آزار جنسی کودک بسیار گسترده است و انواع مختلفی دارد. داشتن تصاویر برهنه کودکان، اجبار آنها به برهنگی یا خودارضایی، انجام یا تماشای هرگونه فعالیت جنسی در مقابل کودکان، تشویق آنها به انجام عمل جنسی در مقابل دوربین، جلوگیری‌نکردن از آنها برای دیدن فعالیت جنسی، لمس جنسی آنها (چه پوشیده و چه بدون لباس)، یا برقراری رابطه جنسی با آنها همگی نوعی آزار جنسی‌اند و جرم محسوب می‌شوند. طبق آمار، آزار جنسی در دختران بسیار بیشتر از پسران است. در این مطلب از مواردی می‌گوییم که می‌توانند نشانه این باشند که کودکتان مورد آزاد جنسی قرار گرفته است.
نشانه‌های آزار جنسی کودک
کودکی که مورد تجاوز و آزار جنسی قرار گرفته است معمولا به‌علت تهدید، ترس یا عذاب وجدان و احساس گناه درباره این اتفاق صحبت نمی‌کند. دختران نیز به‌خاطر شرم و حیا، از آزار جنسی خود صحبت نمی‌کند. آنها گمان می‌کنند خودشان مقصر مشکل به‌وجودآمده‌اند و بنابراین، از بازگویی ماجرا می‌ترسند.
گاهی نیز متجاوز به آنها می‌گوید این اتفاق را باید مثل راز بین خودشان نگه دارند یا با گرفتن فیلم و عکس آنها را تهدید می‌کنند و می‌ترساند. تجاوز صدمات روحی و جسمی بلندمدت و کوتاه‌مدت زیادی در کودکان به وجود می‌آورد. شما می‌توانید با توجه به تغییرات رفتاری، احساسی و نشانه‌های زیر از احتمال وجود این مشکل مطلع شوید.
شدت این علائم، با توجه به سن کودک، میزان تکرارشدن تجاوز، شدت سوء‌استفاده، و نسبت فرد متجاوز با کودک متفاوت است.
۱. تغییرات احساسی
- اضطراب؛
- استرس؛
- افسردگی؛
- پرخاشگری؛
- عصبی‌بودن؛
- گوشه‌گیری؛
- ترس از تنهایی؛
- کابوس شبانه؛
- گریه‌های بدون دلیل؛
- احساس شرم و گناه؛
- اعتماد به نفس پایین؛
- ترس از یک فرد خاص و نزدیکی‌نکردن به او.
۲. تغییرات رفتاری
- خودکشی؛
- افت نمرات؛
- شب ادراری؛
- تغییر دوستان؛
- آسیب به خود؛
- کاهش یادگیری؛
- غیبت در کلاس‌ها؛
- سردرد یا معده درد؛
- عدم‌تمرکز بر دروس؛
- لباس‌پوشیدن متفاوت؛
- افزایش یا کاهش اشتها؛
- بی‌علاقگی به بازی‌کردن؛
- دوری از تفریحات موردعلاقه؛
- گرفتن هدایا از افراد نامعلوم؛
- استفاده از مواد مخدر یا الکل؛
- مشکل در راه‌رفتن یا نشستن؛
- مشکل در برقراری یا حفظ رابطه؛
- پرسیدن سؤالات عجیب درباره رازداربودن؛
- تماس یا پیام‌های زیاد از شماره‌های ناشناس؛
- استفاده زیاد از اینترنت یا گوشی و عصبانیت بعد از آن؛
- انجام رفتارهای جنسی نامناسب یا تکرار کلمات جنسی.
۳. تغییرات جنسی یا جسمی
- بارداری؛
- پریودی نامنظم؛
- درد در ناحیه شکم؛
- درد در ناحیه تناسلی و مقعد؛
- عفونت‌های مقاربتی مثل ترشح؛
- آثار سوختگی با سیگار روی بدن؛
- سوزش و درد در هنگام دستشویی‌رفتن؛
- کبودی ران، باسن و قسمت‌های نرم بدن.
متجاوزان کودکان چه کسانی‌اند؟
متجاوزان معمولا بزرگ‌سالان و نوجوانانی‌اند که بیشتر ممکن است مرد باشند. البته گاهی خانم‌ها نیز با کودکان بدرفتاری می‌کنند و ممکن است کودکان را مورد آزار جنسی قرار دهند. در ۹۰ درصد آزارهای جنسی، متجاوز آشناست و تجاوز در خانه کودک یا متجاوز رخ می‌دهد.
متجاوزان، برای شروع، اغلب با دادن هدیه و خوراکی یا تفریح و بازی با کودک نظر او را جلب می‌کنند. اگر متجاوز آشناست، هرگز با او رودررو نشوید. این رویارویی باعث می‌شود علاوه بر اینکه متجاوز گناه خود را نپذیرد، انگیزه دوباره برای تهدید و آزار جنسی کودک شما در او ایجاد شود.
اگر به کودک تجاوز شد، چه باید کرد؟
۱. با کودک خود صحبت کنید
کودکتان را تشویق کنید با شما صحبت کند. اگر با شما صمیمی نیست، از پدربزرگ، مادربزرگ، دوست، معلم یا فرد دیگری بخواهید کمکتان کند. بعد از اینکه کودکتان به‌راحتی با او حرف زد، به او اطمینان دهید با گفتن حقیقت، بهترین کار را انجام داده و در این قضیه او هیچ تقصیری ندارد.
۲. به بازی‌کردن کودکتان دقت کنید
کودکان معمولا احساسات خود را از طریق بازی کودکانه و کلمات بیان می‌کنند. آنها استرس و ناراحتی‌شان را معمولا در بازی با اسباب‌بازی‌های خود به‌صورت عصبانیت و خشم نشان می‌دهند. در این صورت، از او بپرسید چرا عصبانی است و به‌آرامی علت را جویا شوید؛ مثلا از او بپرسید: «چقدر بین اسباب‌بازی‌هات دعواست؟» یا « وای، دعواشون خیلی وحشتناکه؟».
۳. به کودکتان اطمینان‌خاطر بدهید
بعضی از کودکان آزار جنسی را نمی‌فهمند و فکر می‌کنند متجاوز از آنها ناراحت و عصبانی است. در این مواقع، با پرسیدن «کسی از دستت ناراحته؟» به‌آرامی بفهمید که آیا کسی به حریم شخصی کودک تجاوز کرده است یا خیر. اگر کودک به شما گفت که قضیه را به کسی نگویید، هرگز به او قول ندهید؛ زیرا در صورت بازگویی ماجرا به دیگران، اعتماد آنها از شما سلب خواهد شد. در عوض، به آنها بگویید که ماجرا را فقط به کسانی می‌گویید که بتوانند به او کمک کنند.
۴. کودکتان را به آرامش دعوت کنید
اگر کودک پرخاشگر شده است، با او صحبت کنید و به او بگویید رفتارش پذیرفتنی نیست. کودک باید بداند با ادامه این رفتار، ممکن است به دیگران و خودش آسیب برساند. کودک عصبانی همان موقع قطعا جواب شما را نخواهد داد؛ پس با پرخاشگری کودک به‌شکلی مناسب برخورد کنید و اجازه دهید عصبانیت او فروکش کند. سپس به او فرصت بدهید تا دلیل عصبانیت خودش را بگویید.
۵. او را از اخبار ترسناک دور نگه دارید
امروزه اخبار بدی مثل جنگ، تروریسم، خشونت و جنایت به‌راحتی از طریق شبکه‌های اجتماعی در دسترس همه قرار می‌گیرند. این اخبار، صدمات جبران‌ناپذیری را به کودک وارد می‌کند و ترس آنها را افزایش می‌دهد. به کودک اجازه دهید سؤالات خود را بپرسد. همه خبرها را از دید کودک مخفی نکنید. این کار، علاوه بر کنجکاوکردن او، کودک را بیشتر می‌ترساند؛ زیرا فکر می‌کند حتما قضیه مهمی رخ داده که شما از او پنهان می‌کنید. در جواب‌دادن به سؤالات کودک نیز صداقت داشته باشید.
۶. در نهایت، اقدامات قانونی و لازم را انجام دهید
در صورت بروز آزار جنسی، در اسرع وقت به پلیس مراجعه کنید. فراموش نکنید باید ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از تجاوز به پزشک قانونی بروید تا اثرات باقی‌مانده بر بدن کودک و لباس او بررسی و نوع و شدت تجاوز مشخص شود.
کدام کودکان بیشتر در معرض آزار جنسی هستند؟
اولین و مهم‌ترین خطر برای کودکانی است که زمان زیادی را در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند. چت‌روم‌ها معمولا بهترین محل برای پیداکردن قربانیان است. کودکان معلول، به‌خصوص کودکانی که از نظر گفتاری و کلامی مشکل دارند، ۳ برابر بیشتر از دیگران در معرض خطر تجاوزند؛ زیرا آنها توانایی بیان اتفاق برای دیگران یا توانایی درک تجاوز را ندارند.
غفلت از کودکان، عزت‌نفس پایین در آنها، ازدست‌دادن عضوی از خانواده، نبود توجه و محبت به کودکان، منزوی‌بودن و غیره می‌توانند عوامل دیگر بروز آزار جنسی در کودکان باشند. گاهی دعواهای والدین، طلاق و فوت یکی از اعضا باعث گوشه‌گیری و افسردگی کودکان یا غفلت والدین از آنها می‌شود. بهترین راه این است که یک فرد معتمد مثل خاله، عمو، عمه، دایی، معلم یا مشاور با کودک صحبت کند تا درد و ناراحتی آنها را کاهش دهد.
چگونه از آزار جنسی در کودکان جلوگیری کنیم؟
- نه‌گفتن را به آنها آموزش دهید؛
- به آنها اعتماد و عزت‌نفس بدهید؛
- روابط سالم و ناسالم با دیگران را برایشان توضیح دهید؛
- کلمه رازداری و مخفی‌کردن اسرار را برای آنها توضیح دهید؛
- در حد سن کودکان، درباره بدن و جنسیتشان با آنها صحبت کنید؛
- حریم خصوصی را در مواردی مثل خوابیدن، لباس‌پوشیدن و حمام‌کردن برایشان توضیح دهید؛
- بر استفاده کودکان از اینترنت، تلفن‌همراه، ماهواره و امثال این تجهیزات نظارت داشته باشید و از آسیب‌های فضای مجازی برای کودکان غافل نشوید؛
- روابط دوستانه و صمیمی با فرزندان خود داشته باشید تا هر اتفاقی را به‌راحتی با شما در میان بگذارند.
سخن آخر
مهم‌ترین عامل بازدارنده آزار جنسی کودک صمیمیت و نزدیک‌بودن به فرزندان و مهیاکردن فضای آرام برای آنهاست. کودکان باید بدانند تحت هر شرایطی مورد حمایت خانواده قرار می‌گیرند. با دادن آموزش و آگاهی‌های کامل به فرزندان، به آنها بیاموزید باید در مقابل متجاوز چه رفتاری داشته باشند.
