ویروس پاپیلومای انسانی یا به‌اختصار اچ‌پی‌وی (HPV) نوعی عفونت مقاربتی است که می‌تواند موجب سرطان دهانه رحم شود. ایمنی‌زایی گسترده با واکسن گارداسیل (Gardasil) یا همان واکسن اچ‌پی‌وی آمار این سرطان را در سراسر دنیا کاهش می‌دهد. در ادامه، هر آنچه باید درمورد واکسن گارداسیل بدانید آورده شده است. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
چرا واکسن HPV مهم است؟
ویروس پاپیلوما یا HPV تناسلی ویروس رایجی است که از طریق تماس مستقیم پوستی طی فعالیت جنسی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. بیشترِ افرادی که فعالیت جنسی دارند دچار HPV می‌شوند؛ البته بسیاری از افراد خودشان ممکن است ندانند که مبتلا به این ویروس شده‌اند.
عفونت HPV در اوایل ۲۰سالگی شایع است. بیش از ۴۰ نوع ویروس HPV وجود دارد که می‌تواند ناحیۀ تناسلی مردان و زنان را عفونی کند. بیشترِ انواع HPV علائم خاصی ندارند و خودشان خود‌به‌خود از بین می‌روند؛ اما بعضی از انواع آن ممکن است موجب سرطان دهانۀ رحم در زنان یا بیماری‌های دیگری مثل سرطان مقعد، پنیس، واژن، فرج (ولو)، دهانۀ حلق یا بیماری زگیل تناسلی شود. زگیل تناسلی زندگی را تهدید نمی‌کند؛ اما ممکن است موجب استرس عاطفی شود که درمان آن راحت نیست. به همین دلیل، واکسیناسیونِ بموقع تا حد زیادی شما را در برابر این بیماری‌ها ایمن می‌کند.
واکسن گارداسیل چه‌کاری انجام می‌دهد؟
واکسن گارداسیلِ ۹ دارای تأییدیۀ سازمان غذا و داروی آمریکاست و می‌تواند برای دختران و پسران استفاده شود. تزریق واکسن گارداسیل قبل از تماس با ویروس از آمار بالای سرطان رحم و بیماری‌های دیگر مرتبط به ویروس پاپیلوما جلوگیری می‌کند؛ به‌طوری که نتایج تزریق واکسن نشان می‌دهد که:
- در دختران نوجوان، عفونت HPV عاملِ سرطان‌های مربوط به پاپیلوما و زگیل تناسلی تا ۸۶ درصد کاهش یافته است.
- در زنان بالغ جوان این آمار تا ۷۱ درصد کاهش یافته است.
- همچنین پیش‌سرطان دهانۀ رحم ناشی از انواع HPV، که با سرطان دهانۀ رحم مرتبط است، در زنان مسن‌تری که از واکسیناسیون استفاده کرده‌اند کاهش ۴۰درصدی داشته است.
به‌عقیده دانشمندان، واکسیناسیون پسران در برابر انواع ویروس HPV، با کاهش انتقال ویروس بعد از رابطه جنسی، ممکن است از دختران در برابر ویروس محافظت کرده و به کاهش ابتلا به سرطان دهانۀ رحم کمک کند. از طرفی، انواع خاصی از ویروس HPV با سرطان دهان و گلو در ارتباط است؛ بنابراین واکسن گارداسیل در برابر ابتلا به این نوع سرطان هم محافظت ایجاد می‌کند.
واکسن گارداسیل برای چه افرادی است و چه زمانی باید استفاده شود؟
معمولا واکسن گارداسیل برای دختران و پسران ۱۱ تا ۱۲ سال پیشنهاد می‌شود؛ اما می‌تواند در اوایل ۹سالگی هم تجویز شود و برای افراد ۱۳ تا ۱۴ سال هم مناسب است. بهتر است این واکسن قبل از تماس جنسی و برخورد با ویروس تزریق شود. تحقیقات نشان می‌دهند که تزریق واکسن در سنین جوانی با فعالیت جنسی زودرس مرتبط نیست. همچنین پاسخ به واکسن در افراد جوان‌تر بهتر از افراد مسن‌تر است.
واکسیناسیون گارداسیل باید در ۲ مرحله (۲ دوز آمپول گارداسیل) باشد و دوز دوم طی ۶ تا ۱۲ ماه بعد از اولین تزریق انجام شود. افراد در سنین بین ۱۵ تا ۲۶ سالی که تاکنون واکسن دریافت نکرده‌اند به ۳ دوز تزریق واکسن گارداسیل نیاز دارند.
چه افرادی نباید از واکسن HPV استفاده کنند؟
واکسن گارداسیل برای افراد باردار و افرادی که بیماری متوسط تا شدید دارند توصیه نمی‌شود. اگر هر نوع حساسیت شدید مثل حساسیت به مخمر دارید، حتما با پزشک در میان بگذارید. همچنین اگر هر نوع واکنش حساسیتی تهدیدکنندۀ زندگی به محتویات واکسن یا دوز قبلی واکسن داشتید، نباید واکسن بزنید.
واکسن HPV چقدر مؤثر است؟
واکسن گارداسیل انواع ویروس‌های HPV را که موجب سرطان دهانۀ رحم، فرج (ولو)، واژن، مقعد، دهانۀ حلق و زگیل تناسلی می‌شوند هدف قرار می‌دهد. البته برای ویروسی‌های HPV که فرد از قبل در معرض آنها قرار گرفته است مؤثر نیست و نمی‌تواند عفونت‌های موجود و بیماری‌های مرتبط با آنها را درمان کند و فقط برای پیشگیری از ابتلا به ویروس ساخته شده است.
اگر فعالیت جنسی داشتید، آیا همچنان واکسن گارداسیل برای شما مؤثر است؟
بله، حتی اگر یک نوع از HPV را داشته باشید، همچنان واکسن می‌تواند از شما در برابر انواع دیگر ویروس محافظت کند. با این حال، هیچ واکسنی نمی‌تواند عفونت HPV موجود را درمان کند و شما را فقط در برابر انواعی از ویروس که با آن مواجه نشده‌اید ایمن می‌کند.
واکسن گارداسیل از چه بیماری‌هایی جلوگیری نمی‌کند؟
از آنجا که واکسن در برابر تمام انواع HPV محافظت نمی‌کند، بنابراین از تمام انواع سرطان دهانۀ رحم جلوگیری نمی‌کند. به همین دلیل، انجام تست های سرطان دهانه رحم لازم است. همچنین واکسن از سایر عفونت‌ها و بیماری های مقاربتی نیز جلوگیری نمی‌کند.
آیا واکسن HPV عوارض جانبی دارد؟
به‌طور کلی، اثرات واکسن خفیف است و بیشترین عوارض جانبی آن شامل درد، ورم و قرمزی در ناحیۀ تزریق واکسن گارداسیل (یعنی بازو) است. گاهی سرگیجه یا غش بعد از تزریق اتفاق می‌افتد (غش‌کردن بعد از واکسیناسیون بین افراد نوجوان شایع‌تر است). اگر بعد از تزریق واکسن حدود ۱۵ دقیقه بنشینید یا دراز بکشید، احتمال غش‌کردن کاهش می‌یابد. علاوه بر این، سردرد، حالت تهوع، استفراغ، خستگی یا ضعف هم ممکن است اتفاق بیفتد.
همچنان مشکلات معمول یا شدید بعد از تزریق واکسن در حال بررسی است؛ با این حال، فواید تزریق واکسن گارداسیل از عوارض جانبی آن بیشتر است.
آیا خانم‌هایی که واکسن HPV را تزریق کرده‌اند همچنان به آزمایش پاپ اسمیر نیاز دارند؟
بله، واکسن گارداسیل جای تست پاپ اسمیر را نمی‌گیرد. انجام تست پاپ اسمیر، که ارزیابی معمول سرطان دهانۀ رحم و بخشی ضروری از مراقبت‌های بهداشتی پیشگیرانه در زنان است، باید به‌طور مرتب از ۲۱ سالگی انجام شود. واکسن از تمام عوامل ایجاد سرطان دهانه رحم جلوگیری نمی‌کند.
مدت‌زمان محافظت در برابر ویروس چقدر است؟
تحقیقات نشان می‌دهد حداقل تا ۱۰ سال محافظت ویروسی با تزریق واکسن وجود دارد و شواهدی درمورد کاهش توان محافظتی واکسن با گذشت زمان وجود ندارد.
مراکز تهیه واکسن گارداسیل کجاست؟
می‌توانید فهرست مراکز تهیه واکسن گارداسیل را از سایت مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی تهیه کنید. حسین وطن‌پور (رئیس دفتر توسعه فناوری سلامت وزارت بهداشت) در گفت‌وگو با ایسنا گفت: «امید داریم واکسن HPV (پاپیلومای انسانی) در نیمه اول سال ۹۹ تولید شود و وزیر هم قول داده است که این واکسن در برنامه واکسیناسیون کشوری قرار گیرد.»
قیمت واکسن گارداسیل در هلال‌احمر چقدر است؟
دکتر مینو محرز، رئیس مرکز تحقیقات ایدز ایران می‌گوید: اچ‌پی‌وی (ویروس زگیل تناسلی) در ایران فوق‌العاده شیوع پیدا کرده است. واکسن ضد این ویروس (گارداسیل) تا چندی پیش یک‌میلیون تومان قیمت داشته، اما مشخص نیست با افزایش قیمت ارز اکنون چه قیمتی دارد.
شرایط نگهداری واکسن گارداسیل چیست؟
نگهداری این واکسن باید بر اساس دستورالعمل نحوه نگهداری واکسن در داروخانه انجام شود.
روش‌های دیگر برای حفاظت در برابر ویروس پاپیلوما چیست؟
ویروس HPV از طریق تماس جنسی دهانی، واژنی یا مقعدی منتقل می‌شود. برای محافظت از ابتلا به HPV در زمان رابطۀ جنسی از کاندوم استفاده کنید. البته کاندوم هم حافظت کاملی در برابر ویروس HPV ندارد و ویروس می‌تواند از مناطقی که توسط کاندوم پوشیده نمی‌شود منتقل شود.
همچنین رابطۀ جنسی متعهدانه و فقط با یک شریک جنسی احتمال ابتلا به ویروس را کاهش می‌دهد؛ البته در این صورت نیز احتمال ابتلا به HPV وجود دارد.
