پارچه لینن یکی از کاربردی‌ترین پارچه‌هایی است که روزمره از آن استفاده می‌کنیم و شاید به همین دلیل است که بسیاری از ما چیز زیادی از آن نمی‌دانیم. در این مطلب درباره پارچه لینن، تاریخچه آن، کاربردها، مزایا و معایبی که دارد صحبت می‌کنیم.
پارچه لینن چیست؟
پارچه لینن پارچه‌ای محکم ولی سبک است که از الیاف گیاه کتان درست شده است. نام لینن را از کلمه لاتین لینوم یوسیتاتیسموم (linum usitatissimum) گرفته‌اند. کلمه لینن با کلمه خط یا لاین ارتباط دارد چون تارهای این پارچه به خط مستقیم بافته می‌شوند. الیاف لینن از قدیمی‌ترین الیاف شناخته‌شده به شمار می‌رود.
لینن چه کاربردهایی دارد؟
لینن پارچه‌ای طبیعی، نرم و لطیف اما درعین‌حال باکیفیت و بادوام است. به همین دلیل می‌توان آن را تقریبا برای هر چیزی استفاده کرد، از لباس‌ها و مانتوهای تابستانی گرفته تا حوله‌های جاذب آب که برای خشک‌کردن ظروف کاربرد دارند. همچنین از این پارچه برای دوختن پرده، رومیزی، بالش، طناب و نظایر آنها استفاده می‌شود. به‌دلیل خاصیت ضدباکتری که دارد، قرن‌هاست که در تهیه باند پانسمان از آن استفاده می‌کنند.
یک کاربرد جالب: از مخلوط لینن با پنبه ماده‌ای محکم و کاغذمانند تولید می‌شود که از آن برای تولید اسکناس دلار استفاده می‌کنند.
تاریخچه‌ای مختصر از پارچه لینن
استفاده از پارچه لینن به بین‌النهرین باستانی برمی‌گردد. در آن زمان از لینن به‌عنوان کفن و یا برای پیچیدن دور مومیایی‌ها استفاده می‌کردند. لینن هنوز هم در مقبره‌های مصریان باستان وجود دارد و جالب اینجاست که تقریبا دست‌نخورده مانده است! این امر نشان از دوام بالای این پارچه دارد که به حفظ این گنجینه‌های باستانی کمک کرده است.
مصریان باستان اولین کسانی بودند که تولید انبوه این پارچه را آغاز کردند. در آن زمان منسوجات به‌عنوان پول در بین ثروتمندان مصر معامله می‌شد.
لینن در فرهنگ انسان هم ریشه دوانده است، آن‌چنان که در کتاب مقدس ارجاعاتی به آن داده‌اند. در عهد عتیق آمده است افرادی که جزو روحانیون نیستند، نباید از ترکیب الیاف لینن و پشم استفاده کنند. این در حالی است که در عهد جدید از فرشتگانی سخن به میان آمده است که پارچه بالاپوش آنها از لینن است.
لیننِ کدام کشورها باکیفیت‌تر است؟
فرانسه و بلژیک از دیرباز بهترین محیط‌های رشد گیاه کتان بوده‌اند. اگرچه این گیاه در کشورهای دیگری مانند چین، کانادا، ایتالیا و تونس هم به‌خوبی رشد می‌کند. این گیاهان به سراسر جهان صادر می‌شوند تا در کشورهای دیگر هم با آنها پارچه کتانی یا لینن تهیه کنند.
کارخانه‌های بافندگی اروپا مخصوصا ایتالیا، با کیفیت‌ترین پارچه‌های لینن را تولید می‌کنند. لینن اروپایی به دوام آن و نرم‌بودنش مشهور است. مانند بسیاری دیگر از پارچه‌ها، عمده تولید پارچه در سال‌های اخیر از اروپا به آسیا به‌ویژه چین منتقل شده است. چین بزرگترین صادرکننده پارچه لینن است و بزرگترین کارخانه تولید لینن در جهان هاربین نام دارد.
پارچه لینن را چطور تهیه می‌کنند؟
لینن از الیاف گیاه کتان به دست می‌آید. فرایند تهیه این پارچه در چند مرحله انجام می‌شود:
مرحله اول؛ استخراج الیاف کتان
برای استخراج الیاف این گیاه آن را می‌برند یا از زمین بیرون می‌کشند. روش دوم بهتر است زیرا هم الیاف ظریف‌تری تولید می‌شود و هم بیشترین طول الیاف حفظ خواهد شد.
مرحله دوم؛ پاک‌سازی
در این مرحله باید الیاف گیاه کتان را از دانه، پوسته و سایر مواد زاید آن پاک‌سازی کرد. برای این کار گیاه را در مزرعه رها می‌کنند تا بخشی از آن تجزیه شود. سپس با استفاده از دستگاه مخصوص آن را غربال‌گری می‌کنند (کاری که در گذشته با دست انجام می‌شد. شاید دیده باشید که چطور با چنگک گیاهان را به هوا می‌ریختند تا وزش باد بخش‌های زاید گیاه را جدا کند).
مرحله سوم؛ ذخیره‌سازی
الیاف استخراج‌شده برای چندماه در داخل انبار ذخیره می‌شوند تا نرم‌تر شوند.
مرحله چهارم؛ شانه‌زدن و جدا کردن الیاف کوتاه و بلند
پس از نرم‌شدن الیاف کتان، آن را شانه می‌زنند و می‌خیسانند تا آلودگی و ناخالصی‌ها جدا شوند و الیاف کوتاه و بلند را بتوان از هم جدا کرد. بلندترین الیاف به بیش از ۲۰ سانتی‌متر می‌رسد.
مرحله پنجم؛ ریسیدن الیاف و تهیه نخ
الیاف بلند را پیچ داده و همان‌طور که مرطوب هستند آنها را می‌ریسند تا نخ نرم‌تر شود. این الیاف بلندتر برای مواردی مانند ملحفه و لباس استفاده می‌شوند.
الیاف کوتاه‌تر را خشک می‌کنند و می‌تابانند. این نخ بسیار محکم‌تر است و پارچه لینن تهیه‌شده از آن هم به‌همان‌اندازه محکم است. این پارچه‌ها را بیشتر برای تودوزی ماشین و نظایر آن استفاده می‌کنند.
مرحله ششم؛ تهیه پارچه
در این مرحله نخ‌های به دست آمده را به‌صورت پارچه می‌بافند.
خیلی‌ها لینن را با پنبه مقایسه می‌کنند، اما فرایند تولید لینن زمان‌بر و پرهزینه‌تر از پنبه است، زیرا بافتن الیاف کتان دشوارتر است. درست است که برخی از مراحل تهیه این پارچه با دستگاه انجام می‌شود، اما باز هم کارهای زیادی هست که باید آنها را با دست انجام دهند. به همین دلیل است که لینن از پنبه گران‌تر است.
چه لباس‌هایی می‌توان با لینن دوخت؟
لباس‌های زیادی می‌توان از پارچه لینن دوخت که از آن جمله می‌توان به مانتوها و پیراهن‌های بهاری و تابستانی، پیراهن مردانه و بلوز زنانه اشاره کرد. این لباس‌ها هر چه گشادتر باشند احساس راحتی بیشتری خواهید داشت.
مانتوی لینن
پیراهن مردانه لینن
پیراهن بلند زنانه لینن
پارچه لینن چه مزایایی دارد؟
پارچه لینن مزایای زیادی دارد و به همین دلیل کاربردهای آن در زندگی روزمره ما بسیار زیاد است. بیایید با هم برخی از این مزایا را ببینیم:
- بافت پارچه لینن دو تا سه برابر قوی‌تر از پنبه است و با سرعت بسیار بیشتری خشک می‌شود.
- به‌دلیل خاصیت متخلخل بودن می‌تواند گرما و رطوبت را رد و بدل کند و به همین دلیل پارچه‌ای محبوب در تابستان برای لباس و ملافه است.
- الیاف طبیعی رنگ‌ها را بهتر در خودشان نگه می‌دارند و به همین دلیل لینن در هر رنگی که بتوانید تصور کنید پیدا می‌شود.
- لینن به‌شکل طبیعی ضدباکتری است و به‌دلیل همین ویژگی، قرن‌هاست که برای باند پانسمان کاربرد دارد.
- لینن به‌طرزی باورنکردنی آب را جذب می‌کند. به همین دلیل است که این پارچه برای درست‌کردن حوله و دستمال آشپزخانه عالی است.
- این پارچه سبک و قابل‌تنفس است و هوا از طریق آن به‌راحتی عبور می‌کند. به همین دلیل برای لباس‌های تابستانی پارچه‌ای مناسب به شمار می‌رود.
- پارچه لینن بسیار نرم و صاف است و با شستشو نرم‌تر هم می‌شود.
- لینن به‌طورکلی با محیط زیست سازگار است. دلیلش این است که به اندازه سایر پارچه‌ها در فرایند تولید آن از آب و مواد شیمیایی استفاده نمی‌کنند.
- پارچه لینن به‌طور طبیعی ضدحساسیت است.
آیا پارچه لینن معایبی هم دارد؟
بله. اما پارچه لینن واقعا عجیب و جالب است. به این دلیل که حتی معایب آن در برخی موارد حُسن به شمار می‌روند. بیایید بیشتر درباره آنها بدانیم:
- یکی از بدترین ویژگی‌های لینن چروک‌شدن آن است. این پارچه خیلی سریع چروک می‌شود، مخصوصا اگر مرطوب باشد. بااین‌حال این ویژگی فقط در لباس ناخوشایند است. برای مثال اگر به‌عنوان دستمال از آن استفاده کنید و بخواهید چیزی را پاک کنید، از اینکه چروک می‌شود و در دستتان به‌خوبی جا می‌گیرد خوشحال خواهید شد.
- دومین مشکل لینن که باز هم نمی‌توان آن را کاملا بد دانست، الاستیک نبودن آن است. بدیِ آن این است که چون خاصیت کشسانی ندارد کمی در هنگام پوشیدن لباس‌های تهیه‌شده از لینن با مشکل مواجه می‌شویم. خوبیِ آن این است که به‌دلیل همین کشی‌نبودن، شکل خودش را به‌خوبی حفظ می‌کند و در اثر سایش و شستشوی مکرر تغییر سایز نمی‌دهد.
- سومین عیب آن این است که پارچه‌ای نسبتا گران‌تر از پنبه است و این هم دلیلی منطقی دارد. روند تولید این پارچه طولانی است و هنوز هم بخش‌هایی از آن با دست انجام می‌شود.
نحوه مراقبت از پارچه لینن و لباس‌های تهیه‌شده از آن
پارچه لینن به‌طورکلی نرم و جاذب است. بنابراین با مراقبت درست از آن، بعد از هر بار شستشو نرم‌تر شده و خاصیت جذب آن هم بیشتر می‌شود.
۱. شستن: لینن نیازی به خشک‌شویی ندارد. می‌توانید آن را با دست یا در ماشین لباسشویی بشویید.
۲. خشک‌کردن: می‌توانید آن را در خشک‌کن بگذارید اما حتما با گرمای کم این کار را انجام دهید. البته پیشنهاد ما این است که بعد از شستن آن را نچلانید و فقط کمی آبش را بگیرید. سپس آن را آویزان کنید تا خودش خشک شود.
۳. اتو کشیدن: اگر می‌خواهید لینن را اتو بکشید، حتما از درجه گرمای زیاد و بخار استفاده کنید.
بسیاری افراد به‌دلیل حساسیت به لباس‌های تهیه‌شده از الیاف مصنوعی، به‌دنبال لباس‌های لینن خالص می‌گردند. بااین‌حال گاهی تشخیص این پارچه مخصوصا اگر به‌صورت ترکیبی استفاده شده باشد دشوار است. آیا روشی را می‌شناسید که بتوان لباس‌های لینن خالص را تشخیص داد؟
