دکتر گای وینچ سال‌هاست در زمینه‌ی خودشناسی و تقویت اراده و عزت‌نفس فعالیت می‌کند و تا کنون به افراد زیادی کمک کرده است تا خود را بشناسند و به توانایی‌های خود باور پیدا کنند. جان یکی از افرادی است که برای تقویت عزت‌نفس خود به دکتر وینچ مراجعه کرده است. در ادامه قصه‌ی جان را از زبان دکتر وینچ می‌خوانیم:
وقتی جان برای روان‌درمانی به من مراجعه کرد 25 سال داشت. در سال گذشته، دفتر کار خسته‌کننده‌ی خود را ترک کرده بود و پیش پدر و مادرش برگشته بود تا شاید بفهمد واقعا از زندگی خود چه می‌خواهد.
در هنگام مراجعه به من، شغلی پاره وقت در یک کافه برای خود دست و پا کرده بود و در اوقات فراغتش سراغ بازی‌های کامپیوتری می رفت و گاهی با دوستانش وقت می‌گذراند. جان در پی یافتن راهی برای پیشرفت در زندگی‌اش بود، ولی در واقع گام موثری برنمی‌داشت.
او در اولین جلسه‌ی روان‌درمانی به من گفت: “به نظر من آنچه در این سال‌ها مرا از زندگی عقب انداخته، عزت‌نفس من است. “من اصلا حس خوبی به خودم ندارم.” جان برای تقویت عزت‌نفس خود ، در طول روز، جملات مثبتی را با خود تکرار می‌کرد، مثلا: “هدف من در زندگی این است که به یک موفقیت بزرگ برسم”، “من توانایی انجام هر کاری را دارم”، “من می‌توانم به هدف خود برسم.”
من برای جان توضیح دادم که جملات مثبتی که استفاده می‌کند از نظر نگارشی و روانشناختی بی‌فایده هستند. مشکل بزرگ‌تری که جان با آن دست و پنجه نرم می‌کرد، این بود که در زندگی چیزی که عزت‌نفس او را تقویت کند، وجود نداشت.در واقع هیچ کاری برای افزایش حس رضایت از خود انجام نمی‌داد.
ما انسان‌ها نیاز داریم که عزت‌نفس خود را تقویت کنیم. بنابراین اگر می‌خواهیم حس خوبی به خودمان داشته باشیم، باید کارهایی انجام دهیم که به ما احساس غرور، کمال ، قدردانی، احترام و یا قدرت می‌دهند و باید در مسیری قدم برداریم که احساس کنیم با هر قدم به اهداف خود نزدیک و نزدیک‌تر می‌شویم.
جان هیچکدام از این کارها را انجام نداده بود. من به او 5 راه پیشنهاد کردم تا عزت نفس خود را تقویت کند. در ادامه این 5 راه را با هم مرور میکنیم:
۱. گفتن جملات مثبتی که باورشان ندارید، ممنوع!
جملات مثبتی که باورشان ندارید مثل غذاهای فست فودی هستند. اگرچه پر کالری هستند، اما هیچ ارزشی ندارند. می‌توانید به خودتان بگویید که عالی هستید، اما اگر واقعا به آن ایمان ندارید، ذهن شما این جمله را باور نخواهد کرد و در نهایت احساس بدتری خواهید داشت. جملات مثبت تنها وقتی به آنها باور داشته باشید، موثر هستند و معمولا بر افرادی که عزت‌نفس پایینی دارند، کارگر نمی افتند!
۲. نقاط قوت و شایستگی‌های خود را شناسایی کنید
زمانی که می‌خواهید عزت‌نفس خود را تقویت کنید، اول باید بدانید در چه چیزی خوب هستید، چه کاری را به نحو احسن انجام می‌دهید و با انجام چه کاری، دیگران سپاسگزارِ شما می‌شوند. شاید در نگاه اول این حرف چندان مهم به نظر نرسد، ولی به هرحال برداشتن یک گام کوچک در مسیر صحیح است.
مثلا فرض کنید که جانِ قصه‌یِ ما قهرمان بازی‌های ویدیوئی باشد و در بازی کردن رقیب نداشته باشد، اما این کار اصلا چه ارزشی دارد؟ چه کسی برای بردن یک بازی ویدئویی از او سپاسگزاری می‌کند؟ در نتیجه، ساعاتی که پای بازی ویدئویی صرف کرده است، هیچ تاثیری در تقویت عزت‌نفس او نداشته است.
۳. توانایی‌های خود را ثابت کنید
وقتی نقاط قوت خود را شناختید، راه‌هایی برای اثبات آنها پیدا کنید. اگر دروازه‌بان خوبی هستید، وارد تیم فوتبال شوید. اگر نویسنده‌ی خوبی هستید، شروع کنید به وبلاگ نویسی. اگر خوب برنامه‌ریزی میکنید، در برگزاری مراسم عقد و عروسی دوست و آشنا کمک کنید. یک کلام، ختم کلام: کاری را بکنید که خوب انجام می‌دهید.
۴. تعریف و تمجید دیگران را قبول کنید
اگر عزت‌نفس کسی پایین باشد، تعریف و تمجید دیگران در او اثری ندارد. زیرا فرد باور ندارد که واقعا لیاقت آن همه تعریف و تمجید را داشته باشد. وقتی کسی از شما تعریف می‌کند، در عین تواضع و فروتنی، حرف‌های او را بپذیرید. در این جور مواقع یک تشکر ساده کافی است. شاید در ابتدا انجام این کار سخت باشد، اما توانایی پذیرش تعریف و تمجید برای کسانی که به دنبال تقویت عزت‌نفس خود هستند، بسیار مهم است.
۵. خودتان از خودتان تعریف کنید!
حالا که توانایی‌های خود را ثابت کرده اید، وقت آن است که حس خوبی در مورد آن داشته باشید، به خودتان افتخار کنید و خشنودی و رضایت از خود را تجربه کنید. وقتی از خودتان پیش خودتان تعریف میکنید، از جملاتی استفاده کنید که روی نقاط قوت و توانایی‌های واقعی شما تاکید دارند که حالا به آنها باور دارید، مثلا: “من آشپز فوق العاده‌ای هستم!” داشتن حس غرور در مورد کارهایی که در آنها خوب هستید، با تکبر فرق دارد. این کارها هر چه باشند و هر چند کوچک، می‌توانند در تقویت عزت‌نفس به شما کمک کنند.
عزت‌نفس با امیدوار بودن بهتر نمی‌شود. مثلا با گفتن جمله‌ی “یک روز بالاخره موفق خواهم شد” یا جمله‌ی “من بهترین هستم” که اساسا یک باور نادرست است، هیچ تغییری در عزت‌نفس حاصل نمی‌شود. برعکس٬ عزت‌نفس شما با انجام دوباره و دوباره‌ی کارهایی که آنها را خوب انجام می‌دهید٬ تقویت می‌شود و وقتی دیگران بابت انجام آن از شما تشکر می‌کنند عزت‌نفس شما بهتر می‌شود. اگر تا حالا در زندگی سراغ کاری که در آن خوب هستید، نرفته‌اید، از همین حالا شروع کنید و توانایی‌های خود را اول به خود و بعد به دیگران اثبات کنید. در قدم بعدی آماده باشید تا دیگران از شما تعریف و تمجید کنند و بعد خودتان از خودتان تعریف کنید!
