به‌دنیاآوردن فرزند می‌تواند یکی از لذت‌بخش‌ترین تجربه‌های زندگی باشد، با این حال ممکن است باعث عوارضی مانند کاردیومیوپاتی در بارداری شود. این عارضه که ۱ ماه پیش از زایمان تا ۵ ماه پس از آن رخ می‌دهد، پری پارتوم کاردیومیوپاتی نیز نامیده می‌شود. با اینکه کاردیومیوپاتی در بارداری بسیار نادر است، می‌تواند منجر به اختلالات خطرناکی شود. برای آشنایی با دلایل، علائم و روش‌های داشتن زندگی سالم با این بیماری، به خواندن مقاله ادامه دهید.
کاردیومیوپاتی در بارداری چیست؟
این بیماری باعث ضعیف‌شدن ماهیچه‌های قلب مادر می‌شود. ممکن است بطن‌های قلب بزرگ‌تر شوند و پمپاژ خون برای قلب دشوار باشد. کاردیومیوپاتی اثر مستقیم روی کسر جهشی دارد، یعنی درصدی از خون که با هر ضربان از قلب خارج می‌شود.
در حالت عادی، کسر جهشی حدود ۶۰درصد است. اگر این کسر افت داشته باشد، مایعات اضافه در بدن بیمار تجمع می‌کنند، مخصوصا در ریه‌ها و اندام‌های محیطی. در موارد شدید کاردیومیوپاتی در بارداری هم ممکن است قلب نتواند اکسیژن کافی به جنین و اندام‌های حیاتی برساند.
اگر این بیماری شدت زیادی داشته باشد یا به درستی درمان نشود، می‌تواند به ایست قلبی یا مرگ منجر شود. با این حال، شدت بیماری ارتباطی با احتمال بهبودی کامل ندارد و بیشتر زنانی که به کاردیومیوپاتی در بارداری مبتلا می‌شوند، کامل بهبود می‌یابند.
دلایل ابتلا به کاردیومیوپاتی در بارداری
در بیشتر موارد، پری پارتوم کاردیومیوپاتی در ماه آخر بارداری یا ۵ ماه اول پس از زایمان رخ می‌دهد. ابتلا به این بیماری بسیار نادر است و در کمتر از ۰٫۱درصد از بارداری‌ها رخ می‌دهد. دلیل کاردیومیوپاتی همیشه مشخص نیست، اما عواملی هستند که خطر ابتلا به آن را افزایش می‌دهند، از جمله:
- ژنتیک؛
- محیط؛
- عوامل التهابی؛
- چندقلویی؛
- بیشتر بودن سن مادر از ۳۰ سال؛
- ابتلا به فشارخون، پره اکلامپسی و اکلمپسی؛
- سابقه بیماری‌های قلبی؛
- مصرف سیگار یا الکل؛
- داشتن بارداری‌های قبلی؛
- سوء‌تغذیه.
علائم کاردیومیوپاتی در بارداری
علائم کاردیومیوپاتی در بارداری در هر مادر متفاوت است، اما شایع‌ترین علائم عبارت‌اند از:
- ورم دست‌ها و پاها (ادم)؛
- تنگی نفس، مخصوصا هنگام درازکشیدن؛
- تنگی نفسی که شب مادر را بیدار می‌کند؛
- خستگی مفرط؛
- افزایش وزن؛
- سرفه؛
- تپش قلب سریع؛
- درد قفسه سینه.
در صورت داشتن هر یک از این نشانه‌ها، مخصوصا اگر شدید یا ناگهانی باشند، باید سریع با پزشک خود تماس بگیرید. شاید داشتن این علائم الزاما نشانه کاردیومیوپاتی نباشد، اما همگی عارضه‌های پزشکی خطرناکی هستند که باید بررسی شوند.
تشخیص کاردیومیوپاتی در بارداری
بیشتر علائم این بیماری با علائم شایع اواخر بارداری یکسان است، مثل خستگی و ورم اندام‌های محیطی. همچنین بعضی از این علائم به علائم بیماری‌های خطرناک دیگر مانند پری‌اکلمپسی شباهت دارند. به همین دلیل برای تشخیص کاردیومیوپاتی، معاینه و آزمایش‌های کامل لازم است.
هنگام معاینه فیزیکی، پزشک با لمس یا ضربه انگشت دنبال وجود مایع در ریه‌ها می‌گردد. همچنین با یک گوشی پزشکی به صدای ریه، ضربان قلب و صداهای غیرعادی قلب گوش می‌دهد. ممکن است کبد بزرگ شده باشد یا رگ‌های گردن متورم باشند. همچنین ممکن است فشار خون پایین باشد یا با ایستادن افت کند.
بزرگ‌شدن قلب، گرفتگی ریه یا رگ‌های آن، کاهش برون‌ده قلبی، کاهش حرکت یا عملکرد قلب و ایست قلبی با این آزمایش‌ها مشخص می‌شوند:
- تصویربرداری اشعه ایکس از قفسه سینه؛
- سی‌تی اسکن قفسه سینه؛
- آنژیوگرافی رگ‌های کرونری؛
- اندوکاردیوگرام؛
- اسکن هسته‌ای قلب؛
- آزمایش خون؛
- ام‌آر‌آی قلب.
درمان کاردیومیوپاتی در بارداری
درمان کاردیومیوپاتی در بارداری به شدت آن بستگی دارد و پزشک می‌تواند برای درمان از روش‌های مختلفی استفاده کند. در موارد خفیف، این بیماری فقط به نظارت دقیق علائم نیاز دارد. رژیم غذایی کم‌نمک به این افراد پیشنهاد می‌شود. همچنین مصرف مایعات ممکن است محدود شود. در صورت پیشرفت علائم، شیردهی به نوزاد نیز توصیه نمی‌شود.
وقتی قلب خون کافی به اعضای بدن نمی‌رساند و باعث اختلال در عملکرد بدن، تجمع مایع و تنگی نفس می‌شود، فرد به درمان نیاز دارد. شایع‌ترین درمان‌ها برای این علائم عبارت‌اند از:
- دیورتیک‌ها: این داروها تجمع مایعات را در بدن کاهش می‌دهند.
- بتابلاکرها: این داروها می‌تواند ضربان قلب را کاهش دهند تا قلب بین هر ضربان فرصت بیشتری برای استراحت داشته باشد.
- ایس اینهیبیتورها (ACE (angiotensin converting enzyme) inhibitors): این داروها باعث اتساع عروق خونی، افزایش حجم خون و کاهش فشار خون می‌شوند.
احیای عملکرد قلب معمولا ممکن است و زنان مبتلا هم جوان و سالم هستند، بنابراین مراقبت‌های تهاجمی نیز برای آنها صورت می‌گیرد. ممکن است نیاز باشد که بیمار تا زمان بهبود علائم حاد در بیمارستان بستری باشد. در موارد بسیار شدید، از روش‌های زیر برای درمان استفاده می‌شود:
- استفاده از پمپ کمکی قلب (مثلا پمپ بالون داخل آئورت یا دستگاه کمکی دهلیز چپ)؛
- داروهای سرکوب‌کننده ایمنی؛
- پیوند قلب در صورت نارسایی احتقانی قلب شدید.
پیشگیری از کاردیومیوپاتی در بارداری
رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم به سلامت قلب کمک زیادی می‌کند. همچنین پرهیز از سیگار و الکل ضروری است. اگر در بارداری‌های پیشین دچار نارسایی قلبی دچار شده‌اید، ممکن است پزشک شما را از بارداری مجدد منع کند.
بهبودی
ابتلا به کاردیومیوپاتی در بارداری می‌تواند به پیامدهای مختلفی منجر شود. این بیماری در بعضی زنان مدت‌های طولانی ثابت می‌ماند و در بعضی به‌تدریج بدتر می‌شود. وضعیت بعضی مادران ممکن است به‌سرعت بدتر شود و حتی به پیوند قلب نیاز داشته باشند. حدود ۴درصد از مبتلایان به پیوند قلب نیاز دارند و ۹درصد آنها ممکن است ناگهانی یا به‌دلیل اختلالات جراحی فوت کنند.
اگر قلب مادر پس از به‌دنیاآمدن فرزند به حالت عادی بازگردد، می‌توان به سلامت آینده او امیدوار بود. در صورتی که قلب همچنان مشکلاتی داشته باشد، ممکن است بارداری‌های آینده منجر به نارسایی قلبی شوند.
بعضی عارضه‌هایی که ممکن است پس از ابتلا به کاردیومیوپاتی بارداری رخ دهند عبارت‌اند از:
- آریتمی قلبی ( ضربان نامنظم قلب که می‌تواند کشنده باشند)؛
- نارسایی احتقانی قلب؛
- ایجاد لخته در قلب که می‌تواند به قسمت‌های مختلف بدن منتقل شود.
افرادی که به کاردیومیوپاتی در بارداری مبتلا شده‌اند، می‌توانند دوباره بچه‌دار شوند؟
پاسخ این سوال به شدت بیماری مادر و بهبودی آن بستگی دارد.
- اگر قلب کامل به حالت عادی خود برنگشته باشد: بارداری مجدد به مادر پیشنهاد نمی‌شود. با اینکه خطر مستقیم برای جنین ندارد، بارداری مجدد با وجود مشکلات عملکردی قلب می‌تواند آسیب بیشتری به قلب مادر بزند و در نتیجه باعث آسیب به جنین شود.
- اگر قلب کامل به حالت عادی خود برگشته باشد: در صورت معاینه و بررسی منظم قلب با آزمایش‌های استرس و اکوکاردیوگرام، مادر می‌تواند دوباره بچه‌دار شود. آزمایش‌های اکوکاردیوگرام عملکرد قلب را در حالت استراحت بررسی می‌کنند و تست استرس کارکرد قلب را هنگام فعالیت می‌سنجد.
البته لازم است بدانید زنانی که در بارداری خود به پری پارتوم کاردیومیوپاتی دچار می‌شوند، در بارداری‌های آینده بیشتر در معرض خطر ابتلای مجدد به این بیماری هستند. حدود ۳۰درصد افراد دوباره مبتلا می‌شوند و به همین دلیل پیش از بارداری مجدد، باید با پزشک خود مشورت کنند.
سخن پایانی
ابتلا به بیماری کاردیومیوپاتی در بارداری می‌تواند برای زنان باردار ترسناک باشد. اما خوب است بدانید که به‌رغم جدی‌بودن این بیماری، درمان‌شدنی است و بیشتر مادران سلامت خود را کامل بازمی‌یابند. برای بهبودی سریع‌تر، پیشنهاد می‌کنیم با علائم بیماری آشنا شوید، آنها را جدی بگیرید و در ماه آخر بارداری خیلی به سلامت خود توجه کنید.
