همه‌ی ما گاهی مواد غذایی متفاوتی را با هم مصرف می‌کنیم که شاید خوردن‌شان همراه با هم، مناسب نباشد. منظورمان مواد اولیه‌‌ای که برای پختن انواع غذاها با هم ترکیب می‌شوند نیست. در واقع منظور آن دسته از خوراکی‌هایی هستند که نباید در کنار هم خورده شده و با هم وارد معده شوند. این دسته از خوراکی‌ها می‌توانند باعث ناراحتی شما شوند و مشکلات جدی برای بدن به‌وجود آورند.
با ما همراه باشید، می‌خواهیم ببینیم چه غذاهایی را نباید با هم بخوریم تا بدن‌مان دچار مشکل نشود.
مسئله‌ی مهمی که ترکیب غذاها در بدن را دچار مشکل می‌کند، مدت زمان هضم آنهاست. برای هضم برخی مواد غذایی زمان زیادی لازم است اما برخی دیگر زودهضم هستند. به‌طور متوسط، هضم میوه‌ها ۳۰ تا ۶۰ دقیقه زمان می‌برد. اما هضم سبزیجات، غلات و حبوبات، معمولا یک تا دو ساعت و گوشت و ماهی پخته شده حداقل ۳ تا ۴ ساعت طول می‌کشد.
اگر مواد غذایی مدت زمان طولانی در معده یا روده باقی بمانند به جای اینکه هضم مؤثری داشته باشند، تمام مواد مغذی موجود در آنها جذب نمی‌شوند. در این حالت مواد غذایی در معده یا روده فاسد یا تخمیر می‌شوند و گازهای سمی و سرطان‌زایی تولید می‌کنند که دیگر اندام‌ها‌ی بدن را برای این سم‌زُدایی دچار مشکل خواهد کرد. این سموم ممکن است باعث خستگی، تحریک‌پذیری، سردرد و بوی بد دهان شوند و بعد از تمام اینها بدن ممکن است دچار مشکلات جدی‌تری مثل ورم مخاط روده‌ی بزرگ، التهاب، یبوست، ورم مفاصل، فشار خون و دیگر مشکلات ناخوشایند شود.
۱. میوه همراه یا بعد از غذا
از آنجایی که عملکرد میوه‌ها شبیه قند‌هاست پس زود هضم هستند. در حالی که عموما پروتئین‌ها و کربوهیدرات‌ها، دیر هضم می‌شوند. وقتی میوه‌ها را همراه غذا یا بعد از آنها می‌خوریم؛ زودتر از غذا هضم می‌شوند و در معده تخمیر می‌شوند و همان‌جا باقی می‌مانند. این فرایند منجر به نفخ و ناراحتی معده می‌شود.
باتاچاریا (Bhattacharya) یکی از مشاورین سلامت در نیویورک، دلایل دیگری را برای اجتناب از خوردن میوه‌ها همراه یا بعد از غذاها، عنوان می‌کند. او می‌گوید: «در واقع طبق آنچه آیورودا می‌گوید؛ هضم قندها آسان نیست، چرا که سنگین هستند و برای هضم آنها بدن باید حرارت کافی داشته باشد. به همین دلیل است که باید میوه‌ها را به تنهایی خورد.» باتاچاریا اضافه می‌کند که میوه‌ها به‌خصوص میوه‌های تازه و فصلی، منبع خالص انرژی و مواد غذایی کاملی هستند و ترکیب آنها با پروتئین و کربوهیدرات فرایند هضم را مشکل می‌کند و بسیار سنگین است. ترکیب میوه‌ها با غذاها یعنی کالری خالص!
همیشه ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از غذا، میوه میل کنید. هنگامی که میوه‌ها را با معده‌ی خالی می‌خورید، دستگاه گوارش آماده‌ی عمل هضم است. آب میوه‌ها دستگاه گوارش را شست‌وشو می‌دهد، به بدن آب‌رسانی می‌کند و فیبر موجود در آنها موجب پاک‌سازی دستگاه گوارش و فعال‌سازی آنزیم‌های گوارشی می‌شود. از طرفی اگر خواستید بعد از غذا میوه بخورید این زمان باید حداقل ۳ ساعت بعد از خوردن غذا باشد. در این هنگام خوردن بیشتر میوه‌ها اشکالی ندارد اما خوردن خربزه خوب است چرا که خربزه به اندازه‌ی کافی شکر و آنزیم‌های خاص دارد. اما در هر صورت بهتر است میوه‌ها را به تنهایی مصرف کنید.
۲. هر نوع پروتئین حیوانی با انواع نشاسته
شنیدن این مورد احتمالا به مذاق ما ایرانی‌ها و البته خیلی از افراد خوش نخواهد آمد. واقعیت این است که خوردن هر نوع پروتئین حیوانی با انواع مواد خوراکی نشاسته‌دار، ترکیب غذایی مناسبی برای معده‌ی ما نیست. به این معنی که، خوردن برنج با گوشت‌های انواع خورشت یا خوراک مرغ و خوردن مرغ و سیب‌زمینی برای هضم بد است. خوردن این دو نوع خوراکی به‌طور توأمان، باعث تولید شیره‌های گوارشی متفاوت می‌شود که همدیگر را خنثی می‌کنند و باعث بروز مشکل در فرآیند هضم می‌شوند. نکته‌ی اصلی این است که این اتفاق باعث باقی ماندن مواد غذایی در معده و تخمیر آنها، در نتیجه تولید گاز معده و روده می‌شود و نفخ ایجاد می‌کند که به نوبه‌ی خود می‌تواند آزاردهنده باشد.
تجمع آنزیم‌های پروتئینی و کربوهیدرات در یک مکان و زمان باعث ایجاد محیط آلوده و ناسالم می‌شود. البته باتاچاریا در این‌باره معتقد است که بدن بسیاری از افراد به چنین غذاهایی مثل برنج و خورشت یا گوشت و سیب‌زمینی عادت دارد چون غذاهای سنتی این افراد هستند. او اضافه می‌کند که ترکیب لوبیا و برنج در این دسته‌بندی قرار نمی‌گیرد و خوردن آنها با هم بد نیست، چون این دو ماده‌ی غذایی اثر هم‌افزایی در جریان گوارش دارند، یعنی اثر یکدیگر را تقویت می‌کنند و زمانی که با هم خورده می‌شوند اثر جذب آنها بالاتر می‌رود.
سعی کنید پروتئین و نشاسته را با سبزیجات غیر نشاسته‌ای مصرف کنید. اگر به مخلوط پروتئین حیوانی و نشاسته، سبزیجات برگ سبز را اضافه کنید، عوارض جانبی منفی این دو ترکیب به حداقل ممکن خواهد رسید.
۳. چربی‌ها همراه بعضی غذاها
در این مورد ابتدا چند غذا را برای شما مثال می‌زنیم سپس به دلایل نامناسب بودن این ترکیبات می‌پردازیم.
- زیتون با نان
- تُن ماهی با مایونز
- گوشت سرخ‌شده در روغن‌های گیاهی
درباره‌ی این نوع ترکیب مواد غذایی باید به این نکته اشاره کنیم که شما با خوردن این دو نوع مواد غذایی با هم، در واقع بیش از یک نوع چربی را در بدن به جان هم می‌اندازید و این اتفاق، کار را برای فرایند هضم مشکل می‌کند. در این حالت فقط کافی است یک نوع پروتئین هم مصرف کنید تا فرآیند هضم آن‌قدر کند شود که کبد از پس آن برنیاید. در صورت بروز این اتفاق، فرایند هضم می‌تواند دردناک باشد و برای معده بسیار سخت خواهد بود که بعد از خوردن این مواد غذایی کار خودش را به بهترین نحو انجام بدهد و این یعنی نارسایی در روند کارکرد بدن که قطعا برای بدن مشکل ایجاد خواهد کرد.
چربی‌ها برای شکسته شدن به نمک‌های صفراوی کبد و کیسه‌‌ی صفرا نیاز دارند، بنابراین مخلوط شدن این مواد با مواد شیمیایی دیگر، فرایند گوارش را دچار اختلال خواهد کرد. در واقع همان‌طور که اشاره شد مقدار زیادی چربی همراه با پروتئین روند هضم را کند می‌کند. باتاچاریا می‌گوید: «چربی و روغن‌ها برای هضم به حرارت بالایی نیاز دارند و فرد باید به نسبت حرارت بدنش آنها را مصرف کند. هنگامی که حرارت روده‌ها کم باشد چربی‌ها هضم نمی‌شوند (انگار آنها را در آب فروکرده باشید)، بنابراین روده‌ها سرد می‌شوند و روند هضم نیمه‌کاره می‌ماند.»
توصیه می‌کنیم هنگام پختن سبزیجات، غلات و پروتئین‌ها از مقدار کمی روغن‌های آلی و طبیعی مانند روغن زیتون یا نارگیل استفاده کنید. از طرفی چربی‌های پروتئینی مثل آواکادو و روغن‌های دانه‌های گیاهی فقط باید با سبزیجات غیر نشاسته‌ای مصرف شوند و هنگام مصرف چربی‌ها از سبزیجات خام برگ سبز استفاده کنید.
۴. مایعات همراه غذا
اگر جزو کسانی هستید که عادت دارید با غذا نوشیدنی‌هایی مثل آب، نوشابه یا آب‌میوه میل کنید بهتر است در این عادت خود تجدید نظر داشته باشید. این مورد شامل خوردن چای بلافاصله بعد از غذا هم می‌شود. نوشیدنی‌ها ممکن است کمک کنند غذا از گلوی‌تان راحت‌تر پایین برود اما مشکل آنجایی آغاز می‌شود که وقتی آب یا مایعات دیگر وارد معده می‌شوند مستقیما وارد سیستم گوارش می‌شوند و شیره‌ها و آنزیم‌های گوارشی را رقیق می‌کنند و این بدان معناست که بدن کار سخت‌تری برای فرآیند هضم در پیش خواهد داشت. غذا باید مدت زمان بیشتری در معده بماند تا دوباره همه چیز برای هضم آماده شود و این ماندن غذا در معده باعث نفخ می‌شود که می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد. پس ظاهرا آب کمک می‌کند غذا بخورید اما در واقع برعکس است.
بهتر است، آب یا هر نوشیدنی دیگری را ۱۰ دقیقه پیش از غذا یا یک ساعت بعد از غذا میل کنید تا مشکلی در روند هضم پیش نیاید.
۵. دو نوع غذای سرشار از پروتئین با هم
تجمع پروتئین و بالا رفتن آن در دستگاه گوارش، تجزیه‌ی این مواد و روند هضم را بسیار طولانی می‌کند. این طولانی شدن هزینه‌ی سنگینی برای دستگاه گوارش دارد و تمام انرژی بدن را می‌گیرد. در آیورودا هم گفته می‌شود که باید از خوردن انواع گوشت با هم، مثل گوشت قرمز و ماهی اجتناب کنید.
بهتر است گوشت را در آخر وعده‌ی غذایی خود میل کنید و غذایتان را با سبزیجات و پروتئین‌های سبک‌تر آغاز کنید. باتاچاریا می‌گوید: «گوشت باید از همه دیرتر مصرف شود تا حرارت بدن به میزان کافی بالا رفته باشد و بتواند گوشت را هضم کند. هرگز بیش از ۱۰ دقیقه بین خوردن غذاهایی که گوشت دارند مکث نکنید چون حرارت بدن پایین می‌آید. اگر دو نوع منبع پروتئین مصرف می‌کنید بهتر است همراه آنها سبزیجات آب‌دار مثل پیاز، گل کلم، کلم بروکلی یا کاهو مصرف کنید.»
۶. حبوبات و پنیر
اگر شما غذاهای مکزیکی دوست دارید ممکن است از خوردن حبوباتی مثل لوبیا که در غذاهای مکزیکی وجود دارد همراه با پنیر لذت ببرید، اما ترکیب این غذاها با هم دستگاه گوارش را دچار مشکل می‌کند چون این ترکیبات مقدار زیادی گاز معده تولید می‌کند و باعث نفخ شدید می‌شود که می‌تواند خیلی آزاردهنده باشد.
۷. موز و شیر
هر چند همه‌ی ما فکر می‌کنیم که خوردن یک لیوان شیرموز میان‌وعده‌ی جذابی است اما در واقع برعکس است. خیلی از کارشناسان تغذیه معتقدند که این ترکیب خوراکی بسیار سنگین است و بسیاری از آنها حتی معتقدند که این ترکیب می‌تواند بدن را مسموم کند. البته این موضوع هنوز محل مناقشه است اما حتی فارغ از این نکته، ترکیب این دو نوع خوراکی هم، همان مشکلات قبلی را برای بدن ایجاد می‌کند یعنی مدت طولانی در معده باقی می‌ماند تا هضم شود که البته هضم بسیار دشواری هم خواهد داشت.
در صورتی که تمایل زیادی به خوردن شیرموز دارید بهتر است حداقل دقت کنید؛ موزی که استفاده می‌کنید کاملا رسیده باشد.
۸. ماست و میوه‌های ترش
هر چند خوردن این ترکیب هم مانند شیرموز، لذت‌بخش است اما دلایل زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد، خوردن این خوراکی چندان هم برای بدن ما لذت‌بخش نیست. مسئله‌ی مهم، عملکرد میوه‌ی ترش است. اعتقاد بر این است که این ترکیب می‌تواند فلور معده را تغییر بدهد و باعث بروز انواع مشکلات برای این اندام شود. این مشکلات قادر هستند، توانایی بدن برای هضم این غذا را دچار مشکل کنند. چون این ترکیبات به انرژی زیادی برای هضم نیاز دارند.
۹. ترکیبات گوجه فرنگی همراه با سس پاستا
این ترکیب هم همان‌طور که خودتان می‌دانید ظاهرا محبوبیت زیادی دارد چون خیلی‌ها دوست دارند پاستا را با کچاب یا سس‌های با پایه‌ی گوجه فرنگی میل کنند. خوردن این ترکیب به این دلیل خوب نیست که گوجه فرنگی یک خوراکی اسیدی است و بهتر است همراه با نشاسته خورده نشود. از طرفی بسیاری از کارشناسان معتقدند که بهتر است مواد غذایی اسیدی با هیچ نوع کربوهیدراتی مصرف نشود. چون ترکیب این مواد در بدن نیاز به انرژی زیادی برای هضم دارد و بدن را خسته و فرسوده می‌کند.
