برخی از اقتصاددانان همواره تأکید دارند که پول به‌تنهایی موجب رضایت شغلی نمی‌شود، اما هم‌چنان «حقوق و مزایا» از جمله مهمترین عوامل انتخاب محل کار و کارفرما شمرده می‌شود. ولی به‌راستی پول چقدر در افزایش انگیزه کارمندان نقش دارد؟ کارمند بی‌انگیزه به‌علت بهره‌وری پایین، در درازمدت سبب اتلاف هزینه می‌شود و سودآور نیست. بنابراین، شناسایی عوامل انگیزه‌بخش می‌تواند در بهبود بهره‌وری و رونق سوددهی مؤثر واقع شود. قطعا حقوق و مزایای مالی یکی از عوامل محرک بهره‌وری است، اما فکر می‌کنید کارمندان‌تان به چه مسائلی بیشتر از پول اهمیت می‌دهند؟ در ادامه، با ما همراه باشید تا پاسخ این پرسش را در پایگاه اطلاعاتی Glassdoor.com جست‌وجو کنیم.
پول خوشحالی نمی‌آورد
Glassdoor.com یکی از معتبرترین وب‌سایت‌های تحلیل وضعیت مشاغل و سنجش رضایت شغلی است. طبق ارزیابی‌های انجام‌شده توسط تحلیل‌گران این وب‌سایت، «حقوق بالا» مهمترین عامل تعیین‌کننده‌ی رضایت شغلی نیست.
اینکه پول در بسیاری موارد به رضایت شغلی منجر نمی‌شود، مایه‌ی شگفتی عده‌ای از اقتصاددانان است. بیش از ۲۵۰ سال پیش، آدام اِسمیت، پدر علم اقتصاد مدرن، در کتاب «نظریه‌ی عواطف اخلاقی» ادعا کرد که دستاوردهای مادی اغلب اوقات موجب کاهش خرسندی و رضایت می‌شوند نه افزایش آن! در پژوهشی که در سال ۲۰۱۰ انجام شد، پژوهشگران دانشگاه پرینستون دریافتند که درآمد بالا فقط تا سقف ۷۵ هزار دلار در سال موجب خوشحالیِ بیشتر می‌شود، درحالی‌که بالاتر از این مبلغ تأثیری روی افزایش خوشحالی نخواهد داشت و درعوض، این حس‌وحالِ خوش، از سایر عوامل تأثیر می‌پذیرد.
تحلیل‌گران Glassdoor.com با ارزیابی اطلاعات ثبت‌شده‌ی ۶۱۵ هزار نفر از کاربران این وب‌سایت، به نتایج جالب توجهی دست یافتند. این عده از کاربران کسانی بودند که مبلغ حقوق دریافتی و نیز دیدگاه‌شان را درمورد کارفرمایان خود از سال ۲۰۱۴ به بعد در وب‌سایت ثبت کرده بودند. افراد مورد بررسی براساس درآمد در چهار گروه تقسیم‌بندی شدند: از کمترین درآمد (زیر ۴۰ هزار دلار در سال) تا بیشترین (بالاتر از ۱۲۰ هزار دلار در سال). نتایج نشان داد که مهمترین عوامل ایجاد رضایت شغلی، فارغ از مبلغ درآمد، عبارتند از:
- فرهنگ و ارزش‌های سازمانی (۲۲٫۱ درصد)؛
- کیفیت رهبری مدیران ارشد (۲۱٫۱ درصد)؛
- فرصت‌های شغلی (۱۸٫۸ درصد).
به‌عبارتی، عوامل بالا بیشتر از مبلغ درآمد در ایجاد رضایت شغلی تأثیر دارند. در این ارزیابی، عامل حقوق و مزایا (۱۲ درصد) در ردیف کم‌اهمیت‌ترین محرک‌های رضایت شغلی دسته‌بندی شد.
کارمندانی که حقوق بالا دریافت می‌کنند، اولویت‌های متفاوتی دارند
تا به اینجا دریافتیم که پول در رضایت کارمندان از محل کارشان حرف اول را نمی‌زند و اولویت‌های رضایت شغلی با افزایش درآمد تغییر می‌کنند. برای مثال، سهم عامل فرهنگ و ارزش‌های سازمانی در رضایت شغلی کارمندانی که در گروهِ کمترین درآمد قرار داشتند، حدود ۲۱٫۶ درصد ارزیابی شد. این درحالی است که سهم همین عامل در رضایت شغلی کارمندانی که در گروهِ بیشترین درآمد قرار داشتند، به ۲۳٫۴ درصد افزایش یافت. به این معنی که اهمیت فرهنگ و ارزش‌های سازمانی در محل کار نزد کارمندانِ پُردرآمد، بیشتر است. کارمندانی که حقوق بالا دریافت می‌کنند، از کارفرمایان‌شان انتظار دارند که تصویر مثبتی از کسب‌وکار خود در ذهن کارمندان شرکت ایجاد کنند. عوامل دیگری که اهمیت‌شان نزد کارمندان پردرآمدتر افزایش می‌یابد، عبارتند از:
- کیفیت رهبری مدیران ارشد (افزایش از ۲۰٫۴ درصد به ۲۲٫۸ درصد)؛
- فرصت‌های شغلی (افزایش از ۱۷٫۵ درصد به ۲۲٫۸ درصد).
کارمندانی که درآمد بالاتری کسب می‌کنند، بیشتر روی فرهنگ سازمانی، دغدغه‌های درازمدت و فرصت‌های رشد تأکید دارند و چندان درگیر دغدغه‌هایی هم‌چون حقوق و تعادل زندگی شخصی و شغلی نیستند.
ارزیابی فوق نشان داده است که اهمیت «تعادل در زندگی شخصی و شغلی» با افزایش درآمد از ۱۳٫۲ درصد به ۹٫۵ درصد افت می‌کند. در این ارزیابی مشاهده شد کارمندانی که حقوق بالاتری دریافت می‌کنند، بیشتر از کارمندان کم‌درآمدتر حاضرند که اوقات فراغت خود را فدای شغل‌شان کنند. همچنین تحلیل‌گران دریافتند که اهمیت عامل «چشم‌انداز کسب‌وکار از منظر کارفرما» نیز در پی افزایش درآمد افت می‌کند، اما این کاهش اهمیت خیلی زیاد نیست. به‌علاوه، در این ارزیابی مشخص شد که عامل حقوق و مزایا نه‌تنها در ردیف کم‌اهمیت‌ترین عوامل تأثیرگذار در رضایت شغلی قرار گرفته است، بلکه میزان اهمیت این عامل درنتیجه‌ی افزایش درآمد، کاهش می‌یابد. سهم حقوق و مزایا در رضایت شغلی کارمندانی که کمتر از ۴۰ هزار دلار در سال درآمد دارند، فقط ۱۲٫۸ درصد است. میزان اهمیت این عامل با افزایش حقوق به‌شدت افت می‌کند و اهمیت آن در نزد کارمندانی که بالاتر از ۱۲۰ هزار دلار در سال درآمد دارند، به ۹٫۸ درصد کاهش می‌یابد.
نتیجه
درست است که براساس ارزیابی فوق، پول مهمترین عاملِ ایجادِ رضایت شغلی نیست، اما چنین یافته‌ای به‌هیچ‌وجه به این معنی نیست که کارمندان می‌توانند این عامل را به‌طورکلی نادیده بگیرند. شاید حقوق و مزایا در مقایسه با سایر عواملی که بررسی شدند، نقش خیلی کم‌رنگ‌تری در ایجاد رضایت شغلی داشته باشد، اما طبق یکی از نظرسنجی‌های اخیر وب‌سایت Glassdoor.com، افراد جویای کار در هنگام بررسی کارفرمایان مختلف هنوز عنایت خاصی به این عامل نشان می‌دهند. شواهد از این قرار است که کارفرمایان نیز در مشاغل رقابتی هم‌چنان سعی دارند کارمندان بااستعداد را از طریق پیشنهاد حقوق و مزایای بهتر، به‌سوی خود بکشانند.
اما چنانچه حقوق پیشنهادی یک کارفرما تفاوت چشمگیری با سایر رقبا نداشته باشد، راه‌حل افزایش اخلاق‌مداری، تعهد و بهره‌وری کارمندان چیست؟ مطالعات حاکی از آن است که جنبه‌ی مادی قضیه به‌ویژه درمورد کارمندان پردرآمدتر نمی‌تواند موجب بهبود رضایت شغلی شود. حقوق بالاتر شاید در جذب کارمندان جدید جواب بدهد، اما به نظر نمی‌رسد که کارفرمایان بتوانند کارمندان‌شان را بدون سرمایه‌گذاری روی فرهنگ سازمانی شرکت، نزد خودشان حفظ کنند. بنابراین، در جهت ارتقای فرهنگ و ارزش‌های سازمانی، بهبود کیفیت رهبری مدیران ارشد و ایجاد فرصت‌های پیشرفت شغلی کوشا باشید تا کارمندان بااستعدادتان به‌واسطه‌ی رضایت کافی به فکر ترک شغل نیفتند.
برگرفته از: hbr.org
