالاست)
اگر احتمال لخته شدن خون در شما بالاست، بهتر است از مصرف این مواد غذایی اجتناب کنید. گل کلم، کلم‌کالی و کلم بروکسل از سبزیجات بسیار پرخاصیت و سرشار از آنتی اکسیدان، ویتامین و مواد معدنی هستند.
مشکل بسیاری از مردم در مصرف داروهای رقیق‌کننده‌ی خون مانند وارفارین این است که این داروها ویتامین K بالایی دارند و مانع لخته‌شدن خون می‌شوند. بنابراین اگر از این داروها استفاده می‌کنید، حتی در صورت بالابودن ریسک لخته‌شدن خون، باز هم می‌توانید این سبزیجات را در برنامه‌ی غذایی خود بگنجانید.
۱۱. برنج قهوه‌ای
برنج قهوه‌ای ممکن است حاوی آرسنیک باشد. اگرچه برنج قهوه ای غذایی کامل و حاوی سبوس است، اما با توجه به محل کشت ممکن است حاوی مقادیر زیادی آرسنیک معدنی نیز باشد.
متخصص تغذیه، دکتر مایا فلر (Maya Feller) در این زمینه توضیح می‌دهد: «آرسنیک در آب و خاک وجود دارد و از طریق روان‌آب‌ها ممکن است به آب‌های زیرزمینی نیز نفوذ کند. این به نوبه‌ی خود موجب افزایش میزان آرسنیک در آب و مناطقی می‌شود که برنج قهوه‌ای کشت می‌کنند.
چون در هنگام مصرف این نوع برنج غلاف آن گرفته نمی‌شود، ممکن است میزان سم آرسنیک نیز در آن بالاتر باشد. بنابراین، خوردن برنج قهوه‌ای و مشتقات آن به‌صورت مداوم خطر مسمومیت با آرسنیک را افزایش می‌دهد.» دکتر مایا فلر پیشنهاد می‌کند برنج را قبل از مصرف خوب بشویید و از انواع دیگر غلات سبوس‌دار هم در رژیم غذایی خود استفاده کنید.
فراموش نکنید که احتیاط نکردن در مصرف این مواد غذاییِ سرشار از کربوهیدرات ممکن است حتی موجب مرگ شما بشود.
۱۲. آب‌میوه‌ها
اکثر آب‌میوه‌ها حاوی مقدار زیادی شکر هستند.
شاید فکر کنید که خوردن آب‌میوه مانند خوردن میوهی کامل بسیار مفید است، اما باید بدانید که بیشتر آب‌میوه‌های بازاری شکر دارند و البته مقدار فیبر موجود در آب‌میوه خیلی کمتر از زمانی است که شما یک میوهی کامل می‌خورید.
دکتر فلر می‌گوید: «بیشتر مردم هنگام خرید آب‌میوه‌ها سردرگم هستند و نمی‌دانند که آیا مصرف آنها برای سلامتی مفید است یا خیر. پیشنهاد ما این است که به‌جای مصرف آب‌میوه خود میوه را بخورید.»
۱۳. پودر پروتئین
مصرف زیاد پروتئین ممکن است موجب آسیب به کلیه‌های شما شود. پروتئین ماده‌ای مفید است که هم برای استحکام استخوان‌ها و هم کاهش وزن لازم است.
دکتر فلر معتقد است هر فرد سالم به‌طور میانگین در روز نیازمند ۱/۷۵ گرم پروتئین به‌ازای هر نیم کیلوگرم وزن است که این میزان با توجه به سن، فعالیت بدنی و دیگر متغیرهای مرتبط با سلامت ممکن است متفاوت باشد. آیا با توجه به نیاز بدن به این مقدار پروتئین، همه‌ی افراد باید برای فعالیت روزانه‌ی خود از مکمل پودر پروتئین استفاده کنند؟ دکتر فلر می‌گوید: «البته که نه، اکثر ما می‌توانیم پروتئین موردنیاز روزانه‌ی خود را با داشتن یک رژیم غذایی مفید به‌دست بیاوریم. زیاده‌روی در مصرف پودر پروتئین ممکن است موجب صدمه‌زدن به کلیه‌ها شود.
همچنین برخی از مکمل‌ها حاوی فلزات سنگین هستند. به‌همین‌خاطر بهتر است قبل از مصرف هرگونه مکملی با پزشک متخصص مشورت کنید.»
۱۴. آب
مصرف زیاد آب ممکن است موجب کاهش سطح سدیم بدن شود. همه‌ی ما به آب فراوان نیاز داریم و اکثر مردم آب کافی مصرف نمی‌کنند.
دکتر فلر معتقد است بیشتر مردم حس تشنگی را با گرسنگی اشتباه می‌گیرند،؛ البته مصرف زیاد آب هم ممکن است خطر هیدراته‌شدن بیش‌از‌حد را به‌دنبال داشته باشد.
زیاده‌روی در مصرف آب در یک بازه‌ی زمانی کوتاه ممکن است موجب اختلال در تعادل الکترولیتی و کاهش سطح سدیم خون شود، که بسیار خطرناک است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که فرد مقدار زیادی آب را در یک فاصله‌ی زمانی بسیار کوتاه بخورد.
۱۵. جوز هندی
مصرف زیاد جوز هندی ممکن است باعث ایجاد سرگیجه در فرد بشود.
ادویه‌ها از موادغذایی سالم و مفید هستند که می‌توان آنها را جایگزین انواع سس‌ها و چاشنی‌های ناسالم کرد.
ادویه‌ها سرشار از آنتی اکسیدان و ترکیبات ضدالتهاب هستند، اما باید توجه داشته باشید که مصرف زیاد برخی از انواع ادویه مانند جوز هندی ممکن است باعث ایجاد توهم و هذیان گویی در فرد بشود.
همچنین وجود ماده‌ی شیمیایی میریستیسین (myristicin) در جوز هندی ممکن است باعث بروز علائمی مشابه مسمومیت غذایی در فرد شود.
درواقع سرگیجه و حالت تهوع و خشکی دهان از علائم شایع در افرادی است که در مصرف جوز هندی زیاده‌روی می‌کنند؛ بنابراین بهتر است برای جلوگیری از خطر ابتلا به مسمومیت بیشتر از یک قاشق غذاخوری جوز هندی در غذا استفاده نکنید.
۱۶. اسفناج
زیاده‌روی در مصرف اسفناج ممکن است باعث بروز سنگ کلیه در برخی افراد شود.
البته به این نکته نیز توجه داشته باشید که اکثر مردم کمتر از سبزیجات برگ‌سبز مانند اسفناج در رژیم غذایی خود استفاده می‌کنند. دکتر جامپولیس (Jampolis) معتقد است که این نوع سبزیجات علی‌رغم اینکه کالری بسیار پایینی دارند، سرشار از انواع ویتامین‌ها، موادمعدنی مانند منیزیم، لوتئین (lutein)، فولیک اسید و ویتامین K هستند.
اما اکثر افرادی که سنگ‌کلیه‌ی آنها از نوع اگزالات لوتئین کلسیم (calcium oxalate) است، نباید در مصرف اسفناج زیاده‌روی کنند، زیرا این سبزی حاوی مقدار زیادی اگزالات (oxalate) است که مصرف زیاد آن موجب افزایش ریسک تولید سنگ‌های کلیوی می‌شود.
