گلوتاتیون چیست ؟ گلوتاتیون آنتی‌اکسیدانی قدرتمند است که به گفتهٔ محققان مزایای متعددی برای سلامتی دارد. این اظهارنظرها باعث شده‌اند تا بیش از پیش به این آنتی‌اکسیدان توجه شود. بعضی از مردم باور دارند که این ماده خواص ضدپیری دارد، برای درمان اوتیسم مفید است و سوخت‌وساز چربی‌ها را افزایش می‌دهد و حتی از بروز سرطان هم جلوگیری می‌کند. اما آیا این گفته‌ها حقیقت دارند؟ با ما همراه باشید تا با خواص این آنتی‌اکسیدان آشنا شوید.
گلوتاتیون چیست؟
گلوتاتیون آنتی‌اکسیدانی قدرتمند است که در تمامی سلول‌های بدن وجود دارد. این آنتی‌اکسیدان از سه مولکول مختلف تشکیل شده است که ما به آنها آمینواسید می‌گوییم.
آمینواسیدها طبق الگوهای مختلفی ترکیب می‌شوند تا پروتئین‌های موجود در بدن را تشکیل دهند.
یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد گلوتاتیون این است که به‌طور طبیعی در کبد تولید می‌شود؛ اتفاقی که برای بیشتر آنتی‌اکسیدان‌ها نمی‌افتد.
گلوتاتیون کارکردهای بسیاری دارد که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
- ساخت دی‌اِن‌اِی که پایهٔ اصلی پروتئین‌ها و سلول‌هاست؛
- تقویت سیستم ایمنی؛
- تشکیل سلول‌های اسپرم؛
- تجزیهٔ بعضی از رادیکال های آزاد؛
- بهبود کارکرد بعضی از آنزیم‌ها؛
- بازسازی ویتامین C و ویتامین E؛
- خارج کردن جیوهٔ موجود در مغز (باقی ماندن جیوه در مغز می‌تواند خطرساز باشد و منجر به بروز برخی اختلالات مغزی و عصبی شود)؛
- کمک به کبد و کیسهٔ صفرا برای کنار آمدن با چربی‌ها؛
- کمک به مرگ سلولیِ رایج در بدن (فرایندی که به خزان یاخته‌ای یا آپوپتوز معروف است).
راهکارهایی برای افزایش میزان گلوتاتیون موجود در بدن
محققان بر این باورند که کاهش سطح گلوتاتیون موجود در بدن، می‌تواند خطر بروز برخی بیماری‌ها را افزایش دهد. برای جلوگیری از این اتفاق می‌توان از مکمل‌های حاوی گلوتاتیون استفاده کرد که به دو شکل خوراکی و تزریقی در دسترس هستند.
راهکار دیگر، استفاده از سایر مکمل‌هایی است که تولید طبیعی گلوتاتیون را در بدن افزایش می‌دهند. این مکمل‌ها عبارتند از:
- مکمل خارمریم (خارمریم، به انگلیسی milk thistle گیاهی است دارویی با خواص متنوع)؛
- استیل سیستئین (نوعی مکمل خلط‌آور است که از آن برای رفع مسمویت ناشی از مصرف استامینوفن و دفع خلط مجاری تنفسی استفاده می‌شود)؛
- سوپراکسید دیسموتاز (نوعی مکمل آنتی‌اکسیدانی است که ازجمله خواص آن می‌توان به ترمیم سلول‌ها اشاره کرد).
کاهش تماس با ترکیبات سمی و مضر و استفادهٔ بیشتر از مواد خوراکی سالم و مفید در رژیم غذایی نیز راهکارهایی طبیعی برای افزایش سطح گلوتاتیون در بدن هستند.
خواص گلوتاتیون برای سلامتی
مواردی که درادامه خواهید دید، بخشی از خواص گلوتاتیون هستند:
۱. فعالیت آنتی‌اکسیدانی
رادیکال‌های آزاد موجب بروز علایم کهولت سن می‌شوند و خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها را افزایش می‌دهند. آنتی‌اکسیدان‌ها از بدن دربرابر آسیب ناشی از این رادیکال‌ها محافظت می‌کنند.
همان‌طور که پیش از این گفته شد، گلوتاتیون نوعی آنتی‌اکسیدان بسیار قدرتمند است. گلوتاتیون بخشی از این اثرگذاری قابل‌ملاحظه را مدیون حجم زیاد خود در بدن است: این آنتی‌اکسیدان با غلظت بسیار بالایی در تمامی سلول‌های بدن وجود دارد.
۲. جلوگیری از پیشرفت سرطان
بعضی از تحقیقات نشان می‌دهند که گلوتاتیون می‌تواند در پیشگیری از پیشرفت سرطان تأثیرگذار باشد.
درعین‌حال، نکتهٔ دیگری هم در این تحقیقات روشن شده است؛ اینکه گلوتاتیون می‌تواند حساسیت تومورهای سرطانی را نسبت به شیمی درمانی، که از رایج‌ترین درمان‌های سرطان است، کم کند.
برای مشخص شدن نقش دقیق گلوتاتیون در بهبود سرطان، باید منتظر تحقیقات بیشتری باشیم.
۳. کاهش صدمات سلولی در بیماری‌های کبدی
هپاتیت (التهاب کبد)، سوءمصرف نوشیدنی‌های الکلی و کبد چرب، به سلول‌های کبد آسیب وارد می‌کنند.
آزمایش کوچکی که در سال ۲۰۱۷ انجام شد، مشخص کرد که گلوتاتیون به‌دلیل داشتن خواص آنتی‌اکسیدانی و سم‌زدایی بدن، می‌تواند صدمات ناشی از کبد چرب غیرالکلی را درمان کند.
البته محققان این آزمایش عنوان کرده‌اند که برای تأیید قطعی این خاصیت گلوتاتیون به تحقیقات گسترده‌تری نیاز است.
۴. افزایش حساسیت انسولین
مقاوت دربرابر انسولین می‌تواند منجر به بروز دیابت نوع ۲ شود. بدن با تولید انسولین، گلوکز (قند) موجود در خون را به سلول‌ها منتقل و از آن به‌عنوان منبع انرژی استفاده می‌کند.
مطالعهٔ کوچکی در سال ۲۰۱۸ مشخص کرد که بدن افراد مقاوم به انسولین، معمولا سطوح کمتری از گلوتاتیون را تولید می‌کند. به‌خصوص اگر افراد سابقهٔ ابتلا به اختلالاتی مثل نوروپاتی (نوعی اختلال عصبی است) یا رتینوپاتی (یا شبکیه رنجوری، نوعی آسیب‌دیدگی در شبکیهٔ چشم است) را هم داشته باشند. پژوهشی که در سال ۲۰۱۳ انجام شد نیز این نتایج را تأیید می‌کند.
۵. تخفیف علائم بیماری پارکینسون
بنابر نتایج برخی تحقیقات، شواهدی به دست آمده است که نشان می‌دهند با ثابت نگه داشتن سطوح گلوتاتیون در بدن، می‌توان به کاهش علائم بیماری پارکینسون کمک کرد.
این تحقیقات تزریق مکمل گلوتاتیون را به‌عنوان درمانی مناسب برای بیماران مبتلا به پارکینسون پیشنهاد داده‌اند. از سوی دیگر راجع به مصرف قرص مکمل گلوتاتیون توضیح چندانی داده نشده است. به همین خاطر در این مورد هم باید منتظر تحقیقات بیشتری باشیم.
۶. کاهش آسیب ناشی از کولیت رودهٔ بزرگ (کولیت اولسراتیو)
همچون سایر اختلال‌های التهابی، کولیت رودهٔ بزرگ نیز با آسیب اکسایشی (به انگلیسی oxidative damage، به برهم ریختن تعادل میان رادیکال‌های آزاد و آنتی‌اکسیدان موجود در بدن گفته می‌شود) و اضطراب در ارتباط است.
طی مطالعاتی که در سال ۲۰۰۳ در این باره صورت گرفت، مشخص شد که مکمل‌های حاوی گلوتاتیون می‌توانند تاحدودی آسیب واردشده به رودهٔ بزرگ را در موش‌ها بهبود بخشند.
البته اثرگذاری گلوتاتیون بر بهبود رودهٔ بزرگ انسان نیازمند بررسی‌های بیشتری است.
۷. درمان اختلال‌های طیف اوتیسم
بخشی از شواهد به‌دست‌آمده از بررسی‌ها، حاکی از آن هستند که سطح گلوتاتیون موجود در بدن کودکان مبتلا به اوتیسم، درمقایسه با دیگر کودکان کمتر است.
در سال ۲۰۱۱، محققان به این نتیجه رسیدند که مکمل خوراکی گلوتاتیون یا آمپول آن می‌تواند به کاهش برخی از علایم اوتیسم کمک کند. البته محققان در این آزمایش بهبود علایم اوتیسم در کودکان را موردبررسی قرار ندادند، بنابراین برای اثبات تأثیر گلوتاتیون در بهبود اوتیسم به بررسی‌های بیشتری نیاز است.
کلام آخر
همان‌طور که در این مطلب مطالعه کردید، گلوتاتیون آنتی‌اکسیدانی بسیار قدرتمند است که بدن ما روزانه آن را تولید و مصرف می‌کند. تحقیقات نشان داده‌اند که کمبود این ماده در بدن با بروز مشکلات جسمی متعددی در ارتباط است.
مکمل‌های خوراکی و تزریقی گلوتاتیون برای رفع مشکل بسیاری از افراد مناسب است، بااین‌حال، ممکن است برای برخی دیگر مناسب نباشد و با سایر داروهای مصرفی تداخل دارویی ایجاد کند. بنابراین حتما پیش از مصرف مکمل‌های گلوتاتیون با پزشک خود مشورت کنید.
