بسیاری از ما در طول روز، کارهای بیهوده‌ی زیادی انجام می‌دهیم که مانع از موفقیت و استفاده‌ی بهینه از زمان و توانایی‌های ما می‌شوند. برای اینکه افراد موفقی باشیم و از توانایی‌های‌مان نهایت استفاده را ببریم، باید این عادت‌های بد را کنار بگذاریم و سعی کنیم، بهره‌وری خود را افزایش دهیم. وقتی سخن از بهره‌وری پیش می‌آید، چیزهای به ظاهر جزئی، می‌توانند تفاوت زیادی ایجاد کنند. با دقت بیشتر، متوجه می‌شویم که عادت‌هایی که ظاهرا بی‌اهمیت هستند، می‌توانند تاثیر زیادی بر موفقیت‌های کوچک یا حتی بزرگ ما داشته باشند و ما می‌توانیم با حذف این عادت‌های بد، به زیان رساندن به خودمان پایان دهیم. در اینجا به بیان ۱۰ عادت بدِ رایجی می‌پردازیم که باید از برنامه روزانه ما حذف شوند.
شخصیت شما، نتیجه‌ی مجموعه‌ای از عادت‌های شماست. وقتی اجازه می‌دهید تا عادت‌های بد قدرت بگیرند، این عادت‌ها به شکل موانعی در مسیر موفقیت شما قرار می‌گیرند. چالش اصلی اینجاست که عادت‌های بد، موذی هستند و به آرامی در وجود شما ریشه می‌کنند، تا جایی که حتی متوجه زیانی که به شما می‌رسانند نیز نمی‌شوید.
زنجیرهای عادت، آنقدر سبک هستند که آنها را حس نمی‌کنید تا زمانی‌که به اندازه‌ای سنگین می‌شوند که دیگر نمی‌توانید آنها را پاره کنید
کنار گذاشتن عادت‌های بد، نیازمند میزان بالایی از خودکنترلی (self-control) است. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که رسیدن به خودکنترلی، ارزش تلاش کردن را دارد، زیرا نقش بزرگی در دستیابی به موفقیت دارد. روانشناسان دانشگاه پنسیلوانیا، آنجلا داک‌ورث (Angela Duckworth) و مارتین سلیگمن (Martin Seligman)، مطالعه‌ای انجام دادند که در آن، ضریب هوشی و میزان خودکنترلیِ دانشجویان را در بدو ورودشان به دانشگاه، اندازه‌گیری کردند. ۴ سال بعد، با مشاهده‌ی معدل نمرات آن دانشجویان دریافتند که خودکنترلی، ۲ برابرِ ضریب هوشی، در بالا بودنِ معدل نمرات، اهمیت دارد.
خودکنترلیِ لازم برای شکل‌گیری عادت‌های خوب (و حذف عادت‌های بد)، به صورت پایه و اساسی برای اخلاق کاری خوب و بهره‌وری بالا عمل می‌کند. خودکنترلی مانند عضله‌ای است که برای ساختن آن، باید آن را ورزش بدهید. شما می‌توانید با حذف عادت‌های بد زیر، عضله‌ی خودکنترلی خود را قوی کنید:
۱. استفاده از تلفن، تبلت یا رایانه در رختخواب
اولین عادت بدی که برنامه روزانه ما را تحت الشعاع قرار می‌دهد استفاده از تلفن، تبلت یا رایانه در رختخواب است. این عادت مهمی است و بیشتر افراد حتی متوجه نمی‌شوند این کار، به خواب و بهره‌وری آنها صدمه می‌زند. نور آبی دارایِ طول موج کوتاه، نقش مهمی در خلق و خو، سطح انرژی و کیفیت خواب ایفا می‌کند. نور خورشید در هنگام صبح، دارای مقادیر زیادی از این نور آبی است. وقتی چشم‌های شما، به صورت مستقیم در معرض این نور آبی قرار می‌گیرد، این نور تولید هورمون خواب‌آورِ ملاتونین را متوقف کرده و احساس هوشیاری را در شما ایجاد می‌کند. در بعدازظهر، اشعه‌های خورشید، فاقد نور آبی هستند که موجب می‌شود بدن شما ملاتونین تولید کند و به تدریج، احساس خواب‌آلودگی کنید. در هنگام شب، مغز شما انتظار وجودِ هیچ نور آبی‌ای را ندارد و نسبت به این نور، بسیار حساس می‌شود.
بیشتر دستگاه‌های مورد علاقه‌ی ما در هنگام شب (مانند لپ‌تاپ، تبلت و گوشی‌های تلفن همراه)، نور آبی با طول موج کوتاه را به شدت و درست در مقابل چهره‌ی ما منتشر می‌کنند. قرار گرفتن در معرض این نور، تولید ملاتونین را مختل کرده و موجب اختلال در توانایی شما در به خواب رفتن و همچنین، کاهش کیفیت خواب می‌شود. همانطور که همه‌ی ما می‌دانیم، خواب شبانه‌ی نامطلوب، تاثیرات بسیار زیان‌آوری دارد. بهترین کار، پرهیز از استفاده از این دستگاه‌ها پس از شام است (برای بیشتر افراد، تماشای تلویزیون اشکالی ندارد، البته به شرطی که به اندازه‌ی کافی از آن فاصله گرفته باشید).
۲. گشت و گذار ناگهانی و بی‌موقع در اینترنت
پیش از آنکه بتوانید به طور کامل در کاری غرق شوید، باید ۱۵ دقیقه‌ی پی‌در‌پی، بر آن کار تمرکز کنید. پس از این ۱۵ دقیقه، وارد حالت اشتیاق و هیجانِ افزایش بهره‌وری می‌شوید که در روانشناسی به آن حالت فلو (flow) گفته می‌شود. پژوهش‌ها نشان داده است که بهره‌وری افراد در حالت فلو، ۵ برابر بیشتر از حالت عادی است. وقتی ناگهان به سرتان می‌زند که اخبار، فیس‌بوک، نتیجه‌ی یک مسابقه‌ی ورزشی یا چیز دیگری را مشاهده کنید و کاری که انجام می‌دادید را رها می‌کنید، این مسئله موجب می‌شود تا از حالت فلو خارج شوید. یعنی باید ۱۵ دقیقه‌ی دیگر، تمرکز پیوسته را تجربه کنید تا دوباره بتوانید به حالت فلو وارد شوید. اگر بارها کارتان را رها کنید و دوباره به سراغ آن برگردید، در تمام طول روز، حالت فلو را تجربه نخواهید کرد.
۳. نگاه کردن به گوشی در طول گفتگو
هیچ چیز به اندازه‌ی خواندن یک پیامک یا حتی نگاهی سریع به گوشی همراه در وسط گفتگو، دیگران را ناراحت نمی‌کند. وقتی در حال گفتگو با دیگران هستید، تمام انرژی‌تان را بر روی آن متمرکز کنید. وقتی خود را در گفتگویی غرق می‌کنید، متوجه می‌شوید که آن گفتگو، لذت‌بخش‌تر و موثرتر می‌شود.
۴. خواندنِ بلافاصله‌ی پیام‌ها
چهارمین عادت بدی که برنامه روزانه ما را تحت الشعاع قرار می‌دهد، خواندنِ بلافاصله‌ی پیام‌ها و وقت گذاشتن برای آنهاست. خواندن بلافاصله‌ی پیام‌ها، کابوسی برای بهره‌وری به شمار می‌رود. بررسی‌ها نشان داده‌اند که اگر هر زمان که گوشی همراه یا ایمیل‌تان به صدا درمی‌آید، به سرعت به سراغ آن بروید، بهره‌وری شما کاهش یابد.
شاید احساس کنید که اگر هر زمان که پیامی به گوشی همراه‌تان ارسال می‌شود یا ایمیلی به صندوق ورودی‌تان وارد می‌شود، بلافاصله از آن مطلع شوید، بهره‌وری شما افزایش می‌یابد، ولی در واقع اینطور نیست. به جای خواندن فوری پیام‌هایی که دریافت می‌کنید، تمام ایمیل‌ها و پیامک‌های‌تان را در زمان‌هایی تعیین شده بررسی کنید (مثلا هر ساعت، یک بار به ایمیل‌های‌تان پاسخ بدهید). این روش موثر و اثبات‌شده‌ای برای کار کردن است.
۵. «بله» گفتن در زمانی که باید «نه» بگویید
مطالعه‌ای انجام شده در دانشگاه کالیفرنیا در سان فرانسیسکو نشان می‌دهد که هر چه گفتنِ نه، برای شما سخت‌تر باشد، احتمال اینکه به استرس، فرسودگی جسمی و ذهنی و حتی افسردگی (که موجب تضعیف خودکنترلی می‌شوند) دچار شوید نیز بیشتر خواهد بود. در واقع نه گفتن، برای بسیاری از افراد چالش اصلی رسیدن به خودکنترلی است. «نه» واژه‌ای قدرتمند است که نباید از استفاده از آن هراسی داشته باشید.
افرادِ دارای هوش هیجانی بالا، در زمان نه گفتن، از عباراتی مانند «فکر نمی‌کنم بتوانم» یا «مطمئن نیستم بتوانم» استفاده نمی‌کنند. نه گفتن به انجامِ وظیفه‌ای جدید، موجب محترم شمردنِ وظایف فعلی شما شده و به شما امکان می‌دهد تا آنها را با موفقیت انجام دهید. به خودتان یادآوری کنید که نه گفتن، نشانه‌ای از خودکنترلی است که با جلوگیری از اثراتِ منفیِ انجامِ وظایف و تعهدات بیش از حد، در آینده خودکنترلی شما را افزایش می‌دهد.
۶. فکر کردن به افراد سمی
همیشه افرادی سمی وجود دارند که به شکلی شما را ناراحت و عصبانی می‌کنند. به جای فکر کردن در مورد همکار یا فردی که خون شما را به جوش می‌آورد، سپاسگزار بودن برای شخص دیگری در زندگی‌تان را تمرین کنید. در زندگی شما افراد فراوانی وجود دارند که شایستگی توجه و فکر کردن را دارند و کاری که نباید انجام دهید، فکر کردن در مورد افراد بی‌ارزش است.
۷. انجام دادن چند کار در طول جلسه
شما هرگز نباید به چیزی کم‌توجهی کنید، به ویژه اگر آن چیز، یک جلسه باشد. اگر آن جلسه به اندازه‌ای مهم نیست که لازم باشد به طور کامل به آن توجه داشته باشید، اصلا در آن شرکت نکنید، ولی اگر به اندازه‌ای مهم است که باید تمام توجه خود را به آن معطوف کنید، باید در طول جلسه، تمام کارهای دیگر را کنار بگذارید. انجام دادن چند کار در طول جلسات، به دیگران این احساس را می‌دهد که از سایر افرادِ حاضر در جلسه مهم‌تر هستید، به شما لطمه می‌زند.
۸. سخن‌چینی کردن
هشتمین عادت بدی که برنامه روزانه ما را تحت الشعاع قرار می‌دهد، وقت گذاشتن برای سخن‌چینی است. افراد سخن‌چین، از بیچارگی دیگران لذت می‌برند. شاید در ابتدا، سردرآوردن از خطاها و لغزش‌های شخصی یا حرفه‌ای دیگران جالب باشد، ولی با گذشت زمان، این کار خسته‌کننده شده و موجب می‌شود احساس شرمندگی کنید و به افراد دیگر نیز لطمه می‌زند. در اطراف شما نکات مثبت بسیاری وجود دارد و چیزهای زیادی را می‌توانید از افراد جالب یاد بگیرید، به جای آنکه وقت خود را با حرف زدن در مورد بیچارگی‌های دیگران تلف کنید.
«ذهن‌های بزرگ در مورد ایده‌ها صحبت می‌کنند، ذهن‌های متوسط در مورد رویدادها صحبت می‌کنند و ذهن‌های کوچک در مورد دیگران صحبت می‌کنند.» – اِلِنور روزولت
۹. اقدام نکردن تا زمانی که مطمئن شوید موفق می‌شوید
بیشتر نویسنده‌ها، ساعات بی‌شماری را صرف طوفان فکری در مورد کاراکترها و طرح داستان می‌کنند و حتی صفحات بسیاری را می‌نویسند که می‌دانند هرگز از آنها در کتاب خود استفاده نخواهند کرد. آنها به این دلیل این کار را انجام می‌دهند که می‌دانند ایده‌ها برای رشد کردن، نیاز به زمان دارند. ما ترجیح می‌دهیم در زمان شروع، حرکتی انجام ندهیم، زیرا می‌دانیم که ایده‌های‌مان عالی و بدون نقص نیستند و شاید آنچه تولید می‌کنیم، اصلا خوب نباشد. ولی اگر شروع نکنید و به ایده‌های‌تان زمان ندهید تا تکامل پیدا کنند، چگونه می‌توانید چیزی عالی را خلق کنید؟ رمان‌نویس، جودی پیکولت (Jodi Picoult)، اهمیت اجتناب از کمال‌گرایی را به خوبی در این جمله خلاصه می‌کند که:
«شما می‌توانید صفحه‌ای پر از اشکال را ویرایش کنید، ولی نمی‌توانید صفحه‌ای خالی را ویرایش کنید.»
۱۰. مقایسه کردن خود با دیگران
وقتی احساس لذت و رضایت در شما، از مقایسه‌ی خودتان با دیگران ناشی شود، شما دیگر صاحب شادی خود نخواهید بود. وقتی در مورد کاری که انجام داده‌اید احساس خوبی دارید، اجازه ندهید که عقاید یا دستاوردهای دیگران، این حس خوب را از شما بگیرد. درست است که نمی‌توانید نسبت به آنچه دیگران در مورد شما فکر می‌کنند، هیچ واکنشی نداشته باشید، ولی نباید خودتان را با دیگران مقایسه کنید؛ همیشه در مورد عقاید دیگران مقداری تردید داشته باشید. به این ترتیب، بدون توجه به اینکه دیگران چه فکری می‌کنند یا چه کاری انجام می‌دهند، ارزش شما در دیدِ خودتان، از درون خودتان سرچشمه می‌گیرد. صرف نظر از اینکه دیگران چه نظری در مورد شما دارند، یک مسئله قطعی وجود دارد و آن این است که شما هرگز به اندازه‌ای که دیگران می‌گویند، خوب یا بد نیستید.
کلام آخر
با تمرین خودکنترلی برای حذف این عادت‌های بد، می‌توانید به طور هم‌زمان، خودکنترلی را در خود تقویت کنید و به عادت‌های بدی که می‌توانند تاثیر مخربی بر حرفه‌ی شما داشته باشند، پایان دهید.
