اگر شما هم مثل بسیاری از افراد تصور میکنید نایکی و آدیداس که دو غول بزرگ در صنعت کفشهای کتانی هستند، همیشه بر بازارهای جهان تسلط داشتهاند در اشتباهاید. در دهه ۸۰ میلادی، این ریباک بود که بازار کفشهای ورزشی را کنترل میکرد. در این مطلب میخواهیم درباره برند ریباک و تاریخچه آن صحبت کنیم.
برند ریباک؛ میراثی از پدربزرگ به نوهها
خود برند ریباک را جو و جف فاستر در سال ۱۹۵۸ تأسیس کردهاند؛ اما ریشههای آن به ۶۳ سال قبل از آن و به دوران پدربزرگشان برمیگردد.
در سال ۱۸۹۵، جوزف ویلیام فاستر ۱۴ساله، در اتاق خواب خود بالای نانوایی پدرش در بولتون انگلستان، چند جفت کفش ورزشی میخدار برای دویدن درست کرد. او این کار را از پدربزرگش یاد گرفته بود. جوزف همه این کفشها را با دست و بهشکل سفارشی میدوخت و به این ترتیب، همه افرادی که در محله آنها اهل دویدن بودند، کفشهای میخداری میپوشیدند که فاستر اختراع کرده بود.
بهزودی از این راه درآمدی به دست آورد و توانست شرکت جی. دبلیو فاستر را راهاندازی کند. در سال ۱۹۰۶، در روز تولد پسرانش نام شرکت را به «جی. دبلیو فاستر و پسران» تغییر داد.
پس از آن کارخانه کوچکی بهنام «المپیک ورکز» افتتاح کرد و توانست خودش را بهعنوان تولیدکننده «کفشهای مخصوص دویدن» به دیگران بشناساند. در این میان، ورزشکاران بریتانیایی هم که با کفشهای فاستر در مسابقات المپیک شرکت کردند بیتأثیر نبودند؛ مخصوصا هارولد آبراهامز که در سال ۱۹۲۴ مقام اول دو ۱۰۰ متر را به دست آورد و قهرمان المپیک شد. روی همه این کفشها تصویر پرچم بریتانیا نقش شده بود و این پرچم درواقع اولین لوگوی ریباک به شمار میرود.
گسترش دامنه محصولات شرکت
در اوایل دهه ۱۹۳۰، شرکت فاستر جایگاهش را بهعنوان قدیمیترین و پیشروترین شرکت تولیدکننده کفش ورزشی تثبیت کرد. در این زمان آنها علاوه بر کفشهای مخصوص دویدن، کفشهای مخصوص بوکس، هاکی، راگبی، پیادهروی و فوتبال را نیز به محصولاتشان اضافه کرده بودند. یکی دیگر از محصولاتشان، مجموعهای از کفشهای مخصوص دوچرخهسواری بود. بخشی از این مجموعه برای دوچرخهسواران معمولی و بخش دیگر برای افرادی طراحی شده بود که در مسابقات دوچرخهسواری شرکت میکردند. در آن زمان گِرگ هریس رکورددار جهانی این رشته بود و با کفشهای دوچرخهسواری فاستر در رقابتها شرکت کرد.
ورود نوهها و انتخاب نام ریباک
در سال ۱۹۵۸، جو و جف، نوههای جوزف، که کسبوکار خانوادگی را به دست گرفته بودند تصمیم گرفتند نام برند را تغییر دهند. آنها ریباک را انتخاب کردند که از کلمه ریباک (rhebok) بهمعنای آنتلوپ (به گروه بزرگی از جانوران به نام شاخدرازان گفته میشود.) در زبان آفریقایی گرفته شده بود. یک سال بعد آنها املای کلمه ریباک را به Reebok تغییر دادند. به این ترتیب دوره جدیدی آغاز شد و ریباک بهعنوان بزرگترین تولیدکننده ورزشی از بریتانیا، در زمینه تولید اسنیکرهای کلاسیک و تجهیزات مربوط به ورزشهای مختلف، برای همیشه جایگاهش را در این صنعت تثبیت کرد.
بازار پررونق جدید برای ریباک
در سال ۱۹۷۹، ریباک بهعنوان بخشی از یک هیئت بریتانیایی در نمایشگاه بینالمللی صنعتی شیکاگو در آمریکا شرکت کرد. در همین نمایشگاه، یک تاجر آمریکایی بهنام پل فایرمن، بهشدت مجذوب کفشهای ریباک شد و تصمیم گرفت هرطورشده مجوز توزیع محصولات این برند در آمریکا را بگیرد. آنها با هم مذاکره کردند و به این ترتیب فایرمن شرکت ریباک آمریکا را افتتاح کرد که هنوز هم به فعالیت خود ادامه میدهد. افتتاح این شرکت باعث شد فروش ریباک تا سال ۱۹۸۱ از مرز ۱.۵ میلیون دلار عبور کند.
یکی از اولین اقدامات فایرمن، طراحی اسنیکر ریباک آزترک بود. کفشی همهکاره با قیمت پایین که بلافاصله تقاضای شدیدی در بازار پیدا کرد. فایرمن با کمکی تیمی از ورزشکاران حرفهای و کارشناسان بازاریابی بهخوبی برای این کفش تبلیغات انجام داد. این اسنیکر بهشدت محبوب بود و همیشه در تاریخ ریباک باقی خواهد ماند.
تولید لباسهای ورزشی در کنار اسنیکر
در اوایل دهه ۱۹۸۰، اسنیکرهای ریباک در ۳۰ کشور جهان به فروش میرسید و همهچیز خوب پیش میرفت. بااینحال ریباک در این دوران حرکت هوشمندانهای انجام داد و موفقیت فوقالعادهای به دست آورد. در آن زمان دو حوزه ورزشی بسیار مهم در آمریکا محبوب شده بودند؛ یکی ورزشهای تناسب اندام مانند ایروبیک و دویدن و دیگری تنیس. ریباک بهسرعت خود را با شرایط وفق داد و درکنار تولید اسنیکرها، روی تولید لباسهای ورزشی و تجهیزات مربوط به این ورزشها تمرکز کرد.
در سال ۱۹۸۲، ریباک کفش ورزشی فری استایل را به بازار عرضه کرد که بهشکل ویژه برای زنانی که به ایروبیک علاقه داشتند طراحی شده بود. برای تبلیغ این اسنیکر با ژان میلر، بنیانگذار استپ ایروبیک و یک ورزشکار مشهور آمریکایی در رشته تناسب اندام قرارداد بستند.
در نیویورک این مدل را با نام ۵۴۱۱ میشناختند. بهلطف رپرهایی مانند ردمن و دیامایکس که در آهنگهای خود به ۵۴۱۱ اشاره کردند، این کفشها محبوبیت فوقالعادهای یافتند و رشد انفجاری فروش ریباک رقم خورد. درآمد آنها در این سال بیش از ۱۰ برابر افزایش یافت.
فروش شرکت به پل فایرمن
یکی از دلایل موفقیت ریباک در فروش این بود که فایرمن فقط بهفکر طراحی محصولات نبود؛ بلکه روی بازاریابی آنها هم تمرکز میکرد. او به نمایندگان ریباک میگفت به باشگاههای ورزشی بروند و کفشهای ورزشی را به مربیان ارائه کنند. به این ترتیب، مربی در ازای تبلیغ کفشها درصدی از فروش را هم دریافت میکرد.
درنهایت، اشتیاق پل فایرمن به ایروبیک و بازار خوب محصولات این رشته در آمریکا باعث شد پل فایرمن بهفکر خرید این شرکت بیفتد. او در سال ۱۹۸۵، موفق شد ریباک را از جو فاستر بخرد و با ترکیب شرکت مادر ریباک اینترنشنال و ریباک آمریکا، یک شرکت به نام «ریباک اینترنشنال با مسئولیت محدود» راهاندازی کرد. این شرکت به شرکت سهامی عام تبدیل شد و پل فایرمن ۱۶ درصد از سهام آن را در اختیار داشت. ابتدا سهام ریباک در وال استریت پذیرفته شد و بعدها در سال ۱۹۸۶، در بورس اوراق بهادار نیویورک فهرست شد.
حضور اسنیکرهای ریباک در صنعت سینما و ورزش
اسنیکرهای ریباک برای اولین بار در فیلم بیگانگان با بازی سیگورنی ویور حضور یافتند. سیگورنی در آن فیلم بهعنوان شخصیت اصلی فیلم اسنیکر میپوشید و به این ترتیب به محبوبیت آن کمک کرد. بعد از آن بسکتبالیستها و بازیکنان فوتبال از تیمهای مطرح، با پوشیدن کفشهای ریباک به تبلیغ آن کمک کردند. به این ترتیب در پایان دهه ۱۹۸۰، ریباک ۲۶.۷ درصد از بازار کفشهای ورزشی را در اختیار داشت و سود شرکت پیوسته درحال رشد بود. از اینجا به بعد ریباک تصمیم گرفت فناوریهای مختلف را در کفشهایش آزمایش کند.
بین سالهای ۱۹۸۶ و ۱۹۸۸، ریباک بخشی از سود خود را به خرید دو شرکت اختصاص داد. در سال ۱۹۸۶، برند راکپورت را خرید و به این ترتیب محدوده محصولاتش را گسترش داد و موقعیت خود را در دستهمحصولاتی که تیمبرلند بر آن تسلط داشت، تثبیت کرد. سپس در سال ۱۹۸۷، ریباک شرکت آویا را خرید که تخصص آن در کفشهای مخصوص دویدن، یوگا و فعالیتهای خارج از منزل بود. تا پایان دهه ۱۹۸۰، فروش ریباک به ۱ میلیارد دلار رسید.
ریباک پامپ؛ نوآورانهترین کفش ورزشی ریباک
در سال ۱۹۸۹، ریباک کفشی را بهنام ریباک پامپ تولید کرد که در آن از یکی از نوآورانهترین فناوریهایش استفاده کرده بود. در قسمتهای مختلف این اسنیکر محفظههای هوا وجود داشت و در زبانه آن یک بالن کوچک از جنس لاتکس قرار داده بود. با پوشیدن این کفش، به بالن فشار وارد میشد و به این ترتیب، هوا به داخل محفظهها پمپاژ میشد. به این ترتیب کفش با ویژگیهای خاص هر پا مطابقت پیدا میکرد و راحتی را برای پوشنده به ارمغان میآورد. این اسنیکر هنوز هم بین ورزشکاران حرفهای بسیار محبوب است.
سفیران ریباک؛ از بازیکنان بسکتبال تا سلبریتیها
ورزشکاران
در سال ۱۹۹۲، ریباک با بازیکن بزرگ بسکتبال، شکیل اونیل، قرارداد امضا کرد. اونیل هنوز هم یکی از سفیران اصلی ریباک است. قد و استایل منحصربهفرد او نه تنها برای خودش بلکه برای اسنیکرهای ریباک او شهرت زیادی دستوپا کرده است. در سالهای اخیر اونیل در کمپین تبلیغاتی این برند برای کفش آزترک ۹۳ بازسازیشده حضور داشته است. ریباک همیشه کفشهای زیبایی برای شکیل اونیل طراحی کرده است.
در سال ۱۹۹۶، این شرکت با آلن آیورسون، یکی دیگر از بازیکنان محبوب بسکتبال که نمیشد سبک جذابش را نادیده گرفت، قرارداد امضا کرد. یک سال بعد ریباک در کفش ریباک دیامایکس (DMX) از نوعی فناوری که در آن چندین لایه پد در زیره کفش قرار میدادند تا هوا جریان پیدا کند استفاده کرد و این فناوری را در کفشهای مخصوصی که برای آیورسون طراحی کرده بود به کار برد. این کفش تهاجمی برخلاف اسنیکرهای آن دوران که نهایتا یکی دو رنگ داشتند و طراحیشان مینیمال بود رنگهای زیادی داشت و ریباک آن را با این جمله تبلیغ میکرد: «به جهنم برو و برگرد»! به این ترتیب دیامایکس فراتر از حد انتظار به فروش رفت. در زیر این کفش را میبینید:
در سال ۲۰۰۰، ریباک با خانم ونوس ویلیامز، تنیسور معروفی که در سال ۲۰۰۰ هم مقام اول رقابتهای انفرادی تنیس ویمبلدون را به دست آورد و هم در بازیهای المپیک تابستانی ۲۰۰۰ مدال گرفت، قرارداد امضا کرد.
از سال ۲۰۰۱، ریباک بهمدت ۱۰ سال تأمینکننده انحصاری لباس ورزشی برای ۲۹ تیم انجمن ملی بسکتبال و ۱۶ تیم اتحادیه ملی بسکتبال زنان بود. در همین سال، جی مارگولیس ریاست شرکت ریباک را به عهده گرفت. او تا اکتبر ۲۰۰۴ در این شرکت ماند و بعد از آن استعفا داد.
سلبریتیها
اولین کسی که بدون هیچ سابقهای در فعالیتهای ورزشی کفش امضاشده اسنیکر ریباک را دریافت کرد، جی زی، خواننده رپ، بود.
در سال ۲۰۱۶، ریباک همکاریاش را با جیجی حدید آغاز کرد. قرار شد این مدل معروف، چهره پروژه #PerfectNever باشد. امروزه این همکاری شکل جدیدی به خود گرفته است. جیجی در طراحی یکسری از پوشاک و کفشهای ریباک با این شرکت همکاری کرده است. این مجموعه شامل لباسهایی برای بیرون از منزل، شلوار، لگ، تاپ، سرهمی، اکسسوریهایی مانند جوراب بلند و ساک ورزشی و نیز اسنیکرهایی با زیره دوبل است:
در سال ۲۰۱۷ هم ریباک با آریانا گرانده، یکی از خوانندگان نسل جوان، همکاری کرد. بعد از آن در سال ۲۰۲۰، کاردیبی که او هم خوانندهای معروف است به آنها پیوست و مجموعهای از مدلهای بازسازیشده اسنیکرهای قدیمی ازجمله کلابسی و کلابسیدابل را در رنگهای کلاسیک سیاه، سفید و قرمز تبلیغ کردند:
پیوستن به آدیداس؛ تلاشی برای کنار زدن نایکی
ادغام آدیداس با ریباک جهان را شوکه کرد؛ اما این حرکت آنها دلیل خوبی داشت. این دو غول بزرگ تولید کفش ورزشی تصمیم گرفتند بهجای رقابت با یکدیگر برای کسب سود، تیمی برای رقابت با نایکی تشکیل دهند. بنابراین آدیداس در یک معامله تاریخی در سال ۲۰۰۵ ریباک را به زیرمجموعه خود تبدیل کرد و مبلغ ۳.۷۸ میلیارد دلار برای آن پرداخت.
در سال ۲۰۰۶، پل فایرمن ریاست را به همکار و پسرخاله خود، پل هرینگتون، که از سال ۱۹۹۴ برای ریباک کار میکرد واگذار کرد. سال بعد این برند با کمپین تبلیغاتی ران ایزی (RunEasy) به فعالیتش ادامه داد و با لیگ ملی هاکی (NHL) و ستارگان جدید دنیای ورزش از یائو مینگ، بسکتبالیست چینی، و نیکول وایدیشوا، تنیسور اهل چک، همکاری کرد.
در سال ۲۰۰۸، این برند کمپین نوبت تو (Your Move) را به راه انداخت. این کمپین ورزشهای مختلف را بخشی از شخصیت افراد میدانست. ستارگانی مانند الکساندر اوچکین و تیهری هانری به این کمپین پیوستند.
ریباک و حوزه تمرینات ورزشی
در سال ۲۰۰۹ ریباک مجموعه رویدادهای آموزش تمرینات Jukari Fit to Fly را راهاندازی کرد. این نوعی تمرین ورزشی است که علاوه بر حرکات ورزشی جنبه سرگرمی هم دارد. به این ترتیب ریباک درکنار ورزشهای حرفهای به حوزه تمرینات ورزشی روزانه هم وارد شد.
در همین سال ریباک اسنیکرهای ایزیتون مخصوص بانوان را عرضه کرد. طراح این اسنیکرها یک مهندس سابق ناسا بود که زیره این کفشها را بهنحوی ساخت که زنان حتی در هنگام راهرفتن عضلهسازی کنند.
در سال ۲۰۰۷، ریباک فناوری ریباک زیگتک را طراحی کرد و سه سال بعد اولین اسنیکرها با این فناوری به بازار آمدند. در این کفشها یک زیره فومی زیگزاگ به کار میرود که هم راحت و هم انعطافپذیر است. ریباک تا سال ۲۰۱۵، اسنیکرهای زیگتک را برای دویدن، بسکتبال، پیادهروی و تمرین تولید میکرد.
ریباک و پشتیبانی مالی از کراس فیت
یکی از مدیران ارشد برند ریباک، ایان مارتین، بر این باور بود که موفقیت عظیم ریباک در دهه ۸۰ میلادی بهدلیل فعالیت این برند در حوزه تناسب اندام بوده است. او ترتیب داد که شرکت فعالیتش را در بازار فوتبال آمریکا متوقف کند و بهطور کامل روی تأمین تجهیزات مربوط به تمرینات ورزشی تمرکز کند. در آن زمان ورزش کراس فیت برای تبدیلشدن به نوعی سبک زندگی، به یک حامی قوی نیاز داشت. به این ترتیب ریباک حمایت مالی مسابقات بینالمللی کراس فیت را به عهده گرفت و توانست به مخاطبان جدیدی دست یابد. در زمان همکاری ریباک با کراس فیت، بیش از ۱۰هزار سالن ورزشی کراس فیت در سراسر جهان بازگشایی شد و به این ترتیب اولین کفش نانو کراس فیت به بازار آمد.
کفش نانو کراس فیت
کفش نانو کراس فیت مخصوص این ورزش طراحی شده بود. از اصلیترین ویژگیهای این کفش، طراحی جادار آن و فناوری U-form بود که باعث میشد کفشها برای پاهای هر فرد حالت سفارشی داشته باشند. در مدلهای بعدی نانو، ریباک یک لایه محافظ در قسمت زیره قرار داد که از ساییدگی و پارهشدن کفش جلوگیری کند.
برای تولید نسل سوم نانو، بهمنظور جلوگیری از ساییدگی و داغکردن پاها یک روکش توری قابلتنفس به نسخه قبلی اضافه کردند. در نسل پنجم، پارچه مصنوعی کولار (Kevlar) را به توری افزودند و در نسل هفتم، از نسخه بهروزشدهٔ فناوری نانو ویو (NanoWeave) برای رویه کفش استفاده کردند. در نسل هشتم این کفش هم که در سال ۲۰۱۸ به بازار آمد، از نوآوری فلکسویو استفاده کردند.
ورود به حوزه هنرهای رزمی
درنهایت در سال ۲۰۱۳، شرکت ریباک با لیگ UFC که به ورزشهای قدرتی و هنرهای رزمی اختصاص دارد همکاری کرد.
لوگوی برند ریباک و تغییرات آن در گذر زمان
اولین لوگوی ریباک یا بهتر بگوییم فاستر (زیرا هنوز نام ریباک را به آن نداده بودند)، طرح ساده پرچم کشور بریتانیا، یونیون جک، بود. تغییراتی که طی سالهای بعد از آن داشته است عبارتاند از:
۱۹۵۸ تا ۱۹۷۷
لوگوی بعدی ریباک از نام این برند بههمراه یک شکل هندسی انتزاعی تشکیل شده بود که بهصورت خط زیگزاگ نازک کلمه ریباک را از وسط شکافته بود. دو خط زیگزاگ افقی هم بالای نماد قرار داشت.
۱۹۷۷ تا ۱۹۹۳
در این سالها بازهم پرچم بریتانیا در لوگو قرار گرفت و در سمت راست آن اسم ریباک را با خطوط مورب و زوایای گرد بهرنگ آبی پررنگ نوشتند. این لوگو هنوز هم در برخی از محصولات ریباک به کار میرود.
۱۹۹۳ تا ۱۹۹۷
در این سال نشان نمادین ریباک را طراحی کردند. این تصویر متشکل از دو خط صاف آبی است که با هم ادغام میشوند و از یک مثلث قرمز تیز و باریک عبور میکنند. در سمت راست، نام ریباک نوشته میشود که البته رنگ آن آبی است ولی از نسخه قبلی روشنتر است.
۱۹۹۷ تا ۲۰۰۰
نماد ریباک در سال ۱۹۹۷ به بالای لوگو منتقل شد و هم رنگ تصویر و هم رنگ نام ریباک به خاکستری روشن تغییر کرد. پالت جدید باعث شد این لوگو زیبا و سبک به نظر برسد و البته نشاندهنده ویژگیهای حرفهای این برند است.
۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵
در سال ۲۰۰۰ سبک لوگوی ریباک کاملا تغییر کرد ولی نشان نمادین آن دستنخورده باقی ماند. خود نشان بهرنگ آبی روشن روی پسزمینه خاکستری در سمت چپ نام ریباک قرار دارد. هردو در داخل یک متوازیالاضلاع صاف آبی پررنگ قرار دارند. چهارچوب آن به دو بخش خاکستری روشن برای نشان و سفید برای نام ریباک تقسیم شده است.
۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸
در سال ۲۰۰۵، این شرکت از نام کوتاهشده RBK برای لوگویش استفاده کرد. حروف آن با فونت تیز منحصربهفرد در سمت چپ نشان آبیرنگ قرار داده شدهاند که خود در یک قاب مستطیلی آبی با زوایای گرد محصور است.
سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۴
این لوگو ظاهر مینیمالیستی دارد و فقط نام ریباک است که بهرنگ آبی روشن است و خبری از تصویر نیست.
۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹
در سال ۲۰۱۴، لوگوی صاف و درخشان ریباک با رنگ مشکی طراحی شد و با نماد هندسی جدید این برند متشکل از یک مثلث قرمز آن را تکمیل کردهاند.
۲۰۱۹ تا امروز
در این سال ریباک به همان لوگوی دهه ۱۹۷۰ بازگشت و فقط در پالت رنگ و مکان تصویر شاهد تفاوتهایی هستیم. اکنون نماد ریباک زیر نام آن قرار گرفته و پالت آن تکرنگ است که حسی از قدرت و متمایزبودن را به کل تصویر میافزاید.
ویژگیها و اجزای لوگوی برند ریباک
- نماد: آرم پرچم بریتانیا بهمدت یک قرن در لوگوی ریباک وجود داشته است. فقط در سال ۱۹۸۶ بود که شرکت تصمیم گرفت آن را با وکتور جایگزین کند. شاید چون میخواست خودش را بهعنوان برندی جهانی معرفی کند.
- دلتا: در سال ۲۰۱۳، ریباک عنوان خود را از تولیدکننده محصولات ورزشی به برند تناسب اندام تغییر داد. دلتا بخشی از راهبرد جدید این شرکت بود. این مثلث نماد تغییر و تحول است و هر ضلع از آن نشاندهنده یک جنبه از دگرگونی فیزیکی، ذهنی و اجتماعی فرد است.
- فونت: حروف مینیمالیستی سانسسریف که در اولین لوگوی ریباک وجود داشت در دهه ۱۹۷۰ با یک فونت سفارشی جایگزین شد. حالا ریباک از فونت سفارشی کاملا متفاوتی استفاده میکند.
- رنگ: طرح اصلی ریباک شامل رنگ آبی و قرمز است که بر اساس رنگهای پرچم بریتانیا انتخاب شده است. بعدها این ترکیب را سادهتر کردند و فقط کلمه سیاه را روی زمینه سفید باقی گذاشتند. در سال ۲۰۱۳، دوباره رنگ قرمز را برگرداندند.
برند ریباک امروزی؛ پیشرو در دنیای ورزش
شرکت ریباک در حال حاضر در حومه بوستون کانتون در ماساچوست مستقر است. این شرکت از همان ابتدا جزو شرکتهای پیشرو در محصولات ورزشی به شمار میرفت. در ابتدا کارش را با تولید کفشهای ورزشی برای دویدن غیرحرفهای آغاز کرد؛ ولی امروز هرچند مسیرش تغییر کرده است و در حوزه تمرینات روزانه فعالیت میکند، همچنان به سنتهایی که بنیانگذاران آن پایهگذاری کردند وفادار مانده است.
بهنظر شما آیا ریباک و آدیداس بالاخره موفق میشوند نایکی را کنار بزنند؟ دیدگاهتان درباره راهبرد ادغام دو برند و متحدشدن برای رقابت با برندی دیگر چیست؟ لطفا اگر تجربیاتی در این زمینه دارید با ما به اشتراک بگذارید.