اگر کودک شما از ناتوانی‌های گفتاری همچون مشکلاتی در تلفظ کلمات رنج می‌برد، گفتار درمانی می‌تواند رشد زبانی، ارتباط و مهارت‌های زبانی کاربردی کودک شما را بهبود ببخشد. گفتار درمانی روشی درمانی است که گفتار کودک و توانایی او را در درک و استفاده از زبان، حتی در ارتباط غیرکلامی، بهبود می‌بخشد. متخصصان گفتار، یا آسیب‌شناسان گفتار و زبان افراد متخصصی هستند که این خدمات را ارائه می‌دهند. گفتار درمانی از دو بخش تشکیل می‌شود: اول تمرین دادن دهان برای تولید اصوات و در نهایت شکل دادن کلمات و جمله‌ها (با توجه به بیان، روانی کلام، و تنظیم بلندی صدا)؛ و دوم درک و بیان گفتار (با توجه به استفاده از زبان به شکل‌های نوشتاری، تصویری، بدنی، علائم و استفاده از زبان از طریق سیستم‌های ارتباطی مختلف مانند رسانه‌های اجتماعی، کامپیوتر، و تبلت). به علاوه، متخصصان این حوزه نقش گسترده‌ای در درمان مشکلات بلع ایفا می‌کنند که جزءِ مشکلات تغذیه نیز به حساب می‌آید.
آیا کودک من به گفتار درمانی نیاز دارد؟
ممکن است که برخی از کودکان، تلفظی عالی داشته باشند یا حتی زودتر از دیگر هم‌سالان خود قادر به خواندن شده باشند، ولی با این وجود برای بهبود زبان کاربردی خود نیاز به گفتار درمانی داشته باشند، زبان کاربردی یعنی فرآیند استفاده‌ی درست از زبان گفتاری و زبان بدن برای مصارف روزمره مانند درخواست کردن، مکالمه داشتن، و دوست‌یابی در موقعیت‌های اجتماعی. از دیگر دلایلی که کودک را نیازمند گفتار درمانی می‌کند می‌توان به مشکلات پزشکی مانند آسیب مغزی یا عفونت که ممکن است روی توانایی آنها برای برقراری ارتباط اثرگذار باشد، اشاره کرد. یکی دیگر از دلایل گفتار درمانی، وجود ناتوانی‌های قابل تشخیص مانند سندروم داون است. گفتار درمانی معمولا در سنین کم شروع می‌شود و می‌تواند تا زمانی که کودک به مدرسه می‌رود و ارتباط نوشتاری را می‌آموزد نیز ادامه پیدا کند.
متخصصین آسیب‌شناسی گفتار و زبان چه می‌کنند؟
آسیب‌شناسان گفتار و زبان، دانش آموزانی را که در خواندن و بیان منظورشان به صورت نوشتاری مشکل دارند، شناسایی می‌کنند. کیتی اوهلر (Kathy Oehler) از آسیب‌شناسان گفتار و زبان و یکی از نویسندگان کتاب «از نوشتن متنفرم» میگوید: مشکلات زبانی می‌توانند تأثیر زیادی بر توانایی نوشتن کودکان داشته باشند. کودک برای نوشتن ابتدا باید ایده‌های خود را در غالب کلمات بیان کند و بعد آن کلمات را در جمله جایگذاری کند. همین‌طور مشکلات زبانی باعث می‌شوند که درک و دنبال کردن دستور‌العمل برای کودکان مشکل شود. متخصص مربوطه می‌تواند به کودکان کمک کند تا این مهارت‌ها را در خود تقویت کنند. معمولا متخصصان برای درمان مستقیم، شرایط را ارزیابی می‌کنند و به معلمان مشاوره می‌دهند تا بتوانند کلاس‌های غنی‌تری برگزار نمایند. درمان می‌تواند هم به‌صورت فردی و هم در قالب گروه‌های کوچکی از افرادی با مشکلات مشابه اجتماعی و ارتباطی، انجام شود. در هر صورت هدف متخصص این است که استفاده از زبان را خوشایند کند، و کودکان را در دوست‌یابی و کسب موفقیت بیشتر در مدرسه یاری نماید.
برنامه‌های گفتار درمانی
ملانی پوتوک (Melanie Potock) متخصص آسیب‌شناسی زبان و گفتار میگوید: آسیب‌شناسان زبان و گفتار نه تنها مشکلات بیان، زبان و درک را ارزیابی و حل می‌کنند، بلکه برخی از آنها روی بلع و غداخورن هم تمرکز دارند. او معتقد است بسیاری از کودکانی که به سختی حرف می‌زنند مشکلاتی در غذاخوردن هم دارند. درست است که اولین موردی که به ذهن می‌آید کودکان با نیازهای خاص هستند، ولی مشکلات صحبت کردن و غذا خوردن در سایر کودکان نیز مشهود است. هر دو عمل حرف زدن و بلعیدن جنبه‌های حرکتی بسیار ظریف زبان، فک و لبها را در هماهنگی کامل یا یکدیگر درگیر می‌کنند که همیشه هم کار خیلی راحتی نیست! ممکن است متخصصان برای این‌کار از اسباب بازی‌های فوت کردنی و سوت‌ها استفاده کنند و از کودکان بخواهند تا مسابقه‌ی “پنبه فوت کنی” بگذارند و به این‌صورت ماهیچه‌های مورد استفاده در حرف زدن و غذا خوردن را تقویت کنند. نی‌های رنگی، مسواک‌های موزیکال و حلقه‌های حباب‌ساز، استراتژی‌های سرگرم کننده‌ی دیگری هستند که به کودکان کمک می‌کنند تا حس‌های مختلف را در دهان‌شان تحمل کنند.
آموزش کاربرد زبان
آسیب‌شناسان زبان و گفتار با کودکانی کار می‌کنند که در درک نشانه‌های اجتماعی، فهمیدن دیگران، و استفاده از کلمات و زبان بدن برای برقراری ارتباط کارآمد و پیدا کردن دوست، دچار مشکل هستند. میشل گارسیا وینر (Michelle Garcia Winner) و دکتر پاملا جی کروک (Pamela J Crooke) آسیب‌شناسان گفتار و زبان و از نویسندگان کتاب «Socially Curious and Curiously Social» معتقد‌ند: بخش کاربردی زبان و ارتباط شامل مسائل مربوط به ارتباط اجتماعی است، زبان اجتماعی هم یکی از این مسائل است، ولی تنها مسئله‌ی این بخش نیست. دریافت اطلاعات اجتماعی برای فرآوری کردن و پاسخ دادن به نشانه‌های غیر کلامی که از پس‌زمینه‌ی گفت‌وگو، مردم و زبان آنها به دست می‌آیند، برای دانش‌آموزانی که مشکلاتِ یادگیری اجتماعی دارند، واقعا مشکل است. این مسائل شامل طیف بیماری اوتیسم، ناتوانی در یادگیریِ غیرکلامی، اختلالِ زبان کلامی، اختلال بیش‌فعالی، کمبود تمرکز و غیره می‌شوند. این دانش‌آموزان می‌توانند تحت درمانی به نام تفکر اجتماعی قرار بگیرند که به آنها رابطه‌ی بین طرز تفکر و رفتار و طرز عکس‌العمل دیگران را می‌آموزد.
درمان کودکانی که اختلال تکلم دارند
کودکانی که به دلایل مختلفی قادر به صحبت کردن نیستند، به روش‌های ارتباطی دیگری نیازمندند. درمان‌های اولیه و متخصصین زبان و گفتار در مقطع پیش‌دبستانی به کودکان (و والدین آنها) یاد می‌دهند که تصاویر و زبان اشاره‌ی ساده چگونه به آنها در برقراری ارتباط کمک خواهد کرد. کودکانی که به مدرسه می‌روند ممکن است بتوانند از کامپیوتر یا تبلت برای برقراری ارتباط استفاده کنند، این ابزارها از برنامه‌های تبدیل متن به صدا استفاده می‌کنند. لویس برادی (Lois Brady) نویسنده‌ی کتاب «نرم‌افزارهای برای اوتیسم» میگوید: تکنولوژی صفحه‌های لمسی، همچون گوشی‌های هوشمند و تبلت به دانش‌آموزان این امکان را می‌دهد که با استفاده از همان ابزارهای جالبی که همکلاسی‌هایشان دارند، ارتباط برقرار کنند و به اهداف شخصی خود برسند. به علاوه متخصصین گفتار درمانی می‌توانند از این ابزارها استفاده کنند تا مهارت‌های زبانی و کلامی را از راه تشویق و همراه کردن کودکان به آنها بیاموزند.
پیدا کردن خدمات درمانی گفتار و زبان
متخصصین گفتار و زبان در برخی مدرسه‌های دولتی حضور دارند تا شرایط دانش‌آموزان را ارزیابی کنند و درمان‌های مناسب ارائه دهند. ممکن است که والدین ترجیح بدهند به متخصصینی مراجعه کنند که در شرایطی استاندارد، گفتار درمانی انفرادی ارائه می‌دهند. از مشاور مدرسه یا پزشک خانواده‌ی خود بخواهید تا گروه‌هایی را به شما معرفی کنند که اعضای آن کودکانی با سن و مشکلات رشدی مشابه کودک شما هستند.
