شما بیشتر خودتان را با چه‌کسی مقایسه می‌کنید؟ اگر پاسخ این سؤال را نمی‌دانید، به آخرین باری فکر کنید که در رسانه‌های اجتماعی می‌گشتید. از خودتان بپرسید دیدن کدام عکس‌ها باعث شد غبطه بخورید و به این فکر کنید که زندگی‌تان یکنواخت و کسل‌کننده است یا اینکه نتوانسته‌اید در زندگی به موفقیت‌هایی که می‌خواسته‌اید برسید؟ قدمت مقایسه کردن خود با دیگران به‌اندازه قدمت بشر است و انسان از وقتی خود را شناخته شروع به مقایسه کردن خود با دیگران کرده است. در این مقاله می‌خواهیم ببینیم چگونه می‌توانیم از مقایسه کردن خود با دیگران دست برداریم. با ما همراه باشید.
چرا اغلب مقایسه کردن خود با دیگران بد است؟
«آنها خیلی خوشبخت به نظر می‌رسند. شرط می‌بندم هرگز باهم دعوا نمی‌کنند. چرا زندگی من مثل آنها نیست…» مطمئنا همه ما وقتی در صفحات رسانه‌های اجتماعی عکس‌های دوستان و همکاران و حتی غریبه‌ها را می‌بینیم، این جملات را به خودمان می‌گوییم و آرزو می‌کنیم ای‌کاش می‌توانستیم حتی برای لحظه‌ای هم که شده جای آنها باشیم. ساعت‌ها در میان عکس‌هایشان می‌گردیم و به تصمیماتی فکر می‌کنیم که ما را به شرایط فعلی‌مان رسانده‌اند. حتی گاهی گمان می‌کنیم تقصیر ماست که زندگیِ آنها آن‌قدر «عالی» به نظر می‌رسد و زندگی ما «بد».
روان‌شناسان این حالت را تلۀ مقایسه اجتماعی می‌نامند. شکی نیست که ظهور رسانه‌های اجتماعی این تله را خیلی بزرگ‌تر و رهایی از آن را دشوارتر کرده است. بسته به اینکه با چند نفر در رسانه‌های اجتماعی ارتباط دارید و اینکه هر چند وقت یک بار عکس‌هایشان را پست می‌کنند، هر روز با دنیایی از چهره‌های خندان و لحظاتی روبه‌رو هستید که عمدا با این هدف طراحی شده‌اند که شاد و خوشبخت و مثبت و پربازده بودنِ مردم را نشان دهند؛ اما در واقع آن لحظه‌ها به این دلیل انتخاب شده‌اند که آشفتگی و پریشانیِ زندگیِ هرروز‌ۀ افراد را پنهان کنند.
به‌بیان ساده، آن لحظات ممکن است واقعی باشند، اما نشان‌دهنده این نیستند که واقعاً در آن لحظه، در زندگیِ فرد چه اتفاقی در حال روی‌دادن است. احساس فشاری که از مقایسه زندگی دیگران با خودتان تجربه می‌کنید ممکن است به‌شدت زندگی‌تان را مختل کند و از نظر احساسی و جسمی و روحی برایتان مخرب باشد. بعضی از پژوهش‌ها نشان می‌دهند که مقایسه کردن خودتان با کسی که تصور می‌کنید زندگی بهتری دارد و موفق‌تر است باعث می‌شود افراد بیشتری را پیدا کنید که از شما خوشبخت‌تر و موفق‌ترند. در واقع، تصور ذهنی‌تان برای مقایسه کردن خودتان با دیگران سبب می‌شود مدام متوجه ضعف‌ها و ایرادهای خودتان بشوید.
پنج راهکار اثربخش برای رهایی از مقایسه کردن خود با دیگران
اگر دست از مقایسه کردن خود با دیگران بردارید، از زندگی‌تان رضایت بیشتری خواهید داشت؛ اما چگونه می‌توانیم در حالی که با تصاویر شاد و خندان افراد در رسانه‌های اجتماعی مواجه هستیم دست از مقایسه کردن خود با دیگران برداریم؟ در ادامه، به پنج گامی که باید در این راه بردارید اشاره می‌کنیم.
۱. تمرکز بیرونی را به تمرکز درونی تغییر دهید
برگرداندن نگاهتان از بیرون به درون کار آسانی نیست، اما ارزش امتحان‌کردن را دارد. باید دست از مقایسه کردن خود با دیگران بردارید، زیرا فقط خودتان می‌توانید به خودتان اعتبار ببخشید. ممکن است این کار کم‌ارزش به نظر برسد، اما بسیار مؤثر است.
اگر تاکنون این ایده را امتحان نکرده‌اید یا از تصور اینکه با خودتان تعامل داشته باشید می‌ترسید، مطمئنا اجرای این ایده در زندگی‌تان خیلی سخت خواهد بود. بهترین کار برای شروع این است که با مدیتیشن یا هر روش دیگری که می‌شناسید با خودتان خلوت کنید. سپس با این پرسش پیش بروید که «اثرات بیرونی‌ای که خواسته یا ناخواسته اجازه داده‌ام من را هدایت کنند چه هستند؟» به موقعیت‌هایی فکر کنید که باعث شده‌اند خودتان را با فرد دیگری مقایسه کنید. آیا بیشترین زمانی که خودتان را مقایسه کرده‌اید در گشتن در صفحات رسانه‌های اجتماعی بوده؟ آیا فرد خاصی هست که دائما از خود و زندگی‌اش تعریف می‌کند یا سؤالاتی از شما می‌پرسد که سبب می‌شود احساس کنید از او پایین‌ترید؟ یا شاید انجام بعضی کارها مثل گشت‌زنی در فروشگاه‌ها و رفتن به محله‌های ثروتمندنشین است که باعث می‌شود از زندگی‌تان ناراضی باشید.
به این مسائل بیندیشید یا درباره‌شان بنویسید. سپس تجسم کنید چه اتفاقی می‌افتاد اگر نیروها، نظرات یا افکار بیرونی روی شما اثر نمی‌گذاشتند. وقتی در حال انجام این کار هستید، هر بار که حس کردید دوباره تحت نفوذ نیروهای بیرونی هستید به جای اول برگردید و از اول آغاز کنید.
۲. میزان استفاده از رسانه‌های اجتماعی را محدود کنید
وقتی دائم برای اعتباربخشی به خود و زندگی‌تان به بیرون نگاه می‌کنید، به‌راحتی در تلۀ مقایسه اجتماعی می‌افتید. اگر می‌خواهید کمتر خودتان را با دیگران مقایسه کنید، زمان استفاده از رسانه‌های اجتماعی را محدود کنید. تصاویری که در آنجا می‌بینید اغلب به‌دقت طراحی شده‌اند تا لحظاتی بی‌عیب در زندگیِ آشفتۀ دیگران را نشان دهند؛ اما باور کنید این عکس‌ها هیچ ارتباطی با زندگی‌های واقعی این افراد ندارند. حتی پژوهش‌ها نشان داده‌اند زوج‌هایی که مدام عکس‌هایی از لحظات شاد و خوشبخت پست می‌کنند در واقعیت با مشکلات زیادی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند و زندگی زناشویی موفقی ندارند.
۳. منبع محکمی از الهام بیابید
اشکالی ندارد یک یا دو نفر به‌عنوان منبع الهام در زندگی‌تان باشند. این مسئله می‌تواند تا حدودی هدایت بیرونی در زندگی‌تان ایجاد کند. نیازی نیست این افراد افرادی مشهور باشند، بلکه ممکن است این منبع الهام مربی یوگا، دوستی خوب، یکی از همکارانتان یا فردی باشد که در مسیری مشابه شما گام برمی‌دارد. وقتی احساس ناامیدبودن می‌کنید یا مسیرتان را گم کرده‌اید و ممکن است دوباره در تلۀ مقایسه بیفتید، می‌توانید از این افراد الهام بگیرید.
۴. شکرگزار باشید تا در تلۀ مقایسه نیفتید
اگر خود را متعهد کنید که عمیقا برای چیزهایی خوبی که در زندگی‌تان وجود دارند خوش‌حال باشید و آنها را هر روز به خودتان یادآوری کنید، کمتر احتمال دارد در دام مقایسه گرفتار شوید. هروقت کسی یا چیزی می‌خواهد شما را دوباره به تلۀ مقایسه بیندازد، فورا آن چیزهای خوب را به خودتان یادآوری کنید.
به‌علاوه، دیدن موفقیت دیگران نباید دنیای شما را به هم بریزد. حتی اگر فکر می‌کنید آنها همان کاری را انجام می‌دهند که شما انجام می‌دهید، تلاش‌ها و موفقیت‌هایشان به خودشان تعلق دارد. از مقایسه کردن خود با دیگران دست بردارید، زیرا آنچه شما تجربه می‌کنید با آنچه آنها تجربه می‌کنند تفاوت دارد. در اصل شما دارید ظاهر زندگی آنها را با باطن زندگی خودتان مقایسه می‌کنید که در واقع مقایسه اشتباهی است.
فاصله‌گرفتن از مسیر زندگی دیگران کمکتان می‌کند خودتان را از این احساس که باید پیشرفت‌تان را در مقایسه با پیشرفت دیگران بسنجید نجات دهید. حسی از شادیِ درونی در خودتان ایجاد کنید تا بتوانید پیشرفت‌های خودتان را ارج بنهید. وقتی برای دیگران خوش‌حال می‌شوید، راحت‌تر می‌توانید برای خودتان هم خوش‌حال شوید. وقتی پیروزی‌های دیگران را حتی اگر کوچک باشند می‌پذیرید، می‌توانید پیروزی‌های خودتان را هم ببینید و بپذیرید.
۵. مقایسه کردن خود با دیگران را انگیزه‌ای برای پیشرفت بدانید
تقلای انسان برای خواستن چیزی که متعلق به دیگران است وقت هدردادن است؛ مگر اینکه چیزی که در دیگران می‌بیند و می‌خواهد واقعا ارزشمند باشد. چه‌کسی را بیشتر از همه تحسین می‌کنید؟ چه نوع مقایسه‌ای می‌تواند به‌واقع برای شما مفید باشد؟ برای مثال، آیا افرادی را می‌شناسید که فوق‌العاده مهربان و باگذشت‌اند؟ آیا کسانی را می‌شناسید که با خوبی‌شان واقعاً اثر مثبتی در دنیا می‌گذارند؟ به‌جای اینکه با افتادن در تلۀ مقایسۀ بیهوده وقت‌تان را تلف کنید، با مقایسه کردن خود با افراد مثبت اندیش و الهام‌بخش سعی کنید خودتان را به آنها شبیه کنید و فرد بهتری در زندگی‌تان باشید.
کلام آخر
اعتباربخشیدن به خود و تفکر درونی بهترین راه برای پرهیز از افتادن در تلۀ مقایسه است؛ اما انجام این کار به این سادگی‌ها نیست. اگر می‌خواهید از مقایسه کردن خود با دیگران دست بردارید، راه سختی در پیش دارید؛ اما همین که به این نکته آگاه شده‌اید، یعنی در مسیر درست قرار دارید.
آخرین باری که با دیدن عکسی در شبکه های اجتماعی احساس کردید به‌اندازه کافی خوشبخت یا موفق نیستید چه زمانی بوده؟ آیا بعد از آن، ساعت‌ها با افکار منفی کلنجار رفتید یا تصمیم گرفتید خودتان را اصلاح کنید؟ به‌طور کلی، واکنشتان به موفقیت‌های دیگران چیست و چگونه با آنها کنار می‌آیید؟ منتظر خواندن نظرات ارزشمندتان هستیم.
