وقتی سراغ جاهای دیدنی تهران می‌رویم، با اماکن تاریخی بسیاری روبه‌‌‌رو می‌شویم که در بندبند آجرهای آن، روزگار تاریخی پرفرازونشیب ایران جا خوش کرده است. یکی از اماکن تاریخی پایتخت، موزه کاخ گلستان در منطقه‌ای از تهران قدیم است که رنگ‌ولعاب هنر، در گوشه‌‍وکنار آن خودنمایی می‌کند و چهرۀ تاریخی آن را دلربا کرده است. با «میدونی» در این تهران گردی همراه شوید تا با هم سری به موزه کاخ گلستان تهران بزنیم و از نزدیک، اصالت تاریخی و زیبایی هنر ایرانی را شاهد باشیم.
موقعیت جغرافیایی موزه کاخ گلستان تهران
موزه کاخ گلستان تهران در منطقۀ ۱۲ تهران واقع شده است. در شمال این موزه میدان ارگ و در جنوبش خیابان ۱۵ خرداد و سبزه‌میدان قرار دارد. در واقع، با ۱۵ دقیقه پیاده‌روی در سمت جنوبی کاخ، می‌توانید به بازار بزرگ شهر برسید. پارک شهر نیز در ناحیۀ شمال‌غربی آن، با ۱۰ دقیقه پیاده‌روی در دسترس است. خیابان خیام در شرق و خیابان ناصرخسرو در غرب کاخ موزه گلستان امتداد یافته‌اند. متروی تهران دسترسی بسیار خوبی به این کاخ دارد. ایستگاه مترو در تقاطع خیابان‌های خیام و ۱۵ خرداد، در ناحیۀ جنوبی موزه واقع شده است.
مختصری از تاریخچۀ کاخ گلستان تهران
در ابتدا بهتر است کمی بیشتر دربارۀ موزه کاخ گلستان تهران بدانیم. پیشنهاد می‌کنیم که به‌محض خرید بلیت موزه، دفترچۀ راهنمای کاخ گلستان تهران را از متصدی دریافت کنید تا علاوه بر مطالعه‌ای اجمالی دربارۀ موزه، بازدید از گوشه‌گوشۀ کاخ را از قلم نیندازید. فراموش نکنید که علاوه بر پرداخت ورودیۀ محوطه، برای هر قسمت از مجموعه‌های موزه نیز باید بلیت تهیه کنید. بدین منظور، در باجۀ الکترونیکی خرید بلیت، هر قسمت را که می‌خواهید ببینید، انتخاب کنید.
بعد از گذر از اتاقک ورودی و وارد شدن به محوطه، قابی از چندین عمارت را در این گلستان باشکوه می‌توانید ببینید. این سرای بهشتی محل سکونت شاهان قجری، از «آقا محمدخان قاجار» تا «احمدشاه»، آخرین پادشاه سلسۀ قاجار بوده است. عمر کاخ گلستان تهران به ۴۴۲ سال پیش، یعنی زمان صفویه برمیگردد. البته، به‌مرورِزمان، ساختار کاخ دچار تحول شده است؛ همچنین در این مجموعه بناهایی وجود داشته‌اند که اکنون اثری از آنها نیست. تکیه دولت، عمارت خروجی و اندرون و خوابگاه ناصری نام عمارت‌هایی بوده است که تخریب شده‌اند.
این ارگ سلطنتی تا به امروز تاج‌گذاری شاهان بسیاری را به خود دیده است. در حال حاضر، آنچه که به‌عنوان موزه کاخ گلستان تهران می‌شناسیم، قسمتی باقی‌مانده از این سرای عظیم شاهانه است که قدمتش به زمان زندیه و قاجاریه برمیگردد. در واقع، در عصر کنونی، ردپایی از بناهای سلسلۀ صفوی در این کاخ به جا نمانده است. این بنای خوش‌رنگ‌ولعاب ایرانی، به‌عنوان میراث جهانی، در سازمان یونسکو ثبت شده است.
دانستنی‌هایی از هنر کاشی‌کاری کاخ گلستان
کاشی‌کاری کاخ گلستان تهران سرآمد این هنر در ایران است. تنوع رنگ‌ولعاب و نقوش خاص استفاده‌شده کاملا چشم و ذهن را درگیر خود می‌کند؛ می‌شود لحظه‌های بسیاری را روی نیمکت‌های باغ نشست و به این هنرمندی‌ها چشم دوخت. موضوعات مختلفی همچون شکار، رزم، طبیعت، المان‌های تاریخی، جشن‌ها، و روایت‌هایی از شاهان و درباریان دیوارهای کاخ گلستان را رنگ داده است. زرد، آبی و صورتی سه رنگ پرکاربرد در کاشی‌کاری‌های گلستان هستند.
ردپای تحولات زمان قاجار در نقوش کاشی‌های کاخ خود را نشان می‌دهد. تأثیر روابط با کشورهای غربی در هنرهای ایرانیان از جمله نقاشی را روی کاشی‌کاری‌های دیوارهای گلستان می‌توان دید. همچنین تأثیر رواج هنر عکاسی در زمان قاجار و شیفتگی این سلسله به این اختراع تازه نیز در هنر کاشی‌کاری گلستان ملموس است. با ورود صنعت چاپ سنگی به ایران، دنیایی تازه در هنر کاشی خلق شد. در آراستگی دیوارهای کاخ گلستان، این صنعت تازه‌وارد ردپای رنگارنگی از خود به جا گذاشته است.
شروع ماجراجویی در سرایی قجری
وارد باغ این مجموعه که بشوید، درختان بزرگ خوش‌قدوقامت چنار و سرو، باغچه‌های وسیع و سرسبز و استخرهای طویل با صفی از فواره‌های پرجنب‌وجوش توجه‌تان را جلب خواهد کرد. تمام این محوطۀ سرسبزْ سرشار از طراوت و حال‌‌وهوای باغ‌های ایرانی است و سرزندگی خاصی دارد. در این باغ ایرانی، اوج هنر کاشی‌کاری را می‌توانید بر دیوارهای آن نظاره کنید. دنیایی از رنگ‌های جذاب، دیوارهای محوطه و عمارتهای گلستان را پوشانده است که شما را وسوسه به عکاسی می‌کند. در این باغ دل‌چسب قدم بزنید و با آرامش ناب فضای آن همراه شوید. بعد از قدم زدن در این گلستان دیدنی، ماجراجویی در عمارت‌ها را شروع کنید.
با ایوان تخت مرمر شروع کنید
یکی از قدیمی‌ترین قسمت‌های موزه کاخ گلستان تهران که تماشای آن هوش از سرتان می‌برد، ایوان تخت مرمر است. این عمارت بعد از گذر از ورودی اصلی مجموعه، روبه‌روی‌تان در انتهای باغ دیده می‌شود. زمان ساخت این عمارت به دورۀ کریم‌خان زند برمیگردد؛ از این‌رو، این بنا قدیمی‌ترین بخش موجود در مجموعۀ کاخ گلستان تهران محسوب می‌شود. اما آنچه این سازه را مشهور و خاص کرده، تغییراتی است که در زمان فتحعلی‌شاه اتفاق افتاده است: ساخت تختی از جنس سنگ مرمر زرد یزد، به‌دستور این پادشاه قاجاری.
تقریباً ۲۱۹ سال پیش، فتحعلی‌شاه قاجار تصمیم می‌گیرد سازه‌ای مرمرین در ایوان اصلی کاخ احداث کند. او از هنر سنگ‌تراشان اصفهانی کمک می‌گیرد تا تختی مشابه تخت حضرت سلیمان با ۶۵ قطعه سنگ مرغوب یزدی در کاخ احداث کند. شکوه این تخت وصف‌ناشدنی است. چند دیو و فرشته به‌همراه شیر و اژدها، ستون این تخت مرمرین شده‌اند. این تخت با دو پلکان به سطح ایوان مرتبط شده است. طراحی این سازۀ مجلل، به عهدۀ شخصی به‌نام «میرزابابای شیرازی نقاش‌باشی» بوده است و سنگ‌تراشی‌های بی‌نظیر آن نیز زیرِنظر «استاد محمدابراهیم اصفهانی» انجام شده است.
علاوه بر هنر سنگ‌تراشی در تخت مرمرین، هنرهای خاص معماری ایرانی نیز در بنای این ایوان به چشم می‌خورد. کاشی‌کاری، گچبری، آینه‌کاری، خاتم‌کاری، منبت‌کاری و مشبک‌سازی نیز در ایوان غوغا می‌کند. این ایوان که به «دارالاماره» و «دیوان‌خانه» نیز شناخته می‌شود، محلی برای برگزاری مراسم مهم تاریخی بسیاری بوده است. آخرین مراسم شاهانه که ایوان تخت مرمر به خود دیده، تاج‌گذاری رضاخان بوده است.
سرگذشت تاریخی خلوت کریمخانی
از دیگر قسمت‌های موزه کاخ گلستان تهران که از دوران کریم‌خان زند به جا مانده، ایوانی با سه دهانه است که روزگار تاریخیِ پرفرازونشیبی داشته است. در مجموعه امروزی خلوت کریمخانی، سنگ مزار ناصرالدین‌شاه، حوضی در میانه و تختی مرمرین خواهید دید. سنگ مزار ناصرالدین‌شاه بعد از انقلاب از شهرری به این قسمت آورده شده است. تخت مرمر نیز تا پیش از دوران پهلوی در این بخش از کاخ قرار نداشته است.
روی سطح سنگ مزار ناصرالدین‌شاه، تصویر و هیبت این شاه قجری را با نقوش هنرمندانۀ بسیاری می‌بینیم. زیباییِ این سنگ قبر نمی‌گذارد به‌راحتی از این قسمت عبور کنید و وادارتان می‌کند که به جزئیات آن حسابی توجه کنید. حوضی که در میان تخت و سنگ مزار جا خوش کرده است، جایی برای جوشش آب قنات و جاری شدن آن در باغ بوده است. زیبایی تخت مرمرین فتحعلی‌شاه نیز دست‌کمی از نقش‌ونگار مزار ناصرالدین‌شاه ندارد و می‌تواند شما را مجذوب خود کند.
جالب است بدانید که این ایوان خوش‌طرح پاتوق ناصرالدین‌شاه و خلوتگاه او برای استراحت و کشیدن قلیان بوده است. این ایوان تاریخ عجیب و وحشتناکی نیز به خود دیده است. آقا محمدخان مزار کریم‌خان زند در شیراز را نبش‌قبر می‌کند و استخوان‌های وی را در پلکان ایوان این کاخ در تهران قرار می‌دهد تا هر روز بتواند بر آن پای بگذارد. او با این رفتار عجیب و غیرانسانی، قصد ارضای حس قدرت خود را داشته است. با قدرت گرفتن سلسلۀ پهلوی، استخوان‌های باقی‌مانده از پله‌های گذرگاه خلوت کریمخانی بیرون کشیده شد تا جای دیگری دفن شود.
تالار اصلی، مجموعه‌ای از جاذبه‌های مهم کاخ
در قسمتی ازکاخ، عمارت عظیم و باشکوهی به‌نام تالار اصلی وجود دارد که چند تالار دیدنی و درخشان، بخشی از آن هستند. تالارهای سلام، آینه، عاج و ظروف در کنار هم تالار اصلی کاخ گلستان تهران را تشکیل می‌دهند. در ادامه، با ما برای معرفی آنها همراه شوید.
تالار سلام، الماس درخشان کاخ گلستان
به‌محض ورود به این تالار، درخشش الماس‌گون دیوارها و سقف‌های آینه‌کاری شدۀ آن، هوش از سرتان می‌برد و شیفتۀ شکوه و جلال آن خواهید شد. تالار سلام یا اتاق موزه نتیجۀ سفرهای اروپایی ناصرالدین‌شاه و تمایل او به برپایی تالاری در کاخ، شبیه موزه‌ها و گالری‌های بزرگ غربی است. این علاقۀ او سبب شد که تالار آینه، سرسرا و اتاق موزه با وسواس و سلیقۀ وی به مجموعۀ کاخ گلستان تهران افزوده شود. به‌دستور ناصرالدین‌شاه، ساختمان جدید در شمال‌غربی باغ گلستان در همسایگی تالار عاج، توسط معمارباشیِ آن دوره، «حاج ابوالحسن معمار نوایی» ملقب به «صنیع‌الملک» ساخته شد. ساخت اتاق موزه در ارگ سلطنتی، دو سال زمان برد و پس از آن، چیدمان تالار با هماهنگی خود ناصرالدین‌شاه صورت گرفت. در واقع، او علاقۀ وافری به طراحی دکوراسیون این موزه با جواهرات و اشیای قیمتی داشت.
این موزه به این دلیل به تالار سلام مشهور است که بعدها تخت طاووس پادشاهی به آن اضافه شد و در آن مراسم سلام برگزار می‌شد. همچنین مراسم تاج‌گذاری محمدرضا پهلوی در این تالار برگزار شد. به همین دلیل تغییرات بسیاری در تزئینات معماری و دکوراسیون موزه پدید آمد. آنچه امروز در تالار سلام می‌بینیم، حاصل مجموعه‌ای از تغییراتی است که در دورۀ پهلوی در این مکان اعمال شده است. ناگفته نماند که بعدها تخت طاووس و تاج کیانی این تالار در اختیار موزۀ جواهرات سلطنتی قرار گرفت و ماکت آنها در اتاق موزه جایگزین شد. همچنین ماکتی از ناصرالدین‌شاه، نشسته بر تخت پادشاهی طاووس، در بالای سالن موزه خودنمایی می‌کند.
حوض‌خانه تالار سلام، نگارخانه و موزه مخصوص
رهاورد سفرهای اروپایی ناصرالدین‌شاه سوغات و اشیای گرانقیمتی بود که او با خود به ایران می‌آورد. در بین این اشیا، تابلوهای نقاشی بسیاری نیز دیده می‌شد. از سوی دیگر، ناصرالدین‌شاه که تالار سلام را تحت‌تأثیر سفرهای خود به فرنگ ساخته بود، در زیر آن حوض‌خانه‌ای نیز بنا کرد. امروزه این بنا به‌عنوان نگارخانه، بخش اعظمی از نقاشی‌های دوران قاجار را به نمایش گذاشته است. نگارخانه دو قسمت شمالی و جنوبی دارد: بخش جنوبی در انحصار تابلوهایی از نقاشان بنام دوران قاجار همچون «میرزا باباعلی نقاش‌باشی شیرازی»، «مهرعلی افشار»، «علی‌اکبرخان مزین‌الدوله» و «ابوالحسن‌خان ثانی» است که بیشتر فعالیت آنها به دوران اولیۀ حکومت قاجار و روزگار زندیه برمیگردد؛ اما بخش شمالی نگارخانه متعلق به آثار نقاشان نام‌آشنایی است که در اواخر حکومت قاجار هنرآفرینی کردهاند. تابلوهای نقاشی بسیاری از «محمودخان صبا»، «محمد غفاری کاشانی» ملقب به «کمال‌الملک»، «میرزا مهدی‌خان» ملقب به «مصورالملک» و … در بخش شمالی نگارخانه دیده می‌شود.
قسمتی دیگر از حوض‌خانه بزرگ تالار سلام، به موزه مخصوص کاخ گلستان تهران تعلق دارد. این بخش از زیرزمین تالار سلام را «ابراهیم‌خان معمارباشی» ساخت. در زمان قاجار، این منطقه از کاخ به‌عنوان انبار هدایای گرانقیمت اروپایی همچون ظروف چینی و اشیای نقره‌ای بود. با روی کار آمدنِ پهلوی دوم، تزئینات گچبری به این قسمت افزوده شد و به‌عنوان «موزه مخصوص کاخ گلستان» تغییر کاربری داد. بسیاری از اشیای گرانقیمت پادشاهان قاجاری در این موزه نگهداری می‌شود و بیشتر شامل هدایای پادشاهان کشورهای دیگر به آنهاست. اشیایی همچون تاج آقا محمدخان قاجار، مهرهای شاهان قجری و تخم شترمرغ حکاکی‌شده در موزه مخصوص کاخ گلستان نگهداری می‌شود.
تالار آینه، سوژۀ نقاشی کمال‌الملک
یکی از نخستین تصویرهایی که در ذهن‌مان از تالار آینه شکل می‌گیرد، تابلوی مشهور رنگ‌وروغن، اثر استاد بی‌بدیل نقاشی ایران، «میرزا محمدخان کمال‌الملک غفاری» است. این شاهکار نقاشی بعد از ۵ سال تکمیل شد و هم‌اکنون از گنجینه‌های نگهداری‌شده در تالار سلام است. تالار آینه در غرب تالار سلام، جایی در بالای سردر ورودی تالار اصلی بنا شده است. تالار آینه در کاخ گلستان تهران، جایگزین بنایی شده که نامش «عمارت چهل‌ستون چوبی» بوده است.
تالار آینه هم‌زمان با تالار سلام ساخته شده است. نمای تالار آینه در سمت باغ با سه ارسی بزرگ و از سمت سرسرا با دو در و یک پنجرۀ قوسی آراسته شده است. ویژگی مجذوب‌کنندۀ این تالار گچ‌بری‌ها و آینه‌کاری‌های ظریف و هنرمندانه‌‌ای است که زیبایی درخشان‌شان شما را میخکوب خواهد کرد. اجرای این تزئینات شگرف تا سال‌ها پس از اتمام ساخت بنا ادامه داشته و در نهایت در سال ۱۲۹۹ هجری قمری تکمیل شده است. معمار و طراح این بنای درخشان، معمارباشی وقت، «صنیع‌الملک» بوده است. گفته می‌شود امور بنّایی آن نیز زیرنظرِ «میرزا یحیی‌خان معتمدالملک» صورت گرفته است.
تالار عاج، انعکاس پرتوهای چلچراغ
بعد از تالار آینه، حالا نوبت تالار عاج یا سفره‌خانه است که از تماشایش لذت ببرید. این تالار پیش از تالارهای سلام و آینه ساخته شده است. شمایل اولیۀ ساختمان این تالار با آنچه امروز می‌بینید بسیار متفاوت بوده است. در گذشته، این تالار سه ارسی بزرگ و ایوانی با ستون‌هایی زیبا داشته است. با روی کار آمدن ناصرالدین‌شاه، تغییراتی در ساختار تالار عاج ایجاد شد. در واقع، در این دوران، تالار عاج به‌واسطۀ اضافه شدن ایوان به آن، بزگ‌تر شد و پنجره‌های آن به‌تقلید از تالار سلام تغییر کرد و قرینۀ آن شد. بعدها در زمان پهلوی، تالار عاج با آینه‌کاری‌ها و گچ‌بری‌های زیبایی آراسته شد. از ویژگی‌های کنونی این تالار، وجود پرده‌های نقاشی از شاهان ایران، آینه‌ای بزرگ که نور چلچراغ را منعکس می‌کند و مبلمانی قدیمی و فرش‌هایی ارزنده است.
تالار ظروف، گنجینه‌ای از هدایای اروپاییان
اگر شیفتۀ ظروف و اشیای خوش‌طرح‌ورنگ هستید، بازدید از این قسمت برای‌تان بسیار مهیج خواهد بود. تالار ظروف مجموعه‌ای از هدایای ارزشمندی است که شاهان دیگر کشورها به پادشاهان قجری ایران اهدا کردهاند. ساخت بنای این مکان در شمال تالار عاج، روی بقایای عمارتی قجری به‌نام «نارنجستان» شروع شد و در زمان پهلوی دوم، در سال ۱۳۴۴ خورشیدی به اتمام رسید. این بنا در کاخ گلستان تهران به جایی برای نگهداری تمامی ظروف اهدایی شاهان اروپایی مبدل شده است.
از اشیای ارزندۀ آن می‌توان سرویس‌ِچینی اهدایی از طرف ناپلئون بناپارت به فتحعلی‌شاه را نام برد که به نقوشی از جنگ‌های این پادشاه فرانسوی مزین شده است. سرویسی از جواهر اهدایی ملکه انگلستان، سرویسی مزین به سنگ‌های گرانقیمت مالاشیت که توسط امپراتوری روسیه اهدا شده است و همچنین تابلوهای نقاشی میکرو موزاییک، از دیگر اشیای ارزندۀ تالار ظروف هستند.
تالار برلیان، قصری به درخشش جواهر
تالاری در ناحیۀ شرقی تالار عاج جا خوش کرده است که برق آینه‌کاری‌های آن نگاه‌تان را مجذوب خود می‌کند. این تالار به‌واسطۀ هنر آینه‌کاری و درخشش بی‌مثالش به «تالار برلیان» مشهور شده است. جالب است بدانید که این تالار هم‌سطح با عاج و دیگر تالارهای کاخ نیست و کمی پایین‌‌‌تر است. برلیان نیز مثل بسیاری از بناهای تاریخی کاخ گلستان تهران در زمان ناصرالدین‌شاه تغییر کرد و بازسازی شد. در واقع، تالار برلیان روی سازۀ تخریب‌شدۀ کاخ بلور (که به زمان فتحعلی‌شاه برمیگردد) ساخته شد. قرار گرفتن روی همان پی، سبب اختلاف سطح زمین برلیان با عاج شد. به‌دلیل وجود آینه‌کاری‌ها و همچنین تخت بلور و چلچراغ اهدایی امپراتوری روسیه به فتحعلی‌شاه قاجار، درخشش نور در کاخ بلور اغواگرانه است؛ نام بلور به همین جهت برای آن انتخاب شده است.
بعد از ساخت بنای جدید در زمان ناصرالدین‌شاه، هنر آینه‌کاریِ استفاده‌شده در این فضا سبب شد که نام برلیان به این تالار نسبت داده شود. اما تغییراتی که در دورۀ مظفرالدین‌شاه به وقوع پیوست، زیبایی تزئینات بنا را دوچندان کرد و نام برلیان را بیش‌ازپیش برازندۀ این تالار کرد. تابلویی رنگ‌وروغن از تالار برلیان، پیش از تغییرات مظفرالدین‌شاه، در تالار سلام نگهداری می‌شود که دیدن آن پیش از ورود به تالار برلیان، برای‌تان جالب خواهد بود. این تالار درخشنده جایی برای برپایی مراسم مهم و تشریفاتی با حضور مقامات دیگر کشورها در زمان سلسلۀ پهلوی بوده است.
شمس‌العماره، پیش از آنکه طهران شبیه تهران شود
عمارت شمس‌العماره در روزگاران قدیم برای اهالی پایتخت، نمادی از تهران بوده است. هنوز هم تصویر تهران قجری در ذهن کهن‌سالان و پایتخت‌نشینان قدیم، با شمایل این عمارت خوش‌قدوقامت نقش می‌بندد. این عمارت نتیجۀ شیفتگی ناصرالدین‌شاه به ساختمان‌های بلند فرنگ است. همین ویژگیِ مرتفع بودنْ این عمارت را در کاخ گلستان تهران خاص کرده است. یکی از رؤیاهای ناصرالدین‌شاه ـ که سبب ساخت عمارت خورشید شد ـ تماشای طهران از بلندایی بود که تمام شهر را در یک قاب جمع کند.
ساخت این عمارت از ۱۲۸۲ خورشیدی آغاز و بعد از دوسال آماده شد. از ویژگی‌های بارز معماری آن، تلفیقی از سبک ایران با فرنگ بود. کاشی‌کاری‌ها و پنجره‌های مشبک این بنا از زیبایی‌های نمای بیرونی و آینه‌کاری‌ها، گچ‌بری‌ها و نقاشی‌ها از تزئینات داخلی آن است. علاوه بر قدوقامت بلندِ ساختمان ۵طبقۀ شمس‌العماره، وجود دو برج بلند و مشابه نیز این عمارت را در کاخ گلستان تهران خاص کرده است. ساخت شمس‌العماره نقطۀ آغاز یکی از تحولات بزرگ در صنعت ساختمان‌سازی ایران یعنی استفاده از فلز در ساخت بنا بود.
عمارت بادگیر کاخ گلستان تهران
یکی دیگر از بناهای کاخ گلستان تهران، عمارت با شکوه «بادگیر» است. ساخت اولیۀ عمارت بادگیر به دوران فتحعلی‌شاه برمیگردد. این بنای تاریخی بعد از ایوان تخت مرمر، قدیمی‌ترین بنای کاخ گلستان است. این عمارت در زمان ناصرالدین‌شاه به‌طور کامل بازسازی شد. در معماری این بنا دو اتاق گوشواره خودنمایی می‌کند و به سبک معماری ایرانی، تالار شاه‌نشین، هشتی و حوض‌خانه نیز در آن وجود دارد.
نکتۀ مهم این عمارت، وجود ۴ بادگیر است که به‌کمک حوض‌خانه، پاتوق خنک تابستانی‌ای را برای اهالی کاخ مهیا می‌کرده است. در تزئینات شگفت‌انگیز این عمارت، هنرهای ایرانی غوغا می‌کند. آینه‌کاری، گچبری، منبت‌کاری، زرنگاری و نقاشی برخی از نمونه‌های این تزئینات هنرمندانه است. آرایش تالار شاه‌نشین این عمارت در کاخ گلستان سرآمد است. ارسی‌هایی فوق‌العاده دیدنی در این تالار وجود دارد که تعداش به ۹ عدد می‌رسد. اما این تمام زیبایی شاه‌نشین نیست؛ دوستون مارپیچ و کف‌پوشی مزیّن به هنر معرق با بته‌‌جقه‌های رنگی، در کنار آینه‌کاری‌ها و نقاشی‌هایی که سقف و دیوارها پوشانده، این تالار را دیدنی‌تر کرده است.
موزه عکاس‌خانه در کاخ گلستان
حوض‌خانه عمارت بادگیر در طبقۀ زیرین آن قرار دارد و روزگاری اتاق تابستانیِ اهالی کاخ بوده است. در واقع، این بخش از عمارت با کمک ۴ بادگیر عظیم و جریان خنک آب، هوایی مطلوب برای روزهای سخت تابستانی پدید می‌آورده است. امروزه روند خنک‌سازی این حوض‌خانه فعال نیست و این اتاق تابستانی به موزۀ عکاس‌خانه کاخ گلستان تهران تبدیل شده است. در این موزه، عکس‌هایی از روزگار قجری و وسایل تاریخی هنر عکاسی را می‌توانید ببینید؛ همچنین با استعداد ناصرالدین‌شاه در هنر عکاسی نیز آشنا خواهید شد: مجموعه‌ای از عکس‌هایی که به‌دست او در تاریخ ثبت شده است، در این موزه نگهداری می‌شود.
تالار الماس، درخشش آینه‌ها
در حاشیۀ جنوبی کاخ گلستان تهران، سازه‌ای را بعد از بادگیر می‌بینید که از بناهای قدیمی باغ محسوب می‌شود. این بنا به زمان فتحعلی‌شاه برمیگردد. با روی کار آمدن ناصرالدین‌شاه، تغییراتی در این بنا صورت گرفت و تزئینات آن باشکوه‌تر شد. هنر آینه‌کاری و درخشش پرتوهای نور سبب شد که نام الماس به این تالار نسبت داده شود. ویژگی‌های تزئینات خاص معماری ایرانی در این بنا مشهود است.
کاخ ابیض، موزه مردم‌شناسی کشور
اضافه شدن کاخ ابیض به مجموعۀ عمارتهای گلستان، در روزهای آخر سلطنت ناصرالدین‌شاه صورت گرفت. بعد از اهدای اشیای ارزشمندی از طرف «عبدالحمید»، پادشاه عثمانی، به شاه ایران و نبود فضا برای نگهداری این گنجینۀ ارزشمند در دیگر عمارتهای باغ باعث شد جرقۀ ساخت کاخ ابیض در ذهن ناصرالدین‌شاه زده شود. ناصرالدین‌شاه ظاهری سفید و اروپایی برای این ساختمان تازه‌تأسیس انتخاب کرد. او تالاری از این کاخ را با لوازم اهداییِ عبدالحمید آراست و نام این پادشاه عثمانی را برای این تالار برگزید.
صدراعظم‌های حکومت‌های بعدی در این ساختمان استقرار می‌یافتند. در سال ۱۳۳۲ این کاخ در اختیار فعالیت‌های اداره کل هنرهای زیبا قرار گرفت. در نهایت، کاخ ابیض در سال ۱۳۴۷ به یکی از کامل‌ترین موزه‌های مردم‌شناسی ایران تبدیل شد و اشیای موزه مردم‌شناسی سابق ـ که به‌دستور رضاشاه از سال ۱۳۱۴ شروع به تحقیق و فعالیت کرده بود ـ به کاخ ابیض منتقل شد.
موزه کاخ گلستان تهران یکی از پیچیده‌ترین و در عین حال افسون‌کننده‌ترین بناهای تاریخی ایران است که برای لذت بیشتر باید در جزئیات آن غرق شد. در این مطلب سعی کردیم موضوعات جامع و دانستنی‌های مفیدی از این مقرّ هنر و تاریخ را برای‌تان شرح دهیم. برای آشنایی بیشتر، حتما بازدید از این مجموعۀ بی‌نظیر را در وقت آزاد خود بگنجانید. در حجره عکاسی این مجموعه می‌توانید با قابی از المان‌ها و پوشش‌های قجری عکسی خاطره‌ساز بیندازید. بدون شک، گشت‌وگذار در این گلستان سرسبز و عمارتهای خوش‌رنگ‌‍ولعابش، به لحظه‌های لذت‌‍‌بخشی برای‌تان مبدل خواهد شد.
