هاروکی موراکامی و کتاب‌هایی که باید از او خواند!

«کجا ممکن است پیدایش کنم؟» مجموعه ای از پنج داستان بلند از هاروکی موراکامی است که با انتخاب بزرگمهر شرف‌الدین، مترجم کتاب گرد هم آمده‌اند. این اولین کتابی است که از موراکامی به فارسی ترجمه و منتشر می‌شود و به قول مترجم شاید اولین معرفی رسمی هاروکی موراکامی به مخاطبان فارسی‌زبان با این کتاب صورت گرفته باشد.

فاجعه معدن در نیویورک، کجا ممکن است پیدایش کنم، سگ کوچک آن زن در زمین، راه دیگری برای مردن و خواب، نام داستان‌هایی است که در این مجموعه‌داستان می خوانید. مترجم درباره علت انتخاب این داستان‌ها به نمایانگر بودن سبک غالب داستانی موراکامی اشاره کرده است. ضمنا اشاره کرده که در کارنامه این نویسنده ژاپنی، داستان‌های مینی‌مال و فانتزی زیادی هم وجود دارد که نمایانگر ماجراجویی‌های دیگر موراکامی در دنیای ادبیات است.

در همه پنج داستان این کتاب، آن روحیه جست‌وجوگر قهرمان‌های داستان که پیش از این به آن اشاره شد، قابل‌لمس است و همین‌جاست که می‌بینیم موراکامی چطور اصالت را فارغ از نتیجه، به فرآیند جست‌وجوگری و ماجراجویی می‌دهد. چنان که از قول راوی داستان «کجا ممکن است پیدایش کنم» که یک کارآگاه خصوصی است، می‌نویسد:

«فکر می‌کنم جست‌و‌جوی من –جایی دیگر- ادامه خواهد یافت. جست‌وجو به دنبال چیزی که ممکن است شبیه یک در باشد، یا شاید بیشتر شبیه یک چتر، یک دونات یا یک فیل. جست‌وجویی که امیدوارم من را به جایی ببرد که ممکن است پیدایش کنم.»

کافکا در کرانه؛ رمان محبوب هاروکی موراکامی

شاید برایتان جالب باشد که بدانید هاروکی موراکامی هنگام نوشتن کافکا در کرانه، همزمان مشغول ترجمه کتاب «ناتور دشت» اثر جی.دی سالینجر به ژاپنی بوده است. اگر ناتور دشت را خوانده باشید (اگر نه، معطل نکرده و برای مطالعه‌اش برنامه‌ریزی کنید!) تاثیر هولدن کالفید، شخصیت اصلی ناتور دشت را روی کافکای رمان موراکامی می‌بینید. در اینجا هم با پسر نوجوانی روبه‌رو می‌شویم که به دنیای بزرگسالان بی‌اعتماد است و معصومیتی را در عمق این شخصیت می‌بینیم که به او آگاهی می‌دهد.

در قسمتی از کتاب، از زبان کافکا می‌خوانیم: «در بستر تنها هستم. نیمه‌شب است. تاریکی قیرگون است و ساعت‌ها خاموش. بلند می‌شوم و خودم را می‌شویم. چند لیوان آب می‌نوشم، اما تشنگی‌ام فرو نمی‌نشیند. چنان احساس تنهایی می‌کنم که تاب نمی‌آورم. در تاریکی، نیمه‌شب، در احاطه جنگل انبوه، تنهاتر از این به تصور در نمی‌آید. اینجا نه فصلی است و نه نوری. به رختخواب برمی‌گردم، می‌نشینم و آه عمیقی می‌کشم. تاریکی به دورم پیچیده است.»

از دو که حرف می‌زنم، از چه حرف می‌زنم؛ روایت موراکامی از موراکامی

موراکامی نه فقط به موسیقی که به ورزش هم علاقه خاصی دارد و تسلط به این دو حوزه در آثارش نمایان است. حالا که هفتادساله است، شاید کمتر، اما در سال‌های کودکی، نوجوانی و جوانی، حسابی اهل ورزش بوده و به جز شنا و اسکوآش، علاقه خاصی به دوی ماراتن داشته است. رکوردی که روزگاری هر روز صبح زود به ثبت می‌رسانده، سه ساعت‌ و نیم دوی ماراتن در ساعت‌های ابتدایی روز است که عادت سحرخیزی‌اش هم از همین جا ریشه می‌گیرد. در کتاب «از دو که حرف می‌زنم، از چه حرف می زنم» موراکامی بیش از آن که در پی خلق داستان باشد، از خاطراتش با دویدن حرف می‌زند.

هاروکی موراکامی معتقد است میان نوشتن و دویدن شباهت‌هایی وجود دارد و در این رمان‌واره از زندگی خودش می‌گوید. در این کتاب هم دوباره همان جست‌وجوگری را می‌بینیم. همان استقامت و پیوستگی که همیشه در لابه‌لای داستان‌های موراکامی، خود را به مخاطب نشان می دهد. موراکامی می‌گوید: «درد اجباری است، رنج کشیدن اختیاری است.»

در این کتاب بیش از هرچیز، عقاید نویسنده را می‌خوانید که به صراحت بیان شده‌اند؛ همان عقایدی که شاید چشم‌بسته هم بتوانید بگویید متعلق به یک ذهن ژاپنی است! وقتی می‌گوید: «آدم باید برای پیش بردن کارهایش ضرباهنگ را حفظ کند. در پروژه‌های طولانی مدت این امر بسیار اهمیت دارد. در دویدن به محض تنظیم ریتم گام‌ها، آسودگی خاطر از راه می‌رسد.»

یا در جایی دیگر: «من فقط وقتی جسمم تحت فشار قرار می‌گیرد و عضلاتم به فغان می‌آیند (و گاهی هم جیغ می‌کشند)، شاخص‌های ادراکم یک‌باره بالا می‌کشند و قادر به فهم چیزی می‌شوم.»

این سه کتاب از نظر قالب و روایت، بیانگر جنبه‌های مختلفی از نویسندگی موراکامی هستند اما همان‌طور که اشاره شد، برای خواندن آثار موراکامی به زبان فارسی گزینه‌های زیادی وجود دارد. از جمله اگر می‌خواهید از موراکامی بیشتر بخوانید، مطالعه کتاب «چوب نروژی» (ترجمه مهدی غبرائی، کتاب نشر نیکا) به عنوان اثری که او را مشهور کرد و رمان کوتاه «کتابخانه عجیب» (ترجمه بهرنگ رجبی، نشر چشمه) را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

اگر هاروکی موراکامی نویسنده محبوب شماست یا اثری از او خوانده‌اید که تحت تاثیر قرارتان داده، در قسمت نظرات درباره تحربه‌تان از مطالعه آثار او بنویسید.