از بین محصولات بهداشتی مربوط به دوران قاعدگی خانمها، کاپ قاعدگی از همه بحثبرانگیزتر است. حقیقت این است که بهدلایل مختلف، تعداد افرادی که از کاپ استفاده میکنند خیلی کمتر از کسانی است که نواربهداشتی را ترجیح میدهند. اگر دوست دارید درباره مزایا و معایب و همچنین درباره شایعات و محدودیتهایی که درباره کاپ قاعدگی وجود دارد بیشتر بدانید، این مطلب برای شماست.
کاپ قاعدگی چیست؟
کاپ قاعدگی نوعی محصول بهداشتی برای دوران قاعدگی است. این کاپ برخلاف تامپون و نواربهداشتی، یکبار مصرف نیست و چندین بار میتوانید از آن استفاده کنید. این فنجان قیفیشکل کوچک، از لاستیک یا سیلیکون ساخته شده است که به آن انعطاف میبخشد و وقتی درون واژن قرار میگیرد، خون ناشی از قاعدگی را جمعآوری میکند.
کاپها بیشتر از هر محصول دیگری میتوانند خون را در خودشان نگه دارند و نسبت به تامپونها و نواربهداشتی، دوستدار اکوسیستم هستند. چون تا مدتها میتوانید از آنها استفاده کنید و نیازی نیست دورشان بریزید.
بسته به میزان خونریزی، کاپ را تا ۱۲ ساعت هم میتوانید نگه دارید.
چطور باید کاپ مناسب را انتخاب کنیم؟
حقیقت این است که استفاده از کاپ به کمی تمرین و صبوری نیاز دارد. آناتومی بدن هر زن با دیگری متفاوت است و بنابراین برای جلوگیری از هر گونه ناراحتی درهنگام استفاده از آن، بهتر است ابتدا با متخصص زنان مشورت کنید. معمولا فرقی ندارد کدام برند را بخرید، اما باید از اندازه مناسب آن برای خودتان مطمئن شوید. بیشتر کاپهای قاعدگی در اندازههای کوچک و بزرگ موجود هستند و باید آنها را براساس آناتومی بدن خودتان و میزان خونریزی در دوران قاعدگی انتخاب کنید. بنابراین برای اینکه بدانید کدام اندازه برایتان مناسب است، این موارد را با پزشکتان بررسی کنید:
- سن؛
- طول دهانه رحم؛
- میزان خونریزی؛
- قدرت ماهیچههای کف لگن؛
- استحکام و انعطافپذیری کاپ انتخابی؛
- ظرفیت کاپ؛
- اینکه قبلا زایمان طبیعی داشتهاید یا نه.
کاپهای کوچکتر برای خانمهای زیر ۳۰ سال که زایمان طبیعی نداشتهاند مناسب است. خانمهای بالاتر از ۳۰ سال و زنانی که زایمان طبیعی انجام دادهاند یا پریودشان شدید است بهتر است از اندازههای بزرگتر آن استفاده کنند.
چطور باید از کاپ استفاده کنیم؟
اگر اولین بار است از کاپ استفاده میکنید، احتمال دارد احساس ناخوشایندی داشته باشید. بهتر است لبه کاپ را با کمی آب یا روانکننده بر پایه آب تر کنید تا روانتر حرکت کند. قراردادن کاپ مرطوب در واژن خیلی راحتتر است. اگر قبلا از تامپون استفاده کرده باشید، قراردادن کاپ برایتان نسبتا آسان خواهد بود.
مراحل زیر را انجام دهید:
- دستهایتان را خوب بشویید؛
- آب یا روانکننده را به لبه کاپ بمالید؛
- کاپ را محکم از وسط تا کنید و آن را در دست بگیرید. دهانه آن به سمت بالا باشد؛
- حالا کاپ را مانند «تامپون بدون اپلیکاتور» درون واژن قرار دهید. این کاپ باید چند سانتیمتر زیر دهانه رحم شما قرار بگیرد؛
- وقتی کاپ در واژن قرار گرفت، آن را بچرخانید. کاپ خودش باز میشود و خون را جمعآوری میکند.
اگر کاپ را درست وارد کرده باشید، اصلا نباید وجود آن را احساس کنید. باید بهراحتی حرکت کنید، بپرید، بنشینید و بایستید، بدون اینکه از بدنتان خارج شود. باید بتوانید همه کارهای روزمرهتان را بهراحتی انجام دهید. اگر نمیتوانید آن را درست قرار دهید، از پزشک کمک بخواهید.
چه زمانی باید آن را خارج کنیم؟
بسته به اینکه خونریزیتان شدید است یا معمولی، از ۶ تا ۱۲ ساعت میتوانید یک کاپ را نگه دارید. مخصوصا شبها راحت خواهید بود.
یادتان باشد همیشه زودتر از ۱۲ ساعت آن را خارج کنید. اگر خونریزی شدیدی دارید مسلما قبل از ۱۲ ساعت پر میشود، بنابراین اجازه ندهید نشت کند. آن را به موقع تعویض کنید.
چطور کاپ را خارج کنیم؟
برای بیرون آوردن کاپ قاعدگی این مراحل را دنبال کنید:
- دستهایتان را کاملا بشویید؛
- انگشتهای اشاره و شستتان را درون واژن قرار دهید، ساقه کاپ را به آرامی بکشید تا به پایه آن برسید؛
- حالا پایه آن را بگیرید و به سمت پایین بکشید تا خارج شود؛
- سپس آن را در توالت تخلیه کنید.
چطور و چرا باید بعد از استفاده از کاپ قاعدگی آن را تمیز و از آن مراقبت کنیم؟
هرگز نباید کاپ قاعدگی را بعد از تخلیهکردن، بلافاصله در واژن قرار دهید. باید آن را بشویید و تمیز کنید، بعد مجددا از آن استفاده کنید. کاپ باید حداقل دو بار در روز خالی شود.
کاپ قاعدگی بادوام است و اگر از آن بهدرستی مراقبت کنید از ۶ ماه تا ۱۰ سال برایتان میماند. اگر مدل یکبارمصرف آن را استفاده میکنید، حتما بعد از خارجکردنش آن را دور بریزید و هرگز مجددا درون واژن قرار ندهید.
مزایای استفاده از کاپ قاعدگی چیست؟
کاپ قاعدگی مزایای زیادی دارد. برای مثال:
- مقرون به صرفه است؛
- ایمنتر از تامپون است؛
- خون بیشتری را نسبت به تامپون یا نوار بهداشتی نگه میدارد؛
- برای محیط زیست بهتر از تامپون یا نوار است؛
- برخی از برندهای آن طوری هستند که حتی اگر با آنها آمیزش جنسی داشته باشید، اصلا احساسشان نمیکنید؛
- استفاده از کاپ با استفاده از آییودی (IUD) تداخل ندارد (هر چند هنوز در این زمینه به تحقیقات بیشتری نیاز است و بهتر است با پزشک صحبت کنید).
مقرونبهصرفه است
کاپ قاعدگی را فقط یک بار میخرید و مدتها از آن استفاده میکنید. برخلاف تامپون یا نوار بهداشتی که باید بهطور مداوم آنها را خریداری کنید و مدام هم قیمتشان بالاتر میرود.
ایمنتر است
ازآنجاکه کاپ قاعدگی بهجای اینکه خون را جذب کند آن را جمع میکند، شما را درمعرض ابتلا به سندرم شوک سمی (TSS) قرار نمیدهد. این سندرم نوعی عفونت باکتریایی نادر است که بهدلیل استفاده از تامپون بروز میکند.
خون بیشتری جذب میکند
کاپ قاعدگی خون بیشتری را در خودش نگه میدارد. تامپون میتواند فقط تا یکششم این مقدار را جذب کند.
دوستدار اکوسیستم است
سالانه چقدر نواربهداشتی یا تامپون دور میریزید؟ درحالیکه کاپ را مدتهای طولانی نگه میدارید و بنابراین زباله زیادی هم به محیط زیست وارد نمیکنید.
برقراری رابطه زناشویی را آسان میکند
بسیاری از افراد با برقراری رابطه زناشویی در دوران پریود مشکل دارند. در این مواقع کاپ یکبار مصرف به کمکتان میآید. میتوانید بگذارید این کاپ سرجایش بماند، بدون اینکه همسرتان آن را احساس کند یا نگران نشت خون باشید.
کاپ قاعدگی ظاهرا آییودی را از بین نمیبرد
بسیاری از شرکتها ادعا میکنند که کاپ قاعدگی آییودی را از بین میبرد، اما یک تحقیق معتبر در سال ۲۰۱۲ به این نتیجه رسید که این باور نادرست است. بااینحال، اگر نگران این موضوع هستید، درصورتیکه آییودی دارید، قبل از استفاده از کاپ با پزشکتان مشورت کنید که خیالتان را راحت کند.
تمیزتر است
با استفاده از کاپ بههیچعنوان بوی خون نخواهید داد و احتمال نشت از آن خیلی کم است.
استفاده از کاپ قاعدگی چه معایبی دارد؟
کاپ مانند هر محصول دیگری معایب هم دارد. برای مثال:
- احتمال کثیفشدن اطراف وجود دارد؛
- ممکن است واردکردن یا برداشتن آن مشکل باشد؛
- شاید نتوانید بهراحتی اندازه مناسب خودتان را پیدا کنید؛
- ممکن است در برخی افراد واکنش آلرژیک ایجاد کند؛
- احتمال دارد در برخی افراد باعث تحریک واژن شود.
احتمال کثیفشدن اطراف وجود دارد
هنگام برداشتن کاپ قاعدگی ممکن است نتوانید آن را بهدرستی خارج کنید و محیط را کثیف کنید یا نتوانید نگهش دارید و روی لباستان بریزد. ممکن است در مکان یا موقعیتی باشید که نتوانید آن را عوض کنید، در چنین شرایطی احتمال دارد سرریز شود و لباستان کثیف شود.
استفاده از آن کمی دشوار است
وارد و خارجکردن کاپ به تمرین نیاز دارد. ممکن است بهاندازه کافی آن را تا نکرده باشید و بهسختی وارد واژن شود. وقتی هم که آن را خارج میکنید ممکن است گرفتن پایه آن برایتان سخت باشد.
ممکن است اندازه مناسب خودتان را پیدا نکنید
اینطور نیست که هر کاپ قاعدگی برای همه مناسب باشد، بنابراین ممکن است مجبور شوید چندین برند و اندازه را امتحان کنید تا اندازه مناسب دستتان بیاید.
شاید به آن حساسیت پیدا کنید
احتمال دارد به مواد اولیه کاپ حساسیت داشته باشید. کاپ قاعدگی را از مواد بدون لاتکس تولید میکنند و به همین دلیل برای افرادی که به لاتکس حساسیت دارند خوب است، اما برخی افراد هم ممکن است به سیلیکون یا لاستیک آلرژی داشته باشند.
ممکن است باعث تحریک واژن شود
اگر کاپ را بهدرستی تمیز نکنید و سرسری از آن مراقبت کنید، ممکن است واژن را تحریک کند. اگر آن را بدون روانکردن وارد کنید، ممکن است باعث ناراحتیتان شود. بااینحال مراقبت درست از آن و استفاده صحیح، برخلاف نوار یا تامپون که باعث خشکی و تحریک واژن میشوند، مشکلی برایتان ایجاد نخواهد کرد.
احتمال عفونت وجود دارد
بعد از استفاده از کاپ باید آن را خوب با آب و صابون بشویید و خشکش کنید. از مدل یکبارمصرف آن هرگز دوباره استفاده نکنید. بعد از استفاده از آن دستهایتان را بشویید. اگر اینها را رعایت کنید عفونتی در کار نخواهد بود.
سؤالات رایج و نگرانیهای متداول درباره کاپ قاعدگی
بسیاری از افراد درباره استفاده از کاپ قاعدگی نگرانیهایی دارند و این کاملا طبیعی است. در ادامه به برخی از رایجترین آنها پاسخ دادهایم.
۱. آیا کسی هست که نباید از کاپ قاعدگی استفاده کند؟
با اینکه هیچ دستورالعمل رسمیای درباره آن وجود ندارد و بیشتر تولیدکنندگان کاپ آن را برای هر سن و هر اندامی توصیه میکنند، ممکن است کاپ قاعدگی گزینه مناسبی برای همه نباشد.
اگر شرایط زیر را دارید، بهتر است قبل از استفاده از کاپ قاعدگی با پزشک مشورت کنید:
- واژینسموس؛ نوعی اختلال که سبب انقباض واژن میشود و به همین دلیل ورود کاپ را دردناک میکند؛
- فیبروم رحم، که ممکن است باعث پریود شدید و دردهای ناحیه لگن شود؛
- اندومتریوز که ممکن است به نفوذ دردناک کاپ منجر شود؛
- تغییرات در موقعیت رحم که ممکن است بر جاگذاری مناسب کاپ تأثیر بگذارد.
این بدان معنا نیست که استفاده از کاپ قاعدگی برای این افراد ممنوع است. فقط این افراد ممکن است در هنگام استفاده از آن درد و ناراحتی داشته باشند. پزشک میتواند به شما بگوید که چطور میتوانید استفاده از کاپ را برای خودتان راحت کنید یا اینکه محصول مناسبی را انتخاب کنید.
نکته مهم: در هر شرایطی اگر بعد از قراردادن کاپ درد احساس میکنید یا نمیتوانید آن را وارد کنید، بهزور این کار را انجام ندهید. فراموش نکنید در چنین شرایطی پزشک زنان باید شما را معاینه کند. بسته به آناتومی واژن، برخی از زنان ممکن است اصلا نتوانند از کاپ استفاده کنند.
۲. آیا ممکن است کاپ در بدنم گم شود یا دستم به آن نرسد؟
یکی دیگر از نگرانیهای بسیاری از افراد این است که کاپ در بدنشان بالا برود و نتوانند آن را خارج کنند. چه در خواب و چه در بیداری، محال است کاپ در بدنتان گم شود. مجرای واژن لولهای عضلانی و الاستیک است و فقط حدود ۳ تا ۴ اینچ (۷٫۵ تا ۱۰ سانتیمتر) طول دارد تا به دهانه رحم برسد، بنابراین کاپ نمیتواند کل این مسیر را طی کند و وارد رحم شود. از سوی دیگر این مجرا به هیچ بخش دیگری از بدن متصل نیست که کاپ با حرکتکردن به جاهای دیگری از بدن وارد شود یا بهاصطلاح گم شود.
ولی گاهی صبحها برداشتن کاپ دشوار میشود. دلیلش چیست؟
بااینحال ممکن است گاهی صبحها بعد از بیدارشدن که برای تعویض کاپ اقدام میکنید، دستتان به آن نرسد. اصلا وحشت نکنید و نگران نباشید. عضلات واژن کاپ را در جای خودشان نگه میدارند. گاهی این عضلات در هنگام خواب کمی شل میشوند و به همین دلیل کاپ کمی جابهجا میشود. برای پایینآوردن آن کافی است یک نفس عمیق بکشید و عضلات کف لگن را شل کنید. دوباره نفس عمیق بکشید و خودتان را شل کنید، درست مانند ادرارکردن که ابتدا خودتان را نگه میدارید و بعد آزاد میکنید. به همین شیوه آرامش خودتان را حفظ کنید.
پس از قرارگرفتن در وضعیت راحت و نشستن یا چمباتمهزدن روی توالت (بسته به نوع توالت)، با عضلات شکم یا لگن بهسمت پایین کمی فشار بیاورید، طوری که درهنگام اجابت مزاج عمل میکنید. بعد انگشت شست و اشاره را به آرامی وارد واژن کنید تا به ساقه کاپ دست یابید.
برای برداشتن کاپ، ساقه را به آرامی بکشید تا جایی که بدنه کاپ به دستتان برسد و هوا آزاد شود. کمی کاپ را فشار دهید، آن را از یک طرف به سمت دیگر حرکت بدهید و از پهلو کمی به آن زاویه بدهید تا آزاد شود. مراقب باشید دهانه آن زیاد کج نشود و ایستاده بماند تا محتویاتش نریزد. وقتی کامل بیرون آوردید آن را درون توالت تخلیه کنید.
۳. چطور باید از آن نگهداری کنم؟
کاپ را باید همواره تمیز نگه دارید. در دوران پریود، هربار که آن را تعویض میکنید، قبل از جاگذاری مجدد آن باید آن را با آب و صابون بشویید و بعد دوباره استفاده کنید. اما اگر بیرون از منزل بودید و به آب و صابون دسترسی نداشتید، چه؟ در چنین شرایطی یا از نوار بهداشتی استفاده کنید یا یک کاپ اضافی تمیز و یک کیسه فریزر با خودتان داشته باشید، وقتی کاپ را خارج کردید آن را داخل کیسه بگذارید و کاپ تمیز را جاگذاری کنید. کاپ قبلی را به منزل ببرید و سرفرصت آن را با آب و صابون بشویید.
وقتی هم پریودتان تمام شد، کاپها را خوب بشویید و خشک کنید و تا دوره بعد در مکانی تمیز و خشک نگه دارید.
۴. آیا میتوانم با وجود کاپ رابطه جنسی داشته باشم؟
بسیاری از خانمها در دوران پریود مشکلی با داشتن رابطه جنسی ندارند. اگر شما هم از این دسته هستید، یادتان باشد با وجود کاپی که قابلمصرفمجدد است نباید رابطه جنسی داشته باشید. اگر میخواهید از کاپ درحین رابطه استفاده کنید، حتما از نوع یکبارمصرف آن استفاده کنید.
نکته مهم: البته هنوز متخصصان بر سر این موضوع که آیا میتوان با وجود کاپ رابطه جنسی برقرار کرد به توافق نرسیدهاند. برخی از متخصصان میگویند حتی نوع یکبارمصرف آن را هم نباید در هنگام برقراری رابطه جنسی استفاده کرد، اما برخی دیگر موافق نیستند و میگویند نوع یکبارمصرف آن ایراد ندارد.
۵. چرا برخی افراد با وجود اینکه کاپ هنوز پر نشده است نشت خون دارند؟
عضلات واژن برخی افراد در هنگام خواب بیشتر از دیگران شل میشود و به همین دلیل ممکن است با نشت خون مواجه شوند. در زمان بیداری هم ممکن است کاپ را بهخوبی جاسازی نکرده باشند. اگر واقعا استفاده از کاپ برایتان راحت نیست و هر بار نشت خون دارید، بهتر است از نواربهداشتی استفاده کنید.
۶. و اما میرسیم به یک پرسش مهم: آیا دختران باکره میتوانند از کاپ قاعدگی استفاده کنند؟
بله. با شروع پریود در هر سنی چه باکره باشید یا نه، میتوانید از کاپ استفاده کنید. تنها مشکل آن این است که دختران در سنین پایینتر ممکن است نتوانند بهراحتی از کاپ استفاده کنند و اذیت شوند. همانطور که گفتیم، جاسازی درست کاپ به تمرین نیاز دارد. به همین دلیل دختران کمسنوسال که از آناتومی بدنشان آگاهی کافی ندارند، بهتر است تا چند سال بعد از شروع پریود از نواربهداشتی استفاده کنند که خیلی راحتتر است.
بهطورکلی ورود کاپ به واژن دختران جوان و باکره که نسبت به زنان مسنتر عضلات سفتتری دارد، دشوارتر است. از سوی دیگر ورودی واژن نسبت به سایر بخشهای آن هم کوچکتر است و هم سفتتر. به همین دلیل باید بهتدریج با کاپ تطبیق پیدا کند. بنابراین افراد باکره باید از نوع کوچکتر کاپ استفاده کنند.
پرده بکارت؛ یکی از بزرگترین دغدغههای سر راه استفاده از کاپ
در این قسمت درباره یکی از بزرگترین دغدغههایی که بسیاری از افراد برای استفاده از کاپ قاعدگی دارند صحبت میکنیم. بسیاری از افراد میپرسند آیا کاپ بکارت را از بین میبرد؟ برای پاسخ به این سؤال ابتدا باید ببینیم تعریف بکارت چیست.
تا زمانی که رابطه جنسی نفوذی نداشتهاید باکره هستید، حتی اگر پرده بکارت نداشته باشید.
بکارت بر اساس استانداردهای پزشکی تعریف دیگری دارد و هیچ ارتباطی با سالمبودن یا نبودن این پرده ندارد. برخی دختران از همان بدو تولد پرده بکارت ندارند.
پس پرده بکارت چیست؟
پرده بکارت (Hymen) یک قطعه بافت کاملا نازک است که بهطورکامل یا جزئی واژن را میپوشاند. این بافت بهمرور زمان و بهطور طبیعی با گذراندن دوره بلوغ از بین میرود. ورزش، دوچرخهسواری، خودارضایی، معاینات پزشکی، استفاده از تامپون و کاپ و هزار و یک دلیل دیگر ممکن است این پرده را خدشهدار کنند. حتی برخی افراد ممکن است بدون این پرده متولد شوند.
این یک باور کاملا نادرست است که پرده بکارت فقط با اولین رابطه جنسی پاره میشود و بنابراین اگر دختری این پرده را ندارد، حتما با مردی رابطه جنسی داشته است.
اگر این پرده مانند یک سد روی واژن را پوشانده است، پس دختران باکره چطور پریود میشوند؟ مگر راه دیگری جز واژن برای خروج خون وجود دارد؟ اتفاقا شروع پریود بهمعنای آن است که این پرده (درصورت وجود) یا سوراخ شده و یا کاملا از بین رفته است.
بنابراین اینکه تا حالا رابطه جنسی نفوذی نداشتهاید، به این معناست که باکره هستید، اما هرگز بهمعنای آن نیست که حتما پرده بکارتتان هم سالم است!
حالا به سؤال اصلی برگردیم: آیا کاپ بکارت را از بین میبرد؟
خیر. واژن بهشکل کاملا خارقالعادهای در بدن زن طراحی شده است. عضلات آن قادرند تاحدزیادی کشیده شوند و بهحالت اولیه بازگردند، درست مانند یک نوار لاستیکی. بنابراین چیزی در اندازه کاپ یا تامپون نمیتواند باکرهبودن دختر را از او بگیرد. فقط ممکن است پردهای را که همین حالا هم سوراخشده یا از بین رفته است، بیشتر از بین ببرد.
کلام آخر؛ آرامش شما از همه چیز مهمتر است
با همه این تفاسیر، فراموش نکنید که نگرانی و تنش، عضلات واژن را بهشدت سفت میکند. به همین دلیل قادر نخواهید بود بهراحتی از کاپ استفاده کنید. مخصوصا برخی از زنان پرده بکارت فوقالعاده ضخیمی دارند و در برخی دیگر این پرده دهانه واژن را کاملا مسدود کرده است. بنابراین بهزور این کار را انجام ندهید. اگر کاپ را بهخوبی تا کنید میتوانید آن را از کنار پرده عبور دهید. برای خارجکردن آن هم خیلی آرام و با حوصله عمل کنید. بعد از چندبار تمرین برایتان راحت میشود. اگر به هر دلیلی نشد، اصرار به انجام آن نداشته باشید و ابتدا با پزشک مشورت کنید. آنچه اهمیت دارد صرفا آرامش و راحتی شما در دوران پریود است.
معمولا پزشکان توصیه میکنند دخترانی که تازه پریود را شروع کردهاند تا چندسال اول از نواربهداشتی استفاده کنند. دلیلش این است که خود پریودشدن احتمالا ذهن دختران را درگیر میکند و بسیاری از آنها حتی تا سالها بعد با آن وفق پیدا نمیکنند. بنابراین اگر با گذاشتن کاپ هم به مشکل بربخورند، ناراحتی و استرسشان بیشتر میشود و این روی بهداشت روانی دختر تأثیر میگذارد.
شما کدام یک را ترجیح میدهید؟ کاپ، نوار یا تامپون؟ لطفا دلایلتان را برای ما در دیدگاهها بنویسید.