ورزش کردن به‌طور مرتب، روشی عالی برای حفظ سلامتی است. در واقع، ورزش منظم باعث کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و دیابت می‌شود، به کاهش وزن و ثابت ماندن وزن در شرایط ایده‌آل کمک می‌کند و موجب تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود. درنتیجه هیچ شکی نیست که ورزش نقش مهمی در سلامتی دارد. اما بسیاری از افراد این سؤال برای‌شان پیش می‌آید که آیا ورزش کردن در زمان بیماری، به بهبود آنها کمک می‌کند یا درمان را به تأخیر می‌اندازد؟ همراه ما باشید، در ادامه می‌خواهیم پاسخ این سؤال را بررسی کنیم.
آیا ورزش کردن در هنگام بیماری، کار درستی است؟
وقتی بیمار می‌شوید دوست دارید روند بهبودی‌تان سریع‌تر طی شود و دوباره سرحال شوید. ورزش کردن یکی از عادات مثبت و مفید برای سلامتی است، بنابراین طبیعی است که حتی در زمان بیماری دوست دارید آن را ادامه بدهید. در بعضی مواقع، این کار نتایج مثبتی دارد اما گاهی اوقات هنگام بروز برخی علائم، انجام تمرینات ورزشی ممکن است ضررهایی داشته باشد.
بسیاری از متخصصان برای اینکه به بیماران خود درمورد ورزش کردن یا توقف تمرینات ورزشی در زمان بیماری توصیه کنند، از قانون «بالای گردن» استفاده می‌کنند. طبق این تئوری، اگر علائم بیماری شما فقط در محدوده‌ی بالای گردن مشاهده می‌شود، مثلا علائمی همچون گرفتگی بینی، عطسه و سرفه یا گوش درد دارید، انجام تمرینات ورزشی برای شما در این شرایط مانعی ندارد.
از طرف دیگر اگر علائم بیماری مربوط به اندام‌های پایین‌تر از گردن باشد مثلا حالت تهوع، بدن درد، تب، اسهال، گرفتگی قفسه سینه یا سرفه همراه با خلط دارید، بهتر است تمرینات ورزشی را تا بهتر شدن حال عمومی‌تان، متوقف کنید.
خلاصه: برخی از متخصصان از قانون «بالای گردن» برای توصیه به تمرین در حین بیماری استفاده می‌کنند. اگر علائم بیماری‌تان به بالای گردن محدود می‌شوند، ورزش کنید و در غیر این صورت، تمرین را متوقف کنید.
چه زمانی ورزش کردن در بیماری بی‌ضرر است؟
انجام تمرینات ورزشی درحالی‌که علائم و بیماری‌های زیر را دارید، هیچ مانع و ضرری ندارد اما برای اینکه کاملا مطمئن شوید، با پزشک خود در این‌باره مشورت کنید.
۱. سرماخوردگی خفیف
سرماخوردگی خفیف، عفونت ویروسی بینی و گلوست. علائم این بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت است اما بیشتر افراد، علائمی مثل گرفتگی بینی، سردرد، عطسه و سرفه‌های خفیف دارند. وقتی مبتلا به سرماخوردگی خفیف هستید و انرژی لازم برای ورزش کردن دارید، نیازی نیست تمرینات خود را متوقف یا باشگاه را تعطیل کنید. اگر فکر می‌کنید که انرژی کافی ندارید تا تمرینات معمول را انجام بدهید، می‌توانید شدت تمرینات را کمتر یا زمان آنها را کوتاه‌تر کنید.
با وجود اینکه ورزش کردن در هنگام سرماخوردگی خفیف مانعی ندارد، ولی فراموش نکنید که ممکن است باعث انتشار ویروس شوید و اطرافیان خود را بیمار کنید. رعایت نکات بهداشتی، بهترین راه برای پیشگیری از انتقال بیماری‌تان به دیگران است. دستان خود را مرتب بشویید و وقتی عطسه یا سرفه می‌کنید، جلوی بینی و دهان‌تان را با دستمال بپوشانید.
۲. گوش‌درد
گوش‌درد کودکان معمولا بر اثر عفونت ایجاد می‌شود و در بزرگسالان ناشی از درد در نواحی دیگر مثلا درد گلوست. این نوع از درد که به آن «درد ارجاعی» می‌گویند از جای دیگری نشئت می‌گیرد و به گوش منتقل می‌شود.
گوش‌درد ممکن است ناشی از عفونت سینوس، گلودرد، عفونت دندان یا تغییر در فشار باشد. ورزش کردن هنگامی که به گوش‌درد مبتلا هستید، معمولا تا زمانی که حس تعادل خود را از دست نداده‌اید، خطری ندارد. بعضی از انواع عفونت های گوش ممکن است موجب بر هم خوردن حس تعادل شوند و علائم دیگری مثل تب نشان دهند. در این شرایط بهتر است ورزش نکنید. قبل از اینکه تمرینات ورزشی خود را شروع کنید، اطمینان حاصل کنید که به این نوع از عفونت گوش مبتلا نیستید.
با این حال، بیشتر گوش‌دردها ناراحت‌کننده هستند و احساس سنگینی یا فشار در سر ایجاد می‌کنند. اگرچه ورزش کردن در چنین شرایطی مشکلی برای‌تان ایجاد نمی‌کند، اما بهتر است ورزش نکنید تا این فشار به منطقه‌ی سینوس وارد نشود.
۳. گرفتگی بینی
گرفتگی بینی مشکل حادی نیست ولی آزاردهنده است. معمولا با علائمی مثل تب، سرفه‌های همراه با خلط یا احتقان سینه همراه است. در این شرایط باید تمرینات ورزشی خود را متوقف و استراحت کنید. درصورتی‌که فقط دچار گرفتگی بینی هستید و علائم دیگری ندارید، می‌توانید ورزش کنید. در واقع کمی ورزش کردن حتی می‌تواند به باز شدن مسیر بینی و بهبود وضعیت تنفس‌تان کمک کند.
درنهایت برای اینکه درمورد ورزش کردن یا ورزش نکردن در زمان گرفتگی بینی تصمیم بگیرید، به نشانه‌های بدن خود توجه کنید و ببینید آیا با وجود این شرایط، آمادگی تمرین دارید یا خیر. تمرینات را متناسب با سطح انرژی‌تان انتخاب کنید.
زمانی که انرژی لازم برای انجام تمرینات روزمره‌ی خود را ندارید ولی می‌خواهید فعالیت بدنی داشته باشید، پیاده روی سریع یا دوچرخه‌سواری روش‌های جایگزین ایده‌آلی هستند.
همیشه در باشگاه، نکات بهداشتی را رعایت کنید به‌خصوص زمانی که آبریزش بینی دارید. بعد از استفاده از هر وسیله‌ی ورزشی باشگاه، برای جلوگیری از انتقال بیماری به دیگران، حتما وسایل مورد استفاده را با دستمال پاک کنید.
۴. گلودرد خفیف
گلودرد معمولا از عفونت‌های ویروسی و بر اثر سرماخوردگی‌های رایج یا آنفولانزا ناشی می‌شود. در برخی شرایط، مثلا زمانی که گلودرد با تب، سرفه‌های خلطدار یا دشواری بلع همراه است، باید تمرینات خود را تا زمانی که پزشک اجازه دهد، متوقف کنید. با وجود این، اگر گلودرد خفیفی دارید که از سرماخوردگی سبک یا آلرژی ناشی می‌شود، می‌توانید با خیال راحت ورزش کنید.
اگر علائم دیگری دارید که معمولا در سرماخوردگی‌های رایج دیده می‌شوند مثلا خستگی یا گرفتگی بینی، می‌توانید شدت تمرینات روزمره‌ی خود را کاهش دهید.
کم کردن مدت زمان تمرینات، روش دیگر برای اصلاح آنها متناسب با سطح انرژی است. پس، اگر بنیه و توان همیشگی را ندارید ولی نمی‌خواهید تمرینات را از دست بدهید، تمرینات‌تان را اصلاح کنید و با تغییر در شدت و زمان، به ورزش خود ادامه دهید. نوشیدن آب یکی از روش‌های عالی برای تسکین گلودرد در هنگام ورزش است.
خلاصه: اگر سرماخوردگی خفیف، گوش‌درد، گرفتگی بینی یا گلودرد دارید، می‌توانید تمرینات خود را ادامه دهید مگر اینکه علائم شما از حالت معمول، وخیم‌تر و همراه با علائم دیگر باشد.
چه زمانی ورزش توصیه نمی‌شود؟
با وجود علائمی مثل سرماخوردگی خفیف یا گوش‌درد می‌توانید بدون خطر به تمرینات ورزشی خود ادامه دهید، اما ورزش کردن در شرایط زیر توصیه نمی‌شود.
۱. داشتن تب
وقتی تب دارید، دمای بدن شما بالاتر از حالت عادی است. میانگین دمای بدن در حالت عادی باید ۳۷ درجه باشد. تب ممکن است دلایل زیادی داشته باشد ولی معمولا بر اثر عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی ایجاد می‌شود. تب ممکن است اثرات ناخوشایندی مثل ضعف، کم‌آبی، درد عضلانی و کاهش اشتها را به‌دنبال داشته باشد.
ورزش کردن زمانی که تب دارید، کمبود آب بدن را تشدید می‌کند و می‌تواند باعث وخیم‌تر شدن تب شود.
علاوه بر این، تب موجب کاهش قدرت و توانایی عضلات می‌شود درنتیجه دقت و هماهنگی آنها را کاهش داده و احتمال آسیب‌دیدگی‌تان افزایش می‌یابد. همین دلایل باعث می‌شوند که ورزش کردن زمانی که تب دارید، مخرب باشد. بهتر است که در چنین شرایطی، استراحت کنید و باشگاه رفتن یا تمرینات ورزشی را تعطیل کنید.
۲. سرفهی مداوم یا خلطدار
سرفه یکی از پاسخ‌های طبیعی بدن به هرگونه تحریک یا ورود جسم خارجی به مجرای تنفس است که به حفظ سلامتی بدن کمک می‌کند. با وجود این، سرفه‌های مکرر ممکن است یکی از علائم عفونت دستگاه تنفسی باشد. مثلا بیماری‌هایی مثل سرماخوردگی، آنفولانزا و حتی التهاب ریه، ممکن است عامل ایجاد سرفه‌های مکرر باشند. سرفه‌های مکرر، علائمی هستند که نشان می‌دهند به استراحت نیاز دارید و باید تمرینات ورزشی را متوقف کنید.
البته سرفه خشک و اندک، مانع شما برای ادامه‌ی تمرینات نیستند ولی اگر ادامه‌دار یا همراه با خلط باشند، باید تمرینات خود را قطع کنید.
سرفه‌های مکرر، مانع از این می‌شوند که نفس عمیق بکشید به خصوص زمانی که ضربان قلب‌تان در جریان تمرین بالا رفته و به اکسیژن بیشتری نیاز دارید. این شرایط باعث ایجاد تنگی نفس می‌شود و زودتر شما را خسته می‌کند. سرفهی همراه با خلط، ممکن است یکی از علائم بیماری‌های عفونی یا سایر مشکلات پزشکی باشد که نیازمند استراحت و مراجعه به پزشک است.
علاوه بر این، سرفه کردن یکی از مهم‌ترین راه‌های انتقال بیماری‌هایی مثل آنفولانزاست. وقتی با وجود سرفه به باشگاه می‌روید، سایر افراد را در معرض ابتلا به بیماری خود قرار می‌دهید.
۳. بیماری التهاب معده و روده
بیماری‌هایی که بر دستگاه گوارش تأثیر می‌گذارند، مثلا بیماری التهاب معده و روده، می‌توانند علائم بسیار جدی و شدیدی داشته باشند و بیمار را چند روزی از تمرینات ورزشی دور کنند. تهوع، استفراغ، اسهال، تب، درد شکمی و کاهش اشتها، علائم رایج این بیماری هستند.
اسهال و استفراغ موجب کاهش آب بدن می‌شوند که فعالیت‌های فیزیکی آن را تشدید می‌کند.
یکی از علائم رایج این بیماری‌ها، احساس ضعف است که احتمال آسیب‌دیدگی را در جریان تمرین افزایش می‌دهد. علاوه بر این، بسیاری از بیماری‌های مربوط به دستگاه گوارش، شدیدا واگیردار هستند و به‌راحتی به دیگران منتقل می‌شوند. با وجود این اگر می‌خواهید فعالیت بدنی داشته باشید، تمرینات کششی سبک و یوگا در منزل، بهترین انتخاب است.
۴. آنفولانزا
آنفولانزا یک بیماری واگیردار است که به سیستم تنفسی آسیب می‌رساند. آنفولانزا علائمی مثل تب و لرز، گلودرد، درد عضلانی، خستگی، سردرد، سرفه و گرفتگی بینی ایجاد می‌کند. آنفولانزا ممکن است خفیف یا شدید باشد و میزان شدت آن به سطح عفونت بستگی دارد. در موارد بسیار حاد، حتی منجر به مرگ بیمار می‌شود.
همه‌ی مبتلایان به آنفولانزا، تب را تجربه نمی‌کنند اما آنهایی که دچار تب می‌شوند، در معرض خطر کمبود آب بدن قرار دارند و در این شرایط، ورزش کردن فقط شرایط را بدتر می‌کند. بیشتر افراد در کمتر از دو هفته بهبود می‌یابند ولی تمرینات ورزشی در زمان اوج بیماری، مدت بیماری را افزایش می‌دهد و بهبودی را به تأخیر می‌اندازد. انجام فعالیت‌های شدید ورزشی در زمان بیماری، پاسخ‌های دستگاه ایمنی بدن را به‌طور موقتی، متوقف می‌کند. علاوه بر این، آنفولانزا یکی از بیماری‌های به‌شدت واگیردار است و به‌راحتی با عطسه، سرفه یا حتی ترشحات دهان هنگام صحبت کردن، منتقل می‌شود.
اگر به بیماری آنفولانزا مبتلا شده‌اید بهتر است که تمرین را چند روزی قطع کنید و در منزل استراحت کنید.
خلاصه: اگر علائمی مثل تب، اسهال، استفراغ یا سرفه‌های مکرر و خلطی دارید، بهتر است باشگاه نروید و استراحت کنید. این کار هم برای سلامتی شما بهتر است و هم سایر افراد را از خطر بیمار شدن، محفوظ نگه می‌دارد.
چه‌وقت می‌توانیم تمرینات خود را از سر بگیریم؟
بسیاری از افراد‌ی که به‌دلیل بیماری تمرینات‌شان را متوقف می‌کنند، عجله دارند هرچه سریع‌تر تمرینات خود را دنبال کنند. البته همان‌طور که گفتیم، ورزش منظم با افزایش توان سیستم ایمنی بدن، از بیمار شدن فرد جلوگیری می‌کند ولی بسیار مهم است که برای شروع دوباره‌ی تمرینات، اجازه بدهید بدن‌تان کاملا ریکاوری شود و سلامت خود را به‌دست بیاورد تا بتوانید تمرینات روزمره را مثل سابق دنبال کنید. حتی اگر برای مدت‌زمانی طولانی نتوانستید به تمرینات برگردید، نباید دچار استرس و نگرانی شوید.
بسیاری از افراد تصور می‌کنند که با چند روز دور شدن از تمرینات و استراحت، توانایی و قدرت بدنی‌شان کاهش پیدا می‌کند و زحمات‌شان برای افزایش حجم عضلات هدر می‌رود، درحالی‌که این‌طور نیست. تحقیقات نشان می‌دهد که در بیشتر افراد، روند کاهش حجم عضله بعد از سه هفته و روند کاهش قدرت عضلانی از روز دهم توقف تمرینات آغاز می‌شود.
همین‌طور که بدن‌تان روند بهبودی را طی می‌کند و علائم بیماری فروکش می‌کنند، تمرینات ورزشی خود را آغاز کنید و شدت آنها را به‌مرور بیشتر کنید فقط توجه داشته باشید که زیاده‌روی نکنید.
در اولین روز بازگشت به تمرینات، از تمرینات سبک‌تر شروع کنید و مدت زمان ورزش را کوتاه‌تر کنید. در طول تمرین حتما آب کافی بنوشید.
فراموش نکنید که بدن‌تان ممکن است ضعیف‌تر از سابق شده باشد به‌خصوص اگر بیماری‌هایی مثل آنفولانزای شدید یا بیماری‌های مربوط به دستگاه گوارش را پشت سر گذاشته‌اید. حتما به سطح انرژی و میزان توانایی خود توجه کنید.
برای اطمینان بیشتر در مورد زمان دقیق شروع تمرینات، می‌توانید با پزشک خود مشورت کنید. به‌علاوه، فراموش نکنید که حتی زمانی که احساس می‌کنید بهبود یافته‌اید، ممکن است ناقل بیماری باشید. بزرگسالان تا هفت روز بعد از مشاهده‌ی اولین علائم آنفولانزا، ممکن است آن را به دیگران منتقل کنند.
گرچه بازگشت به تمرینات و باشگاه، بعد از بیماری برای سلامتی عمومی بدن شما بسیار مفید است، با وجود این باید به شرایط بدنی‌تان توجه کنید و برای تصمیم گیری درست درمورد زمان از سر گرفتن تمرینات، با پزشک خود مشورت کنید. باید اطمینان حاصل کنید که به‌اندازه‌ی کافی برای انجام تمرینات سخت همیشگی، آمادگی بدنی دارید.
خلاصه: تا قبل از اینکه علائم بیماری‌تان به‌طور کامل فروکش نکرده و قدرت کافی برای انجام تمرینات را به دست نیاورده‌اید، بهتر است که تمرینات ورزشی را شروع نکنید. در اولین روز تمرین، از تمرینات سبک و با شدت و زمان کمتر شروع کنید.
جمع‌بندی
- وقتی علائم و بیماری‌هایی مثل اسهال، استفراغ، ضعف، تب یا سرفه‌های خلطی و مکرر دارید، بهتر است که استراحت کنید و چند روزی تا بهبود کامل، از تمرینات ورزشی فاصله بگیرید.
- اگر دچار سرماخوردگی خفیف، گرفتگی بینی هستید، لازم نیست ورزش را متوقف کنید.
- اگر برای انجام تمرینات ورزشی سرحال هستید ولی به‌اندازه‌ی همیشه انرژی ندارید، شدت یا زمان تمرینات را کاهش دهید تا در عین حال که فعالیت می‌کنید، به بدن‌تان آسیبی نرسانید.
- درنهایت برای اینکه همواره سالم و قوی بمانید و تمرینات ورزشی در طول بیماری به بدن‌تان آسیبی نرسانند، به علائم بدن‌تان توجه کنید و توصیه‌های پزشک را دنبال کنید.
