روبه‌روشدن با طغیان‌های احساسی نوجوانان ممکن است هم برای نوجوان و هم والدین او غافلگیرکننده و پراسترس باشد. نوجوان شما هنوز از نظر احساسی در حال بلوغ است و ممکن است اغلب تحت‌تأثیر احساساتش قرار بگیرد. منتها والدین چطور می‌توانند به ایجاد آرامش در نوجوانان کمک کنند؟ در این مطلب، با روش‌های کاربردی برای همراهی و تأمین آرامش در نوجوانان آشنا می‌شوید. در انتهای مقاله نیز چند تکنیک کاربردی برای کاهش اضطراب در نوجوانان را به شما می‌گوییم. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
ممکن است گمان کنید نوجوان شما استرس زیادی در زندگی ندارد. از این گذشته، لازم نیست قسط بدهد، کار دائم داشته باشد، یا کارهای سخت خانه را انجام دهد. منتها واقعیت این است که در این دوره نوجوانان استرس زیادی تحمل می‌کنند. آنها درمورد مدرسه، دوستان، روابط عاطفی، پول و آینده‌شان نگران‌اند. همچنین، بعضی از آنها با مشکلات بزرگ‌تری مثل خشونت یا افسردگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
اما جایگاه خودتان را به‌عنوان پدرومادر دست‌کم نگیرید. شما با ۳ گام ساده یعنی همدلی‌کردن با نوجوان، درگیری‌نکردن با او، و مشورت با پزشک می‌توانید به ایجاد آرامش در نوجوانان و سلامت جسم و روحشان کمک کنید. در ادامه، این ۳ گام توضیح داده شده است.
گام اول: کنارش باشید
۱. با نوجوان همدلی کنید
به نوجوان گوش کنید و بفهمید احساساتش از کجا می‌آیند. خودتان را جای او بگذارید و به‌نوعی کفش او را به پا کنید. برای درک بهتر او از روش‌های گوش‌کردن فعالانه استفاده کنید و کمک کنید احساساتش را بهتر منتقل کند.
برای مثال، به احساسات او واکنش نشان دهید و آنچه را از حرف‌هایش می‌فهمید بازگو کنید. اگر نوجوان شما از میزان تکالیفش شکایت داشت به او بگویید: «به نظر می‌آد خیلی استرس داری و غرق مسئولیت شدی.» اگر این احساس را نداشته باشد، معمولا با بیان احساس واقعی‌اش حرف شما را تصحیح می‌کند و ممکن است بگوید: «نه! فقط فکر می‌کنم زمان کافی ندارم.» با این حال، این موضوع به درک بیشتر شما از هم کمک می‌کند.
سؤالات قابل‌بحث بپرسید. با پرسیدن سؤالاتی که فقط به جواب بله یا خیر ختم نمی‌شوند، مکالمه بیشتری با نوجوانتان ترتیب دهید. می‌توانید از این سؤالات استفاده کنید: «فکر می‌کنی چطور می‌تونی اون موضوع رو حل کنی؟» یا «اون موضوع چه حسی بهت داد؟»
۲. با ذهن باز به او گوش دهید
احتمالا دوست دارید نوجوان بیشتر درمورد زندگی‌اش با شما حرف بزند. اگر این‌طور است، باید با ذهن باز به او گوش کنید. فضایی برای بیان دیدگاه‌ها و ایده‌ها و ابراز احساسات ایجاد کنید و ارتباط بازی را شکل دهید.
اگر نوجوان درمورد چیزهایی حرف می‌زند که موردتأیید شما نیست، خون‌سرد باشید؛ برای مثال، اگر نوجوان شما پرسینگ انجام داد درجا به او نگویید: «چطور ممکنه همچین کاری انجام بدی؟» یا «این یه تصمیم احمقانه‌س!». احتمالا با این کار فرزندتان را سرکوب می‌کنید و در آینده تمایل کمتری برای ارتباط با شما خواهد داشت. به‌جای آن بگویید: «اگر در آینده می‌خوای دوباره این کار رو انجام بدی لطفا بهم بگو.»
۳. راهی جایگزین به او پیشنهاد دهید
اگر نوجوان شما درمورد تصمیم نادرستش با شما صحبت می‌کند، کمک کنید بفهمد چرا این تصمیم اشتباه بود و اگر در موقعیت مشابهی قرار گرفت، چه‌کاری می‌تواند انجام دهد. از او بخواهید دو یا سه روش برای مدیریت موضوع پیدا کند و آن را به شما بگوید. اگر راه‌حل‌های جایگزین خوبی ارائه داد از او حمایت و تعریف کنید.
می‌توانید خودتان هم چند پیشنهاد داشته باشید؛ برای مثال بگویید: «اگر دوباره احساس عصبانیت کردی، به‌جای اینکه به خواهرت صدمه بزنی سعی کن چند دقیقه به خودت مسلط باشی و به آرامش برسی.»
۴. از ناسزاگفتن و فحش‌دادن خودداری کنید
همان الگوهای رفتاری‌ای را داشته باشید که می‌خواهید در نوجوانتان ببینید. ممکن است از دست فرزندتان عصبانی باشید، تمام تلاشتان را برای حفظ آرامش و کنترل رفتارتان بکنید. حتی اگر کلام نامناسبی دارند، به همان روش به او واکنش نشان ندهید و جایگاه بزرگ‌تریِ خودتان را حفظ کنید.
به فرزندتان اجازه ندهید نسبت به شما توهین کلامی داشته باشد و به او بگویید هروقت آرام شد دوباره با او صحبت می‌کنید. همچنین، می‌توانید از این جملات استفاده کنید: «می‌دونم عصبانی هستی و می‌تونی درمورد عصبانیتت با من صحبت کنی؛ اما اجازه نداری به من توهین کنی. زمانی که بدونم قصد حمله نداری می‌تونیم این مکالمه رو ادامه بدیم.»
۵. در صورت لزوم عذرخواهی کنید
اگر نوجوان شما بداند اشتباهتان را می‌پذیرید، بیشتر به شما اعتماد می‌کند. نوجوانان می‌دانند بزرگ‌ترها هم اشتباه می‌کنند و از اینکه بزرگ‌ترها این موضوع را نپذیرند متنفرند. عذرخواهی‌کردن از فرزندتان از اعتبار شما کم نمی‌کند؛ بلکه به ایجاد رابطه‌ای محترمانه‌تر کمک می‌کند. اگر نوجوان متوجه شود شما واقعا با او محترمانه و از جایگاه برابر رفتار می‌کنید، به شما احترام بیشتری می‌گذارد. این کار علاوه بر افزایش آرامش در نوجوانان، می‌تواند یک الگوی رفتاری و مدل مسئولیت‌پذیری برای نوجوان باشد.
۶. پذیرش بلوغ راحت نیست
نوجوانیِ خودتان را به خاطر آورید. احتمالا این دوران برای شما هم راحت نبوده. برای فرزند شما هم همین‌طور است. نوجوانان استرس‌های زیادی دارند. فرزند شما در حال رشد و بزرگ‌شدن است و با فشارهای زیاد مدرسه، تکالیف، دوستان، جلب محبوبیت، دوست‌یابی، فعالیت‌های بعد از مدرسه، شخصیتی و هورمونی مواجه است و تحمل این بار برای او سخت است.
وضعیت روان‌شناختی نوجوان را در نظر بگیرید. حتی اگر گمان می‌کنید گلایه‌های او، به‌خصوص در مقایسه با فردی بزرگ‌سال احمقانه است، برای کودک واقعی است. به یاد داشته باشید نوجوان شما اولین بار است با چنین شرایطی مواجه می‌شود و برای حرکت‌کردن به‌سمت موفقیت به کمک‌های بدون قضاوت شما نیاز دارد. اگر فرزند شما پذیراست، می‌توانید از تجربه‌های مشابهی که در دوران نوجوانی داشتید برایش تعریف کنید. این موضوع به نوجوان کمک می‌کند بفهمد تنها کسی نیست که این احساسات را دارد و موجب ایجاد آرامش در نوجوانان می‌شود.
۷. تشویقش کنید احساساتش را بیان کند
درمورد فواید بیان احساسات به‌جای حفظ و پنهان‌کردن آن حرف بزنید. در غیر این صورت، ممکن است احساس بی‌میلی کند. همچنین، ممکن است طغیان‌های احساسی یا رفتار تهاجمی و برون‌ریزی بیشتری داشته باشد. اجازه دهید بداند همیشه با نگرانی‌هایش می‌تواند به‌سراغ شما بیاید. منتها اگر برای صحبت‌کردن با شما راحت نیست، او را تشویق کنید با یک دوست معتمد یا فرد بزرگ‌سال و ارزشمند در زندگی‌تان مثل یک مربی که شما هم به او اعتماد دارید حرف بزند.
فرزندتان را تشویق کنید سرگرمی‌ای مثل موسیقی، هنر یا نوشتن خلاق را دنبال کند که به او امکان ابراز وجود خلاقانه را بدهد. سعی نکنید از این راه نجات برای تنبیه‌های بعدی استفاده کنید. این روش‌ها می‌توانند به متعادل‌سازی او کمک کنند.
۸. تأیید شما برای نوجوان مهم است
هرچند ممکن است این‌طور به نظر نرسد! اما فرزند شما تمایل دارد شما درگیر زندگی او باشید و از او حمایت کنید. به خاطر داشته باشید ممکن است از شما سپاسگزاری نکند و در بسیاری از موارد از حضور شما شکایت کند؛ اما بودن شما می‌تواند اثر مثبت داشته باشد.
- بدانید نوجوانان به‌طور طبیعی احساساتی‌اند و سعی نکنید طغیان‌های آنها را به دل بگیرید؛
- به‌خاطر نمرات، کارهای پاره‌وقت، مهربانی یا هر آن چیزی که موجب می‌شود به او افتخار کنید از او تقدیر کنید؛
- به استعدادهای او توجه کنید. هرچند ممکن است قدردانی نکند، اما برای او مهم است که به این موضوع توجه کنید.
گام دوم: انتخاب شیوه رویارویی با نوجوان
۱. ارزش‌های مهمتان را انتخاب کنید
ممکن است خانواده شما مثل هر خانواده دیگری رفتارها یا عملکردهایی داشته باشند که برای شما ارزشمند است. اگر نوجوان شما به این ارزش‌ها و انتظارات شما بی‌محلی کرد، فهرستی از مواردی که بیشترین ارزشمندی را در خانواده دارند تهیه کنید و تصمیم بگیرید می‌خواهید فرزندتان به کدام‌یک از این ارزش‌ها پایبند باشد و می‌توانید نسبت به سایر آنها انعطاف بیشتری داشته باشید. در نهایت، این موضوع را با فرزندتان در میان بگذارید.
۲. به او مسئولیت بدهید
قدری به او آزادی بدهید تا برای بعضی از موضوعات خودش تصمیم بگیرد. آنها به سرعت وارد دوران بزرگ‌سالی می‌شوند و لازم است مسئولیت خودشان را به عهده بگیرند؛ پس به آنها اجاره دهید بعضی مهارت‌های زندگی را یاد بگیرند و خودتان دورادور مراقب باشید.
به نوجوانتان مسئولیت مالی بدهید. ممکن است شغل پاره‌وقت داشته باشد یا به او پول‌توجیبی هفتگی بدهید. نوجوان از مدیریت پس‌اندازش لذت می‌برد و نوجوانی بهترین زمان برای مدیریت مالی است. اگر فکر می‌کنید خریدهای نادرستی دارد دخالت نکنید، این هم بخشی از روند آموزش مالی فرزندتان است. اجازه دهید نوجوانتان آن چیزی که می‌خواهد بپوشد. اگر دوست دارد موهایش را رنگ کند یا سرش را بتراشد کاری به او نداشته باشید. این بخشی از بیان شخصیت او است.
۳. به هر دو طرف زمان بدهید
اگر نوجوان شما عصبی است، هرگونه تلاش برای محدود یا تنبیه‌کردن او می‌تواند نتیجه عکس داشته باشد. برای آرام‌شدن به او زمان بدهید. اگر شرایط به نحوی است که باید تنبیه شود، می‌توانید این کار را به روز بعد یا زمانی که هر دو آرام بودید موکول کنید.
۴. به او فضا بدهید
نوجوانی به‌نوعی عدم‌وابستگی به والدین و تعیین هویتتان به‌عنوان فردی حقیقی است. مطمئن شوید به او فضای کافی برای رشد، کشف شخصی و در صورت لزوم زمانی برای تنهابودن می‌دهید. هرچند حفظ ارتباط قوی مهم است، او را با این ارتباط خفه نکنید. از حالا درمورد اهمیت زندگی اجتماعی نوجوانتان آگاه باشید و اجازه دهید زمانی را با دوستانش سپری کند. بدانید با چه کسانی معاشرت می‌کند و کجا می‌رود؛ اما اگر آنها افراد قابل‌اعتمادی‌اند، کمی به نوجوانتان آزادی عمل بدهید.
۵. انتظارات منطقی داشته باشید
انتظار نداشته باشید نوجوانتان همیشه شبیه بزرگ‌سال برخورد کند. هرچند به نظر می‌رسد به‌اندازه کافی بزرگ شده‌اند، اما مغز آنها در حال رشد است. بدانید ممکن است اشتباه کنند و گاهی شبیه بچه‌ها رفتار کنند. اگر نوجوان شما سخت کار می‌کند، کارهایش را به‌خوبی انجام می‌دهد و فرد مهربانی است همین خوب است.
۶. نوجوانتان را با دیگران مقایسه نکنید
مقایسه فرزندان با دیگری روشی مطمئن برای خدشه‌دار کردن آرامش در نوجوانان است. احتمالا خودشان این کار را انجام می‌دهند و نیازی ندارند کسی این موضوع را تأیید کند. به او نگویید: «دوست دارم شبیه فلانی باشی. اون نمره‌های خوبی می‌گیره.» به‌جای آن بگویید: «دوست دارم بیشتر روی تکالیفت تمرکز کنی.»
گام سوم: از سلامت نوجوانتان مطمئن شوید
۱. بدانید مغز نوجوانتان هنوز در حال رشد است
طغیان‌های احساسی بخشی از روند رشد و تکامل مغز است و طبیعی‌اند. هرچند مغز نوجوانان از نظر فکری هم‌تراز با یک فرد بزرگ‌سال است، فاقد سیستم مدیریت احساسات و تکانشی‌اند که مغز فرد بزرگ‌سال دارد. این سیستم هنوز در حال بلوغ است و تا اوایل دهه بیست رشد مغز تمام نمی‌شود.
۲. فرزندتان را پیش پزشک ببرید
اگر گمان می‌کنید مدیریت طغیان‌های احساسی نوجوانتان سخت است یا این احساسات غیرطبیعی است، می‌توانید از پزشک وقت مشاوره بگیرید. پزشک ارزیابی‌های مربوط به سلامت روان کودک را انجام می‌دهد. می‌توانید در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
- بهداشت ضعیف؛
- کاهش عملکرد در مدرسه؛
- مشکل در توجه، تمرکز یا حافظه؛
- رفتارهای عصبی یا خشونت مداوم؛
- گریه، اضطراب یا احساس ناامیدی؛
- علائم جسمی مکرر مثل معده درد یا سردرد؛
- تغییرات محسوس در اشتها، خواب یا سطح انرژی.
۳. از عدم‌اعتیاد او مطمئن شوید
اگر به این موضوع مشکوک هستید او را مطلع کنید. حتی مصرف تفننی مواد هم ممکن است چه از نظر قانونی و چه از نظر اثرگذاری روی مغز عواقب بدی داشته باشد. آیا نوجوان شما رفتارهای مشکوکی دارد؟ برای مثال، بوی سیگار یا الکل می‌دهد، تا دیروقت بیرون می‌ماند یا از تعداد قرص‌های شما کم می‌شود؟ با فرزندتان به پزشک مراجعه کنید تا از این نظر بررسی شود.
۴. مشاوره بگیرید
شاید بخواهید نوجوان شما برای درک رفتارها، بیان احساسات یا مدیریت این شرایط به مشاور مراجعه کند. اگر فکر می‌کنید مشکلات نوجوان شما از موضوعات خانوادگی سرچشمه می‌گیرید، می‌توانید از مشاور خانواده کمک بگیرید. به این ترتیب، می‌توانید راه‌های بهتری برای ارتباط با یکدیگر و حل‌وفصل‌کردن موضوعات خانوادگی یاد بگیرید.
۵. راهکارهای کنارآمدن با احساسات را به نوجوانتان بیاموزید
افراد در هر سنی می‌توانند از یادگیری تکنیک‌های آرام‌سازی و یادگیری راه‌های بهتر برای مراقبت از خودشان در زمان استرس سود ببرند. بعضی از این راهکارها را با نوجوانتان در میان بگذارید. در ادامه، بیشتر با تکنیک‌هایی برای آرامش نوجوانان آشنا می‌شوید.
درمورد خودمراقبتی با او حرف بزنید. خودمراقبتی فعالیت‌هایی است که سلامت جسمی، ذهنی و معنوی شما را بهبود می‌دهد. این فعالیت‌ها برای افراد مختلف متفاوت است؛ اما اغلب شامل فعالیت‌هایی مثل ورزش‌کردن، وقت‌گذاشتن برای خود یا طبیعت‌گردی است. به نوجوانتان کمک کنید فعالیت‌های نیروبخشی را پیدا کند که به حال بهتر او کمک می‌کنند.
ترفندهایی برای کمک به ایجاد آرامش در نوجوانان
با وجود شدت اضطراب در نوجوانان، بیشتر آنها برای مقابله با این احساساتِ دردسرساز به سازوکارهای ناسالم روی می‌آورند. پرخوری، ساعات طولانی بازی‌های ویدئویی، انجام‌ندادن تکالیف و مصرف مواد مخدر فقط بخشی از روش‌های ناسالمی است که ممکن است برای مدیریت اضطرابشان در پیش بگیرند.
به همین دلیل، لازم است راهکارهای مدیریت سالم استرس مثل مهارت‌های آرام‌سازی به آنها آموزش داده شود. این مهارت‌ها می‌تواند بلافاصله به رهایی از استرس کمک کند. در ادامه، به ۵ مورد از ترفندهای ایجاد آرامش در نوجوانان اشاره می‌کنیم:
۱. یوگا
یوگا فواید جسمی و روحی متنوعی دارد که می‌توان به بهبود انعطاف‌پذیری، ساختار و استقامت بدنی و احساس آرامش درون اشاره کرد. می‌توانید با فرزندتان به کلاس یوگا بروید و ساعات خوبی را در کنار هم سپری کنید یا از ویدئوهای آموزشی استفاده کنید و به‌صورت شخصی در خانه تمرین کنید. همچنین، می‌توانید به مقاله یوگا در خانه را مطالعه کنید.
۲. مدیتیشن
آرام‌بودن نوجوان و تمرکز روی یک موضوع در یک زمان می‌تواند در دنیای دیجیتال امروزی یک چالش باشد؛ اما انجام این کار از طریق مدیتیشن فواید جسمی و روانی زیادی دارد. مدیتیشن به افزایش شادی و تقویت ایمنی کمک می‌کند.
روش‌های مختلفی برای مدیتیشن وجود دارد؛ اما هسته همه آنها میل به آرامش ذهن است. آموزش‌ها، راهنما و کتاب‌های مدیتیشن را پیدا کنید و مهارت‌های آن را یاد بگیرید. ممکن است اپلیکیشن‌های مدیتیشن هم برای نوجوان جذاب باشد. خیلی از آنها آموزش مرحله‌به‌مرحله و یادآورهایی دارند که می‌تواند به آرام‌سازی روزانه کمک کنند.
۳. تنفس عمیق
در زمان اضطراب، معمولا تنفس کم‌عمق و سریع است که ممکن است موجب تغییرات فیزیولوژیکی مثل افزایش ضربان قلب شود و استرس را بیشتر کند. تنفس یکی از ساده‌ترین تمرینات آرام‌بخشی است.
به نوجوانتان آموزش دهید در زمان اضطراب تنفس‌های آرام و عمیقی داشته باشد. فقط چند تنفس عمیق می‌تواند اثر آرام‌بخشی فوری داشته باشد و به کاهش استرس کمک کند. می‌توانید از کتاب‌ها و منابع آنلاینی که تکنیک تنفس عمیق را آموزش می‌دهند استفاده کنید.
۴. تصویرسازی
تصور مکانی شاد به مغز کمک می‌کند از استرسی که تجربه می‌کند خلاص شود. از نوجوانتان بخواهید مکان‌های شاد موردعلاقه‌اش را توصیف کند. می‌تواند کلبه‌ای جنگلی، ساحل شنی یا حتی حیاط پشتی خانه باشد. از او بخواهید منظره، احساسات، بوها و صداهایی که به او حس خوبی می‌دهند با جزئیات بیان کند و هر زمانی که استرس دارد چشم‌هایش را ببندد و چند دقیقه این فضا را تجسم کند.
۵. آرام‌سازی تدریجی عضلات
استرس موجب سفت‌شدن عضلات می‌شود و این احساس سفتی استرس را بیشتر می‌کند. رهایی از تنش با استفاده از آرام‌سازی تدریجی عضلات روشی ساده برای رهایی از استرس است. آرام‌سازی تدریجی عضلات میزان آگاهی نوجوان از تنش عضلانی را افزایش می‌دهد. نوجوانتان را تشویق کنید انبساط و رهایش گروهی عضلات را شروع کند. آموزش‌های زیادی در این رابطه وجود دارد.
سخن پایانی
نوجوانی که به مهارت‌های خودتسکینی برای ورود به واقعیت‌های دنیای بزرگ‌سالی مجهز است و روش مدیریت و غلبه بر اضطراب را می‌داند برای انجام کارهای سخت موفق‌تر است. حتی بعد از شکست در زندگی هم خودش را جمع می‌کند یا با چالش‌های جدید روبه‌رو می‌شود. مانند هر مهارت جدیدی، تکنیک‌های آرام‌سازی هم به تمرین احتیاج دارد. شاید اولین باری که نوجوان از این روش‌ها استفاده کند به نظر مفید نباشد؛ اما با تمرین منظم می‌تواند به کاهش استرس کمک کند.
مهارت‌های آرام‌سازی را همراه با نوجوانتان بیاموزید و تمرین کنید. این کار نه‌تنها به مدیریت استرس شما کمک می‌کند که این فرصت را به شما می‌دهد در کنار هم چیز جدیدی یاد بگیرید و به حفظ روابط سالم شما نیز کمک می‌کند.
شما بگویید
شما چه تجربه‌ای از دوران نوجوانی‌تان دارید؟ چقدر برای ارتباط با فرزندتان و ایجاد آرامش در او وقت می‌گذارید؟ حتما از روش‌های این مقاله استفاده کنید و تجربه و نظرتان را در قسمت «ارسال دیدگاه» با ما در میان بگذارید. همچنین، در صورت تمایل، می‌توانید این مقاله را از طریق شبکه‌های اجتماعی برای دوستانتان بفرستید و برای ارتباط بهتر آنها با فرزندشان قدمی بردارید.
