سکته مغزی در سال ۲۰۱۹ دومین دلیل اصلی مرگ و میر در دنیا بود که ۱۱درصد مرگ‌ها را شامل می‌شد. اگر می‌خواهید باورهای نادرست درباره سکته مغزی را بدانید تا بهتر سلامت خود را حفظ کنید، به خواندن ادامه دهید.
سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی هنگامی رخ می‌دهد خونرسانی به مغز دچار اختلال شود یا کاهش یابد. این مسئله باعث می‌شود سلول‌های مغزی اکسیژن و مواد مغذی لازم را دریافت نکنند و طی چند دقیقه از بین بروند. این عارضه اورژانسی است و باید سریع درمان شود. با اینکه سکته مغزی بسیار شایع است، بیشتر افراد درک درستی از آن ندارند. در ادامه ۱۲ باور غلط درباره سکته مغزی را برای شما شرح می‌دهیم.
۱. سکته مغزی مشکلی قلبی است
با اینکه بیماری‌های قلبی‌عروقی خطر سکته مغزی را تا ۹۰درصد افزایش می‌دهند، این سکته در مغز رخ می‌دهد نه در قلب. بعضی افراد با شنیدن کلمه سکته، به حمله قلبی فکر می‌کنند. اما حمله قلبی به‌علت انسداد مسیر جریان خون در قلب ایجاد می‌شود.
۲. نمی‌شود از سکته مغزی پیشگیری کرد
عوامل شایعی که خطر ابتلا به سکته مغزی را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:
- فشار خون بالا؛
- سیگارکشیدن؛
- کلسترول بالا؛
- چاقی؛
- دیابت؛
- ضربه به سر و گردن؛
- بی‌نظمی ضربان قلب.
با تغییر سبک زندگی می‌توان از بسیاری از این عوامل اجتناب کرد. ورزش منظم و تغذیه سالم می‌توانند خطر ابتلا به فشار خون، کلسترول بالا، چاقی و دیابت را کاهش دهند.
سایر عوامل خطرساز مصرف الکل و استرس هستند. تلاش برای کاهش یا حذف این عادت‌های ناسالم در کاهش خطر سکته مغزی نقش دارد.
۳. سکته مغزی به سابقه خانوادگی ربطی ندارد
اختلالات ژنتیکی مانند تالاسمی یا بیماری سلول‌های داسی‌شکل خطر سکته مغزی را افزایش می‌دهند. عوامل ژنتیکی دیگری که خطر این عارضه را افزایش می‌دهند فشار خون بالا و سایر بیماری‌های قلبی‌عروقی هستند.
خانواده‌ها معمولا سبک زندگی و محیط مشابهی دارند، پس عوامل ناسالم در سبک زندگی نیز می‌توانند خطر سکته مغزی همه افراد خانواده را افزایش بدهند، مخصوصا اگر با عوامل ژنتیکی نیز همراه شوند.
۴. تشخیص علائم سکته مغزی دشوار است
شایع‌ترین علائم سکته مغزی که به آسانی تشخیص داده می‌شوند، عبارت‌اند از:
- حالت صورت: صورت آویزان می‌شود. نیمی از صورت بی‌حس خواهد شد و لبخندی نصفه ایجاد می‌کند.
- ضعف دست: ۱ دست ضعیف و بی‌حس خواهد بود و فرد نمی‌تواند ۲ دست خود را به یک اندازه بالا بیاورد و اگر دست‌های او را بلند کنیم، آهسته به‌سمت پایین حرکت می‌کنند.
- اختلال تکلم: باعث اختلال در صبحت‌کردن و نامفهوم حرف‌زدن می‌شود و فرد نمی‌تواند جملات ساده را تکرار کند.
سایر علائم سکته عبارت‌اند از:
- بی‌حسی یا ضعف صورت، دست، پا یا یک طرف بدن؛
- گیجی و اختلال در صحبت‌کردن و درک صحبت‌های دیگران؛
- اختلال در بینایی ۱ یا هر ۲ چشم؛
- اختلال راه‌رفتن شامل سرگیجه، تعادل‌نداشتن و اختلال جهت‌یابی؛
- سردرد شدید و بدون دلیل؛
۵. سکته مغزی درمان ندارد
درمان‌های اورژانسی سکته مغزی عبارت‌اند از:
- تزریق داروی ضدانعقادی؛
- برداشت لخته با جراحی ترومبکتومی با حداقل تهاجم؛
- جراحی باز.
ممکن است این روش‌ها علائم سکته مغزی را در بسیاری از بیماران بهبود ببخشند، مخصوصا اگر چند دقیقه یا چند ساعت پس از شروع علائم به بیمارستان مراجعه کرده باشند.
تحقیقات نشان می‌دهند افرادی که در ۳ ساعت اول تجربه علائم به بیمارستان مراجعه می‌کنند، در ۳ ماه آینده کمتر دچار ناتوانی می‌شوند. به‌ازای هر دقیقه که سکته مغزی ناشی از لخته خون درمان نشود، ۱٫۹میلیون سلول مغزی و ۱۳٫۸میلیون ارتباط بین این سلول‌ها از دست می‌رود.
۶. سکته مغزی فقط در افراد مسن رخ می‌دهد
سن نقش مهمی در خطر ابتلا به سکته مغزی دارد. پس از ۵۵سالگی، هر ۱۰ سال خطر سکته مغزی ۲ برابر می‌شود. با این حال، این عارضه می‌تواند در هر سنی رخ دهد. بررسی اطلاعات سلامتی افراد نشان می‌دهد ۳۴درصد از افرادی که در سال ۲۰۱۹ دچار سکته مغزی شدند، کمتر از ۶۵ سال داشتند.
همچنین ۲۱درصد سکتههای ناشی از خونریزی و ۱۶درصد سکتههای ناشی از لخته در افراد زیر ۴۵ سال رخ می‌دهند. این آمار شامل نوزادان و کودکانی که در معرض این عارضه هستند نیز می‌شود. تحقیقی در ۲۰۱۳ نشان داد که حدود ۱۵درصد از همه سکتههای مغزی ایسکمی در جوانان و نوجوانان رخ می‌دهد. شایع‌ترین علل سکته مغزی در افراد جوان عبارت‌اند از:
- فشارخون؛
- دیابت؛
- چاقی؛
- چربی‌خون؛
- مصرف تنباکو.
۷. همه سکتههای مغزی علائم دارند
بنا بر تحقیقات، سکتههای مغزی بدون علامت بسیار شایع‌تر از سکتههای مغزی علامت‌دار هستند. بر اساس تحقیقی در سال ۱۹۹۸، بیش از ۱۱میلیون سکته مغزی در این سال رخ دادند که ۷۷۰هزار مورد از آنها علامت داشتند و نزدیک به ۱۱میلیون بی‌علامت بودند.
سکتههای مغزی خاموش با اسکن MRI و به‌شکل نقطه‌های سفید بافت آسیب‌دیده مشخص می‌شود که نشانه انسداد یا پارگی شریان‌هاست. معمولا این سکتههای بی‌علامت هنگامی شناسایی می‌شوند که فرد به‌دلیل علائمی مانند سردرد، اختلالات ذهنی و سرگیجه آزمایش MRI می‌دهد.
با اینکه این سکته‌ها علائمی ندارند، باید مانند سکته مغزی علامت‌دار درمان شوند. سکتههای مغزی بدون علامت در آینده فرد را در معرض سکتههای علامت‌دار، کاهش توانایی ذهنی و زوال عقل قرار می‌دهند.
۸. سکتههای مغزی مینی خطر زیادی ندارند
گاهی اوقات اصطلاح سکته مغزی مینی به اشتباه به کار می‌رود و با سکتههای مغزی کوچک و کم‌خطر اشتباه گرفته می‌شود. منظور از سکته مغزی مینی، حمله ایسکمی گذراست. این حمله سکته‌ای کوچک نیست، بلکه می‌تواند نشانه احتمال بالای رخ‌دادن سکته‌ای خطرناک باشد. هر نشانه‌ای از سکته حاد، چه گذرا باشد و چه دائمی، به آزمایش‌های اورژانسی و مراقبت نیاز دارد تا از سکته مغزی بزرگ و بسیار خطرناک پیشگیری شود.
۹. سکته مغزی همیشه باعث فلجی می‌شود
سکته یکی از علل اصلی معلولیت طولانی‌مدت است، اما همه افرادی که دچار سکته مغزی می‌شوند دچار فلجی یا ضعف نیز نخواهند شد. تحقیقات نشان می‌دهند سکته باعث کاهش حرکت در نیمی از بازماندگان سکته مغزی بالای ۶۵ سال می‌شود.
البته عوارض طولانی‌مدت سکته مغزی به عوامل مختلفی مانند میزان بافت مغزی تخریب‌شده و ناحیه دچار عارضه بستگی دارد. مثلا آسیب به سمت چپ مغز بر سمت راست بدن اثر خواهد داشت و آسیب سمت راست مغز، سمت چپ بدن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
اگر سکته مغزی در سمت چپ مغز رخ دهد، این عوارض را به دنبال خواهد داشت:
- فلجی در ناحیه راست بدن؛
- اختلال تکلم؛
- رفتار آهسته و محتاطانه؛
- ازدست‌دادن حافظه.
در صورتی که سمت راست مغز تحت‌تأثیر قرار بگیرد، این اختلالات ایجاد می‌شوند:
- فلجی در سمت چپ بدن؛
- اختلال بینایی؛
- رفتار سریع و کنجکاوانه؛
- ازدست‌دادن حافظه.
۱۰. بهبود افرادِ دچار سکته مغزی سریع است
بهبود این افراد می‌تواند ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد و ممکن است بهبودی کامل نیز حاصل نشود. بر اساس آمار سازمان سکته آمریکا:
- ۱۰درصد مبتلایان کامل بهبود می‌یابند؛
- ۱۰درصد دیگر باید در خانه سالمندان یا مرکزی مراقبتی نگهداری شوند؛
- ۲۵درصد با ناتوانی‌های کوچک بهبود می‌یابند؛
- ۴۰درصد دچار معلولیت‌های متوسط تا شدید می‌شوند.
تحقیقات نشان می‌دهند در بازه زمانی ۲ تا ۳ ماه پس از شروع علائم سکته مغزی، توانبخشی فیزیکی فشرده می‌تواند احتمال بهبودی را افزایش دهد. بعضی افراد نیز خودبه‌خود در این بازه بهبود می‌یابند. بعد از این زمان نیز پیشرفت و بهبودی ممکن است، اما بسیار آهسته‌تر خواهد بود.
۱۱. سکته مغزی عارضه‌ای نادر است
سکته مغزی نه‌تنها می‌تواند بسیار خطرناک باشد، بلکه شایع‌تر از آن است که فکرش را می‌کنید. تقریبا یک‌چهارم بزرگ‌سالان بالای ۲۵ سال در طول زندگی خود ۱ بار دچار سکته مغزی می‌شوند. سکته مغزی دومین علت مرگ و میر در جهان است و سالانه جان ۵٫۵میلیون نفر را می‌گیرد. همچنین سکته مغزی اصلی‌ترین علت معلولیت‌های ناتوان‌کننده است.
۱۲. همه سکتههای مغزی بر اثر لخته‌های خونی ایجاد می‌شوند
حدود ۸۰درصد از سکتههای مغزی ناشی از لخته خونی هستند و ۲۰درصد دیگر به‌علت پارگی رگ‌های خونی ایجاد می‌شوند. سکته ناشی از لخته خون می‌تواند در خود مغز شکل بگیرد و جریان خون را مسدود کند. البته بیشتر مواقع لخته‌ها از رگ‌های خونی گردن و قلب می‌آیند.
سخن پایانی
شناخت باورهای غلط درباره سکته مغزی و آشنایی با این عارضه باعث می‌شود که اطلاعات لازم برای مقابله با آن را داشته باشید. اگر متوجه علائم سکته مغزی شدید، ضروری است که سریع به بیمارستان مراجعه و مراقبت اورژانسی دریافت کنید. با پیشگیری و تشخیص سریع این عارضه، می‌توان از بسیاری از اختلالات طولانی‌مدت ناشی از آن پیشگیری کرد.
