نوشتن کتاب هدفی است که بسیاری از ما امیدواریم در طول زندگی‌مان به آن دست پیدا کنیم. اما وقتی که فرصت این کار برایمان مهیا می‌شود و نوبت به نوشتن مطلب می‌رسد، طبیعی است که کمی دلهره داشته باشیم، به خصوص اگر تجربه‌ای زیادی در حوزه‌ی نوشتن و نویسندگی نداشته باشیم.
در این گونه مواقع معمولاً افکار منفی به سرعت به سراغ ما می‌آیند و دیری نمی‌گذرد که به این نتیجه می‌رسیم که شاید نوشتن یک کتاب انتخاب مناسبی برای ما نیست و بهتر است سراغ فعالیت‌های نوشتاری دیگر برویم، مثل حضور در شبکه‌های اجتماعی متن‌محور.
اما حقیقت این است که نوشتن کتاب بسیار ساده‌تر از آن چیزی است که شما فکرش را می‌کنید، حتی اگر هیچ سابقه‌ای هم در نویسندگی نداشته باشید.
نکته جالب ماجرا اینجا است که این فرآیند حتی نیاز به آموزش خاصی هم ندارد. شما می‌توانید دقیقاً از همین لحظه، با نوشتن خاطرات، زندگی‌نامه، تدوین یک راهنمای خودیاری یا حتی یک کتاب آموزشی و الهام‌بخش بر مبنای تجارب و آموخته‌هایتان این فرایند را شروع کنید و رؤیای دیرینتان را به واقعیت تبدیل کنید.
بهترین قسمت در مورد راهکاری که قصد داریم در موردش صحبت کنیم این است که شما حتی مجبور نیستید که برای نوشتن کتابتان تبدیل به یک «نویسنده» شوید و تغییرات اساسی و بزرگ در زندگی کاری و شخصیتان ایجاد کنید. در عوض، شما تنها باید روی کسی که هستید تمرکز کنید (و به آن تکیه کنید).
در واقع تنها کاری که باید انجام دهید این است که آنچه را که از قبل می‌دانید و در انجام آن مهارت دارید را در یک قالب نوشتاری منحصر به فرد به دیگران انتقال دهید.
مراحل نوشتن یک کتاب غیرداستانی مراحل ساده‌ای است که از عهده هر کسی ساخته است، اما اگر برنامه مشخصی برای این کار نداشته باشید، اجرای آن می‌تواند دشوار و گیج‌کننده باشد.
بسیاری از نویسندگانی که برای اولین بار قصد نوشتن یک کتاب غیرداستانی را دارند، با حجم انبوهی از سؤالات در ذهن خود مواجه می‌شوند: از کجا آغاز کنم؟ در مورد هر موضوع چقدر بنویسم که کافی باشد؟ چه فصل‌هایی باید در کتابم گنجانده شود؟ آیا در مورد این موضوع اطلاعات کافی دارم؟
اگر چنین سؤالاتی در مورد فرایند نگارش کتاب به ذهن شما هم خطور می‌کند، پس جای درستی آمده‌اید! چون در این مقاله از میدونی مگ قصد داریم به تمام این سؤالات و ابهامات ذهنی شما در مورد فرایند نگارش یک کتاب غیرداستانی پاسخ دهیم.
برای برخی از افراد نوشتن یک کتاب می‌تواند یک فرآیند طاقت‌فرسا و طولانی باشد. اما با وجود برنامه‌ریزی درست و یک سیستم اجرایی دقیق، می‌توانید در عرض سه تا چهار ماه اولین کتاب غیرداستانی خودتان را تألیف و منتشر کنید.
با این حال، شما به سطح بسیار بالایی از انگیزه، پشتکار و همچنین یک سیستم برنامه‌ریزی نظام‌مند برای مدیریت زمان و انجام وظایف نیاز دارید.
باید به خاطر داشته باشید که نوشتن یک کتاب غیرداستانی یکی از چالش‌برانگیزترین مسیرهایی است که در زندگی‌تان طی خواهید کرد. اما در مقابل می‌تواند یکی از ارزشمندترین دستاوردهای زندگی شما نیز باشد.
قبل از پرداختن به مراحل نوشتن یک کتاب غیرداستانی در ادامه‌ی این مقاله از میدونی مگ، اجازه دهید برخی از سؤالات اساسی که برای بسیاری از نویسندگان تازه‌کار مطرح می‌شود را باهم مرور کنیم.
کتاب غیرداستانی چیست؟
محتوای یک کتاب غیرداستانی بر اساس حقایق است، مانند رویدادهای واقعی، افراد و مکان‌ها. ادبیات غیرداستانی یک دسته‌بندی گسترده است و شامل موضوعاتی مانند زندگی‌نامه، خاطرات، موفقیت، سلامت، مذهب، خودیاری، علم، آشپزی و غیره می‌باشد.
تفاوت یک کتاب غیرداستانی با یک کتاب داستانی در این نکته نهفته است که محتوای کتاب غیرداستانی بر مبنای واقعیت است، نه خیال.
هدف کتاب‌های غیرداستانی معمولاً آموزش یا آگاهی دادن به خواننده است، در حالی که هدف کتاب‌های داستانی معمولاً سرگرم کردن است.
چند مورد از شناخته‌شده‌ترین نمونه کتاب‌های غیرداستانی شامل این موارد هستند: کتاب بی‌شعوری اثر خاویر کرمنت، کتاب آیین دوست‌یابی اثر دیل کارنگی، تاریخچه مختصر زمان نوشته‌ی استیون هاوکینگ و چهار اثر فلورانس اسکاول شین.
هدف نویسنده از نوشتن یک اثر غیرداستانی چیست؟
در یک کتاب غیرداستانی، هدف یا دلیل اصلی نویسنده از نوشتن در مورد یک موضوع، اطلاع‌رسانی یا آموزش در مورد آن موضوع خاص است. اگرچه برخی از کتاب‌های غیرداستانی هم وجود دارند که خوانندگان را سرگرم می‌کنند، رایج‌ترین هدف نویسنده در یک اثر غیرداستانی افزایش آگاهی درباره یک موضوع، رویداد یا مفهوم خاص است.
یک کتاب غیرداستانی به طور متوسط چه حجمی دارد؟
از آنجایی که ادبیات غیرداستانی مقوله وسیعی است، حجم کتاب شما به نوع اثرتان بستگی دارد، اما در حالت کلی یک کتاب غیرداستانی حدود ۴۰۰۰۰ کلمه حجم دارد.
برای تعیین تعداد کلمه کتابتان، موضوع خود را محدود کنید و کمی تحقیق کنید تا ببینید میانگین حجم اطلاعات موجود برای موضوع شما چقدر است.
در اینترنت انواع خاصی از ماشین‌حساب وجود دارد که بر اساس ژانر و مخاطبان اثرتان، تعداد کلمات و صفحات کتاب را برای شما محاسبه می‌کنند و یک مقدار تخمینی بهینه‌سازی شده به شما پیشنهاد می‌دهند.
نوشتن یک کتاب غیرداستانی چقدر طول می‌کشد؟
بسته به سرعت نویسنده، روند تحقیق، حجم کتاب و سایر متغیرها، نوشتن یک کتاب غیرداستانی از سه ماه تا چندین سال ممکن است به طول بیانجامد.
اما به طور متوسط، نوشتن یک کتاب غیرداستانی معمولاً بین شش ماه تا یک سال طول می‌کشد. با این حال، این بدان معناست که نویسنده هر روز زمانی را برای کار روی کتاب خود اختصاص می‌دهد و در طی این مدت متمرکز و باانگیزه کار نگارش را دنبال کند.
در مورد سایر نویسندگان غیرداستانی، به‌ویژه آنهایی که برای آثار خود به تحقیقات عمیقی نیاز دارند، ممکن است فرایند نگارش کتاب به زمان بسیار بیشتری نیاز داشته باشد. در حقیقت اینکه چقدر طول می‌کشد تا یک کتاب غیرداستانی بنویسید به عوامل بسیار مختلفی بستگی دارد.
مزایای نوشتن کتاب غیرداستانی
نوشتن یک کتاب می‌تواند زندگی شما را تغییر دهد و در تمام ابعاد زندگی حرفه‌ای و شخصی، جایگاه شما را بهبود ببخشد. علاوه بر این که یک اثر ماندگار از خود برای نسل‌های بعدی به یادگار می‌گذارید.
اگر به نوشتن کتاب علاقه‌مند هستید، مهم است که همه چیزهایی را که نوشتن کتاب می‌تواند برای شما به ارمغان بیاورد را به درستی درک کنید تا بتوانید در طول فرآیند نگارش باانگیزه بمانید.
برخی از نتایج ارزشمندی که می‌تواند با نوشتن یک کتاب غیرداستانی برای شما حاصل شوند، عبارت‌اند از:
- به‌طور تصاعدی رشد شخصیت حرفه‌ای و کسب و کار خودتان را سرعت می‌بخشید
- جریانی از درآمد غیرفعال برای سال‌های آینده‌ی زندگی‌تان ایجاد کنید
- در زمینه تخصصی خودتان اعتبار و وجهه کسب می‌کنید
- بیشتر در معرض دید رسانه‌ها قرار می‌گیرید
- می‌توانید به یک سخنران انگیزشی در مورد اثرتان تبدیل شوید
و بسیاری از موارد دیگر
برای یک لحظه تصور کنید. وارد یک کتاب‌فروشی می‌شوید و کتاب خودتان را در قسمت جلوی فروشگاه در بخش آثار جدید می‌بینید. یا در فیدیبو، بزرگ‌ترین کتاب‌فروشی آنلاین فارسی، جستجو می‌کنید و کتاب خودتان را در فهرست پرفروش‌ترین آثار، در کنار نویسندگان مشهور می‌بینید.
اگر فرایند نگارش را با یک برنامه‌ریزی درست و عملی شروع کنید و به آن کاملاً متعهد باشید، در عرض سه ماه این اتفاق می‌تواند برای واقعی شود.
مزیت بزرگ نویسندگی غیرداستانی این است که حتی زمانی که شما ایده‌ای برای نگارش ندارید و چیزی به ذهنتان خطور نمی‌کند که بنویسید، می‌توانید آن زمان را برای تحقیق بیشتر و عمیق‌تر کردن شناخت خودتان از موضوع اختصاص دهید. نوشتن غیرداستانی، از یک منظر هنر است و برای موفقیت در آن به صبر، پشتکار و یک لحن روایی قوی نیاز دارد.
بخش اول: آماده شدن برای نوشتن
۱- ژانر خودتان را مشخص کنید
نویسندگی غیرداستانی، نوعی از نوشتار است که مبتنی بر واقعیت است. نویسندگان غیرداستانی می‌توانند روی موضوعاتی مانند زندگی‌نامه، موفقیت، آشپزی، سلامت و تناسب‌اندام، حیوانات خانگی، صنایع‌دستی، تزئین خانه، سفر، مذاهب، هنر، تاریخ و غیره تمرکز کنند. فهرست موضوعات ممکن برای نوشتن غیرداستانی می‌تواند تقریباً شامل همه چیز غیر از ادبیات داستانی و خیالی باشد.
- برخلاف ادبیات داستانی، که بر مبنای تخیل خلق شده است، ادبیات غیرداستانی بر مبنای حقایق و رویکردهای واقعی به یک موضوع شکل می‌گیرد.
- خاطره‌نویسی نوعی نوشتار غیرداستانی است که بر اساس اطلاعات و مشاهدات شخصی به ثبت رویدادها می‌پردازد. بنابراین اگر قصد نوشتن خاطرات خودتان را دارید، احتمالاً باید در مورد خاطراتتان از یک رویداد یا لحظه خاص تحقیق کنید. اما معمولاً خاطره نویسان نسبت به سایر نویسندگان غیرداستانی کمتر تحقیق می‌کنند، زیرا مبنای آثار آن‌ها حافظه شخصی است.
۲- چندین نمونه خوب از کتاب‌های غیرداستانی را بخوانید
بسیاری از کتاب‌های غیرداستانی که نوشته می‌شود هر ساله در فهرست پرفروش‌ترین کتاب‌های جهان قرار می‌گیرند. این کتاب‌ها دارای موضوعات مختلفی هستند، مانند: جنگ در خاورمیانه، تحولات علمی قرن بیست و یکم و نژادپرستی در سیستم قضایی آمریکا که همگی آن‌ها جزو موضوعات غیرداستانی محبوب بوده‌اند. البته، نوشتن در مورد غذا، دکوراسیون منزل و سفرنامه نیز جزو موضوعات مورد علاقه مخاطبین محسوب می‌شود.
۳- نمونه‌ها را تجزیه و تحلیل کنید
هنگامی که چندین کتاب غیرداستانی را خواندید، به این فکر کنید که نویسنده چگونه از شواهد واقعی در کتاب خود استفاده کرده و چه رویکردی را برای پرداختن به موضوع اتخاذ کرده است. و سؤالات دیگری مانند:
- چه چیزی رویکرد نویسنده را به موضوع اثرش، منحصر به فرد یا جذاب می‌کند؟
- نویسنده چگونه از اطلاعات واقعی در روایت خود استفاده می‌کند؟
- نویسنده چگونه اطلاعات و محتوای کتاب را مرتب و سازماندهی می‌کند؟ بخش‌بندی کتاب به چه صورتی است؟ پاراگراف‌بندی چطور؟ فهرست مطالب؟
- نویسنده چگونه منابع پژوهشی خود را در روایت ذکر می‌کند؟
- به عنوان یک خواننده، تأثیرگذارترین صحنه کتاب برای شما کدام صفحه بود؟ کدام صحنه بر روی شما کمترین تأثیر را داشت؟
۴- موضوع و عنوان کتاب خودتان را مشخص کنید
شاید از قبل موضوع مشخصی را برای نوشتن در ذهن داشته باشید یا شاید هنوز مطمئن نیستید که چگونه طیف وسیع علایق خودتان را در حوزه نویسندگی محدود کنید تا بتوانید در فرایند نگارش به یک محتوای منسجم و ساختاریافته دست پیدا کنید. در هر حال مهم است که در مورد موضوع خود و رویکردی که قرار است در مورد روایت این موضوع اتخاذ کنید، از خودتان سؤالاتی را بپرسید:
- من به چه چیزی علاقه دارم؟ نوشتن کتابی در مورد موضوعی که به آن علاقه دارید، تحقیقات شما را مستحکم‌تر و تعهد شما به بیان داستان را بسیار قوی‌تر می‌کند.
- داستانی که فقط من می‌توانم آن را روایت کنم چیست؟ یا اینکه چه چیزی دیدگاه من را در مورد یک موضوع منحصر به فرد می‌کند؟ برای مثال، ممکن است به شیرینی‌پزی یا مسائل فمینیستی علاقه داشته باشید.
- اما باید تعیین کنید که دیدگاه منحصر به فرد شما در مورد این موضوعات چیست؟ و چه عاملی روایت شما را از آثار مشابهی که قبلاً تولید شده‌اند متمایز و جدا می‌کند. شاید برای تهیه شیرینی، روی توسعه یک تکنیک خاص یا حتی یک شیرینی خاص مانند کروسان تمرکز دارید و تجربیات باارزش زیادی در این حوزه کسب کرده‌اید.
- چه کسی قرار است کتاب شما را بخواند؟ شناسایی مخاطبان و بازار هدف کتابتان بسیار مهم است. طبیعتاً شما می‌خواهید کتابتان مخاطبان زیادی داشته باشد تا وقت و زحمات شما برای نوشتن کتاب، توجیهی منطقی داشته باشد.
به عنوان مثال، یک کتاب غیرداستانی در مورد سیر تکامل شیرینی کروسانت ممکن است مورد توجه شیرینی‌سازان، منتقدان مواد غذایی و خوانندگانی باشد که به قنادی و شیرینی‌پزی علاقه‌مند هستند. همچنین این کتاب ممکن است برای افراد علاقه‌مند به تاریخ که از بررسی تاریخچه‌ی مواد غذایی لذت می‌برند، جذاب باشد.
۵- ایده‌پردازی
کمی زمان بگذارید و خلاقیت‌های خودتان را در زمینه‌ی نویسندگی به جریان بیندازید. یک ورق کاغذ و یک خودکار بردارید یا یک فایل متنی جدید در رایانه‌ی خودتان باز کنید.
- راه‌های زیادی برای ایده پردازی وجود دارد، مانند ترسیم نقشه‌ی ذهنی یا تدوین فهرست محتوای کتاب.
- شما همچنین می‌توانید فهرستی از زوایای منحصر به فرد برای پرداختن به ایده اصلی ایجاد کنید. به عنوان مثال، سابقه تاریخی کروسان؟ پیامدهای سیاسی کروسان؟ انواع کروسان در اروپا؟
۶- یک طرح کلی یا فهرست مطالب ایجاد کنید
یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای سازماندهی افکارتان، ایجاد یک طرح کلی محتوا یا فهرست مطالب برای کتابتان است. این طرح کلی به شما کمک می‌کند تا تحقیقات خود را بر جنبه‌های خاصی از موضوعی که انتخاب کرده‌اید متمرکز کنید.
- یک لیست با موضوع اصلی و سپس موضوعات یا عنوان‌های فرعی در زیر موضوعات اصلی تهیه کنید. به عنوان مثال، برای کتابی در مورد کروسان، موضوع اصلی ممکن است کروسان باشد و موضوعات فرعی می‌تواند این موارد باشد: پیشینه/تاریخچه، سیر تکامل، تولید کروسان‌های امروزی و انواع کروسان.
- همچنین می‌توانید نموداری از موضوعات فرعی بسازید و سپس موضوعات جزئی‌تر را در زیر موضوعات فرعی اضافه کنید. سعی کنید تا حد امکان این ایده را گسترش دهید و هر چیزی را که فکر می‌کنید ممکن است یکی از موضوعات فرعی کتاب شما باشد، بنویسید.
- راهنمای نگارش متن و ساختاربندی محتوایی پادکست (کارگاه نویسندگی خلاق ۵)
۷- تصمیم بگیرید که چقدر باید در مورد موضوع خود تحقیق کنید
آثار غیرداستانی خوب معمولاً حاصل ماه‌ها و اگر نگوییم سال‌ها، تحقیق است. علاوه بر تحقیقات آنلاین، ممکن است نیاز به استفاده از کتابخانه‌ها، آرشیوها، دفاتر ثبت، روزنامه‌ها و حتی میکروفیلم هم داشته باشید.
- شما همچنین باید کارشناسانی در مورد موضوعات خود و «شاهدانی برای رویدادها» پیدا کنید. این بدان معناست که افرادی هستند که می‌توانند نظارت مستقیم خود بر یک رویداد را با شما به اشتراک بگذارند. سپس باید سرنخ‌ها را دنبال کنید، با افراد مصاحبه کنید، مصاحبه‌ها را رونویسی کنید، و مطالب زیادی را بخوانید.
- برای هر موضوع و زیر موضوع فرعی در فهرست مطالب، ساختار تحقیقات احتمالی مورد نیاز خود را تدوین کنید. به عنوان مثال، برای نوشتن درباره منشأ یا تاریخچه کروسان، ممکن است بخواهید با مورخانی که در تحقیق در مورد غذای فرانسوی یا فرهنگ غذایی فرانسوی تخصص دارند صحبت کنید.
- از خودتان بپرسید: چه چیزی را در مورد این موضوع نمی‌دانم؟ بهترین فرد برای صحبت در مورد این موضوع چه کسی است؟ چه نوع مستنداتی را می‌توانم در مورد این موضوع جستجو کنم؟
۸- فهرستی برای انجام تحقیقاتتان ایجاد کنید
ساختار محتوای کتاب یا فهرست دقیق مطالب را بررسی کنید. همه موارد تحقیقاتی را که فهرست کردید بردارید و آن‌ها را در فهرست کارهای شماره‌گذاری شده قرار دهید.
- فهرستی از آدرس سایت‌ها، کتاب‌ها و مقالاتی که باید جستجو کنید و بخوانید را تهیه کنید.
- فهرستی از مکان‌هایی که ممکن است لازم باشد از آن‌ها بازدید کنید، مانند یک نانوایی فرانسوی، تهیه کنید.
- فهرستی از کارشناسان یا شاهدانی که باید با آن‌ها مصاحبه کنید تهیه کنید.
بخش دوم: تحقیق در مورد کتاب
۹- ابتدا با مهم‌ترین عناصر تحقیق شروع کنید
اگر بر اساس یک زمان‌بندی مشخص کار می‌کنید و حوصله‌ی سال‌ها تحقیق پیرامون یک موضوع را ندارید، باید بدانید که روش خوبی را انتخاب کرده‌اید. فهرست امور تحقیقاتی خود را به ترتیب اهمیت مرتب کنید.
۱۰- مصاحبه با کارشناسان یا شاهدان را در ابتدا انجام دهید
ابتدا این کار را انجام دهید تا برای مصاحبه‌شوندگان خود فرصتی فراهم کنید تا به درخواست شما برای مصاحبه پاسخ دهند.
- اگر در مورد تعیین کردن یک وقت مصاحبه با سوژه‌های احتمالی خودتان با مشکل مواجه هستید، از پایداری نترسید. ممکن است لازم باشد دوباره با یک ایمیل یادآوری با آن‌ها تماس بگیرید، به خصوص اگر آن‌ها برنامه‌های شلوغی دارند یا هر روز ایمیل‌های زیادی دریافت می‌کنند.
- همچنین ممکن است به موضوعاتی فکر کنید که دسترسی به آن‌ها آسان‌تر است، مانند یک دوست خانوادگی که می‌تواند به شما نظر تخصصی بدهد یا فردی که در موقعیت پایین‌تری کار می‌کند ولی او هم می‌تواند اطلاعات مرتبط را به شما بدهد.
۱۱- مصاحبه‌ها را انجام دهید
در طول مصاحبه روی مهارت‌های شنیداری خودتان کار کنید. شما مصاحبه را انجام می‌دهید تا از آن شخص مطالبی بیاموزید یا اطلاعاتی کسب کنید. بنابراین صحبت او را قطع نکنید و سعی نکنید نشان دهید که چقدر می‌دانید.
- فهرستی از سؤالات را برای مصاحبه آماده کنید. با این حال، خود را فقط محدود به لیست سؤالات نکنید. ممکن است آن شخص اطلاعاتی را به شما بدهد که برای آن آماده نبوده‌اید یا به دنبال آن نبوده‌اید، بنابراین برای لحظاتی که مصاحبه در جهت دیگری پیش می‌رود، آماده باشید.
- اگر نکته‌ای را که مصاحبه‌شونده بیان کرده است متوجه نمی‌شوید، از او توضیح بخواهید و اگر فرد شروع به صحبت در مورد مسائل حاشیه‌ای کرد، با دقت تمرکز گفتگو را به موضوعی که در حال تحقیق بر روی آن هستید برگردانید.
- اگر شخصاً با کسی مصاحبه می‌کنید، از یک ضبط کننده دیجیتال با امکان حذف نویز پس‌زمینه استفاده کنید. اگر قرار است مصاحبه‌های گسترده‌ای با شخصی انجام دهید، ممکن است بخواهید از یک فرد دیگر برای رونویسی همزمان مصاحبه‌ها استفاده کنید و در زمان خود صرفه‌جویی کنید.
- اگر در حال مصاحبه آنلاین با شخصی از طریق اسکایپ هستید، می‌توانید برنامه‌های مخصوص ضبط تصویر را دانلود کنید تا مکالمه اسکایپ شما را برایتان شما ضبط کنند. سپس می‌توانید فیلم گفتگو را دوباره تماشا کنید و آن را رونویسی کنید.
۱۲- از کتابخانه‌های عمومی استفاده کنید
کتابداران کتابخانه‌های محلی بهترین دوستان برای محققین هستند. قبل از فراگیر شدن کامپیوترها، کتابداران به عنوان پایگاه داده‌های پژوهشی عمل می‌کردند و از بسیاری جهات هنوز هم این‌گونه هستند.
- اکثر کتابداران می‌توانند شما را به یک قفسه خاص که برای موضوع شما مناسب است هدایت کنند. نود درصد تحقیقات از طریق پایگاه داده‌های تمام متنی کتابخانه‌ها انجام می‌شود، بنابراین از این منبع اطلاعاتی رایگان استفاده کنید.
- تحلیل مخاطب در نویسندگی؛ اهداف و شیوه‌ی اجرا (کارگاه نویسندگی خلاق ۴)
۱۳- به کتابخانه‌های دانشگاهی و تخصصی مراجعه کنید
اکثر دانشگاه‌ها دارای یک کتابخانه بزرگ مرکزی و چندین کتابخانه با منابع تخصصی هستند. اگرچه ممکن است برای دسترسی به برخی کتاب‌ها یا پایگاه‌های اطلاعاتی آنلاین نیاز به پرداخت هزینه‌ای داشته باشید، اما کتابخانه‌های دانشگاهی منبع بسیار خوبی برای موضوعات دانشگاهی و علمی هستند.
۱۴- سوابق و اسناد دولتی را بررسی کنید
اسناد و مدارک دولتی می‌توانند منابع تحقیقاتی خوبی برای شما باشند. دسترسی به بسیاری از این اسناد رایگان است و می‌توانند اطلاعات زیادی را در مورد یک موضوع خاص از طریق آن‌ها دنبال کنید. یکی از بهترین نمونه‌ها سایت روزنامه رسمی کشور است.
۱۵- از اطلاعات موجود در اینترنت استفاده کنید
یکی از بهترین روش‌ها برای انجام تحقیقات اینترنتی، استفاده مؤثر از موتورهای جستجو است.
- برای یافتن منابع مفید اطلاعات به صورت آنلاین، چندین کلمه کلیدی را در موتورهای جستجو تایپ کنید. موتورهای جستجو مانند گوگل و یاهو مکان خوبی برای شروع هستند. همچنین می‌توانید موتورهای متاجستجو مانند Dogpile و MetaCrawler را امتحان کنید، که اطلاعات موجود در وب سایت‌های کمتر شناخته شده و تخصصی را جستجو می‌کنند.
- سعی کنید غیر از صفحه اول نتایج جستجو صفحات دیگر را هم بررسی کنید. برخی از منابع بهتر ممکن است در واقع در صفحه ۵ جستجوی شما باشند.
۱۶- تحقیقات خود را در یک مکان گردآوری کنید
از یک پوشه آنلاین در Google Drive استفاده کنید تا همه اسناد تحقیقاتی خود را در یک مکان نگهداری کنید و بتوانید به راحتی آن‌ها را پیدا کنید. برای این کار می‌توانید با یک فایل Word شروع کنید.
همچنین می‌توانید از دفترچه‌های کاغذی برای یادداشت اطلاعات مهم استفاده کنید. شما باید یک زونکن یا چندین پوشه برای ذخیره سایر اسناد مهم مانند عکس‌ها، بریده‌های روزنامه و یادداشت‌های دست نویس داشته باشید.
بخش سوم: نوشتن کتاب
۱۷- نتیجه‌ی تحقیقات خودتان را تجزیه و تحلیل کنید
کمی وقت بگذارید و یادداشت‌ها، متن مصاحبه‌ها و هر سند دیگری را که جمع آوری کرده‌اید بررسی کنید. بررسی کنید که آیا زاویه دید شما نسبت به موضوع کتاب، توسط تحقیقات شما پشتیبانی می‌شود یا اینکه تحقیقات شما دیدگاه دیگری نسبت به موضوع انتخابی شما دارند.
- به عنوان مثال، ممکن است تصور کرده باشید که نوشتن کتابی در مورد فرایند تکامل کروسان ایده منحصر به فردی است، اما در طول تحقیقات خود با کتاب‌های مختلفی در زمینه شیرینی‌پزی از جمله تاریخچه‌ی کروسان مواجه شده‌اید. به این فکر کنید که کتاب شما چه تفاوتی با آنچه در حال حاضر موجود است دارد.
۱۸- برای نگارش کتاب برنامه‌ریزی کنید
این کار به شما کمک می‌کند تا تعیین کنید که نوشتن پیش‌نویس کتاب چقدر طول می‌کشد. اگر با یک برنامه زمان‌بندی مشخص کار کنید، در واقع برنامه خود را فشرده‌تر از حالتی می‌کنید که وقت بیشتری برای نوشتن دارید.
- اگر در حال نوشتن یک کتاب غیرداستانی با ژانر خاطرات هستید، احتمالاً به تحقیقات کمتری برای ادغام در محتوای کتاب نیاز خواهید داشت. در عوض، شما زمان زیادی را صرف نوشتن در مورد داستان زندگی یا حوزه تخصصی خودتان می‌کنید.
- نوشتن یک کتاب غیرداستانی مبتنی بر تحقیق زمان بیشتری می‌برد، زیرا باید مستندات خود را مطالعه، سپس آن‌ها را ارزیابی و خلاصه کنید. شما همچنین باید از اطلاعات حاصل از مصاحبه با کارشناسان و شاهدان استفاده کنید.
- سعی کنید برنامه خود را بر اساس تعداد کلمات یا تعداد صفحات سازماندهی کنید. بنابراین، اگر به طور معمول حدود ۷۵۰ کلمه در ساعت می‌نویسید، این مقدار را در برنامه‌ریزی خود لحاظ کنید. یا اگر احساس می‌کنید واقعاً ممکن است دو صفحه در ساعت بنویسید، از این مقدار به عنوان تخمینی در برنامه‌ریزی‌های خود استفاده کنید.
- تعیین کنید که به طور متوسط چه مدت طول می‌کشد تا مجموعه‌ای از کلمات یا تعداد صفحات را در روز بنویسید. اگر برای رسیدن به هدف نهایی خود باید تعداد ۵۰۰۰۰ کلمه یا ۲۰۰ صفحه کار کنید، روی چند ساعت در هفته باید تمرکز کنید تا به این هدف برسید.
- مدت زمان بیشتری برای آنچه که فکر می‌کنید برای «شرایط پیش‌بینی‌نشده» نیاز دارید، در نظر بگیرید. ممکن است برخی از روزها فعالیتتان کند پیش برود داشته باشید، یا تحقیقاتی داشته باشید که دامنه اطلاعات موجود برای آن بیش از حد تصور شما بوده یا مصاحبه شونده‌ای که جزئیات بیشتری نسبت به تصورات پیشین شما برایتان بیان می‌کند.
- ضرب‌الاجل هفتگی را برای خودتان تعیین کنید. این ضرب‌الاجل می‌تواند شامل تعداد کلمات، تعداد صفحات یا تکمیل یک بخش خاص باشد.
۱۹- یک طرح کلی ایجاد کنید
اگرچه شما در حال نوشتن یک اثر غیرداستانی هستید، اما پیروی از اصول مربوط به توسعه طرح داستانی می‌تواند به فرم و چیدمان محتوای کتاب شما کمک کند. همچنین شما می‌توانید سازماندهی مطالب تحقیقی خود را به گونه‌ای انجام دهید که برای خواننده شما جذاب و جالب باشد و کار شما را آسان‌تر کند.
- طرح داستان: آن چیزهایی است که در داستان اتفاق می‌افتد و همین‌طور ترتیب وقوع آن‌ها. برای اینکه داستانی وجود داشته باشد، عنصری باید حرکت کند یا تغییر کند. چیزی یا شخصی به دلیل یک رویداد فیزیکی، یک تصمیم، تغییر در یک رابطه یا تغییر در یک شخصیت یا شخص، از نقطه الف به نقطه ب می‌رود. طرح کلی طرح شما باید شامل موارد زیر باشد:
- هدف داستان: طرح هر داستان شامل روایتی از وقایع است که حول محور تلاش برای حل یک مشکل یا رسیدن به یک هدف می‌چرخد. هدف داستان مشکلی است که قهرمان شما (اگر در حال نوشتن خاطرات هستید، ممکن است این شخص خود شما باشید) می‌خواهد حل کند.
- پیامد(ها): از خود بپرسید، اگر هدف محقق نشود، چه فاجعه‌ای رخ خواهد داد؟ اگر قهرمان من به هدفش نرسد یا مشکل را حل نکند، چه اتفاقی ممکن است بیفتد؟ «پیامد» همان موقعیت یا رویداد منفی است که در صورت عدم دستیابی به هدف به وجود می‌آید. ترکیب هدف و نتیجه، تنش دراماتیک اصلی را در طرح شما ایجاد می‌کند. این همان چیزی است که طرح را معنادار می‌کند.
- الزامات: اینها مواردی هستند که برای رسیدن به هدف باید انجام شوند. به آن‌ها به عنوان چک‌لیستی از یک یا چند رویداد نگاه کنید. همان‌طور که الزامات در طول رمان برآورده می‌شود، خواننده احساس خواهد کرد که شخصیت‌ها (یا اگر خاطرات می‌نویسید، راوی اول شخص) به رسیدن به هدفش نزدیک‌تر می‌شوند. الزامات حس انتظار را در ذهن خواننده ایجاد می‌کند، زیرا او منتظر موفقیت قهرمان داستان است.
- کتاب پایان تاریخ و انسان واپسین؛ سیر تکامل ایدئولوژیک بشر از نگاه فوکویاما
۲۰- نسخه اولیه را بنویسید
با تکمیل شدن تحقیقات، تدوین برنامه‌ی نوشتن و آماده شدن طرح کلی اثر، اکنون می‌توانید شروع به نوشتن کنید. مکانی آرام و خلوت در خانه یا یک اتاق مجزا برای این کار پیدا کنید. با خاموش کردن اینترنت، کنار گذاشتن تلفن و اعلام اینکه همه شما را تنها بگذارند، عوامل حواس‌پرتی خود را به حداقل برسانید.
- برخی از نویسندگان برای جلوگیری از گیر افتادن در یک بخش یا قسمت خاص و انحراف از برنامه نوشتن خود، از اصلاح نسخه اول هنگام نوشتن خودداری می‌کنند. با این حال، هر نویسنده‌ای روند نوشتن و بازنویسی خاص خود را دارد.
- اگر در فرایند نویسندگی گاهی چیزی برای نوشتن به ذهنتان خطور نمی‌کند، تحقیقات خودتان را بررسی کنید. شما می‌توانید از این زمان، برای پیگیری یک ایده تحقیقاتی یا بررسی بخشی از تحقیقات خود استفاده کنید که ممکن است بعداً در کتاب شما مفید باشد.
۲۱- از ساخت مجهول در نوشتار خودتان خودداری کنید
هنگامی که از ساخت مجهول استفاده می‌کنید، جملات شما به شکلی طولانی و کسل‌کننده به پایان می‌رسد. برای رفع این مشکل همیشه از ساخت معلوم و جملات دارای فاعل مستقیم استفاده کنید.
۲۲- لحن نوشتارتان خودمانی باشد ولی از زبان شکسته استفاده نکنید
در حالت کلی سعی کنید همیشه در نوشتارتان از زبان روزمره و خودمانی استفاده کنید مگر اینکه استفاده از اصطلاحات رسمی کاملاً ضروری باشد. روی زبان ساده، با کلمات یک یا دو هجایی تمرکز کنید. تنها زمانی که لازم است از زبان رسمی‌تر استفاده کنید وقتی است که از اصطلاحات علمی استفاده می‌کنید یا یک فرآیند فنی را توصیف می‌کنید. حتی در آن زمان هم شما باید برای یک خواننده معمولی بنویسید.
۲۳- استفاده از ضمیر «من» را به حداقل برسانید
اگر در حال نوشتن خاطرات خود نیستید، مخاطبان شما در نوشتار شما به ضمیر سوم شخص، پاسخ بهتری می‌دهند. بنابراین سعی کنید تا حد امکان از جملات «من» را حذف کنید.
۲۴- بجای بیان کردن نشان بدهید
با نشان دادن یک فرآیند یا صحنه خاص، به‌جای اینکه مستقیماً آن را بیان کنید، خواننده خود را بیشتر درگیر اثر می‌کنید. به عنوان مثال، صحنه‌ای که روند ساخت یک کروسان را نشان می‌دهد، با جزئیاتی در مورد نحوه تهیه و چرخاندن خمیر روی میز توسط قناد، جذاب‌تر از این خواهد بود که به خواننده بگوید: “خمیر را این‌گونه آماده می‌کنید.”
- همچنین باید از کاربرد بیش از حد قید در نوشته خود پرهیز کنید، زیرا معمولاً قیدها جمله را ضعیف می‌کنند.
- سایه‌نویسی، حرفه‌ای مبتنی بر سکوت و رازداری (کارگاه نویسندگی خلاق ۳)
۲۵- نسخه‌ی اولیه کتابتان را با صدای بلند بخوانید
چند مخاطب دلسوز (دوستان، همکاران یا یک گروه نویسندگی) پیدا کنید و بخش‌هایی از نسخه اولیه کتابتان را با صدای بلند برای آن‌ها بخوانید. اثر نوشتاری خوب باید خوانندگان را با جزئیات و توصیفات بصری و روایتی قوی درگیر خود کند.
- سعی نکنید شنوندگان خود را تحت تأثیر قرار دهید یا لحن خاصی را برای خواندن کتاب به کار ببرید. فقط یک روش طبیعی و آهسته کافی است. پس از پایان خواندن، از شنوندگان خود بخواهید که به شما بازخورد بدهند. توجه داشته باشید که آیا بخش‌هایی وجود دارد که برای شنوندگان شما گیج کننده یا نامشخص باشد.
۲۶- نسخه اولیه کتاب را اصلاح کنید و برای انتشارات ارسال کنید!
قبل از ارسال کتاب به ناشران، باید نسخه اولیه را ویرایش کنید. شما ممکن است بخواهید یک نمونه‌خوان حرفه‌ای استخدام کنید تا کتاب را از جهت وجود اشتباهات رایج یک بار خوب کند.
- از حذف حداقل ۲۰ درصد از مطالب کتاب نترسید. احتمالاً می‌توانید از شر بخش‌های خاصی خلاص شوید که بیش از حد طولانی هستند و باعث می‌شود که خواننده از سیر روایی کتاب خارج شود. از حذف بخش‌ها، فصل یا صفحاتی که ممکن است اضافی باشند اصلاً خجالت نکشید.
- در نهایت هم یک‌بار چک‌لیست مراحل نگارش کتاب را به ترتیب هر مرحله چک کنید و از تکمیل شدن تمام برنامه‌ها اطمینان حاصل کنید.
- حالا وقت ارسال کتاب برای انتشاراتی‌ها است و لذت دیدن کتاب چاپ‌شده‌ی خودتان پشت ویترین کتاب‌فروشی‌ها.
