ویروس کرونا چیست؟ ویروس کرونا نوعی ویروس است که سبب عفونت در دستگاه‌های تنفسی فوقانی یعنی بینی، سینوس‌ها و گلو می‌شود. بیشتر ویروس‌های کرونا خطرناک نیستند، اما برخی از انواع آن واقعا جدی هستند. به‌تازگی، نوع جدیدی از این ویروس شایع شده است که برخی به‌اشتباه آن را بیماری کرونا می‌نامند. به همین دلیل، این مطلب را آماده کرده‌ایم تا از آخرین اطلاعات به‌دست‌آمده و روش پیشگیری و درمان بیماری ناشی از ویروس کرونا آگاهتان کنیم. با ما همراه باشید.
تاریخچه ویروس کرونا چیست؟
این ویروس اولین بار در دههٔ ۱۹۶۰ شناسایی شد، اما هنوز مشخص نشده است که همان بار اول از کجا سرچشمه گرفته بود. ازآنجاکه این ویروس‌ها تاجی‌شکل هستند، آنها را کرونا نامیده‌اند. گاهی اوقات (نه اغلب مواقع)، ویروس کرونا می‌تواند بین انسان و حیوان مشترک باشد.
شیوه انتشار بیشتر ویروس‌های کرونا مشابه سایر ویروس‌های عامل سرماخوردگی است، یعنی ازطریق افراد آلوده منتقل می‌شود؛ به‌این‌صورت که با سرفه یا عطسه در هوا پخش می‌شود و ازطریق دست‌دادن، روبوسی، لمس سر و صورت فرد مبتلا و لمس اشیایی مانند دستگیره دری که افراد بیمار به آنها دست زده‌اند، به دیگران سرایت می‌کند.
تقریبا هر فرد در طول زندگی‌اش حداقل یک بار (به‌ویژه در خردسالی) به عفونت ناشی از ویروس کرونا مبتلا می‌شود. شدت علائم آن از خفیف تا متوسط است و در برخی موارد، ممکن است به بیماری‌های دستگاه تنفسی تحتانی مانند ذات الریه و برونشیت منجر شود. در بسیاری از کشورها، ابتلا به بیماری ناشی از ویروس کرونا در فصول سرد سال (پاییز و زمستان) رایج است، اما هرکس در هر زمان ممکن است به آن مبتلا شود.
این ویروس‌ها در بین حیوانات شایع هستند، اما فقط تعداد کمی از آنها بر انسان تأثیر می‌گذارند. به‌ندرت ویروس کرونا ممکن است تکامل یابد و از حیوان به انسان منتقل شود. دو نوع از ویروس‌های کرونای تکامل‌یافته، مرس و سارس بودند که از حیوانات به انسان منتقل شدند و علائم آنها شدیدتر از ویروس‌های کرونای انسانی بود.
ویروس مرس
در سال ۲۰۱۲، سندرم تنفسی خاورمیانه یا مِرس (MERS) در عربستان و سپس در کشورهای دیگر خاورمیانه و نیز آفریقا، آسیا و اروپا شیوع پیدا کرد. دلیل شیوع این ویروس لمس یا تماس با شترهای آلوده یا مصرف گوشت و شیر آنها بود. در آن سال‌ها حدود ۸۵۸ نفر جان خود را از دست دادند. در آوریل سال ۲۰۱۴، اولین فرد آمریکایی را در ایالت ایندیانا به‌دلیل ابتلا به این سندرم بستری کردند و مورد دیگری هم در فلوریدا گزارش شد. هر دوی این بیماران از سفر به عربستان بازگشته بودند. در ماه مه سال ۲۰۱۵، این بیماری در کره شیوع یافت که گسترده‌ترین شیوع این بیماری در خارج از شبه‌جزیره عربستان بود.
ویروس سارس
در سال ۲۰۰۳، سندرم حاد تنفسی (سارس) در جنوب چین شیوع یافت که به‌موجب آن ۷۷۴ نفر جان خود را از دست دادند. دلیل آن ظاهرا مصرف گوشت گربه‌هایی موسوم به گربه زبّاد بود که خوردن آنها در جنوب چین متداول است. این عفونت از خفاش‌ها به این گربه‌ها سرایت کرده بود. از سال ۲۰۱۵ تاکنون، دیگر هیچ موردی از ابتلا به سارس گزارش نشده است.
ویروس کرونای جدید
در اوایل ژانویه ۲۰۲۰، سازمان بهداشت جهانی نوع جدیدی از این ویروس را شناسایی کرد: ویروس کرونای جدید ۲۰۱۹ که به اختصار 2019-nCoV نامیده می‌شود و شیوع آن باز هم از چین آغاز شده است. احتمالا این ویروس هم به‌دلیل تماس با حیوانات آلوده یا خوردن‌شان در شهر ووهان به افراد منتقل شده است.
آمار مربوط به ویروس کرونای جدید
در اواخر ژانویه ۲۰۲۰، ۳۰۰ مورد بیمار آلوده به این ویروس در چین شناسایی شدند. هرچند شمار کشته‌شدگان در آن روزها تک‌رقمی بود، اما همچنان درحال افزایش است.
با وجود غربالگری در فرودگاه‌های آمریکا، یک مسافر آلوده به ویروس وارد این کشور شد. در روز یکشنبه ۲۶ ژانویه ۲۰۲۰، آمریکا اعلام کرد تعداد افراد آلوده به ۵ نفر رسیده است. هر ۵ نفر از ووهان چین به آمریکا بازگشته بودند. براساس اعلامیه مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، این تعداد در روزها و هفته‌های آینده افزایش خواهد یافت. به‌گزارش نیویورک‌تایمز، تعداد کل کشته‌ها حداقل ۸۰ نفر است. علاوه بر مواردی که در چین و آمریکا گزارش شده است، ظاهرا در استرالیا، فرانسه و چندین کشور آسیا نیز وجود تعدادی از افراد آلوده به این ویروس تأیید شده است. چین موقتا فروش حیوانات وحشی را در بازارها، رستوران‌ها و در فضای آنلاین ممنوع کرده است.
به‌گزارش نیویورک تایمز، از روز یکشنبه بیش‌از ۲۷۰۰ مورد فرد آلوده به این ویروس تأیید شده‌اند. اولین مورد در کانادا مردی پنجاه‌وچندساله بوده است که از ووهان به تورنتو برگشته بود.
ویروس کرونا تا چه اندازه گسترش یافته است؟
اولین موارد آلودگی با این ویروس، که شباهت زیادی به ویروس ذات‌الریه دارد، در ووهان چین در تاریخ ۳۱ دسامبر ۲۰۱۹ گزارش شد. از آن زمان تاکنون، این ویروس به کشورهای دیگر ازجمله تایلند، ژاپن، کره، آمریکا، استرالیا، فرانسه و تایوان رسیده است. ۲۵ ژانویه نیز یک مورد احتمالی در تورنتو گزارش شد. به‌گزارش وزارت بهداشت پرتغال، یک مورد بیمار هم در لیسبون (پایتخت این کشور) مشاهده کرده‌اند. این فرد هم به‌تازگی به ووهان چین سفر کرده بود.
مرکز پیشگیری و کنترل بیماری ها در آمریکا، درحال‌حاضر بررسی ۶۰ مورد احتمالی در ۲۲ استان این کشور را آغاز کرده است. تاکنون ۱۱ مورد از این افراد آزمایش‌شان منفی بوده است.
هنوز آمار دقیقی از مرگ‌ومیر ناشی از این ویروس جدید در دست نیست، اما بیمارانی که فوت شده‌اند بیش‌از ۶۰ سال داشته‌اند. بااین‌حال، به‌گزارش واشنگتن‌پست، به‌تازگی یک مرد جوان سالم هم در ووهان درگذشت. این مرگ باعث افزایش نگرانی‌ها در این باره شد که شاید این ویروس خطرناک‌تر از چیزی باشد که فکر می‌کنیم.
نشانه‌های معمول ویروس کرونا چه هستند؟
بیشتر ویروس‌های کرونا علائم مشابهی در دستگاه‌های تنفسی فوقانی به‌شکل گرفتگی بینی و آبریزش بینی، سرفه، گلودرد و گاهی تب ایجاد می‌کنند. همچنین ویروس کرونا ممکن است سبب عفونت گوش میانی در کودکان شود. البته در بیشتر موارد نمی‌توانید مطمئن شوید علائم بیماری‌تان از ویروس کروناست یا از ویروس‌های سرماخوردگی دیگری مانند راینو ویروس.
برای تشخیص این بیماری می‌توانید آزمایش‌هایی ازجمله کشت ترشحات بینی و گلو و نیز آزمایش خون را انجام دهید، اما دلیلی برای این کار وجود ندارد. آزمایش هیچ تغییری در علائم بیماری ـ که معمولا طی چند روز برطرف می‌شوند ـ ایجاد نمی‌کند. بااین‌حال اگر عفونت ناشی از ویروس کرونا به دستگاه تنفسی تحتانی یعنی به نای و ریه‌ها برسد، ممکن است به ذات‌الریه منجر شود. این خطر به‌ویژه در افراد مسن، افراد مبتلا به بیماری قلبی و یا افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف بیشتر است.
بااین‌حال، دکتر بین کائو (Bin Cao) از بیمارستان «دوستی چین و ژاپن» (China-Japan Friendship)، به‌تازگی در مجله The Lancet مطالعه‌ای منتشر کرده است. به‌باور این پژوهشگر دانشگاه پزشکی کپیتال (Capital Medical University)، علائم ویروس کرونای جدید شباهت زیادی به سارس دارد. این علائم عبارت‌اند از: تب، سرفه و مشکل در تنفس. اما او معتقد است که تفاوت‌های مهمی بین این دو بیماری هست. او می‌گوید:
این بیماری علائمی مشابه به سارس دارد، اما برخی علائم مربوط به دستگاه تنفسی فوقانی مانند آبریزش بینی، عطسه، گلودرد و علائم گوارشی مانند اسهال (که ۲۰ تا ۲۵ درصد از بیماران مبتلا به سارس را درگیر می‌کرد) در این افراد دیده نمی‌شود.
بیشتر ویروس‌های کرونا علائم مشابهی در دستگاه‌های تنفسی فوقانی به‌شکل گرفتگی و آبریزش بینی، سرفه، گلودرد و گاهی تب ایجاد می‌کنند. همچنین ویروس کرونا ممکن است سبب عفونت گوش میانی در کودکان شود.ویروس کرونا از کجا آمده است؟
این ویروس اولین بار در شهر ووهان و در افرادی مشاهده شده است که از یک بازار حیوانات و غذاهای دریایی محلی خرید کرده بودند. بنابراین، مقامات فقط می‌توانستند بگویند که این ویروس احتمالا از حیوان به انسان منتقل شده است. بااین‌حال، در یک مطالعه جدید، محققان توالی ژن‌های این ویروس را به دست آوردند؛ سپس آن را با توالی ژنتیکی بیش از ۲۰۰ مورد ویروس کرونای دیگر (که حیوانات را آلوده می‌کنند) مقایسه کردند. یافته‌های آنها در مجلهٔ ویروس‌شناسی پزشکی (Journal of Medical Virology) منتشر شد و نشان داد که ویروس کرونای 2019-nCoV احتمالا از مارها سرچشمه می‌گیرد.
در مورد نوع مار، دانشمندان خاطرنشان کردند که دو نوع مار در جنوب‌شرقی چین وجود دارد که این ویروس احتمالا از آنها شیوع یافته است: نوعی مار کریت (many-banded krait) و کبرای چینی (ناجا آترا).
بااین‌حال، برخی از کارشناسان با انتقاد از این مطالعه گفته‌اند که هنوز مشخص نیست ویروس‌های کرونا می‌توانند مارها را واقعا آلوده کنند یا نه.
چگونه ویروس از حیوان به انسان منتقل می‌شود؟
برخی از ویروس‌ها می‌توانند به انسان منتقل شوند؛ ویروس کرونا هم یکی از آنهاست. دانشمندان در مطالعه‌ای در مجلهٔ پزشکی ویروس‌شناسی، مار را به‌عنوان میزبان احتمالی این ویروس معرفی کردند. آنان دریافتند که تغییر در یکی از پروتئین‌های ویروسی کرونای جدید، امکان شناسایی و اتصال به گیرنده‌های سلول‌های میزبان خاصی را برای این ویروس فراهم می‌کند. این قابلیت گام مهمی برای ورود به سلول‌هاست. به‌عقیدۀ این پژوهشگران، تغییر در این پروتئین خاص ممکن است به انتقال این ویروس به انسان کمک کند.
راه‌های انتقال ویروس کرونا چیست؟
این ویروس به روش‌های زیر از فرد آلوده به دیگران منتقل می‌شود:
- هوا (به‌دلیل پخش ذرات ویروسی ناشی از سرفه یا عطسه)؛
- تماس نزدیک با فرد آلوده (لمس‌کردن سر و صورت فرد آلوده یا دست‌دادن با او)؛
- لمس سطح یا شیئی که ذرات ویروسی روی آن وجود دارند (این ذرات روی دست‌ها می‌نشینند و قبل از شستن دست‌ها با دست‌زدن به دهان، بینی یا چشم‌ها وارد بدن می‌شوند)؛
- به‌ندرت، آلودگی با مدفوع.
چطور ویروس کرونا همه‌گیر می‌شود؟
این ویروس (یا هر ویروس دیگری) زمانی حالت اپیدمی یا همه‌گیر پیدا می‌کند که اول از همه، انسان را به‌خوبی آلوده کند، در انسان تکثیر شود و سپس به‌آسانی بین آنها منتشر می‌شود. درحال‌حاضر، مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌ها می‌گوید که این ویروس به‌شکل محدود در بین انسان‌ها درحال پخش‌شدن است، اما آنها هنوز در حال بررسی این موضوع هستند.
آیا می‌توان ویروس کرونا را با مرس یا سارس مقایسه کرد؟
مرس و سارس هر دو به‌دلیل علائم شدیدی شهرت داشتند که در افراد ایجاد می‌کردند. هنوز مشخص نیست که چطور باید شدت علائم ویروس کرونای جدید را با آنها مقایسه کنیم، زیرا در برخی بیماران با علائم شدید و مرگ همراه بوده و در برخی دیگر فقط نشانه‌های خفیفی مشاهده شده است. هر سه ویروس ازطریق تماس نزدیک با فرد آلوده بین افراد منتشر می‌شوند.
برای پیشگیری و درمان کرونا، چه کارهایی می‌توانیم انجام دهیم؟
باتوجه‌به مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌ها، درمان خاصی برای بیماری ناشی از ویروس کرونا وجود ندارد و بیشتر افراد با مراقبت‌های ویژه مخصوصا استراحت و دارو (برای رفع علائم) بهبود می‌یابند. بااین‌حال اگر نگران هستید یا علائم شدیدی دارید، حتما به پزشک مراجعه کنید (این فقط مختص ویروس کرونا نیست و درباره همه بیماری های ویروسی صدق می‌کند).
هیچ واکسنی برای ویروس کرونا وجود ندارد، اما محققان انستیتو ملی بهداشت آمریکا گفته‌اند که در مراحل اولیهٔ تولید یک واکسن هستند. علاوه‌براین، شرکت دارویی رگنرون (Regeneron) اعلام کرد که در مراحل اولیهٔ یافتن درمانی برای بیماری‌های ناشی از این ویروس هستند.
برای جلوگیری از آلودگی به ویروس کرونا، همان کارهایی را باید انجام دهید که برای پیشگیری از سرماخوردگی انجام می‌دهید:
- دست‌هایتان را چندبار در روز با آب گرم و صابون یا با ضدعفونی‌کنندهٔ الکلی بشویید؛
- دست‌ها و انگشت‌هایتان را به چشم‌ها، بینی و دهانتان نزنید؛
- فاصله‌تان را از افراد احتمالا آلوده حفظ کنید.
درصورتی‌که آلوده شدید، برای درمان به همان روشی عمل کنید که برای سرماخوردگی انجام می‌دهید:
- به اندازه کافی استراحت کنید.
- مایعات زیاد بنوشید.
- برای گلودرد و تب می‌توانید از داروهای بدون نسخه استفاده کنید. فراموش نکنید که به کودکان یا نوجوانان زیر ۱۹ سال آسپرین ندهید. به‌جای آن از ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنید.
- بخوردادن با آب داغ یا استفاده از دستگاه بخور می‌تواند به تسکین گلودرد و خراشیدگی آن کمک کند.
- اگر شرایط حاد بود، حتما به پزشک مراجعه کنید.
برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا چه اقداماتی در حال انجام است؟
براساس گزارش نیویورک‌تایمز، دولت چین بیشتر سفرها به شهر ووهان و بالعکس، و نیز ۱۲ شهر مجاور آن را متوقف کرده است. این کنترل آمدوشد، حدود ۳۵ میلیون نفر را درگیر کرده است. به‌تازگی، دولت تایوان هم اعلام کرد که به هیچ‌کس اجازه نمی‌دهد از استان هوبی وارد این کشور شود. دولت هنگ‌کنگ هم در همان روز اعلام کرد که از ورود ساکنان استان هوبی یا هرکس که در طی ۱۴ روز گذشته در این استان بوده، ممانعت خواهد کرد.
فرودگاه‌های اصلی در آمریکا برای اطمینان از آلوده‌نبودن مسافران، غربالگری انجام می‌دهند. بااین‌حال، مقامات رسمی آمریکا روز جمعه (۲۴ ژانویه) اعلام کردند که درحال ارزیابی هستند که آیا این غربالگری به اندازه کافی مؤثر هست یا نه. علاوه‌براین، از یکشنبه ۲۶ ژانویه، دولت چین فروش حیوانات وحشی را ممنوع کرد.
کریستین والزر (Christian Walzer)، رئيس سازمان جهانی دامپزشکی، در بیانیه‌ای اعلام کرد:
اطلاعیه دولت چین مبنی بر ممنوعیت موقت فروش حیوانات وحشی در بازارها، رستوران‌ها و تجارت الکترونیک باید دائمی شود. ما به دولت این کشور در راستای گام مهمی که برداشته است تبریک می‌گوییم.
چنین ممنوعیت‌هایی در آینده به پایان‌دادن به شیوع بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان کمک خواهد کرد. ما در سال ۲۰۰۲ چنین درس‌هایی را از شیوع سارس آموختیم. این الگو نه‌تنها در چین که در سایر کشورها هم باید تکرار شود. فروش حیوانات وحشی به‌ویژه برای مصرف غذایی و در بازارهای مواد غذایی باید تحت نظارت قرار گیرد.
مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌ها همچنین توصیه کرده است که همه باید از سفرهای غیرضروری به ووهان اجتناب کنند. در ۲۳ ژانویه سال جاری، وزارت امور خارجه آمریکا به کلیهٔ پرسنل و خانواده‌های این وزارتخانه که حضور آنها در ووهان اضطراری نیست دستور داد این منطقه را ترک کنند.
در روزهای آینده باید منتظر چه وقایعی باشیم؟
باتوجه‌به تجربیاتی که از مرس و سارس داریم، به‌احتمال زیاد، این ویروس ازطریق تماس نزدیک بین انسان‌ها گسترش خواهد یافت. موارد آلودگی بیشتر (احتمالا در کشورهایی از جمله آمریکا) در روزهای آینده مشخص خواهد شد.
مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌ها به‌تازگی در بیانیه‌ای اظهار داشته است:
احتمالا در روزها و هفته‌های آینده شاهد آلودگی افراد بیشتری به این ویروس خواهیم بود. در شیوع قبلی مرس و سارس، این انتقال از انسان به انسان هم اتفاق افتاد. این بیماری به کارکنان مراکز بهداشتی که از بیماران مبتلا به بیماری ناشی از ویروس کرونا مراقبت می‌کنند نیز سرایت می‌کند.
چطور می‌توانیم از خودمان و دیگران محافظت کنیم؟
اگر به ووهان سفر کرده‌اید یا در آنجا زندگی می‌کنید، از تماس با افراد بیمار خودداری کنید. به‌هیچ‌وجه حیوانات مرده یا زنده را در بازارهای این شهر نخرید یا محصولات غذایی آنها ازجمله گوشت پخته‌نشده را مصرف نکنید.
به‌طورکلی، برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های همه‌گیر مانند کرونا، دست‌هایتان را چندین بار در روز به‌مدت حداقل ۲۰ ثانیه با آب و صابون بشویید. اگر مبتلا شدید، برای آلوده‌نکردن دیگران، محل خواب یا حتی‌الامکان محل زندگی‌تان را تا بهبودی کامل جدا کنید. اما اگر شرایطش را ندارید، از ماسک برای پوشاندن دهان و بینی‌تان استفاده کنید. همچنین، در هنگام سرفه یا عطسه، دهانتان را با دست بپوشانید و سپس بلافاصله دست‌هایتان را بشویید.
آیا تاکنون با هیچ‌یک از انواع ویروس کرونا آلوده شده‌اید؟ چه راه‌هایی برای جلوگیری از شیوع بیماری‌های همه‌گیر پیشنهاد می‌کنید؟
می‌خواهم درمورد ویروس کرونا بیشتر بدانم
