بازاریابی جهانی عبارت است از فرایند تنظیم راهبردهای بازاریابی شرکت و تطبیق آنها با شرایط سایر کشورها. البته بازاریابی جهانی چیزی فراتر از فروش محصولات و خدمات در خارج از مرزها و در سراسر جهان است. به بیان دیگر، بازاریابی جهانی عبارت است از فرایند تماموقت برنامه ریزی، خلق، موقعیتیابی و تبلیغ محصولاتتان در بازار جهانی. اگر میخواهید درک بهتری از بازاریابی جهانی، راهبردها، نمونهها و مشکلات آن پیدا کنید، در ادامه با ما همراه باشید.
کسبوکارهای بزرگ معمولا در خارج از کشوری که محصولاتشان را در بازار آنها عرضه میکنند، دارای دفاتر مرکزی هستند. در حال حاضر، با ظهور اینترنت و تسهیل ارتباطات انسانی، حتی کسبوکارهای کوچک میتوانند محصولات و خدمات خود را در سراسر جهان به دست مصرفکننده و مشتری برسانند. اگر کسبوکاری تصمیم بگیرد که محصولات و خدمات خود را در عرصهی بینالمللی عرضه کند، شاید از طرف شرکتهای بینالمللی، که آنها هم میخواهند حضور بینالمللی خود را تثبیت سازند، با رقابت داخلی مواجه شود. وجود این رقابت حضور در عرصهی بینالمللی را برای بسیاری از کسبوکارها تقریبا به یک ضرورت تبدیل کرده است.
بازاریابی جهانی درصورتیکه درست انجام شود، فواید زیادی دارد. از جمله:
- اول از همه میتواند تأثیربخشی محصول یا خدمات شما را بهبود بخشد. علت این امر این است که شما هرچه بیشتر رشد کنید، معلومات جدیدی کسب کنید و مطالب را سریعتر بیاموزید، در تولید محصول و ارائهی خدمات تأثیرگذاری بیشتری خواهید داشت.
- ثانیا، با بازاریابی جهانی میتوانید از مزیت رقابتی قدرتمندی برخوردار باشد. شرکتها بهراحتی میتوانند در بازار محلی رقابت کنند. اما رقابت در عرصهی بینالمللی است که برای شرکتها یک چالش محسوب میشود و معدودی از آنها میتوانند در این زمینه، حرفی برای گفتن داشته باشند. از این رو اگر بتوانید در عرصهی بینالمللی رقابت کنید و رقبایتان نتوانند این کار را بکنند، در صنعت خود نیروی قدرتمندی خواهید بود.
- ثالثا، با بازاریابی جهانی خواهید توانست آگاهی مصرفکننده از برند محصول یا خدمات خود را بالا ببرید. از طریق اینترنت، مصرفکنندگان میتوانند پیشرفت شما را در عرصهی جهانی رصد کنند.
- و در آخر اینکه بازاریابی جهانی میتواند هزینهها را کاهش و پساندازها را افزایش دهد. شما اگر تمرکز خود را بر سایر بازارها معطوف کنید، خواهید توانست با استانداردسازی فرایندهایتان صرفهجویی به مقیاس کنید. تازه این غیر از پساندازهایی است که استفاده از اینترنت برایتان بههمراه خواهد داشت!
شرکتهایی که در مسیر جهانیشدن رو به تکامل هستند، این مسیر را بهتدریج طی میکنند. شرکت در اولین مرحله باید بر فعالیت در بازار داخلی تمرکز کند. در مرحلهی دوم، شرکت هنوز بر بازار داخلی متمرکز است اما صادرات را هم در دستور کار خود قرار داده است. در مرحلهی سوم، شرکت باید بازاریابی خود را به خارج از مرزها ببرد. این مرحله بیشتر از سمت شرکتهای چندملیتی در دستور کار قرار میگیرد. بدین ترتیب، تطبیق به امری ضروری بدل شده است. در چهارمین و آخرین مرحله، شرکت با توسعهی برنامهها و محصولات خود به بازارهای جهانی، خلق ارزش خواهد کرد. قطعا برای تکامل این فرایند هیچ محدودیت زمانی وجود ندارد.
پس از تعریف بازاریابی جهانی (ازجمله کاربردها و تکامل آن)، ما در این مقاله به بررسی جوانب مختلف بازاریابی جهانی خواهیم پرداخت: راهبردهای بازاریابی جهانی، توسعهی کمپین تبلیغاتی برای بازاریابی جهانی، مشکلات و اشتباهاتی که در این زمینه وجود دارد و در آخر هم، نمونههایی موفق را در زمینهی بازاریابی جهانی ارائه خواهیم کرد.
راهبردهای بازاریابی جهانی
راهبردهای بازاریابی جهانی درواقع قسمتهای مهم یک راهبرد جهانی هستند. برای ساخت یک راهبرد بازاریابی جهانی خوب باید بتوانید این پرسشها را پاسخ دهید: «من میخواهم در بازار بینالمللی چه چیز را بهدست بیاورم؟» «نقاط قوت و ضعف شرکت من برای حضور در بازارهای بینالمللی چیست؟» «من چگونه میتوانم بر چالشهای موجود در بازار غلبه کنم؟» «من برای حضور در این بازار چه تواناییهایی دارم؟»
گذشته از این، یک راهبرد بازاریابی جهانی خوب تمام کشورها از تمام نواحی دنیا را ادغام میکند و تلاشهایی را که آنها در راستای بازاریابی جهانی انجام دادهاند، هماهنگ میسازد. البته این راهبرد همیشه شامل تمام کشورها نمیشود اما باید برای مناطقی خاص استفاده شود. برای نمونه میتوانید مناطقی نظیر آمریکای شمالی، آمریکای لاتین، اروپا و خاورمیانه، آسیا، اقیانوسیه و آفریقا را به مناطق کوچکتر تقسیم کنید.
مسئلهای که فراتر از تقسیم نواحی جغرافیایی وجود دارد این است که همواره راهبرد بازاریابی جهانی تقریبا از چند چیز تشکیل میشود:
- نامهای یکنواخت برند؛
- بستهبندی یکسان؛
- محصولات یکسان؛
- پیامهای تبلیغاتی استانداردسازی شده؛
- قیمت گذاری هماهنگ؛
- جاانداختن محصول در بازار؛
- کمپینهای هماهنگ برای فروش.
بهطورکلی، دو راهبرد زیر از معروفترین راهبردهای بازاریابی جهانی هستند. شرکتهایی که در پی توسعهی حضور خود در عرصهی بینالمللی هستند، از آنها استفاده میکنند.
- خلق فرهنگ برند قوی و یکپارچه. خلق برند یکپارچه و قوی که مشتریان با دیدنش یاد شرکت شما بیفتند و همیشه برای آنها نامی آشنا باشد، برای شرکتهای خواهان رشد بینالمللی یک اولویت است. با رشد روزافزون اینترنت در سراسر جهان، ساختار برند به یک فرهنگ برند تبدیل شده است. بهبیان دقیقتر، این روزها بیش از پیش برند شما نشاندهندهی فرهنگ شما است. اگر فرهنگ برند خود را وجهالمصالحه قرار بدهید و دربارهی آن دچار اهمالکاری شوید، به اعتبار شرکتتان لطمه وارد خواهد شد. برای نمونه، گوگل را درنظر بگیرید که در این زمینه درس بزرگی گرفت. با اینکه دولت چین گوگل را فیلتر میکند، این شرکت موتور جستوجوی خودساسنسورکنندهای را در چین راهاندازی کرد. هر کسی که با اینترنت سروکار دارد، میداند که گوگل در هر زمان و مکان میتواند اطلاعات مورد جستوجویتان را در اختیارتان قرار دهد. پس گوگل چگونه میتوانست چیزی را در چین علیه فرهنگ آن کشور راهاندازی کند؟ در نتیجه، چینیها موتور جستوجوی گوگل را پس زدند.
- طوری بازاریابی کنید که گویی مرزی وجود ندارد. بهخاطر حضور گستردهی رسانههای دیجیتال، برندها نمیتوانند همیشه راهبردهای مختلفی را در هر کشور درپیش بگیرند. بهخاطر وجود اینترنت، شرکتها باید بهنوعی رویکرد بازاریابی کموبیش متحدی را انتخاب کنند.
توسعهی کمپین بازاریابی جهانی
برای اینکه کمپین خود را در سراسر جهان توسعه دهید، چند نکته وجود دارد که باید آنها را بهخاطر بسپارید. شما باید بازار را بشناسید، برنامه بازاریابی را خلق کنید، رویکرد خود را متناسب با بازاریابی برگزینید و ارتباطات خود را بومیسازی کنید.
۱. بازار خود را بشناسید
بهمحض اینکه شرکتتان تصمیم به گسترش فعالیتهای خود در خارج از مرزها گرفت، باید زمینهی کاری خود را بشناسید. هر منطقه رفتارها و هنجارهای خاص خود را دارد، باید نحوهی عقد قرارداد در آن نواحی را بررسی کنید و فرهنگ رفتاری مردمان آن دیار را بدانید.
باید حتما در مورد نحوهی واکنش بازار به راهبرد بازاریابی تحقیق کنید، تا بتوانید از بازار جدید خود نهایت منفعت را ببرید.
۲. یک برنامهی بازاریابی خلق کنید
کسب موفقیت در سراسر جهان به این معنا نیست که صرفا از زبان دیگری برای برقراری ارتباط استفاده کنید. بلکه باید برنامهی بازاریابی جهانی خود را با تلاشهای محلیتان هماهنگ کنید. اما این تلاشها باید مطابق با دانش منطقهایتان سفارشیسازی شوند. وقتی درمورد محیط جهانی آگاهی کسب میکنید، یک برنامهی بازاریابی تنظیم کنید که جزئیات کارهایتان در آن درج شده باشد.
اول از همه، اهداف خود را مشخص کنید. وقتی این کار را کردید، نقشهای ترسیم کنید که راهبرد کلی و روشهای رسیدن به اهداف تان را نشان دهد.
۳. رویکرد متناسب را اتخاذ کنید
یادتان باشد که رویکردی که در داخل نتیجهبخش بود، ممکن است در خارج به شکست بینجامد و مخاطبین خارجی نتوانند با آن ارتباط برقرار کنند. قطعا در این زمینه هم مناطق و کشورها با هم متفاوت هستند.
۴. ارتباطات خود را بومیسازی کنید
صرف دانستن زبان و موانع فرهنگی برای برقراری ارتباط با هر بازار در جهان کافی نیست، بلکه باید ارجاعات فرهنگی مانند مراسم و تعطیلات آن مناطق و نواحی را هم بدانید. باید تجربهی شخصیشدهتری داشته باشد، اما حواستان باشد که هنگام ترجمهی پیام برند مرتکب اشتباهات بازاریابی جهانی نشوید.
مشکلات و اشتباهاتی که در بازاریابی جهانی رخ میدهند
شرکتها، خاصه تیم بازاریابی آنها، اغلب در مسیر بینالمللیشدن با مشکلات زیر مواجه و اشتباهات زیر را مرتکب میشوند. این مشکلات میتوانند از موانع موفقیت بینالمللی آنها باشند.
۱. تعییننکردن کشورها
بسیاری از صاحبان کسبوکار معمولا درک مبهمی از بازارهای خارجی دارند و مثلا خیلی کلی بیان میکنند که میخواهند به بازارهای آسیا بروند و یا با ارائهی محصول به اروپا رشد خود را افزایش دهند. اگر کار را اینقدر ساده بگیرید، مشکلساز خواهد بود. اروپا عبارت است از اتحادیهی اروپا، اروپای غربی، اروپای شرقی و غیره و ذلک. مصرفکنندگان همیشه خود را در سطح بومی قلمداد میکنند و تیمهای بازاریابی باید به یاد داشته باشند که هر کشور هنجارها، قوانین، نحوهی پرداخت و شیوهی کسبوکار مختص به خود را دارد.
اگر از همان نخست مقصد خود را مشخص نمایید خواهید توانست بازارها را اولویت بندی کنید، برنامهی کارگزینی ایجاد کنید و بودجه تخصیص دهید. همهی اینها برای حفظ اهداف جهانی کسبوکارتان ضروری هستند.
۲. عدم تمرکز بر اطلاعات داخلی
وقتی شما میخواهید به بازار بینالمللی ورود پیدا کنید باید تحقیق تخصصی و وسیعی در بازار کنید تا بدانید که کارکردن در آن چقدر راحت یا سخت است و در حال حاضر در مقایسه با آن بازار به چه میزان موفقیت دست یافتهاید.
شرکتهای زیادی وجود دارند که برای تصمیم گیری بر دادههای بیرونی تمرکز کردهاند. با این همه، میتوانید صرفا از اطلاعات داخلی خود برای به دست آوردن دادهها استفاده کنید و اطلاعاتی را در مورد تناسب محصول و خدمات خود با آن بازار کسب کنید. یادتان باشد که اشخاص ثالث درک درستی از شرکت شما ندارند و حتی مصرفکنندهی شما را نمیشناسند و بنابراین دادههایی که در اختیارتان قرار میدهند، برایتان سودمند نیستند.. خودِ شما باید در این زمینه بهترین اطلاعات را داشته باشید.
۳. عدم مطابقت بین مجاری فروش و بازاریابی
اکثر شرکتهای غربی فکر میکنند که میتوانند همان موفقیتی را که در داخل به دست آوردهاند، در سایر نقاط جهان نیز کسب کنند. همانطور که قبلا هم بیان شد، یکپارچگی برند حایز اهمیت است، اما بازارهای مختلف از رویکردهای مختلف استقبال میکنند. علاوهبراین بازاریابان باید بسته به رفتارهای بازار درنظر بگیرند که بازاریابی از چه مجاریای مناسب است.
برزیل در اینجا نمونهی خوبی است؛ در برزیل، بهخاطر محبوبیت فیسبوک کمپینهای بازاریابی بیشتر از طریق فیسبوک موفقتر عمل کردهاند. اما در امریکای لاتین میتوان از طریق توییتر مخاطبین بیشتری داشت. ازاینرو، باید از طریق تحقیق در بازار بررسی کنید که چه مجاریای بهترین نتایج را برایتان دارد.
۴. عدم مطابقت آفرهای محصول
کسبوکارها میتوانند بین محصول و بازار تنها در برههای از زمان، تناسب برقرار کنند. هرچند، اغلب مواقع کسبوکارها در بازارهای مختلف تعدادی محصولات تکراری را جا میاندازند. در اصل، آنها توجه ندارند که با طیف وسیعی از مصرفکنندگان در حال تعامل هستند.
مثلا درنظر بگیرید، اگر یک شرکت فناوری دقیقا همان محصولاتی را در خارج بفروشد که در داخل میفروشد و نیز اگر مصرفکنندگان جدید ویژگیهای پیشرفتهی آن محصول را ندانند، شرکت به مشکل برمیخورد. از سوی دیگر، شرکت باید با یک نسخهی ابتدایی کار را آغاز کند. به همان ترتیب، بازاری که پیشرفتهتر است ممکن است به ویژگیهای بیشتری نسبت به محصول موجودش نیازمند باشد.
۵. استفادهنکردن از رهبران تیم بومی
شاید یکی از رایجترین اشتباهاتی که شرکتها در بازاریابی جهانی، خاصه هنگام گرفتن تصمیمهای راهبردی مرتکب میشوند این است که ورودیای را که کارمندان شایسته و قوی میتوانند در بازار بینالمللی ارائه کنند، درنظر نمیگیرند. باید توجه داشت که این دسته از کارمندان شایسته و خبره، افراد برجستهای هستند، چراکه کشور خود و شرکت شما را میشناسند. از آنجا که یکی از بزرگترین مشکلاتی که کسبوکارها هنگام درنظرگرفتن ورودی بومی با آن مواجه میشوند ارتباطات است، تیم بازاریابی باید سیستمی باشد که جمعآوری و توزیع دیدگاهها و نقطهنظرات بومیها را تضمین میکند.
۶. نداشتن دانش در رابطه با تشریفات جهانی
بازاریابان اغلب برای انتشار محتوا در وبسایت، ارسال ایمیل، انتشار مطلب در شبکههای اجتماعی و انجام سایر کارهای مرتبط با بازاریابی از نرمافزار استفاده میکنند؛ هرچند اینطور نیست که این ابزار همیشه از همهی بازارها پشتیبانی کنند. برای نمونه شما تنها برای معدودی از کشورها راهحل پرداخت دارید، اما سیستم مدیریت ارتباط با مشتری شما با دهها کشور ارتباط دارد.
بازاریابان باید تضمین کنند که میتوانند با مشتریانی که قصد ورود به کشور آنها را دارند، ارتباط برقرار کنند و بر آنها متمرکز باشند. آنها باید نحوهی بهنمایشگذاشتن ارز بومی، نحوهی ارسال ایمیل به مصرفکنندگان در منطقههای زمانی متفاوت و نحوهی پشتیبانی از زبانهای مصرفکنندگان را درنظر بگیرند.
نمونههایی از بازاریابی جهانی موفق
اگر بهدنبال منبع الهام برای فعالیتهای بازاریابی و افزایش موفقیت کسبوکار خود در عرصهی بینالمللی میگردید، نمونههای زیر را درنظر بگیرید:
۱. ایر بیانبی (airbnb)
ایر بیانبی یک شرکت است که خدمات رزرو هتل را در سراسر جهان ارائه میکند. بهطورکلی، این شرکت را میتوان یک بازار بزرگ در نظر گرفت که در 34000 شهر جهان بیش از یک میلیون هتل را رزرو میکند. ایر بیانبی به خاطر استفاده از شبکهی اجتماعی به موفقیت جهانی دست یافت. در 2015، ایر بیانبی با استفاده از هشتگ #OneLessStranger کمپین شبکههای اجتماعی خود را راهاندازی کرد.
این آزمایش اجتماعی باعث شد تا ایر بیانبی از مخاطبان خود درخواست کند که به صورت تصادفی با افرادی که نمیشناسند، برخوردهای مهماننوازانه داشته باشند و با آنها عکس و فیلم بگیرند و با استفاده از این هشتگ آن را بهاشتراک بگذارند. تنها در عرض سه هفته پس از راهاندازه این کمپین بیش از سه میلیون نفر به تولید محتوا و بیان نظرات در رابطه با این کمپین پرداختند.
۲. کوکاکولا
با اینکه کوکاکولا یک ابرشرکت تمامعیار است، بر جوامع کوچک تمرکز دارد و بودجه و زمان زیادی را در خیریههای کوچک صرف میکند. مثلا، کوکاکولا 650 پایگاه آب آشامیدنی پاکیزه را در مصر تأسیس و برای افطاری کودکان خاورمیانهای در ماه رمضان غذا تهیه کرد. علاوهبراین، برند کوکاکولا پیامی دارد که همه با آن آشنا هستیم: شادی.
۳. دومینوز
نوآوری دومینوز در خلق منوهای غذا باعث افزایش محبوبیت این شرکت در جهان شده است. این شرکت در تمام بازارها تعدادی اقلام ثابت را در تهیهی پیتزا بهکار میبرد و از یک نوع سس، نان و پنیر استفاده میکند.
۴. دانکین دوناتس
میدانستید دانکین دوناتس چاینا (Dunkin` Donuts China) دوناتهای شیرین و خشک دارد؟ این شرکت که در بیش از 30 کشور هزاران شعبه دارد، برای راضینگهداشتن مصرفکنندگان خود در سراسر جهان منوی خود را بهروزرسانی کرده است.
۵. اچ اند ام
اچ اند ام همهساله افتتاح مغازههای خود را 10 تا 15 درصد افزایش میدهد. یکی از رازهای گسترش جهانی این شرکت حضور حداکثری در فضای آنلاین است.
۶. انسنت درینکس
این شرکت تولیدکنندهی اسموتی، در ۱۳ کشور اروپایی شعبه دارد. با اینکه در سراسر اروپا حضور فعال دارد اما یکپارچگی برند خود را هنوز حفظ کرده است.
۷. کنتاکی فراید چیکن
کنتاکی فراید چکین توانسته کار خیلی جالبی انجام دهد. این شرکت توانسته در ژاپن محصولات خود را به کریسمس مرتبط سازد. به همین خاطر هر سال کریسمس، ژاپنیها جلوی KFCها برای صرف مرغ سوخاری صف می کشند!
۸. مک دونالدز
با اینکه مکدونالدز برند خود را یکپارچه نگه میدارد، اما سعی می کند ذائقههای بومی را در ارائهی محصولات خود درنظر بگیرد. برای نمونه در خاورمیانه McArabia را راهاندازی کرده است که همبرگر را با نان مسطح خاورمیانهای به مصرفکننده میدهد. همچنین در فیلیپین McSpaghetti و در فرانسه ماکارونی عرضه کرده است. در مکزیک چیزبرگر با فلفل تند و در کرهی جنوبی هم برگرهای Bulgogi (یک نوع غذای کُرهای) را ارائه کرده است.
۹. نایکی
نایکی با انتخاب دقیق اسپانسرهای بینالمللی، حضور خود را در عرصهی جهانی تکمیل کرده است. با اینکه صرف هزینه برای دریافت اسپانسر تقریبا غیرقابلپیشبینی است، هزینههای تقاضا معمولا بهخاطر مسابقات و تورنومنتهای جهانی افزایش مییابند. این باعث جلب توجه جهانیان شده است.
۱۰. رد بول
یکی از موفقترین تکنیکهای رد بول برگزاری مسابقات ورزشی خشن در نقاط مختلف جهان مانند اردن، اسپانیا و بریتانیاست.
۱۱. استارباکس
استارباکس منوی خود را با ذائقههای بومی وفق میدهد. مثلا در هنگکنگ پیراشکی هنگهنگی عرضه میکند. این شرکت برای تطبیق با ذائقههای جهانی اعتبار ویژهای دارد.
۱۲. اونگر اند کوویت
این شرکت، یک شرکت حقوقی مستقر در فلوریدا است که در زمینهی جریمههای رانندگی فعالیت میکند. با اینکه دفتر مرکزیاش در ایالت فلوریدا واقع شده است، بهخوبی از ماهیت چندفرهنگی جامعهی آمریکا آگاه است و به همین خاطر، وبسایت این شرکت به زبانهای انگلیسی، پرتغالی، اسپانیایی و کریول ترجمه شده است.
۱۳. بنیاد جهانی حیات وحش
بنیاد جهانی حیات وحش یا به اختصار WWF بهخاطر ابتکار ساعت زمین (Earth Hour) شناخته شده است. این شرکت تصمیم گرفته تا این ابتکار را در نروژ هم عملی کند. ساعت زمین یک رویداد تفریحی بینالمللی است که شرکتکنندگان در آن بهمدت یک ساعت چراغهای برق را خاموش میکنند تا نشان دهند که دغدغهی زیستمحیطی دارند و با تغییر اقلیم مبارزه میکنند. ازآنجاکه در نروژ، ساعات روز طولانی است، بنیاد جهانی حیات وحش آنجا را انتخاب کرده است.
بنیاد جهانی حیات وحش برای قراردادن بنر مشکی در بالای وبسایتهای نروژی از یک بنیاد دیجیتال به نام Mobiento استفاده کرده است. وقتی کسی صفحهی تلفن هوشمند یا مانیتور را لمس کند، بهتدریج شمارش معکوس ساعت زمین ظاهر خواهد شد. حدود یک میلیون نفر این بنر را مشاهده کردهاند. این کمپین همچنین چند جایزهی بازاریابی را از آن خود کرد.
علاوه بر مطالب بالا، شناخت مدل فرهنگی هافستد هم میتواند به رشد و موفقیت کسبوکار جهانیتان کمک کند.