کتاب‌های چارلز دیکنز؛ آینه‌ای از زندگی در فقر تا رسیدن به محبوبیت

چارلز دیکنز در ۱۹ دسامبر سال ۱۸۴۳و زمانی که ۳۱ ساله بود، کتاب سرود کریسمس را منتشر کرد. چارلز دیکنز در آن روزها احتیاج داشت که کتابی چاپ کند تا به فروش برسد. به همین دلیل به فکر کتاب کم‌حجمی در مورد کریسمس افتاد، موضوعی که مردم دوست دارند.  در این کتاب شخصیت اصلی کتاب ابنذر اسکروج، یک پیرمرد خسیس و بدعنق است که به هیچ مهمانی کریسمسی نمی‌رود و همین‌طور کارمندان خودش را در این بابت آزار می‌دهد. اسکروچ در ادامه روح افرادی از جمله روح شریکش را می‌بیند که تاوان کارهای بدشان را در دنیا می‌دهند. این ارواح به پیرمرد هشداری می‌دهند و روز بعد که روز کریسمس است، شروع تغییر در اخلاق اسکروج است. اسکروج با کمک ارواح، روح کریسمس را پیدا می‌کند.

دیکنز این کتاب را فقط در شش هفته نوشت، از اکتبر شروع کرد و درست در زمان جشن‌های تعطیلات به پایان رساند. این رمان به عنوان یک اثر انتقادی اجتماعی، به سختی‌های طبقه فقیر انگلیس پرداخت.

کتاب سرود کریسمس با موفقیت بیش از ۶۰۰۰ نسخه از زمان انتشار به موفقیت خوبی رسید. عمق عاطفی و همدلی موجود در این کتاب، خوانندگانش در انگلیس و آمریکا را تحت تأثیر قرار داد. حتی گفته می‌شود که یک کارآفرین آمریکایی پس از خواندن این کتاب، یک روز مرخصی عید بیشتری به کارمندان خود داده است. با وجود انتقاداتی که وجود دارد، این کتاب همچنان یکی از شناخته شده‌ترین و محبوب‌ترین آثار دیکنز است.

در قسمتی از کتاب سرود کریسمس با ترجمه‌ی شایسته ابراهیمی می‌خوانیم:

اسکروج با عصبانیت گفت: «وقتی آدم در دنیای احمق‌ها زندگی می‌کند، چرا عصبانی نشود؟ کریسمس مبارک! هه! اصلا کریسمس یعنی چه؟ فقط باید موقع کریسمس بیش‌تر از آن‌که داری خرج کنی؛ و می‌غهمی که یک سال دیگر پیرتر شده‌ای اما یک ساعت هم ثروتمندتر نشده‌ای. به نظر من باید هر احمقی را که راه می‌افتد و می‌گوید کریمس مبارک! در همان غذای کریسمسش بیندازند تا با غذا بپزد.»

دامبی و پسر (۱۸۴۶ تا ۱۸۴۸)

این رمان که به صورت کتاب در سال ۱۸۴۸ منتشر شد ، با موضوع چگونگی تأثیر تاکتیک‌های کسب و کار بر امور مالی شخصی یک خانواده متمرکز است. دامبی در واقع یک کشتیران است که آرزوی داشتن پسری دارد که کسب و کارش را ادامه دهد. در نهایت دامبی پسردار می‌شود و تمام محبتی که به دخترش نداشته، نثار پسرش می‌کند. در طول داستان دامبی می‌فهمد که فقط دترش بوده که او را واقعا دوست دارد و از او مراقبت می‌کند.

از آن جایی که این کتاب زمینه را برای سایر رمان‌های او رقم می‌زند، مهمترین کار دیکنز محسوب می‌شود.

دیوید کاپرفیلد (۱۸۴۹ تا ۱۸۵۰)

دیوید کاپرفیلد را از زبان اول شخص نوشت. اول شخصی که بیشتر این عواطف را دقیق‌تر بیان می‌کرد. دیکنز در نوشتن این کتاب از تجربیات شخصی خود استفاده کرد، از کودکی سخت تا کارش به عنوان روزنامه نگار. اگرچه دیوید کاپرفیلد بهترین کار دیکنز محسوب نمی شود، اما کتاب مورد علاقه‌اش بود. در این کتاب دیوید کاپرفیلد شش ماه بعد از فوت پدرش به دنیا می‌آید. وقتی هفت سالش است مادرش ازدواج می‌کند و ارتباط او با ناپدری مشکلات جدیدی سر راهش قرار می‌دهد.

در قسمتی از کتاب دیوید کاپرفیلد با ترجمه‌ی … می‌خوانیم:

«اسمم دیوید کاپرفیلد است. آن‌زور که گفته اند ساعت دوازده شب‌ جمعه در بلاندراستون در سافلک به دنیا آمده‌ام و مثل ساعتی که شروع به زنگ زدن کند، گریه کرده ام. پدرم شش ماه قبل از تولدم در گذشته بود. حتی حالا تصور این که هرگز مرا ندیده عجیب است و عجیب‌تر این‌که هنوز از یادآوری اولین خاطراتم از سنگ قبر سفیدش در گورستان متاسف می‌شوم؛ خانه ما گرم و روشن بود و او در سرما و تاریکی می‌خوابید.»

آرزوهای بزرگ (۱۸۶۱)

کتاب آرزوهای بزرگ که به صورت سریالی بین دسامبر ۱۸۶۰ تا آگوست ۱۸۶۱ و به صورت یکجا در اکتبر ۱۸۶۱ منتشر شد، بزرگترین موفقیت ادبی دیکنز محسوب می‌شود.

آرزوهای بزرگ دومین داستان چارلز دیکنز که در به صورت اول شخص روایت می‌شود. این کتاب روی رشد اخلاقی یتیمی به نام پیپ متمرکز است. مضامین رمان با استقبال گسترده از تصاویر و شخصیت‌های متفاوت شامل ثروت و فقر، عشق و نفرت و خیر و شر است.

در قسمتی از کتاب آرزوهای بزرگ با ترجمه‌ی محسن سلیمانی می‌خوانیم:

«جو در حالی که با خونسردی داشت پیپ خود را روشن می‌کرد گفت: یک چیز را به یاد داشته باش پیپ. دروغ گفتن همیشه اشتباه است. تو نمی‌توانی با دروغ گفتن از عوام بودنت فرار کنی. راهکارش این نیست. تو تمام مدت در حال یادگیری هستی پیپ. به نامه‌ای که شب گذشته برایم نوشتی نگاه کن. حتی پادشاه هم مجبور بود از اول شروع به یادگیری کند. مگه نه پیپ؟ آن برای من یادآور هر کدام از پرچم‌های موجود در خانه‌ی خانم هاویشام است. نه؟ آن یک ترحم است. ببین پیپ، کسی که با تو در حال صحبت است دوست وفادار توست. نصیحتم را آویزه گوشت کن. دروغ بس است. خوب زندگی کن و با شادی بمیر.»

داستان دو شهر (۱۸۵۹)

دیکنز در سال ۱۸۵۹ داستان از دو شهر را منتشر کرد، یک رمان تاریخی که در طول انقلاب فرانسه در پاریس و لندن اتفاق می افتد. داستان بر روی مضامینی مانند فداکاری، مبارزه بین ظلم و انقلاب و احتمال رستاخیز و تولد دوباره متمرکز است.

دیکنز این کتاب را از داستان توماس کارلایل به اسم انقلاب فرانسه الهام گرفته است، اما این رمان دقت و درام بیشتری دارد. چارلز دیکنز در حالی‌که وقایع سیاسی داستان را مرور می‌کند، لحنی کاملاً ضد سیاسی به خود می‌گیرد و هم استبداد اشرافی را افراط می‌داند و هم افراط انقلابی را.

داستان دو شهر با وضوح شگفت انگیزی درباره‌ی جنون مطلق است. این کتاب فقط مربوط به زمان خاصی نیست، مربوط به همه‌ی زمان‌هایی است که ثروتمندان از حمایت فقرا ثروتمند می‌شوند. این رمان تاریخی نکته‌ای کاملا روشن دارد: شما فقط می‌توانید برای مدتی از مردم بهره برداری کنید و در نهایت این افراد عصبانی، خشمگین و فقیر قیام خواهند کرد و در آن صورت خسارات زیادی در پی خواهد داشت.

در بخش از کتاب داستان دو شهر با ترجمه‌ی نوشین ابراهیمی می‌خوانیم:

«هوا تاریک‌تر شد، درختانی که عمارت اربابی قدیمی را در برگرفته و آن را از مناطق اطراف جدا کرده بودند با وزش باد می‌جنبیدند، گویی در تاریکی، ساختمان تیره و بزرگ را تهدید می‌کردند. بر دو پلکان مقابل ایوان عمارت، باران شدیدی می‌بارید و چون پیک چابکی که ساکنان را بیدار کند بر دروازه می‌کوبید. باد سرکش درون تالار می‌وزید، مویه کشان از پله‌ها بالا می‌رفت و پرده‌های تخت آخرین مارکی را می‌آشفت. از شرق، غرب، شمال، جنوب، چهار جثه‌ی درهم و آشفته به سختی ره می‌سپردند و در حالی که علف‌های بلند را زیر پا می‌گذاشتند و شاخه‌ها را می‌شکاندند از میان جنگل‌ها پیش می‌آمدند تا در حیاط عمارت به هم بپیوندند. برای لحظه‌ای چهار روشنایی در چهار جهت مختلف حرکت کردند و دوباره همه جا تاریک شد.»

دیگر رمان‌های چارلز دیکنز

پس از انتشار الیور توئیست، دیکنز تلاش کرد تا دوباره به موفقیت ادبی دست پیدا کند. او از سال ۱۸۳۸ تا ۱۸۴۱ کتاب زندگی و ماجراهای نیکلاس نیکلبی و بارنبی رودگ را منتشر کرد.

رمان دیگری از دوران تاریک دیکنز، رمان دوست مشترک ما است که بین سالهای ۱۸۶۴ تا ۱۸۶۵ به صورت سریالی منتشر شد و تأثیر روانشناختی ثروت در جامعه لندن را تحلیل می‌کند.

فیلم‌های اقتباسی از کتاب‌های چارلز دیکنز

بسیاری از کارهای مهم دیکنز برای فیلم‌ها و نمایش های صحنه ای اقتباس شده است ، برخی از آن‌ها مانند سرود کریسمس، در طول سال‌ها به اشکال مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. «عتیقه‌فروشی» یکی دیگر از آثار ارزشمند چارلز دیکنز است که کارتون جذاب و خاطره‌انگیز «دختری به نام نل» از روی آن ساخته شد. دیوید لین بزرگ و رومن پولانسکی هر کدام نسخه‌ای از «الیور توئیست» ساخته‌اند. «آرزوهای بزرگ» هم جزو منابع اقتباسی محبوب است. کلا کتاب‌های دیکنز برای اقتباس آثار مناسبی محسوب می‌شوند.