همهی ما میدانیم که سرطان چقدر جدی است، اما بیشتر افراد تمایل دارند خود را جدا از آن تصور کنند. ما فکر میکنیم امکان ندارد این اتفاق برای ما بیفتد. باورهای غلط رایج مانند اینکه فقط افراد مسن یا افرادی که سابقهی خانوادگی دارند به سرطان دچار میشوند باعث شدهاند بیتوجهی ما به نشانههای هشداردهنده تقویت شود. با اینکه افراد با زمینهی ژنتیکی بیشتر در معرض خطر هستند، اما هر کسی و در هر سنی ممکن است به این بیماری دچار شود.
سرطانهایی که فقط زنان به آنها دچار میشوند عبارتند از: سرطان تخمدان، سرطان رحم و دهانهی رحم (واژن). سرطان سینه با اینکه در مردان هم ممکن است رخ بدهد اما بیشتر زنان را تهدید میکند.
چکآپ مرتب و معاینهی مداوم برای تشخیص سرطان ضروری است، اما نخستین قدم برای تشخیص زودهنگام بیماری، شناخت بدن خودتان است. تغییراتی که در بدن رخ میدهند گاهی نشانهی بیماریهای سخت هستند. در ادامه به ۱۰ نشانهی سرطان اشاره میکنیم که زنان نباید نادیده بگیرند:
۱. تغییر در سینهها
حتی اگر بهطور مرتب ماموگرافی انجام میدهید، بعضی نشانههای سرطان سینه ممکن است تشخیص داده نشوند یا بین زمانهای معاینه ظاهر شوند. برآمدگیهای سفت یا برجستگیهای روی سینه و زیر بغل ممکن است سرطانی باشند و نباید نادیده گرفته شوند. اگر در یک یا هر دو سینه احساس جریان گرما، قرمزی، تیرگی، تورم، سوزش یا التهاب دارید، این موارد ممکن است از نشانههای سرطان باشند. به غیر از این علائم یا همراه آنها ممکن است موارد دیگری مانند تغییر سایز سینه (یکی ممکن است بزرگتر از دیگری شود) و چروک شدن پوست سینه هم رخ بدهد که جزو نشانههای مهم سرطان محسوب میشوند. معمولا اعمال فشار بر نوک سینه باعث ترشح مایعی میشود که لزوما نشانهی سرطان نیست، اما اگر این ترشحات، خونی یا شفاف باشد (شیری نباشد) و فقط از یک سینه یا بدون اعمال فشار بر نوک سینه ترشح شود میتواند از نشانههای سرطان سینه باشد.
۲. الگوی خونریزی غیر معمول
خونریزی واژن در بین دورههای قاعدگی یا بعد از دوران یائسگی غیر عادی محسوب میشود. خونریزی در هنگام تماس جنسی، خونریزی شدید در هنگام قاعدگی یا چرخههایی که بیش از حد طولانی شوند هم باعث نگرانی هستند و باید آنها را با پزشکتان در میان بگذارید. این علائم ممکن است نشاندهندهی پولیپ رحم اندومتریال (رشد پوشش داخلی دیوارهی رحم) یا از نشانههای سرطان رحم یا دهانهی رحم باشند.
اگر بعد از یائسگی ترشحات خونی، لکهبینی یا دفع لختهی خون داشتید فورا با پزشکتان مشورت کنید. خونریزی بعد از یائسگی خطر ابتلا به سرطان دیوارهی رحم را تا ۶۴ برابر افزایش میدهد و بر اساس تحقیقی که در سال ۲۰۰۳ در آمریکا منتشر شد زنانی که به این نوع خونریزی دچارند، بیشتر از سایر زنان به سرطان دیوارهی رحم مبتلا میشوند.
۳. نفخ
نفخ در هنگام قاعدگی یک پدیدهی عادی است. همچنین میتوان آن را به علتهای دیگری مانند مشکل در هضم غذا یا خوردن بیش از حد نیز نسبت داد.
با این حال زنانی که دائما دچار نفخ هستند و این پدیده بیش از سه هفته طول کشیده است، باید فورا به پزشک مراجعه کنند چون این مشکل ممکن است نشانهی سرطان تخمدان باشد. در تحقیقی که در سال ۲۰۰۱ در آمریکا منتشر شد، ۷۱ درصد از ۱۶۸ زنی که به سرطان تخمدان مبتلا بودند، نفخ غیر عادی و باد شکم را گزارش کردند. همچنین در تحقیقی که در سال ۲۰۰۴ منتشر شد، اشاره شده است که تأخیر بیماران در تشخیص علائم یکی از مهمترین عوامل سرطان پیشرفتهی تخمدان است. احتمال نجات بیمار تا ۵ سال در افرادی که سرطان آنها در مراحل اولیه تشخیص داده میشود ۷۰ تا ۹۰ درصد است درحالیکه این شانس در مراحل پیشرفته، ۲۰ تا ۳۰ درصد است.
۴. درد در ناحیهی شکم و لگن
خانمها معمولا درد ناحیهی شکم را با درد قاعدگی یا مشکلات گوارشی ارتباط میدهند؛ درحالیکه درد مداوم در ناحیهی شکم و لگن میتواند نشانهی سرطان تخمدان، دیوارهی رحم یا واژن باشد. این نوع دردها ممکن است با چرخههای قاعدگی نامرتب یا خونریزی بین دورههای قاعدگی همراه باشد که در اینصورت خطر سرطان بیشتر خواهد بود. با توجه به تحقیقی که در سال ۲۰۰۶ در نشریهی سرطان منتشر شد مبتلایان به سرطان تخمدان، دردِ شکم و لگن را یکی از نشانههای معمول این بیماری ذکر کردهاند.
۵. جوش و خارش واژن
جوشهای ناحیهی خارجی واژن ممکن است بر اثر عدم رعایت بهداشت یا لباسهای تنگ بهوجود آمده باشند، اما در بعضی موارد این برآمدگیها نشانهی سرطان هستند. شناخت نشانههای این نوع سرطان که کمتر دربارهی آن بحث شده است اهمیت زیادی دارد. اگر متوجه برآمدگیای در ناحیهی خارجی واژن شدید، با پزشکتان مشورت کنید. برآمدگیهای سرطانی معمولا به رنگ قهوهای تیره یا سیاه هستند اما ممکن است قرمز، صورتی یا سفید هم باشند. این برآمدگیها ممکن است در هر بخش از قسمت خارجی واژن ظاهر شوند اما بیشتر در اطراف کلیتوریس دیده میشوند. گاهی اوقات برآمدگیها در ابتدا به شکل خالهای گوشتی هستند و به مرور زمان رنگ و بافت آنها تغییر میکند. خارش دائمی واژن که با روشهای معمول درمان نشود نیز میتواند نشانهی سرطان دهانهی رحم باشد.
۶. کاهش اشتها
از دست دادن اشتها یکی دیگر از نشانههایی است که میتوان بهراحتی آن را با مشکلات بیخطر مرتبط دانست؛ با این حال اگر این وضعیت برای مدت طولانی ادامه پیدا کند یا با سایر نشانهها مانند نفخ همراه شود، به معاینهی فوری نیاز دارد. انواع خاصی از سرطان بر سوختوساز بدن تأثیر میگذارند و باعث کاهش اشتها میشوند که سرطان تخمدان نیز از این دسته است. تحقیقی در سال ۲۰۰۹ نشان داد که کاهش اشتها بعد از نفخ و خونریزی بعد از یائسگی، سومین نشانهای است که در سرطان تخمدان گزارش شده است.
۷. کاهش هموگلوبین
کاهش سطح هموگلوبین خون یکی دیگر از نشانههای سرطان دیوارهی رحم است و باید بهسرعت درمان شود. تحقیقی که در سال ۲۰۰۱ منتشر شد ثابت میکند که کمبود هموگلوبین قبل از درمان، یکی از نشانههای اصلی در بیماران مبتلا به سرطان دیوارهی رحم است و ممکن است باعث اختلالی بهنام «ترومبوسیتوز» (thrombocytosis) شود که به تشکیل لختههای خون منجر میشود.
بر اساس تحقیقی که در سال ۲۰۰۵ در مجلهی Blood منتشر شد، آنمی یا کمخونی در بیش از ۳۰ درصد بیماران مبتلا به سرطان تخمدان قبل از درمان آنها دیده شده است.
۸. چاقی
چاقی یکی از مهمترین نشانهها و عوامل خطرساز سرطان دیوارهی رحم است. در جریان افزایش وزن، سلولهای چربی استروژن بیشتری ترشح میکنند. هنگامی که زنان یائسه میشوند، ترشح پروژسترون که برای تنظیم فعالیت استروژن در بدن لازم است متوقف میشود. استروژن در غیاب پروژسترون باعث میشود سلولهای رحم به شکل غیر عادی تقسیم شوند که باعث بزرگ شدن رحم میشود. این وقایع خطر سرطان را به میزان قابل توجهی افزایش میدهد. با توجه به تحقیقی که در سال ۲۰۱۱ منتشر شد، افزایش وزن با سرطان رحم ارتباط مستقیم دارد. بر اساس این تحقیق زنانی که در دههی دوم و سوم زندگی دچار اضافه وزن شدهاند و این اضافه وزن در آنها باقی مانده بود ۱۰ سال زودتر از زنانی که دهههای چهارم و پنجم زندگیشان دچار اضافه وزن شده بودند به سرطان رحم مبتلا شدهاند.
۹. تکرر ادرار
تکرر ادرار یکی از نشانههای کمتر شناختهشدهی سرطان تخمدان است که ممکن است همراه با درد و سوزش یا بدون این عوارض باشد. تکرر ادرار ممکن است نشانهی عفونت مثانه و مجاری ادرار یا دیابت باشد که همگی بهراحتی برای پزشک شما قابل تشخیصاند. علت تکرر ادرار باید فورا توسط پزشک مشخص شود و امکان سرطان تخمدان بررسی شود چون این علامت معمولا نشانهی بیخطری تلقی میشود و جدی گرفته نمیشود. بر اساس تحقیق منتشرشده در سال ۲۰۰۶، تکرر ادرار دومین نشانهی رایج سرطان تخمدان توسط بیماران گزارش شده است.
۱۰. ترشحات غیرخونی
همانطور که ترشحات خونی در بین دورههای قاعدگی و بعد از یائسگی از نشانههای مهم سرطان دیوارهی رحم هستند، ترشحات غیرخونی هم میتوانند نشانهی سرطان باشند. حدود ۱۰ درصد از ترشحات ناشی از سرطان دیوارهی رحم غیرخونی هستند. پس در صورت مشاهدهی مکرر ترشحات غیرخونی حتما به پزشک خود مراجعه کنید.