چگونه استعدادها و علایق خود را اولویت‌بندی و مدیریت کنیم؟

سالیان دراز در رابطه با روش استفاده، اولویت‌ بندی و مدیریت استعدادها و علایقم سردرگم و بلاتکلیف بودم. در طول چند سالی که به ارائه‌ی مشاوره در زمینه‌ی استعدادیابی و خودشکوفایی مشغول هستم، همواره سؤالی تکراری از من پرسیده شده است: «چگونه استعدادها و علایق متفاوتم را اولویت‌بندی و مدیریت کنم؟»

معمولا هریک از ما در چند زمینه‌ی متفاوت، استعدادها و علایق خاصی داریم. استعداد و علاقه را با هم به‌کار می‌برم چون علاقه‌ی اصیل به یک فعالیت یا موضوع، معمولا نشانه‌ی وجود استعدادی در آن زمینه است. بیشتر افراد وقتی استعدادهای چندگانه‌ی خود را کشف می‌کنند، در اولویت‌بندی و مدیریت آنها ناتوان و دچار سردرگمی و بلاتکلیفی می‌شوند. برای من بیش از بیست سال طول کشید تا بتوانم از این سردرگمی خارج شوم. من از طریق مطالعه، تجربه‌ی شخصی و آزمون و خطا توانستم روشی را برای اولویت‌بندی و مدیریت استعدادها و علایقم بیابم که آن را «تلفیق هارمونیک استعدادها» نامیده‌ام. در اینجا به توضیح این روش می‌پردازم به این امید که برای شما نیز مفید واقع شود.

۱. استعدادهایتان را بشناسید و آنها را دسته‌بندی کنید

بیشتر افراد شناخت مناسبی از استعدادها و توانایی‌های خود ندارند. «شناخت استعدادها» مهارتی نیست که در مدرسه یا دانشگاه آموزش داده شود. من سعی کردم در کتاب «خودنبوغ‌شناسی: چگونه نبوغ ذاتی خود را کشف و شکوفا کنیم؟» به سهم خودم، به رفع این خلأ آموزشی کمک کنم. تفریحات، علایق، فعالیت‌های لذت‌بخش و یادگیری سریع، معیارهایی برای تشخیص هوش، استعداد و نبوغ ذاتی افراد هستند.

دکتر هوارد گاردنر، بنیانگذار نظریه‌ی هوش‌های چندگانه، به‌طورکلی ۸ نوع هوش را شناسایی کرده است که عبارتند از:

1. هوش منطقی-ریاضی؛
2. هوش کلامی-زبانی؛
3. هوش تصویری-فضایی؛
4. هوش اندامی-جنبشی؛
5. هوش موسیقیایی؛
6. هوش میان‌فردی؛
7. هوش درون‌فردی؛
8. هوش طبیعت‌گرا.

براساس نظریات دکتر گاردنر، هریک از ما دارای ترکیبی از چند هوش و استعداد هستیم. شما باید ببینید که هوش‌ها و استعدادهای خاص شما چه هستند و در کدام دسته قرار می‌گیرند.

۲. استعداد بنیادی خود را مشخص کنید

با اینکه هریک از ما دارای دو یا چند هوش و استعداد خاص هستیم، اما یک استعداد اصلی داریم که از سایر استعدادهایمان قوی‌تر است. این استعداد اصلی را «استعداد بنیادی» می‌نامیم. استعداد بنیادی، موهبتی ذاتی است که به مقداری بسیار بیشتر از سایر استعدادهایتان، به شما اعطا شده است. آیا این استعداد را در وجود خود تشخیص می‌دهید؟ استعداد بنیادی معمولا در کودکی به‌طور طبیعی بروز می‌یابد. کودکی که خودبه‌خود و با مهارتی خاص از در و دیوار بالا می‌رود، به احتمال زیاد از استعداد بنیادی اندامی-جنبشی برخوردار است. کودکی که محاسبات دشوار‌تر از سن خود را به‌طور سریع انجام می‌دهد، احتمالا دارای استعداد بنیادی منطقی-ریاضی است. اگر هر فعالیتی را نسبت به همسالان خود در حد بالایی بهتر، سریع‌تر و راحت‌تر یا با شور و اشتیاق بیشتری انجام می‌دهید، به احتمال زیاد استعداد بنیادی شما در آن زمینه است.

۳. جهت کلی و رسالت زندگی خود را تعیین کنید

رسالت زندگی مثل یک قطب‌نما جهت زندگی شما را تعیین می‌کند. رسالت زندگی در واقع مأموریتی است که برای انجام آن به دنیا آمده‌اید. رسالت با هدف فرق دارد. ما اهداف خود را انتخاب می‌کنیم و پس از دستیابی به آنها، اهداف دیگری را برای خود در نظر می‌گیریم، اما رسالت زندگی را باید کشف کنیم. رسالت زندگی، غایت کلی حیات ماست و مسیر و جهت زندگی‌مان را مشخص می‌کند. اهداف باید در راستای رسالت شخصی باشند. در غیر این صورت، زندگی ما معنای اصیل خود را از دست خواهد داد. استعدادها همچون ابزارهایی هستند که برای تحقق رسالت شخصی خود، آنها را به‌کار می‌گیریم.

۴. کار و فعالیت اصلی خود را انتخاب کنید

باید تصمیم بگیریم که می‌خواهیم کدام شغل و رشته را به‌عنوان کار اصلی خود انتخاب کنیم. میزان علاقه و اشتیاق، یکی از مهم‌ترین معیارها برای انتخاب کار اصلی است، پس از آن باید نیاز اجتماع به آن کار و درنهایت میزان درآمد آن را در نظر بگیریم. کار اصلی ما باید بتواند استقلال و آزادی مالی ما را تأمین کند در غیر این صورت، در تقلا برای بقا گیر می‌افتیم و مجبوریم برای کسب درآمد، هر کاری را انجام بدهیم.

کاری که انجام می‌دهیم ضمن ارضای روحی و لذت‌بخش بودن، باید صرفه‌ی اقتصادی هم داشته باشد تا بتوانیم سبک زندگی دلخواه خود را در پیش بگیریم. پس از اینکه شغل و رشته‌ی اصلی خود را انتخاب کردیم، باید استعداد اصلی خود را برای انجام آن به‌کار بگیریم.

۵. استعداد بنیادی خود را محور کارتان قرار بدهید