یکی از ترندهای محبوب لباس جین که سال‌هاست از مد نرفته است جین زاپ‌دار است. همان مدل‌هایی که پدرومادرهای ما به آنها می‌گویند پاره‌پوره! در این مطلب درباره لباس‌های جین زاپ‌دار و اینکه چطور محبوب شدند صحبت خواهیم کرد.
تاریخچه لباس جین زاپ‌دار
به‌طورکلی لباس و شلوار جین از متنوع‌ترین انواع لباس است و هم بین خانم‌ها و هم بین آقایان به‌شدت محبوب است. به جز عده‌ای از افراد که به‌هیچ‌عنوان جین نمی‌پوشند، بقیه افراد حتما یک‌دست جین در کمد لباسشان دارند. دلیلش هم واضح است، لباس جین راحت است، با هر لباس دیگر و هر کفشی به‌راحتی ست می‌شود و همه‌جا هم می‌توانید آن را بپوشید. فقط در محیط‌های خیلی رسمی پوشیدن آن خوبیت ندارد، وگرنه محدودیت دیگری برای آن سراغ نداریم.
لباس جین در ابتدا لباسی همه‌کاره بود که بیشتر برای کارگران کاربرد داشت، به این دلیل که خیلی راحت بود و به سادگی می‌شد با آن کار کرد و نگرانی از شکافتن درزهای آن وجود نداشت. در آن سال‌ها افراد عادی جین نمی‌پوشیدند و آن را لباس کار می‌دانستند، اما از دهه ۱۹۳۰ این لباس از انحصار کارگران بیرون آمد. دیگر هر کسی با هر موقعیتی جین می‌پوشید و با آن احساس راحتی و خوش‌تیپی می‌کرد. بااین‌حال از دهه ۱۹۶۰ بود که لباس‌های جین زاپ‌دار که پارگی یا ساییدگی داشتند موردتوجه قرار گرفتند. البته هنوز محبوبیت چندانی نداشتند و حداقل ۲۰ سال طول کشید تا جا بیفتند. دلیلش این بود که افراد ترجیح می‌دادند لباس‌هایشان بادوام و تروتمیز باشد.
اولین پارگی‌ها در شلوار جین در قسمت زیر زانو ایجاد می‌شد. این کار باعث می‌شد نشستن و برخاستن و کارکردن با این شلوار راحت باشد. مدتی بعد پارگی‌ها کمی بزرگ‌تر شدند که کل زانو را نمایان می‌کردند. در نهایت پارگی‌ها در قسمت‌های دیگر ازجمله ران ایجاد شدند. بعد از آن لباس‌های جین زاپ‌دار از پیراهن تا شلوارک و دامن کوتاه هم مد شدند.
لباس جین زاپ‌دار؛ نمادی از عصیان
در آن سال‌ها پوشیدن لباس‌های پاره‌شده نمادی از شورش بود و ترندشدن آن پیشرفتی بزرگ برای جامعه‌ای بود که در آستانه رسیدن به یک دهه پر از تغییرات قرار داشت. با آغاز دهه نود میلادی استقبال از جین زاپ‌دار افزایش یافت و به مد واقعی تبدیل شد.
با ورود به سال ۲۰۰۰ جین زاپ‌دار از مد افتاد و جای خود را به مد دیگری داد. اما مد نوعی چرخه است و طولی نمی‌کشد که دوباره برمی‌گردد. بنابراین با تغییرات کوچکی دوباره این نوع جین‌ها مد شدند. بسیاری از طراحان با سنگ‌های تزئینی، گلدوزی و نظایر آنها به این شلوارها و لباس‌ها حالت سفارشی دادند. البته همه این تغییرات کاملا خفیف بودند و محتاطانه صورت گرفتند.
در دهه ۱۹۷۰، جانی روتن (Johnny Rotten) معروف به پدر پانک انگلیسی، به ایجاد یک جنبش ضدفرهنگی کمک کرد. این جنبش مخالف رفتارهای محافظه‌کارانه و محدودکننده مارگارت تاچر انگلیسی بود. اولین پانک‌ها به‌شدت در مد تأثیرگذار بودند و جین راحت و پاره‌پوره یکی از علایق آنها بود. به همین دلیل این جین‌ها به نمادی از ساختارشکنی دربرابر ایدئولوژی محافظه‌کارانه انگلیس تبدیل شدند.
در اواخر همین دهه، جوانان آمریکای شمالی که میل به شورش داشتند با تقلید از پانک انگلیسی، از این سبک الگوبرداری کردند و به جین زاپ‌دار علاقه‌مند شدند. از ایگی پاپ گرفته تا کورت کوبین در اوایل دهه ۱۹۹۰، با پوشیدن این نوع لباس‌ها، محبوبیت آن را برای وفاداری به ذهنیت جهانی پانک حفظ کردند.
نحوه تولید جین زاپ‌دار
جین زاپ‌دار را با دو روش تهیه می‌کنند: دستی و با لیزر.
معمولا طراحان برتر مدل اول را ترجیح می‌دهند. مدل دوم ارزان‌تر است، زیرا هم راحت‌تر انجام می‌شود و هم زمان‌بر نیست.
در روش لیزری، جین را به‌صورت عمودی در برابر یک پس‌زمینه فلزی محکم می‌کنند و لیزر به‌سمت جین نشانه می‌گیرد. سپس مطابق الگویی که در نرم‌افزار آن برنامه‌ریزی شده است پارچه را به‌روش سوزاندن زاپ‌دار می‌کند. این دستگاه بسیار دقیق است و الگوهای بسیار پیچیده را هم می‌تواند به‌راحتی ایجاد کند. فقط یک دقیقه طول می‌کشد تا هر لباس تمام شود.
برندهای ریپلی (Replay)، هوگوباس و جک اند جونز (Jack & Jones) از این شیوه استفاده می‌کنند.
در روش دستی که برندهای معروفی مانند Levi’s و Abercrombie & Fitch از آن استفاده می‌کنند، خیلی پیچیده‌تر است. این فرایند ممکن است چندین ساعت طول بکشد.
در این روش، ابتدا طرح موردنظر را با گچ یا هر چیزی که برای نشانه‌گذاری مناسب باشد روی پارچه جین طراحی می‌کنند و سپس با قیچی‌های بزرگی که لبه آن زیاد تیز نیست برش می‌دهند (تیز نبودن لبه‌ها باعث می‌شود پارگی طبیعی به نظر برسد).
برای زیباتر شدن لباس، از ابزار حکاکی درمل که شبیه یک مته است و به تکه‌ای کاغذ سنباده دایره‌ای مجهز است استفاده می‌کنند که می‌چرخد و به‌تدریج سوراخ را ایجاد می‌کند. در آخر، نخ‌ها را ریش‌ریش می‌کنند که جین را زیباتر خواهد کرد.
نکات خرید جین زاپ‌دار
اگر از این نوع جین خوشتان می‌آید این نکات می‌تواند در خرید آن به شما کمک کند:
میزان پارگی را انتخاب کنید
دوست دارید پارگی جین زاپ دار تا چه اندازه باشد؟ آیا برایتان فرق می‌کند که دست یا پایتان مشخص شود یا نه؟
به‌عنوان یک قاعده کلی، هر چه اندازه لباس کوچک‌تر باشد، پارگی آن هم باید کمتر باشد. مثلا شلوارک یا دامن کوتاه جین بهتر است پارگی کمتری داشته باشند تا شلوار کامل. همچنین شلوار دم‌پا گشاد می‌تواند پارگی‌های بیشتری نسبت به شلوار کوتاه و لوله‌ای داشته باشد.
انواع پارگی یا ساییدگی
معمولا پارگی چند نوع است. اگر سوراخ باشد که کاملا پارچه را می‌برند و قسمت بریده‌شده را برمی‌دارند. در این حالت پوست کاملا نمایان است. نوع دیگر بریدگی‌های باریکی است که در آن نخ‌ها را ریش‌ریش می‌کنند و نخ‌ها باعث می‌شوند تا حدودی بدن پوشیده بماند. نوع دیگر خراش یا ساییدگی است که در آن پارچه را نمی‌برند و فقط پارچه را زخمی می‌کنند.
محل پارگی را بررسی کنید
لباس جین باید در قسمت‌های خاصی پارگی یا ساییدگی داشته باشد. مثلا اگر پارگی به‌شکل سوراخ بزرگی است که پوستتان را مشخص می‌کند، بهتر است روی جیب پشت یا جیب روی سینه یا به قسمت‌های بالای ران نزدیک نباشد. اگر پارگی ریش‌ریش است و نخ‌ها باعث می‌شوند پوستتان خیلی کم نمایان باشد، بهترین محل برای ایجاد آن روی ران، زیر زانو، روی آرنج و نظایر آن است. سوراخ‌هایی که روی زانو یا آرنج هستند با خم‌کردن دست‌ها، پاها یا نشستن، ممکن است خیلی سریع بزرگ شوند. حتی ممکن است هنگام پوشیدن آنها شست پایتان یا انگشت دستتان در سوراخ گیر کند و آن را کاملا پاره کند.
متخصصان مد می‌گویند پارگی‌ها همیشه باید افقی باشند، چون عمودی‌بودن آنها در راستای لباس باعث می‌شود تار و پود لباس جین خیلی راحت از هم بپاشد.
پارگی‌ها نباید زیاد به هم نزدیک یا از هم دور باشند.
پارگی روی ساق پا اصلا طبیعی نیست. معمولا شلوار جینی را پیدا نمی‌کنید که پارگی آن روی ساق آن یا کنار زانو باشد. البته در صنعت مد هیچ چیز غیرعادی نیست!
جایی که می‌خواهید آن را بپوشید
قبل از خرید جین زاپ‌دار در نظر بگیرید که کجا می‌خواهید آن را بپوشید. این لباس‌ها از نظر اجتماعی مناسب هر موقعیتی نیستند. برای مثال شاید بتوانید آن را برای بیرون یا مهمانی تولد بپوشید اما در مکان‌های رسمی‌تر یا به‌عنوان لباس مجلسی بهتر است دنبال جین ساده‌تر یا لباس غیر جین باشید. در برخی از محیط‌های آموزشی مانند مدارس و دانشگاه‌ها هم شاید درست نباشد که جین زاپ‌دار بپوشید.
چرا تولید جین زاپ‌دار با حرف‌وحدیث‌هایی همراه است؟
پاره کردن جین فقط بخشی از فرایند تولید لباس جین زاپ‌دار است. برای اینکه لبه‌های پارگی‌ها زیبا به نظر بیایند، باید در اطراف آنها طراحی‌هایی انجام شود. کارخانجات از دستگاه‌های مختلفی برای این کار استفاده می‌کنند. از کاغذهای سنباده بزرگ برای ایجاد ساییدگی گرفته تا سنگ‌شویی و یا استفاده از موادشیمیایی مختلف همگی کارهایی هستند که روی این لباس‌ها انجام می‌شود. سنگ‌شویی فرایندی است که در آن شن و ماسه ریز را به درون تفنگ‌های بادی می‌ریزند و با فشار زیاد آن را روی جین می‌پاشند. این کار باعث می‌شود جین بسیار زیبا باشد ولی به چه قیمتی؟
ذرات ریز گرد و غبار شن و ماسه وارد ریه کارگران می‌شود و برای آنها بسیار خطرناک است. کارگران این کارخانه‌ها دچار تنگی نفس، سرفه‌های دردناک، سرگیجه و ضعف می‌شوند. در نهایت به بیماری سیلیکوز ریه مبتلا خواهند شد که بیماری غیرقابل‌درمان است و شکل حاد آن کشنده است.
به همین دلیل در سال ۲۰۱۰، برندهای لویس (Levi’s) و اچ‌انداِم (H&M) روش سنگ‌شویی را برای لباس و شلوار جین ممنوع کردند و پس از آن کمپین‌هایی تشکیل شد و سایر شرکت‌ها هم از آنها پیروی کردند.
بااین‌حال تحقیقات نشان داده است که تقاضای زیاد برای لباس‌ها مخصوصا شلوارهای زاپ‌دار به بازار سیاه دامن می‌زند. متأسفانه در ترکیه که یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان شلوار جین در جهان است، بیش‌از چندهزار نفر به سیلیکوز ریه مبتلا هستند و ده‌ها نفر از آنها بر اثر این بیماری جان خود را از دست داده‌اند.
آیا از نظر شما تولید لباس‌های جین زاپ‌دار با روش‌هایی که به جان کارگران آسیب می‌رساند غیراخلاقی است یا تقاضای بازار مهم‌تر است؟ لطفا دیدگاهتان را در این باره با ما به اشتراک بگذارید.
