همه چیز درمورد سوء هاضمه

علل بروز سوء هاضمه

ممکن است زنان و مردان در هر سنی دچار سوء هاضمه بشوند. سوء هاضمه مشکل رایجی است. اما برخی چیزها موجب می‌شوند افراد بیشتر در معرض آن قرار بگیرند. این عوامل عبارت‌اند از:

بیماری‌ها

• زخم‌های دستگاه گوارشی؛
• بازگشت اسید به مری؛
• سرطان معده (معمولا این عامل نادر است)؛
• گاستروپارزی یا فلج معده که در آن معده به‌خوبی تخلیه نمی‌شود. این پدیده معمولا در مبتلایان به دیابت اتفاق می‌افتد؛
• عفونت‌های معده؛
• سندروم روده تحریک‌پذیر؛
• بیماری پانکراتیت یا التهاب پانکراس؛
• بیماری تیروئید.

داروها

• آسپرین و بسیاری از مُسکن‌ها؛
• استروژن و قرص‌های ضدبارداری؛
• داروهای استروئیدی؛
• برخی آنتی‌بیوتیک‌ها؛
• داروهای درمان تیروئید.

سبک زندگی

• پُرخوری یا سریع غذاخوردن؛ استرس در هنگام غذاخوردن. همچنین غذاهای چرب نیز موجب تشدید سوء هاضمه می‌شوند؛
• مصرف زیاد نوشیدنی‌های الکلی؛
• سیگار کشیدن؛
• استرس و خستگی.

برخی اوقات افراد برای مدت طولانی از سوء هاضمه رنج می‌برند و مشکل‌شان هیچ ارتباطی به عوامل بالا ندارد. به این سوء هاضمه، «سوء هاضمهٔ عملکردی» گفته می‌شود. این امر تا حدی ناشی از هورمون‌هایی است که به استراحت عضلات دستگاه گوارش کمک می‌کنند. همچنین فشاری که جنین در حین رشد به معدهٔ مادر وارد می‌کند، نیز می‌تواند باعث بروز سوء هاضمهٔ عملکردی بشود.

تشخیص سوء هاضمه

از جایی‌که سوء هاضمه تعریف گسترده‌ای دارد، ارائهٔ جزئیات دقیق از وضعیت‌تان به دکتر بسیار مهم است. به‌طور خاص باید بگویید کجای شکم‌تان درد می‌کند یا اینکه مشکل نفخ دارید یا خیر. در ابتدا پزشک تلاش خواهد کرد تا سایر مشکلاتی را که باعث سوء هاضمه می‌شوند شناسایی بکند. شاید پزشک بخواهد آزمایش خون یا بر روی معده یا روده‌ٔ باریک‌تان، آزمایش پرتو ایکس انجام بدهد. همچنین ممکن است پزشک به‌کمک یک لولهٔ نازک منعطف که به نور و یک دوربین مجهز است، داخل معده‌تان را معاینه بکند. این کار درون‌بینی دستگاه گوارش بالایی (اِندوسکوپی دستگاه گوارش بالایی) نامیده می‌شود.

روند درمان

ممکن است مشکل سو‌ء هاضمه به هیچ درمانی نیاز نداشته باشد. معمولا سوء هاضمه پس از گذشت چند ساعت، خودبه‌خود برطرف می‌شود. اما اگر علائم‌تان بدتر شد، به پزشک اطلاع بدهید.

نوع درمان‌تان به علت بروز سوء هاضمه بستگی دارد. همچنین خودتان نیز می‌توانید با اقداماتی به کاهش علائم‌تان کمک بکنید. این اقدامات عبارت‌اند از:

• در هنگام جویدن غذا، دهان‌تان را باز نکنید یا حرف نزنید یا سریع غذا نخورید. این کار باعث می‌شود هوای بیشتری ببلعید و سوء هاضمه تشدید بشود؛
• به‌جای صرف نوشیدنی در حین غذا، در پایان غذا نوشیدنی بنوشید؛
• آخر شب غذا نخورید؛
• بعد از غذاخوردن استراحت بکنید؛
• از خوردن غذاهای پُرادویه خودداری کنید؛
• در صورت سیگاری بودن آن را ترک کنید؛
• از مصرف نوشیدنی‌های الکلی خودداری کنید.

اگر پس از انجام این کارها وضعیت‌تان بهبودی نداشت، ممکن است پزشک برای‌تان دارو تجویز کند.

چگونه می‌توان از بروز سوء هاضمه پیشگیری کرد؟

بهترین راه برای پیشگیری از سوء هاضمه دوری از غذاها یا کارهایی است که موجب بروز آن می‌شود. به‌عنوان مثال می‌توانید در دفترچه‌ای تمام غذاهایی را که می‌خورید یادداشت کنید تا بفهمید چه غذاهایی موجب تشدید سوء هاضمه‌تان می‌شوند. سایر اقدامات برای پیشگیری از بروز سوء هاضمه عبارت‌اند از:

• خوردن وعده‌های غذایی کوچک تا معده مجبور نشود برای مدت طولانی یا به‌شدت کار بکند؛
• آهسته غذا بخورید؛
• از خوردن غذاهای اسیدی مانند مرکبات و گوجه‌فرنگی خودداری بکنید؛
• کاهش یا قطع مصرف نوشیدنی‌ها و غذاهای محتوی کافئین؛
• اگر استرس محرک‌تان است، با روش‌های مدیریت استرس مانند پس‌خوراند زیستی یا مدیتیشن آن را کنترل بکنید؛
• اگر سیگاری هستید، سیگار را ترک بکنید یا حداقل از سیگارکشیدن دقیقا قبل و بعد از غذا خودداری بکنید. زیرا سیگار موجب تحریک معده می‌شود؛
• مصرف نوشیدنی‌های الکلی را متوقف کنید یا کاهش بدهید؛
• از پوشیدن لباس‌های تنگ خودداری کنید. زیرا ممکن است آنها به معده‌تان فشار بیاورند. این امر می‌تواند موجب برگشت غذای مصرفی‌تان به‌سمت مری بشود؛
• با معدهٔ پُر ورزش نکنید. این کار را قبل از وعدهٔ غذایی یا حداقل یک ساعت پس از غذاخوردن انجام بدهید؛
• بلافاصله پس از غذاخوردن دراز نکشید؛
• آخرین وعدهٔ غذایی‌تان را حداقل ۳ ساعت قبل از رفتن به رختخواب میل بکنید.

تخت‌خواب‌تان را طوری درست بکنید که قسمت سر و قفسهٔ سینه‌تان ۱۵ سانتی‌متر از پای‌تان بالاتر باشد. برای این کار از بالش استفاده نکنید. زیرا با این کار زاویه‌ای ایجاد می‌شود که موجب افزایش فشار بر سرتان شده و سوء هاضمه و سوزش سر دل تشدید می‌شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

ممکن است سوء هاضمه نشانه‌ای از مشکلات جدی دیگر باشد. بنابراین در صورت بروز علائم زیر در اولین فرصت به پزشک مراجعه بکنید:

• استفراغ یا وجود خون در استفراغ. ممکن است خون در استفراغ مانند دانه‌های قهوه دیده بشود؛
• کاهش وزن بدون دلیل؛
• کاهش اشتها؛
• خون در مدفوع؛
• مدفوع سیاه؛
• درد شدید در قسمت بالایی سمت راست شکم؛
• درد در قسمت بالایی یا پایینی سمت راست شکم؛
• احساس ناراحتی حتی زمانی‌که چیزی نخورده‌اید.

حملهٔ قلبی نیز می‌تواند موجب بروز علائمی شبیه به سوء هاضمه بشود. بنابراین اگر علائمی مانند تنگی نفس، عرق، درد در فک، گردن و بازو دارید، به پزشک مراجعه بکنید.