چند روز دیگر «روز خبرنگار» است، شاید این روزها که همه به لطف شبکههای اجتماعی و تلفنهای همراه هوشمند، به سرعت از اخبار و اتفاقات آگاه میشوند، اهمیت خبر و رسانه بیشتر عیان شده باشد. در این روزگار کمتر کسی به سراغ کیوسکها یا پیشخوان کتابفروشیها میرود. از سوی دیگر مگر هر کتابفروشی چند نشریه ومجله را میتواند در پیشخوان خود ارائه دهد. گاهی پیدا کردن یک نشریه در گوشهای دور از تهران و مراکز استان، تبدیل به یک کار بزرگ و وقتگیر میشود. هرچند کتابفروشیها، به خصوص کتابفروشیهای بزرگ شاید جای بزرگی را برای ارائه نشریات ومجلات اختصاص داده باشند اما بسیاری مواقع این رسانههای آنلاین هستند که در دسترس بودن را فراهم میکنند. بیشتر مخاطبان سعی میکنند به نحو دیگری آن چه را میخواهند تهیه کنند یا از آن منصرف میشوند. از این رو خرید مجلات و نشریات وقتی در پلتفرم اینترنتی باشد و در ضمن به صورت رایگان هم ارسال شود، همه چیز را سادهتر میکند. از سوی دیگر دربرگیری تعداد مجلات و نشریات هم ویژگی دیگری است که در این بستر فراهم شده است. به سادگی میتوان از مجله سیزده تا فیلمامروز را با سفارش دادن و رایگان در ۱۸۰۰ شهر و روستای ایران دریافت کرد.
با این دو ویژگی میتوانامیدوار بود که تهیه و خواندن نشریات برای مخاطب آسانتر بشود و از سوی دیگر کیوسکی به وسعت ایران در اختیار نشریات قرار میگیرد.
۱. فیلم امروز
«هوشنگ گلمکانی» و «عباس یاری» نامهای آشنایی در دنیای نقد و فیلم و سینما هستند. خاطره چهل سال انتشار نشریات تخصصی نظیر «فیلم» در ذهن بسیاری از خوانندگان حک شده است. آن هم زمانی که نه اینترنتی بود و نه اخبار به این سرعت در اختیار همه قرار میگرفت. در دهه شصت بسیاری فیلمها را به صورت ویدئویی و مخفیانه میدیدند و هر نکته و خبری درباره بازیگران و کارگردانان بسیار دیرتر به گوش علاقمندان میرسید. یک گروه سه نفره شامل گلنکانی، یاری و مهرابی ، در یان که توانسته بودند این همه سال کنار هم باشند، زبانزد بودند. اما سابقه انتشار نشریه جدیدشان به حدود یک سال پیش میرسد که ماهنامه تخصصی «فیلم امروز » را منتشر کردهاند و فعالیت رسانهای و سینمایی را ادامه دادهاند. در واقع پس از درگذشت «مسعودمهرابی» در شهریور ۱۳۹۹ و تغییراتی که از شماره ۵۷۸ ماهنامه «فیلم» رخ داد که به این نتیجه رسیدند ماهنامه «فیلم امروز» را منتشر کنند. آنان این بار از تمام ابزارهای رسانهای نظیر ویدئوو پادکست نیز استفاده کردند تا با مخاطب جوان و امروز سینما ارتباط نزدیکتری داشته باشند.
آخرین شماره فیلم امروز به تصویری از داریوش مهرجویی کارگردان نامدار ایرانی که به تازگی فیلم سینمایی لامینور او اکران شده بود، اختصاص دارد. مطالبی نظیر سینمای تجاوز و سینماگران متجاوز، یادداشتهای زیرزمینی، اسلحه در دست دارودسته! از مطالب آن است.
۲. سمرقند
یکی از نشریاتی که مدتها پیش منتشر میشد و مدتی در انتشار آن وقفه ایجاد شد، فصلنامه «سمرقند» بود که در زمستان ۱۴۰۰ دوره جدید آن آغاز شد. این بار قرار بود به مسائل موضوعی در فرهنگ و هنر پرداخته شود و اولین شماره آن به کبوتر و کبوتر بازی نیز اختصاص داشت. تعداد صفحات آن بیش از ۵۰۰ صفحه بود. اما آخرین شماره این فصلنامه در آستانه نوروز منتشر شد و مطالب قابل توجهی درباره این آئین باستانی از شخصیتهای مهم فرهنگی و ملی همچون مهرداد بهار و ژاله آموزگار داشت.
در «سمرقند» اهتمامی آغاز شده است که به تمامی موارد یک موضوع از جهت تاریخی، ادبی، فرهنگی و… پرداخته شود.
۳. ناداستان
«روایتهای مستند»، «روایتهای زندگی»، «روایتهای کهن» و «مشق ناداستان» چهاربخشی است که ماهنامه «ناداستان» در آن مقالات و مطالب خود را منتشر میکند. «ناداستان» یک ابتکار بود که توانست در بین مخاطبان جا باز کند و این شیوه روایی محبوبیت خاصی پیدا کرد. به خصوص که نامهای آشنای ادب و فرهنگ توانستند تجربیات و نوشتههای خود را در اختیار این نشریه قرار دادند و به این ترتیب مخاطبان با وجوه دیگری از تفکرات، تجربیات، توانایی و افکار آنها آشنا شدند. در این نشریه به نوعی همه مطالب و مسائل قرار است درباره چیزهای زندگی امروز ما باشد و البته با تکیه بر ادبیات و مرور لحظههای خوش و درنگ بر آن چه که در اطرافمان میگذرد. قرار نیست تخیل یا آرزوها در این متنها دیده شود بیشتر بر مبنای واقعیت و اتفاقههای رخ داده است. اسفند ۹۷ بود که رونمایی این نشریه تعداد زیادی از اهالی فرهنگ و هنر از جمله مریم زندی، هنگامه گلستان، محمود دولتآبادی و… برگزار شد. از آن تاریخ و با حوادث مخهتلفی که رخ داده است. «آرش صادق بیگی» به عنوان مدیرمسئول و «محمد طلوعی» به عنوان سردبیر در انتشار آن کوشیدهاند.محمد میرزاخانی، نسیم مرعشی، نیلوفر امنزاده، مونا تاروردی، مهراوه فردوسی، مکرمه شوشتری، زهرا ساعدی از اعضای تحریریه آن هستند و کارگاه مجازی ناداستان را محمدرضا زمانی برگزار میکند. یکیزا بخشهای پرطرفدار این نشریه «زندگی نگاره »؛ برشی از زندگی و دغدغههای نویسندگان است که با روایت اول شخص نوشته میشود. در هرشماره آن میتوان روایتهای مستندی مثل زندگی نگاره، سفرنامه و… را خواند که با اتفاقات روزمره ارتباط پیدا میکنند و منظره جدیدی را جلوی روی مخاطب تصویر میکنند.
ناداستان شماره ۱۴ اما به موضوعی که این روزها بسیار درباره آن سخن گفته شده ، پرداخته است یعنی موضوع «جوانی».
۴. سان
نشریاتی که در مؤسسهها و نهادهای دولتی و عمومی منتشر میشوند معمولاً بعد از تغییر مدیریت، ساختارشان تغییر میکند وگاهی سبب میشود دیگر امکان آن نباشد کهایده و هدفی که آن گروه و تیم را در کنار هم قرار داده است، پیگیری شود. گاهی اعضای این تحریریه آنقدر به خود و آن چه که تهیه و خلقایمان دارند که همکاری خود را در بستری دیگر دنبال میکنند. نشریه «سان» نیز یکی از این مجلات است. تحریریه سابق ماهنامه همشهری داستان کنار هم جمع شدند و نشریه «سان» را در پاییز ۹۷ به سردبیری «آرش صادقبیگی» و مدیر مسئولی «ناهید طباطبایی» منتشر کردند. این نشریه بر محوریت ادبیات است و در هر شماره به سراغ موضوعی ویژه میرود. اولین موضوعی که آنها برای انتشار انتخاب کردند «شب» بود. اما ویژگی دیگر این فصلنامه توجه به تئوری در داستان و داستاننویسی است. یعنی در کنار انتخاب داستانها میتوان با مفاهیمی جدید درباره داستان و داستاننویسی نیز آشنا شد. تاکنون ۱۰شماره آن منتشر شده است و به موضوعاتی نظیر «تهران»، «گذر»، «جنون»، «دلخوشی»، «وابستگی»، «فراموشی» و… در ادبیات پرداخته است.
۵. حوالی
یک تجربه دانشجویی موفق، تبدیل به اتفاقی متفاوت در عرصه انتشار نشریه در ایران شد. تجربهای که بارها و بارها تکرار شده بود ولی به نظر میرسد این بار دستاندرکاران نشریه «حوالی» در اجرای آن موفقتر هستند و آن پیشفروش نسخه پیش از انتشار است. گروه مؤلفان و پدیدآورندگان نشریه «حوالی» توانسته بودند در یکی دو شماره اول و آغاز فعالیت خود، هزینههای انتشار از طریف پیشفروش مجله تأمین کنند. گردانندگان حوالی دانشجویان رشتۀ شهرسازی بودند که مجلهای به نام «شَهرت» را در منتشر میکردند و حالا که فارغالتحصیل شدهاند دانستهها و نگاه و تجربههای خود را از طریق نوشتههایشان و در این نشریه ارائه میدهند تا شاید «حوالی» هرکس جای بهتری باشد.
دوماهنامه «حوالی» قرار است نگاهی متفاوت به اطراف داشته باشد، به همین منظرههای روزمرهای که شاید آن قدر دیدهایم که برایمان تکراری شده است و بیتفاوت از آن گذر میکنیم. از فروردین ۹۸ بود که این نشریه انتشار خود را آغاز کرد و هربار یک فضا را مورد توجه قرار داد. تاکنون در شمارههای پیشین «حوالی» که منتشر شده فضاهایی نظیر«قبرستان»، «ترمینال»، «پل»، «خوابگاه»، «باشگاه و ورزشگاه» و… مورد توجه قرار گرفته و مطالبی نظیر داستان، مقاله و مصاحبه و تجربههای متفاوت حول این فضاها تهیه و منتشر شده است. حبیب دانشور، سمیرا هاشمی، یاسمین خوشپور، گلاره مرادی، پریسا بزاز و شیما پاکزاد از گردانندگان آن هستند.
۶. اندیشه پویا
یکی از قدیمیترین و موفقترین نشریات علوم انسانی که در طول ده سال گذشته بدون تأخیرو با کیفیت منتشر شده است«اندیشه پویا» است. این نشریه به سردبیری رضا خجستهرحیمی منتشر میشود و مباحث مختلف سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در آن مورد توجه قرار میگیرد. گفتگوهای اختصاصی بااندیشمندان و اهالی فرهنگ یکی از بخشهای مهم آن است که هربار به شکلی متفاوت و از منظری جدید با مسائل و زندگی افراد تأثیرگذاری امروز ایران روبرو میشود. در این میان نمیتوان فراموش کرد که تحلیل مسائل روز در کنار تاریخ سبب شده است تا این نشریه به عنوان پایگاهی جریانساز شناخته شود و علاقمندان این حوزه آنرا دنبال میکنند و درباره مطالب آن نظر میدهند یا انتقاد میکنند.
این نشریه در طول این ده سال سعی کرده است به مقوله روشنفکری نزدیک شود وایدههایی در این عرصه را مورد واکاوی قرار داده است.
در بزنگاههای سیاسی و اجتماعی نیز فعال و پویا ظاهر شده است و به مباحثی همچون انتخابات و کرونا در طی چند سال گذشته به شکل ویژهای پرداخته است. در عین حال گفتگوی اختصاصی و انتشار نظریات اندیشمندان خارجی از دیگر ویژگیهای این ماهنامه حرفهای و باسابقه است.
اندیشه پویا در یکی از آخرین شمارههای خود به رضا براهنی پرداخته است و با عنوان انسان شورشی درباره این شاعر و نویسنده توانا که به تازگی درگذشته است به تحلیل زندگی و میراث او برای فرهنگ ایران پرداخته است
۷. روزنامهنگاری جدید
یکی از مجلاتی که قصد دارد به دنیای امروز و حرفه پر دستانداز «روزنامهنگاری» بپردازد، فصلنامه «روزنامهنگاری جدید» است. نشریه تخصصی حوزه رسانه و روزنامهنگاری که حدود یک سال و نیم است که انتشار خود را آغاز کرده است. انتشار نشریهای تخصصی که بتواند مباحث جدید و تخصصی این عرصه را پوشش بدهد، گامی مهم است. به خصوص این که روزنامهنگاری پدیدهای است که هر روزه با تغییرات روبرو میشود و ابزارآلات مدرن و جدید توانسته است، سویه جدیدی به آن بدهد. در این نشریه سعی شده است تا بخشهایی نظیر خبرنویسی و فضای مجازی و روزنامهنگاری به طور جداگانه مورد توجه قرار گیرد. گفتگو با چهرههای شناخته شده سیاسی و حقوقی و تحلیل و بررسی اتفاقات امروز دنیا از دیگر ویژگیهای این فصلنامه تخصصی است. مدیرمسوول و سردبیر فصلنامه، «رضا غبیشاوی» است و مهرداد خدیر، احسان بیگی، افشین معشوری و…. از نویسندگان آن هستند.
۸. کاروان مهر
در این روزگار نشریات سعی میکنند موضوع محور باشند و مطالب خود را درباره یک موضوع خاص یا یک فرد خاص تهیه کنند و به این ترتیب بیشتر مسائل به صورت عمیق و از منظرهای مختلف مورد ارزیابی و توجه قرار میگیرد. یکی از فصلنامه فرهنگی هنری که انتشار آن به صورت مدام و مرتب ادامه داشته است؛ نشریه «کاروان مهر» است که به صاحب امتیازی، مدیرمسئولی و سردبیری فرزانه قوجلو منتشر میشود.
این نشریه در طول انتشار خود مطالب مهم عرصه فرهنگ و هنر را گرد آورده است و کرونا و شرایط خاص آن سبب نشد که این شیوه را تغییر دهد. افراد شاخصی نظیر اروین یالوم واندیشمندانی نظیر «داریوش شایگان» در کنار فروغ و فریدا و… در این نشریه دیدگاهشان مورد ارزیابی قرار گرفته و آثارش تحلیل شده است.
در آخرین شماره این نشریه درباره افکار و عقاید بورخس نویسنده توانای جهان به تحلیل پرداخته شده است و همچنین به بهانه ۱۴۰ سالگی جیمز جویس درباره او و آثار به جامانده از او مطلبی نوشته شده است
۹. وزن دنیا
ماهنامه «وزن دنیا» به مدیرمسئولی «پوریا سوری» سالهاست که منتشر میشود. شاید این سؤال برای بسیاری فراهم باشد که وقتی بزرگانی همچون سعدی، حافظ، مولوی و خیام، آمدهاند و یادگارانی عظیم بر فرهنگ و هنر ایران به جا گذاشتهاند، شعر امروز چه جایگاهی دارد؟ اصلاً شعر هنوز میتواند هنر محسوب شود؟ آیا شعر و شاعری پایان یافته و جسدی بیروح از آن باقی مانده است؟ اما دست اندرکاران این نشریه هرماه باایده و پروندهای نو درباره شعر و شاعران ایران منتشر میشوند. آنان بسته به اتفاقات پیشرو و آن چه در فرهنگ و جامعه گذشته موضوعات خود را انتخاب میکنند حال میشود مرگ شاعر در زندان باشد مانند «بکتاش آبتین» یا شاعری مهم و تأثیرگذار مانند «احمدرضا احمدی». ایدههای نو و زاویههای جدید به شعر از ویژگیهای این نشریه است که میخواهد «رسانه شعر ایران» باشد و «صدای شاعران». مسائل شعر ایران را نیز بازگو میکند از پدیده شعرهای اینستاگرامی تا ظهور شاعران یک شبه. در این میان سعی کرده که مستقل هم باشد.
وزن دنیا در آخرین شماره خود به سراغ چرایی محبوب هوشنگ ابتهاج رفته است و با طرحی از او عنوان بیرق گلگون بهار درباره این شاعر ماندگار نوشته است
۱۰. بادکوبه
یکی دیگر از نشریههای تخصصی عرضه نوشتن و ارتباطات، فصلنامه «بادکوبه» است که البته سعی کرده با دیگر نشریات این حوزه متفاوت باشد. این نشریه سعی کرده بر محوریت برندسازی تمرکز کند و بر خلاقیت، ارائه اطلاعات جدید از دنیای امروز و منابعی که در جهان امروز مورد استفاده قرار میگیرد این مبحث را برای خوانندگان ایرانی بگشاید و مورد توجه ویژه قرار دهد از این رو به روایت تازهای از این فضا پرداخته است و سعی کرده تا تبدیل به منبعی قابل استناد برای این امور شود. دست اندرکاران انتشار این نشریه درصدد بودند تا توجه بهایدههای تازه در روایت، نگاه مدرن به صنعت ارتباطات و تبلیغات و پیگیری اتفاقات بینالمللی این حوزه را به نقاط قوت خود تبدیل کنند.
۱۱. ایشیق
انتشار نشریهای به زبان آذربایجانی اتفاقی قابل توجه است. نشریهای که دغدغه و علاقمندیهای این خطه از کشورمان و دیگر ترکزبانان را مورد توجه قرار میدهد و در راستای همبستگی ایرانیان گام بر میدارد. این فصلنامه به مدیرمسئولی روشن نوروزی چند سالی است که با فراز و نشیب و گاه تأخیر منتشر میشود و در هر شماره خود به موضوعات فرهنگی و اجتماعی مرتبط با مردم آذربایجان ایران میپردازد. همچنین در شمارههای مختلف آن سعی شده است یک مجله مصور باشد و بخش ویژهای هم برای انتشار مجموعهعکسهای عکاسان ایرانی پیرامون مسائل مختلف اجتماعی ایران در نظر گرفته شده است و البته ضمیمهای فارسی نیز در آن به چشم میخورد.
چهارمین شماره فصلنامه فرهنگی و اجتماعی «ایشیق» با پروندهای درباره «عروسیهای آذربایجان» در ۱۶۰ صفحه منتشر شده است.
در سه شماره قبلی این مجله به پروندههای «آذربایجان و مسأله تحصیل»، «قهوهخانههای آذربایجان» و «آذربایجان و مسأله مهاجرت» پرداخته است.
۱۲. سیزده
سالها پیش نشریه سروش نوجوان، با محوریت خبرنگاران نوجوان منتشر میش. اینایدهای بود که «فریدون عموزاده خلیلی» ارائه داده بود و توانسته بود تعدادی از نوجوانان آن روزها و نویسندگان بعدی را دور هم جمع کند. در بهار اصلاحات که نشریات متعددی چاپ میشدند؛ روزنامه آفتابگردون با حضور نوجوانان برای مدتی منتشر شد. هرچند پایدارترین نشریه «دوچرخه» بود که به تازگی و در دوره مدیریت جدید همشهری تعطیل شده است. ۱۳ یک نشریه است که نوجوانان اکثر نوشتههای آن را تهیه میکنند و برای همین موضوعات و دغدغههای خاص سن و روحیاتشان در این صفحات پیدا میشود. این نشریه فروردین ۱۴۰۰ اولین شماره آن منتشر شده است. در سایت آن اسامی و عکس تمام نوجوانانی که به شکلی با آن همکاری دارند منتشر شده است. نوجوانانی که هم به سراغ هم سن و سالهای خود میروند و هم به سراغ مسئولان، با آنها گفتگو میکنند و نظرات و خواستههای خود را بیان میکنند. نوجوانانی که دنیا را با زاویه دید خود میبینند و مسائلش را مطرح میکنند و توانستهاند در دنیای بزرگانه نشریات جایی برای نفس کشیدن و حضورشان پیدا کنند. نوجوانانی که فارغ از سیستم آموزشی با شیوهای کاربردی پیگیر علایق خود در حیطهی ادبیات، موسیقی، سینما، عکاسی و…. هستند. «زکیه شادلو» صاحب امتیاز، مدیر مسئول و سردبیر «سیزده» است و مشاورانی نظیر «اشکان خطیبی» نیز او را همراهی میکند. دغدغه نوجوانی در این نشریه حرف اول را میزند.
آخرین شماره نشریه درباره «روشنایی شهر» است و شماره قبلی با عنوان «گیرنده شناخته نشد» و با عکسی از جودی آبوت شخصیت بابالنگدراز منتشر شده بود.
۱۳. برداشت اول
یکی از نشریات تخصصی که دربرگیرنده نوشتهها و آرا و نظرات رسمی است، نشریه «برداشت اول» است که به صورت فصلنامه و از سوی مرکز بررسیهای استراتژیک ریاست جمهوری منتشر میشود.
شماره اول دوره جدید آن اردیبهشت ۱۴۰۱ منتشر شده است و تیتر اصلی این نشریه گفتمانی تحلیلی این است: «نبض دیدار آیتاله و رئیسجمهور مردم تکیهگاه دیناند».
مهدی جمشیدی -عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی در مقالهای این سؤال را مطرح کرده است: « دولت تداوم یا دولت تحول؟ » و معتقد است: « تحول خواهی؛ تمهیدی برای برون رفت از حصار وضع موجود» است.
مدیر مسئول آن علیرضا ذاکر اصفهانی و شورای سردبیری آن را افرادی همچون محمد مهدی اسماعیلی، حجت الاسلام علی جعفری، مهدی فاطمی، روح الله احمدزاده، وحید یامین پور تشکیل میدهند.
۱۴. مدیریت ارتباطات
از ماهنامههای تخصصی عرصه ارتباطات که بیش از ۱۰-۱۲ سال است منتشر میشود، میتوان به «مدیریت ارتباطات» اشاره کرد. این نشریه به عرصه ارتباطات از منظرهای مختلف و نه فقط رسانهای میپردازد. ماهنامه «مدیریت ارتباطات» همان طور که از نامش نیز پیداست درصدد است تا برنامهریزی نظاممند برای تحقق اهداف سازمانی را با استفاده از تکنیکها، ابزار و امکانات به مخاطب خود ارائه دهد. در مطالب این نشریه سعی شده است، ارتباطات به عنوان فن یا حرفه مورد توجه قرار گیرد. این نشریه اولین شمارهاش اول خرداد ۸۹ به مدیرمسئولی «امیرعباس تقیپور» منتشر شد و دست اندرکارانش در تمام این دوران سعی کردهاند ماهنامهای تخصصی با موضوعات متنوع در قالب پروندههایی تحت عناوین مدیریت ارتباطات سیاسی، مدیریت ارتباطات اجتماعی، مدیریت ارتباطات اقتصادی، مدیریت ارتباطات فرهنگی و هنری و… تهیه و عرضه کنند.