تا به حال عبارت هورمون درمانی یائسگی به گوشتان خورده است؟ این دارو جایگزین استروژنی می‌شود که بدن در دوران یائسگی تولید نمی‌کند. هورمون درمانی اغلب برای درمان علائم رایج یائسگی، از جمله گرگرفتگی و ناراحتی‌های ناحیه واژن استفاده می‌شود. هورمون درمانی یائسگی علاوه بر فوایدش، ممکن است گاهی خطراتی داشته باشد. البته این خطرات به نوع هورمون درمانی، دوز، مدت زمان مصرف دارو و وضعیت سلامتی فرد بستگی دارند. در این مقاله مفصل درباره هورمون درمانی یائسگی و فواید و خطرات آن صحبت می‌کنیم.
انواع هورمون درمانی یائسگی
هورمون درمانی در درجه اول با هدف جایگزین‌کردن استروژنی انجام می‌شود که بدن پس از یائسگی دیگر تولیدش نمی‌کند. دو نوع اصلی استروژن درمانی وجود دارد:
۱. هورمون درمانی سیستمیک
در این نوع هورمون درمانی، استروژن به‌شکل قرص، ژل، کرم یا اسپری وارد جریان خون می‌شود و بر تمام قسمت‌های بدن اثر می‌گذارد. از این نوع استروژن درمانی می‌توان برای درمان تمام علائم رایج یائسگی استفاده کرد.
۲. هورمون درمانی با محصولات واژینالِ دوز پایین
داروهای استروژن واژینال به‌شکل کرم، قرص یا حلقه هستند و مقدار استروژن جذب‌شده توسط بدن را به حداقل می‌رسانند. به همین دلیل، استروژن واژینال با دوز پایین معمولا فقط برای درمان علائم واژینال و ادراری یائسگی استفاده می‌شود.
اگر فرد رحم خود را برنداشته باشد، پزشک معمولا استروژن را همراه با پروژسترون یا پروژستین تجویز خواهد کرد، زیرا وقتی استروژن با پروژسترون متعادل نشود، ممکن است رشد پوشش داخلی رحم را تحریک کند و خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش بدهد. اگر فرد رحم خود را برداشته باشد (هیسترکتومی)، شاید نیازی به مصرف پروژسترون نداشته باشید.
مزایای هورمون درمانی یائسگی چیست؟
برخی از مهم‌ترین فواید هورمون درمانی یائسگی عبارت‌اند از:
- گرگرفتگی و تعریق شبانه را از بین می‌برد؛
- به فرد کمک می‌کند خواب بهتر داشته باشد؛
- خشکی و خارش واژن را رفع می‌کند؛
- ناراحتی و درد حین مقاربت را کاهش می‌دهد؛
- از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند؛
- باعث می‌شود برخی از زنان کمتر به بیماری قلبی مبتلا شوند؛
- احتمال ابتلا به زوال عقل را کاهش می‌دهد.
هورمون درمانی برای چه کسانی مناسب است؟
اگر فرد سالم باشد، به‌احتمال زیاد در شرایط زیر مزایای هورمون درمانی از خطراتش بیشتر خواهد بود:
۱. گرگرفتگی متوسط تا شدید
استروژن درمانی سیستمیک مؤثرترین درمان گرگرفتگی یائسگی و تعریق شبانه است.
۲. علائم دیگر یائسگی
استروژن می‌تواند علائم یائسگی واژن مانند خشکی، خارش، سوزش و ناراحتی ناشی از رابطه جنسی را کاهش بدهد.
۳. نیاز به جلوگیری از تحلیل‌رفتن توده استخوانی
استروژن سیستمیک باعث محافظت در برابر پوکی استخوان می‌شود. با این حال، پزشکان معمولا داروهایی به‌نام بیس فسفونات‌ها را برای درمان پوکی استخوان توصیه می‌کنند. اگر فرد نتواند درمان را تحمل کند یا سایر داروها اثربخش نباشند، استروژن درمانی می‌تواند مفید باشد.
۴. یائسگی زودرس یا کمبود استروژن
در شرایط یائسگی زودرس بدن استروژن کمتری از حالت یائسگی عادی دارد:
- فرد تخمدان‌های خود را قبل از ۴۵سالگی با جراحی خارج کرده باشد؛
- دوره قاعدگی قبل از ۴۵سالگی متوقف شده باشد (یائسگی زودرس)؛
- عملکرد طبیعی تخمدان‌ها قبل از ۴۰سالگی مختل شده باشد (نارسایی زودرس تخمدان).
در این حالت‌ها، استروژن درمانی می‌تواند خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها را کاهش بدهد، بیماری‌هایی از جمله:
- پوکی استخوان؛
- بیماری قلبی؛
- سکته مغزی؛
- زوال عقل؛
- تغییرات خلقی.
هورمون درمانی یائسگی چه خطراتی دارد؟
در بزرگ‌ترین کارآزمایی بالینی تا به امروز، درمان جایگزینی هورمونی با قرص استروژن‌پروژستین (Prempro) خطر برخی بیماری‌های جدی را افزایش داد، از جمله:
- بیماری قلبی؛
- سکته؛
- لخته‌شدن خون؛
- سرطان پستان.
البته مطالعات بعدی نشان دادند که عوارض هورمون درمانی یائسگی بسته به موارد زیر متفاوت است:
- سن: زنانی که هورمون درمانی یائسگی را در ۶۰سالگی یا بالاتر یا بیش از ۱۰سال پس از شروع یائسگی شروع می‌کنند بیشتر در معرض خطر ابتلا به موارد بالا هستند. اما اگر هورمون درمانی قبل از ۶۰سالگی یا در فاصله کمتری پس از شروع یائسگی شروع شود، به نظر می‌رسد فوایدش بیشتر از خطرات آن باشد.
- نوع هورمون درمانی: خطرات هورمون درمانی بسته به دوز و نوع استروژن و اینکه استروژن به‌تنهایی یا همراه با پروژستین تجویز شود، متفاوت است.
- سابقه پزشکی: سابقه خانوادگی و سابقه پزشکی شخصی شما و احتمال خطر ابتلا به سرطان، بیماری قلبی، سکته، لخته‌شدن خون، بیماری کبد و پوکی استخوان عوامل مهمی هستند که تعیین می‌کنند درمان جایگزینی هورمون برای فرد مناسب است یا خیر. هنگام تصمیم‌گیری برای انجام هورمون درمانی یائسگی، فرد و پزشکش باید همه این خطرات را در نظر بگیرند.
چگونه می‌توانیم خطرات هورمون درمانی را کاهش دهیم؟
۱. انتخاب بهترین روش با توجه به شرایط
استروژن را می‌شود به‌شکل قرص، ژل، کرم واژینال، شیاف یا حلقه مصرف کرد. اگر فرد فقط علائم واژینال مربوط به یائسگی را داشته باشد، استروژن موجود در کرم، قرص یا حلقه واژینال با دوز پایین انتخاب بهتری است تا قرص خوراکی یا چسب پوستی.
۲. به‌حداقل‌رساندن مقدار داروی مصرفی
فرد باید از کمترین دوز مؤثر برای کوتاه‌ترین زمان لازم استفاده کند. اگر فرد کمتر از ۴۵ سال سن دارد، به استروژن کافی برای محافظت در برابر اثرات طولانی‌مدت کمبود استروژن نیاز دارد. اگر علائم یائسگی ثابت و ماندگار باشند و در زندگی فرد اختلال ایجاد کنند، شاید پزشک درمان طولانی‌مدت را توصیه کند.
۳. مراقبت‌های پزشکی منظم
برای غربالگری‌هایی مانند ماموگرافی و معاینه لگنی و اطمینان از بیشتربودن مزایای هورمون درمانی از خطرات آن، فرد باید منظم به پزشک مراجعه کند.
۴. انتخاب سبک زندگی سالم
- گنجاندن فعالیت بدنی و ورزش در برنامه روزانه؛
- رژیم غذایی سالم؛
- سیگار نکشیدن؛
- پرهیز از مصرف الکل؛
- مهار استرس؛
- کنترل منظم کلسترول بالا یا فشار خون بالا.
چه کسانی نباید از هورمون درمانی یائسگی استفاده کنند؟
فردی با شرایط زیر بهتر است از هورمون درمانی اجتناب کند:
- لخته‌شدن خون؛
- سرطان (سینه، رحم، تخمدان)؛
- بیماری قلبی، کبدی یا کیسه صفرا؛
- حمله قلبی؛
- احتمال بارداربودن؛
- سکته؛
- خونریزی واژینال بی‌دلیل.
اگر نتوانیم هورمون درمانی انجام دهیم، باید چه کنیم؟
گرگرفتگی یائسگی را با رویکردهای سبک زندگی سالم هم می‌شود کنترل کرد، مثلا:
- خنک نگه‌داشتن بدن؛
- استفاده کمتر از نوشیدنی‌های کافئین‌دار؛
- پرهیز از الکل؛
- تمرین تنفس آرام یا سایر تکنیک‌های تمدد اعصاب.
چند داروی غیرهورمونی هم وجود دارند که ممکن است سبب تسکین گرگرفتگی شوند. برای ناراحتی‌های واژن مانند خشکی یا مقاربت دردناک، مرطوب‌کننده یا روان‌کننده واژن می‌تواند تسکین‌دهنده باشد.
در نهایت هورمون درمانی یائسگی خوب است یا بد؟
برای تعیین اینکه هورمون درمانی گزینه درمانی مناسبی است یا خیر، باید با پزشک مشورت کرد. وضع سلامتی فرد تعیین می‌کند هورمون درمانی برایش مناسب است یا خیر.
تا به حال هورمون درمانی کرده‌اید؟ اگر تجربه یا نظری در این باره دارید، لطفا آن را از قسمت ارسال دیدگاه با ما و سایر کاربران در میان بگذارید.
