۱۲ کتابی که قبل از ۲۰ سالگی باید بخوانید

عشق، این مفهوم سرشار از احساس زندگی، چگونه در ذهن شما تداعی می‌شود؟ گابریل گارسیا مارکز عشق را بیماری می‌پندارد؛ از آن جهت که می‌تواند همچون بیماری اوضاع را از کنترل خارج کند. نگاه این رمان به عشق آن‌قدر ویژه و ناب است که خواننده را تا آخرین لحظه پای داستان نگه می‌دارد. عشق در زمان وبا، در ۶ فصل، یک روایت عشقی را از نگاه چند شخصیت مختلف روایت می‌کند. با کنار هم قرار گرفتن این روایت‌ها، مخاطب کم‌کم متوجه می‌شود واقعیت ماجرا چیست، آن‌هم ماجرایی گره‌خورده به عشق و جنایت.

این کتاب یکی از قشنگ‌ترین داستان‌های عاشقانه مکتوب در طول تاریخ است. با خواندن این کتاب، دریچه تازه‌ای از مفهوم عشق به‌روی شما گشوده خواهد شد.

تنها در صورتی در لحظه مرگ افسوس خواهم خورد که مرگم به‌خاطر عشق نباشد. (گابریل گارسیا مارکز، عشق در زمان وبا)

۱۱. کتاب در جاده

شاید سفر یکی از معدود دغدغه‌های مشترک جوانان باشد. «در جاده» کتابی است درباره مسیر، سفر و جاده. کتاب داستان زندگی نویسنده‌ای است که به‌تازگی از همسرش جدا شده و دچار بحران روحی شدیدی می‌شود. این نویسنده افسرده تصمیم می‌گیرد به دل جاده بزند و آن‌قدر از شهرها و روستاها بگذرد تا تمام ناراحتی‌اش را فراموش کند و دوباره معنای زندگی را پیدا کند. خواننده این کتاب دوست دارد پشت فرمان بنشیند و سفری بی‌مقصد را شروع کند! آن‌قدر برود تا دیگر ماشین با او همراهی نکند. البته مسیر این داستان به همین جا ختم نمی‌شود. هر زمان که صحبت از سفر باشد، بحث هم‌سفر هم مطرح است. هم‌سفر خاص آقای نویسنده یک شخصیت پرهیجان با عادات خاص و البته در جست‌وجوی پدر گمشده است.

این رمان یکی از ۱۰۰ رمان برتر قرن بیستم به انتخاب کتابخانه مدرن (Modern Library) است. شاید یکی از دلایل این انتخاب، این باشد که کتاب در جاده نسبت به بسیاری از کتاب‌های دیگر، از سفر، نوشتن و حتی زندگی، تصور بهتری برای جوانان می‌سازد.

هیچ‌چیز پشت‌سر من نیست. همه‌چیز پیش ‌روست. (جک کرواک، در جاده)

۱۰. کتاب سرود سلیمان

میکن میلکمن دد یک آمریکایی سیاه‌پوست است که در میشیگان به دنیا آمده و بزرگ شده است. مردی که در همسایگی آنها زندگی می‌کرده به‌امید آنکه بتواند پرواز کند، از پشت‌بام خانه، خود را به پایین پرتاب می‌کند. شاید این روایت ساده هنر نویسنده برای ورود به یک داستان غنی باشد. میکن میلکمن نیز وقتی بزرگ می‌شود، آرزوی پرواز را در سر می‌پروراند؛ اما نه همچون پرنده، بلکه پرواز به‌سوی جایگاه‌های بالاتر در زندگی، پرواز به‌سوی موفقیت. اگر این داستان ناب و کنجکاوی‌برانگیزِ موریسون را قبل از ۲۰سالگی بخوانید، هیجان ویژه‌ای را با خود به دهه سوم زندگی خواهید برد.

اثری حماسی، پیچیده و خلاقانه. (نیویورکر)

۹. کتاب خوشه‌های خشم

کتاب خوشه های خشم نمونۀ بارز غنا و قدرت ادبیات آمریکاست. کتابی که بسیار هنرمندانه به نگارش در آمده است. خوشه‌های خشم روایت زندگی خانواده‌ای کشاورز است که بنا به ‌دلایلی می‌خواهند زمین‌هایشان را رها کنند و به کالیفرنیا مهاجرت کنند. در مسیر مهاجرت، فقر و نداری، ناهماهنگی کار و دستمزد، فشارهای روحی و بیماری سفر را بیش آنچه تصور می‌کردند برای این خانواده سخت می‌کند. همین اتفاقات داستان را شکل می‌دهند و مخاطب را با دنیای جدیدی آشنا می‌کنند؛ دنیایی که شاید تجربه آن در آستانه ۲۰سالگی بر شکل‌گیری افکار و تصورات ما مؤثر باشد.

اگه مشکل داشتی یا صدمه دیدی و یا نیازمند بودی… به‌سمت آدمای فقیر برو. اونا تنها کسایی هستن که بهت کمک می‌کنن… (جان اشتاین بک، خوشه‌های خشم)

۸. کتاب سرگذشت ندیمه

سرگذشت ندیمه، که به شاهکار مارگارت النور اتوود معروف است، برای کنکاش در مشکلات اجتماعی به نگارش در آمده است. داستان در دورانی می‌گذرد که حاکمیتِ دیکتاتوریِ محض زن را از داشتن حقوق انسانی محروم کرده است. دورانی که در آن زن‌بودن کم از مجرم‌بودن نیست. اتوود این دردها و رنج‌ها را بسیار هنرمندانه به تصویر کشیده و تصویر متفاوتی از کشورهای غربی به نمایش گذاشته است. در این تصویر، زن زندگی‌ای سراسر بی‌مهر را پشت‌سر می‌گذارد. روایت زندگیِ چنین زنانی هسته این داستان را شکل می‌دهد. خواندن این کتاب به جوانان تصویری واقعی از گذشته و تغییر جایگاه زنان را نشان می‌دهد. کتاب به‌خوبی بیان می‌کند که پشت جایگاه امروز زنان در جامعه، چه تاریخ غمگین و دردهای عمیقی قرار دارد.

آزادی بیش از یک نوع است: آزادی برای انجام کاری و آزادی از شر چیزی. (مارگارت اتوود، سرگذشت ندیمه)

۷. کتاب این سوی بهشت

اسکات فیتزجرالد نویسنده کتاب معروف «گتسبی بزرگ» نویسنده این کتاب است. این کتاب روایتی ساده و قابل‌فهم دارد با نثری روان. می‌توان این کتاب را با چند جمله کوتاه توصیف کرد: روایتی از خاطرات گذشته که ما از کنارشان گذشته‌ایم و به فراموشی سپرده شده‌اند؛ اما خاطره چیست؟ خاطرات ما همان رؤیاهایی‌اند که هر روز به آنها فکر می‌کنیم. بذرشان را می‌کاریم و منتظر شکوفایی آنها می‌شویم. این سوی بهشت کتابی است که مفهوم خواسته‌ها را به دو بخش خاطرات و آرزوها می‌شکافد و مرز باریکی بینشان ترسیم می‌کند. خواندن این کتاب تصوری از گذشته و آینده به مخاطب می‌دهد و بسیاری از ابهامات درونی را حل می‌کند.

من نمی‌خواهم بی‌گناهی خود را تکرار کنم. من می‌خواهم لذت ازدست‌دادنِ دوبارۀ آن را داشته باشم. (اسکات فیتزجرالد، این سوی بهشت)

۶. کتاب بهار زندگی دوشیزه جین برودی

بهار زندگی دوشیزه جین برودی کتاب متفاوتی است. از آن جهت که نویسنده مسیر روایت داستان را از سایر کتاب‌ها متمایز کرده است. در فصل اول، مخاطب متوجه اتفاقی شوک‌آور در آینده می‌شود. همین باعث می‌شود دیگر تا پایان مسیر دنبال این نباشیم که «چه اتفاقی خواهد افتاد؟» و این پرسش به «چرا چنین اتفاقی رخ داد؟» تغییر پیدا می‌کند. این اثر هنرمندانه، نوشته نویسنده نامی، میوریل اسپارک، روایت ۶ شاگرد مدرسه است به‌سرپرستی دوشیزه جین برودی. این کتاب ماجراهای پرهیجان این شاگردان را به تصویر می‌کشد و خواندنش دنیای بسیار متفاوتی را برای مخاطب تداعی می‌کند.

خوب است که در شرایط سخت، حرفی زده نشود، نه سیاه و نه سفید. کلام نقره است و سکوت طلا. (میوریل اسپارک، بهار زندگی دوشیزه جین برودی)

۵. کتاب اتاقی از آن خود

سفر به دنیای طنز با هدف بیان دردهای اجتماعی. این کتابِ موفق در واقع آغازگر سبک مدرن در نوشتن مقالات بوده است. کتابی که به بیان دردها و رنج‌های زنان در نقش‌های مختلف اشاره دارد و تمام این معضلات را با زبان طنز بیان می‌کند تا سنگینی فضای داستان دل مخاطب را نزند. خواندن این کتاب به‌ويژه به کسانی پیشنهاد می‌شود که دوست دارند بیشتر با جایگاه زنان در جامعه آشنا شوند و تاریخ جنبش‌های زنان در کشورهای دیگر را بشناسند. اتاقی از آن خود کتابی جذاب و گیراست که حقوق زن و مرد را به چالش می‌کشد و از نابرابری‌ها صحبت می‌کند.

خیلی از مردم هیچ‌گاه مسئول اعمالی که انجام می‌دهند نیستند. غرایزی آنها را به جلو می‌راند که تحت فرمان آنها نیست. (ویرجینیا وولف، اتاقی از آن خود)

۴. کتاب کشتن مرغ مینا

کشتن مرغ مینا روایتی جذاب از زبان دختری به‌نام «اسکات» است. اسکات دختری سفیدپوست و فرزند یک وکیل کاردرست است. «آتیکاس»، پدر اسکات، وکالت جوانی سیاه‌پوست را پذیرفته که با اتهام ناروای تجاوز، در زندان به سر می‌برد. شاید تمام بدنه داستان را بتوان در همین چند جمله خلاصه کرد؛ اما عدالت اجتماعی، نژادپرستی، محبت، همدلی، انصاف و عشق عناصری‌اند که این قصه را شکل می‌دهند. خواندن این کتاب قبل از ۲۰سالگی مخاطب را با دنیایی از احساس‌های ارزشمند روبه‌رو می‌کند. این کتاب برای جوانان انتخابی فوق‌العاده خواهد بود.

این مردم هیچ‌وقت و هیچ‌جور حالی‌شون نمی‌شه که من واسه این این‌طور زندگی می‌کنم که دلم می‌خواد این‌طور زندگی کنم. (هارپر لی، کشتن مرغ مینا)

۳. کتاب بلندی‌های بادگیر

بلندی های بادگیر با نام دوم «عشق هرگز نمی‌میرد» رمانی کلاسیک و عاشقانه است. اثری از امیلی برونته که ماجرای آن روایت زندگی دو نفر است که عاشق هم‌اند، اما از دور. دو نفری که در یک خانه و باهم بزرگ شده‌اند، اما خواهر و برادر نیستند. یکی از این دو نفر فرزندخوانده است. مسئله‌ای که داستان را شکل می‌دهد، ناآگاهی این دو نفر نسبت به عشق طرف مقابل است. همین ناآگاهی و ترس از ابراز عشق مسیر آنها را از هم جدا می‌کند. چه بر سر این عشق خواهد آمد؟ آیا نهایتا این دو عاشق به هم می‌رسند؟ بهتر است این داستان عاشقانه ناب را بخوانید و ماجرای هیجان‌انگیز آن را دنبال کنید.

وقتی می‌فهمی عاشق شدی که می‌بینی دوست نداری بخوابی، چون واقعیت شیرین‌تر از رؤیاهایت شده است. (دکتر زئوس، نویسنده مشهور کتاب‌های کودکان)

۲. کتاب ناطوردشت (ناتوردشت)

آیا هیچ‌وقت ناهم‌خوانی با اجتماع، ناتوانی در پذیرش انتظاراتِ جامعه و تفاوت‌های فکری باعث آزرده‌خاطرشدن شما در زندگی شده است؟ این اتفاقات معمولا برای نسل جوان رخ می‌دهند و شاید ویژگی مشترک زندگی همه جوانان در نقاط مختلف دنیا باشد. سلینجر با نگارش کتاب ناتور دشت داستان زندگی جوانی را روایت می‌کند که تحت فشار جامعه است؛ کسی که وضعیت پیرامونش را درک نمی‌کند و ذهنش از این ناهماهنگی به هم ریخته است. از طرفی جامعه نیز او را درک نمی‌کند و داستان دچار چالشی عمیق می‌شود. مخاطبِ این کتاب با «هولدن کالفیلد» (شخصیت اصلی داستان) احساس هم‌ذات‌پنداری می‌کند. هولدن تلاش می‌کند با این دنیای بزرگ، در شهری پر از آدم‌های ناآشنا، ارتباط برقرار کند و زندگی‌اش را باب میل خودش سامان بدهد. خواندن این کتاب قبل از ۲۰سالگی دنیای ملموسی را برای شما تداعی می‌کند تا بتوانید در واقعیت عمیق‌تر به مسائل نگاه کنید و مشکلات را راحت‌تر مدیریت کنید.

فقط بابت اینکه یکی مرده، از دوست‌داشتنش دست نمی‌کشیم که؛ مخصوصا وقتی از همه اونایی که زنده‌ن هزار بارم بهتره.

(جی. دی. سلینجر، ناطوردشت)

۱. کتاب ۱۹۸۴

رمان معروف ۱۹۸۴ اثر جورج اورول روایت یک جامعه است. جامعه‌ای که حاکمان آن معتقدند آزادی و آرامش برقرار است؛ اما در عمل، مردم هیچ حقی ندارند. حق ندارند جز آنچه حاکمان می‌گویند باوری داشته باشند، حق ندارند عاشق باشند، حق ندارند آزادانه فکر کنند و… . در واقع، اورول این داستان را در نکوهش حکومت‌های دیکتاتوری نوشته است. در جامعه‌ای که اورول خلق کرده است، جوانی پیدا می‌شود که مخفیانه در دفترچه‌اش فکر می‌کند، عاشق می‌شود و کارهای خلاف قوانین را انجام می‌دهد، کارهایی چون لذت‌بردن، آزادی و امنیت فردی. داستان بسیار غنی است، مخاطب را درگیر می‌کند و هنرمندانه نوشته شده است. خواندن این کتاب وجوه متفاوتی از زندگی و سیاست جوامع مختلف را به مخاطب نشان می‌دهد که بسیار ارزشمند است.

شاید انسان ترجیح می‌دهد درکش کنند تا اینکه دوستش داشته باشند. (جورج اورول، ۱۹۸۴)

سخن آخر

اگر شما هم این کتاب‌ها را خوانده‌اید، لطفا نظر خود را در بخش «ارسال دیدگاه» برای ما و سایر مخاطبان بنویسید. به‌نظرتان خواندن این کتاب‌ها پیش از ۲۰سالگی چه تفاوتی با خواندن آنها پس از ۲۰سالگی دارد؟ اگر کتاب دیگری هست که احساس می‌کنید بهتر است قبل از ۲۰سالگی خوانده شود و در فهرست ما نیست، شما درباره آن برای ما بنویسید.